1. Цөсний хүүдийн цочмог үрэвсэл
Мэс засал

2. Тодорхойлолт
 Антиген цус ,тунгалагийн болон гэдэсний халдвар
өгсөх замаар цөсний хүүдийд орж цочмогоор
үрэвсүүлэхийг цөсний хүүдийн цочмог үрэвсэл
гэнэ.
 Шалтгаан
-Бодисын солилцоо хямрах
-Цөсний хүүдийн хучуур эд үрэвсэх
-Цөс тунаж зогсонгиших

3. Ангилал
 А. Цөсний хүүдийн цочмог үрэвслийг
 - Чулуутай
 - Чулуугүй
 Б. Эмгэг бүтэц зүйн өөрчлөлтөөр нь
 - Цөсний хүүдийн улайх үрэвсэл
 - Цөсний хүүдийн идээт үрэвсэл
 - Цөсний хүүдийн үхжилт үрэвсэл
 - Цөсний хүүдийн үхжилт цооролтот үрэвсэл

4.  В. Хүндрэлээр нь
 - Цөсний хүүдий орчмын нэвчдэс
 - Цөсний хүүдий орчмын буглаа
 - Цөсний гаралтай гялтантас
 - Механик шарлалттай хавсрах
 - Цөсний цоргоны үрэвсэлтэй хавсрах
 - Цөсөн цорго үүсэх
 - Нойр булчирхайн үрэвслээр хүндрэх
 - Цөсний хүүдийн эмпиема болох

5.  Ã. Ýìíýë ç¿éí ÿâöààð íü:
 -Óðâàëæ ¿å. ßìàð íýã çîâèóðã¿é,ýëýãíýýñ
õîëåñòåðèíîîð áàÿëàã öºñ ÿëãàð , öºñíèé õ¿¿äèéä
òóíаäàñ ¿¿ñýõ õàíäëàãà áèé áîëæ, çºâõºí öºñíèé
øèíæèëãýýãýýð îíîøëîãäîíî.
 -Øèíæ òýìäýãã¿é ¿å. Ýíý ¿åä õ¿¿äèéä óëóó
õýëáýðæèí, 5-10 æèë ¿ðãýëæëýí ÝÕÎ, ðåíòãåíýýð
îíîøëîãäîíî
 -Ýìíýë ç¿éí èëðýëèéí ¿å. Öºñíèé óëóóíû
òîî, õýìæýý, áàéðëàë áà á¿òöýýñ õàìààð äàðààõ
¿å¿äýä õóâààíà.

6.  - Íóóö áóþó äàëä ¿å. Çîâèóðã¿é Ãîë ëîí ÝÕÎ-ãîîð
îíîøëîíî
 - Õîäîîä ãýäýñíèé õýëáýðèéí ¿å. Óäààí õóãàöààíä
ãýäýñ ä¿¿ðýõ,àì ãàøóó îðãèõ,äîòîð
ìóóõàéðàõ, õîîëíû øèíãýýëò àëäàãäàõ, ìóóäàõ
çîâèóð èëýðíý
 - ªâäºëòèéí á¿äýã õýëáýðèéí ¿å. ªâäºëò õóðö
áèø, ¿å ¿å ò¿ð çóóðûí õ¿ òýé ºâäºëòººð èëýðíý.
Ýìýíä äàðàãäàíà
 - Öºñíèé õàòãàà õýëáýðèéí ºâäºëò. Áàðóóí
ñ¿âýýãýýð ãýíýò õ¿ òýé ºâäºæ, çàðèì ¿åä
ºâäºëòººñ áîëæ àëáàäìàë áàéäàëä îðîõ áà èõýâ ëýí
ìýñ çàñëûí ýì èëãýý øààðäàãäàíà.

7. Эмгэг жам
 Дийлэнх тохиолдолд гэдэснээс нян цөсний
замаар өгссөний үр дүнд үүсдэг байна. Халдвар
цөсний хүүдийд орох 3 үндсэн зам бий
-Халдвар гэдэснээс цөсний сувгаар дамжин орох
-Халдвар голомтоос цусний урсгалаар дамжин орох
-Халдвар голомтоос тунгалагийн урсгалаар
дамжин орох.
Мөн цөсний чулуу, хүж хорхой, цөсний цорго
бөглөрөх ,цөсний цорго нугалрах , цөсний урсгал
саатах чухал нөлөөтэй.

8.  Судас хатуурч цөсний хүүдийн тэжээл хямрах
 Фатерийн хөхлөгт хавдар , сорвижилт үүсэж
цөсний ерөнхий цоргоны үзүүр нарийсаж
агшиснаас нойр булчирхайн шүүрэл цөсний
цоргоор орж үрэвсэл үүсгэнэ (эсэгний холецистит)

9. Халдвар:
Ихэвчлэн нян зарим
тохолдолд вирус
Нөлөөлөл:
Цөсний урсгал
удаашрах, цорго
бөглөрөх, нарийсах, хавдар
Цөсний
хүүдийн
үрэвсэл

10. Цөсний хүүдийн
үрэвсэл:
ховхорсон хучуур эд
нян салст нийлж
бөөм болон дээр нь
давс билирубин
холестерин тунана
Цөсний чулуу

11. Эмнэл зүй
 Åðºíõèé øèíæ¿¿ä.
 ªâäºëò ãýíýò õ¿ òýé ýõëýí, áàðóóí ñ¿âðýãäñýýð õ¿ òýé
õàòãóóëæ, áàðóóí ãàð, ìºð ð¿¿ ºâäºëò äàìæèíà.
 Äîòîð ìóóõàéð Ẻëæèíº. Õóðö, õóóðñàí õîîë
èäýõ, àðõè, õîîëíû äýãëýì àëäàãäñàíààñ àì ãàøóó
îðãèí, àìíààñ “ÿëçàðñàí ºíäºãíèé” ¿íýð ¿íýðòýíý.
 Àðüñíû òóóðàëò ãàð , çàãàòíàíà. Çàðèìäàà ºòãºí
õàòàëò, ñóóëãàëò àæèãëàãäàíà.
 Õýë çóçààí ºíãºðòýé, õóóðàé áîëíî.¯ðýâñýë äààìæèð , öºñíèé
õ¿¿äèé èäýýëæ, 37-39 õýì õàëóóðíà.
 Öºñíèé õ¿¿äèéí á¿òýö ýâäðýë, ãÿëòàíòàñààð õ¿íäýðâýë
áàðóóí ñ¿âðýãäýñ äîîð áóë èíãèéí àíãàðàë, ãÿëòàí öî ðîëûí
øèíæ èëýðíý.

12.  Õýñýã ãàçðûí øèíæ¿¿ä
 Îðòíåð-Ãðåêîâèéí øèíæ. Áàðóóí õàâèðãàíû íóìàí äýýð
纺ëºí äîðãèîõîä öºñ îð èìä ºâäºíº.
 Ìþññå-Ãåîðãèåâèéí øèíæ. Áàðóóí ýãýìíèé äýýð m.
sternocleidomastoideus áóë èíãèéí ñàëààíû ãîëä íü
äàðàõàä ºâäºíº.
 Ìåðôèéí øèíæ. Ç¿¿í ãàðûí àëãàà áàðóóí ñ¿âýýíèé
õàâèðãà äýýð òàâüæ, ýðõèéãýý öºñíèé õ¿¿äèé áàéõ
ãàçàð ðóó äàðàí ºâ òºíã óðò àìüñãàë àâàõóóëàõàä
ºâäºëò íýìýãäýí óëìààð àìüñãàë îãöîì òàñàëäàíà.
 Êåðàãèéí øèíæ. ªâ òºíã óðò àìüñãàà àâàõ ¿åä ýëýãíèé
èðìýãèéã òýìòðýõýä ºâäºíº.
 Áàîñûí øèíæ. Öýýæíèé th7-th10 íóãëàìóóäûí îð èìä
àðüñíû ìýäðýìæ èõñýí ýìçýãëýíý.

13.  Êóðâóàçåãèéí øèíæ. Öºñíèé çàìä ñààäòàé ¿åä
èëðýõ øèíæ: èíýð õàòóóðñàí öºñíèé õ¿¿äèé
òýìòðýãäýíý. Õàðèí öºñíèé öî ìîã ¿ðýâñýëòýé ¿åä
ìàø õºíä¿¿ð, ýìçýãëýëòýé áàéíà.
 Öºñ_òèòýìèéí õàì øèíæ. Çàðèì ºâ òºí ç¿ðõ ð¿¿
ºâä뺺 ãýæ çîâèóðëàæ ñòåíîêàðäèéã
ñàíàãäóóëäàã.
 Êàðàâàíîâûí øèíæ. Öºñíèé õ¿¿äèéí öýãò
òýìòðýëòýýð 纺ëºí äàðàõàä ºâäºëò ò¿ð íàìäàõ áà
õàíèàëãàõàä ìàø õ¿ òýé ºâäºëò ìýäðýãäýíý.

14. Оношлогоо
 Öºñíèé óëóó ºâ ëºëèéí ºã¿¿ëýìæòýé áàéíà, èõýâ ëýí ýëýãíèé
õàòãààãààð õóðöäàíà.
 ªºõ òîñòîé õîîë èäýõ, óíààíä äîðãèõ, õ¿íä àæèë õèéõ, ñýòãýë
õÿìàðñíû äàðàà áàðóóí ñ¿âýýí äîîãóóð õ¿ òýé õàòãàæ, ìýðæ áóé þì
øèã ºâäºíº.
 Õýâëèé ä¿¿ðýíãý, áàðóóí ñ¿âýýíèé õàâèðãàíû îð èì õºíä¿¿ð, ýíý
õýñãèéí õýâëèéí õàíûí áóë èí àíãàðñàí áàéíà.
 Ñ¿¿ëèéí ¿åä äýýðõ çîâèóð óëàì èõñýæ áàéíà ãýñýí ºã¿¿ëýìæòýé•
 Öºñíèé õ¿¿äèéí öî ìîã ¿ðýâñëèéí îíîøëîãîîíû ãîë àðãà íü
ÝÕÎ, êîìïüþòåðò òîìîãðàôè þì.
 àíä àâèàíû øèíæèëãýýíèé àïïàðàòòàé ãàçàð çàéëøã¿é õèéõ áºãººä
øèíæèëãýýíä
- Öºñíèé õ¿¿äèéí õàíà çóçààí, æèãä áóñ áîëîõ, õàíà íü õî¸ðëîõ
- Öºñíèé õ¿¿äèéä óëóó òîäîðõîéëîãäîæ õýò àâèàí íÿãòðàë áóóðàõ

15. Зайлшгүй хийгдэх
лабораторын
шинжилгээ
• Цусны ерөнхий
• Шээсний
ерөнхий
Зайлшгүй хийгдэх
багажийн
шинжилгээ
• Хэт авиан
шинжилгээ
Боломжтой үед
хийгдэх
шинжилгээ
• СТ
• Рентген цээж
хэвлийн
• Биохими
• Зүрхний
цахилгаан
бичлэг

16. Ялгах онош
 Ìóõàð îëãîéí ¿ðýâñëýýñ õýñãèéí ñîíãîìîë øèíæýýð ÿëãàíà.
 Íîéð áóë èðõàéí ¿ðýâñëýýñ õýñãèéí øèíæ áà ÝÕÎ, êîìïüþòåðò
òîìîãðàôè, ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýãýýð ÿëãàíà.
 Õîäîîä äýýðõ ãýäýñíèé øàðõëàà, ò¿¿íèé öîîðîëòîîñ õýñãèéí áà
ðåíòãåí øèíæèëãýýãýýð ÿëãàíà. Õýâëèé ìîä øèã
õàòóó, õóòãàëóóëæ áàéãàà ìýò ºâäºëò, òîãøèëòîîð ýëýãíèé ä¿ëèé
èìýý àëãà áîëîõ øèíæ èëýðíý. ðåíòãåíä õýâëèéí äýýä õýñýãò ºðöºí
äîîð ñàðàí õýëáýðèéí õèéòýé áàéíà. Ãýäýñíèé ò¿ãæðýëýýñ ÿëãàõ
ýìíýë ç¿éí øèíæ íü õýâëèé òýãø áóñ õýìòýé, ãýäýñ èõýëäýí
ò¿ãæèðñýí ¿åä øóëóóí ãýäñýýð öóñ,öóñàðõàã ç¿éë ãàðíà.
Ðåíòãåí, ÝÕÎ-ãîîð îíîøëîõ áîëîìæòîé Âàëÿãèéí õàì øèíæ, Ñêëÿðîâûí
øèíæ òýìäýã, Êëîéáåðèéí àÿãàíöàð èëýðíý, áóñàä ëàáîðàòîðèéí
øèíæèëãýýãýýð ÿëãàíà.
 Õîâîð ¿åä ç¿ðõíèé ºâäºëò, ãîëòûí ýðõòí¿¿äèéí ºâ í¿¿äýýñ ÿëãàí
îíîøëîíî.
 Ýëýãíèé áýòýã áà õàâäðààñ ÿëãàí îíîøëîíî

17. Эмнэлэгийн тусламж үзүүлэх
Аймаг хот
клиникийн
мэс заслын
тасаг
Сум өрхийн эмч:
Өвчтөнд анхны
тусламж үзүүлж
нарийн мэргэжлийн
эмчид хүргэж өгнө
өвдөлт намдаах эм
хэрэглэж болно
Цочмог холециститтэй
өвчтөн
Түргэн тусламж:
Өвчтөнд анхны
тусламж үзүүлж мэс
заслын эмчид хүргэж
өгнө

18. Онош баталгаажуулах
шинжилгээ хийнэ
Шинжилгээнд деструкц
илэрсэн эсвэл
консерватив
эмчилгээнд 48-72
цагийн дотор үр дүнгүй
Яаралтай мэс засал:
Хагалгаанд 2-4 цагаас
илүүгүй бэлдэнэ
48-72 цагийн дотор
консерватив
эмчилгээнд үр дүн
өгвөл(Atrhophini
sulfatis, No-spa)
Төлөвлөгөөт мэс засал

19. Мэс заслын эмчилгээ
Холецистэктоми
Нээлттэй мэс
засал
Дурангийн мэс
засал

20.  Öî ìîã õîëåöèñòèòòýé өâ òºíã äýýø õàðóóëàí õýâò¿¿ëíý
 Åðºíõèé óíòóóëãà áîëîí íóãàñíû ïåðèäóðàëü
ìýäýýã¿éæ¿¿ëýã
 Õýâëèéã íýýõ îëîí àðãóóäûí íýãèéã ñîíãîíî
 Öºñíèé õ¿¿äèé, öºñíèé öîðãóóä, õýâëèéí ýðõòí¿¿äèéã
øàëãàíà
 Öºñíèé õ¿¿äèéí öîðãûã ÿëãàæ áîîõ, àðòåðèéã áîîõ
àæèëáàð õèéãäýíý.
 Õ¿ç¿¿ òàë áîëîí ¸ðîîë òàëààñ ñàëãàíà. Õàâñàðñàí
àðãààð ñàëãàæ áîëíî.
 Áîëîìæã¿é áîë õ¿¿äèéã íýýæ òàéð àâ áîëíî.
 Öºñíèé åðºíõèé öîðãî, õýâëèéã ñàéòàð øàëãààä
õýâëèéä ãóóðñ ¿ëäýýæ ãàäàãøëóóëàí áýõëýýä øàðõàà
î¸æ õààíà

21. Хагалгааны үед болон дараа гарч
болох хүндрэл
 Öºñíèé õ¿¿äèéí àðòåðèàñ, íààëäàö ñàëãàñàí õýñãýýñ öºñíèé
õ¿¿äèéí õýâòýøíýýñ öóñ àëäàæ áîëíî.
 Öºñíèé öîðãî ãýìòýõ
 Ýëýã óðàãäàæ áîëíî.
 Õàãàëãààíû äàðàà öºñíèé ãàðàëòàé ãÿëòàíòàñ öóñ àëäàæ
áîëíî.
 Õîëåöèñòîýêòîìèéí äàðààõ õàì øèíæ èëýðâýë öºñíèé õ¿¿äèéí
óðò ¿ëäýö ¸çîîðûã áîëîí óëóóã àâàõ, öºñíèé çàìûí
íàðèéñàëûã áèëèîäèãåñòèâ çàëãààñààð çàñàõ õàãàëãàà
õèéíý. Ýíýõ¿¿ õàì øèíæýýñ óðüä èëàí ñýðãèéëýõýä
õàãàëãààíû ºìíº ºâ òºíã á¿ðýí ã¿éöýò íàðèéí
øèíæëýõ, äàãàëäàí õàâñàðñàí ºâ í¿¿äèéã ýì èëñíèé äàðàà
õàãàëãààíä îðóóëàõ, ìýñ çàñëûã íÿãò íÿìáàé, òåõíèêèéí ºíäºð
ò¿âøèíä õèéõ íü íýí óõàë à õîëáîãäîëòîé.

22. Мэс заслын дараах эмчилгээ
 ªâäºëò íàìäààõ ýìèéí ýì èëãýýã øàõìàë, ëàà, òàðèëãûí àëü
áàéãàà õýëáýðýýð õèéíý. ªâäºëò íàìäààõ ýìèéí ýì èëãýýã
ýõíèé 2-3 õîíîãò øàõìàë, ëàà, òàðèëãûí àëü áàéãàà
õýëáýðýýð õèéíý. ( Sol Analgini 0,25-0,5%-1- 2 ml òàðèõ,
Ïàðàöåòàìîë 0,5ã óóõ, Äèêëî-Äåíê -100 –Rectal ëàà)
 Õîðäëîãî òàéëàõ, øèíãýí þ¿ëýõ ýìèéí ýì èëãýýã áîëîìæèéí
õèðýýð õèéíý. (Ãåìîäåç 400 ìë, Ïîëèãëþêèí (Äåêñòðàí-70)
400ìë, Íàòðèéí õëîðèä 0,9%-400,0-800,0 çýðãýýñ ñîíãîæ
õýðýãëýíý. )
 ¯ðýâñëèéí ýñðýã ýì èëãýýã ºðãºí õ¿ðýýíèé ¿éë èëãýý á¿õèé
àíòèáèîòèêèéã ýì ººðºº ñîíãîí 5- 7õîíîãò óóëãàõ, áóë èíä,
ñóäñàíä òàðèõ àðãààð õýðýãëýíý. (Àìïèöèëëèí 0,25- 0,5ã
óóõ, òàðèõ, Ãåíòàìèöèí 40-80ìã- 2 ìë áóë èíä òàðèõ)

23. Анхаарал тавьсан явдалд
баяраллаа