1. «Γνωρίηω τθν πόλθ μου»
Ομαδικι Εργαςία ςτθν Σοπικι Ιςτορία
΢Σ1 11ου Δημοτικοϑ ΢χολεύου
Παλαιοϑ Υαλόρου
΢χ. Φρονιϊ 2011 / 2012

2. ΢τθν Πλατεία Φιλικισ Εταιρείασ

3. ΢τθν Αγία Βαρβάρα

4. ΢το ρζμα τθσ Πικροδάφνθσ

5. ΢τθν Πλατεία Μπεφόν

6. Η Λεωφόροσ Αμφικζασ

7. ΢το Ευγενίδειο Κδρυμα

8. ΢το Μουςείο Πολεμικισ Αεροπορίασ

9. ΢το γιπεδο Tae Kwon Do

10. ΢τθ Μαρίνα Φλοίςβου

11. ΢το Φλοίςβο

12. Η ονομαςία
Η λϋξη Φϊληρο προκϑπτει απϐ τα ςυνθετικϊ «φαλ» και «ϊκρον»
που ςημαύνουν φωτεινϐ ακρωτόριο. Τπϊρχει ϐμωσ και μια ϊλλη
εκδοχό, ϐτι αυτό προϋρχεται απϐ το ιωνικϐ επύθετο «φϊληροσ»,
που ςημαύνει φωτεινϐσ.
Ιδρυτόσ του Υαλόρου όταν ο τοπικϐσ όρωασ Φαληρόσ ό Φϊληροσ,
γιοσ του Άλκωνα και εγγονϐσ του βαςιλιϊ τησ Αθόνασ Ερεχθϋα,
ςϑγχρονοσ του Θηςϋα, μαζύ με τον οπούο βοόθηςε τουσ Λαπύθεσ
εναντύον των Κενταϑρων. Αναφϋρεται επύςησ ϐτι ο Υϊληροσ όταν
ϋνασ απϐ τουσ Αργοναϑτεσ, οι οπούοι με αρχηγϐ τον Ιϊςονα
πραγματοπούηςαν τον 13ο αι. π.Φ. την αργοναυτικό εκςτρατεύα.
Σζωρτζύνα Κατςιγιϊννη (Αργοναϑτεσ)

13. Η καταγωγι των κατοίκων
Οι αρχαύοι Υαληρεύσ ανόκαν ςτην Αιαντύδα φυλό, που όταν μια απϐ τισ δϋκα φυλϋσ τησ
Αθόνασ, ϐπωσ εύχε οριςθεύ απϐ τη νομοθεςύα του Κλειςθϋνη.
Σο Υϊληρο όταν ο πιο ςημαντικϐσ δόμοσ τησ Αιαντύδοσ φυλόσ και ανόκε ςτην περιοχό των
Αθηνών, ενώ οι ϊλλοι δόμοι ανόκαν ςτην περιφϋρεια τησ πϐλησ.
Μιχαόλ Κουτροϑτςοσ (Αργοναϑτεσ)

14. Η κζςθ του αρχαίου Φαλιρου
 Για τη θϋςη του Παλαιοϑ Υαλόρου υπϊρχουν διϊφορεσ απϐψεισ. Ο ΢τρϊβωνασ λϋει ϐτι
εύναι παρϊκτιοσ δόμοσ ανατολικϊ του Πειραιϊ, ενώ ο Παυςανύασ ϋλεγε ϐτι όταν επύνειο
τησ Αθόνασ και απεύχε απϐ την Κωλιϊδα Άκρα ( το ακρωτόρι του Αγύου Κοςμϊ ), 20
ςτϊδια. Γι’ αυτϐ, ο Σζ. Ντϋι λϋει ϐτι το Υϊληρο όταν ϋνασ παρϊκτιοσ οικιςμϐσ και επύςησ
λϋει, ϐτι εκτεινϐταν ςτην περιοχό του Αώ - Γιώργη, μια εκκληςύα που απϋχει πρϊγματι 20
ςτϊδια απϐ την Κωλιϊδα Άκρα.
 Η παραλύα μεταξϑ Παλαιοϑ Υαλόρου και Πειραιϊ ονομαζϐταν Υαληρικϐσ Όρμοσ. Ο
Παυςανύασ, ϐταν μιλοϑςε για το λιμϊνι του Υαλόρου, εννοοϑςε ϋνα περιοριςμϋνο χώρο
ςτισ εκβολϋσ του Κηφιςοϑ, δηλαδό κοντϊ ςτο ςημερινϐ εκκληςϊκι του Αώ- Γιώργη.
Γιϊννησ Καλϊκοσ – Δημότρησ Καρϊμηνασ (Αργοναϑτεσ)

15. Αιαντίδα Φυλι - Ραμνοφντασ
Σα ερεύπια του
Ραμνοϑντα,
πϐλησ κι αυτόσ
τησ Αιαντύδασ
Υυλόσ, ϐπωσ το
Υϊληρο.

16. Σο αρχαίο λιμάνι του Φαλιρου (1)
 Ο Ντϋρπφελντ και ο Ανριϐ διατϑπωςαν την ϊποψη, ϐτι η θϋςη του αρχαύου λιμανιοϑ
του Υαλόρου βριςκϐταν ςτο δυτικϐ ϊκρο του Υαληρικοϑ ϐρμου και ϐτι ςτα
μεταγενϋςτερα χρϐνια, καλϑφθηκε απϐ προςχώςεισ του ποταμοϑ Κηφιςοϑ.
 Με τισ αναςκαφϋσ του Κουρουνιώτη ςτη θϋςη Βοώδολύβαδο του Παλαιοϑ Υαλόρου,
όρθε ςτο φωσ ϋνα ςημαντικϐ νεκροταφεύο του 7ου αιώνα π.Φ, αποδεικνϑοντασ, ϐτι
το ςημερινϐ Παλαιϐ Υϊληρο υπόρχε ςτην αρχαιϐτητα και δε δημιουργόθηκε απϐ
προςχώςεισ. Γι’ αυτϐ ο Π. Καςτριώτησ ταυτύζει το ςημερινϐ Παλαιϐ Υϊληρο με τον
αρχαύο δόμο.
Ελιςϊβετ Δϐριζα (Αργοναϑτεσ)

17. Σο αρχαίο λιμάνι του Φαλιρου (2)
 Σην παραπϊνω ϊποψη ενιςχϑει ο Παυςανύασ ο οπούοσ μασ
πληροφορεύ ϐτι η απϐςταςη του Υαληρικοϑ ϐρμου απϐ το κϋντρο
τησ πϐλησ των Αθηνών, ανϋρχεται ςε εύκοςι ςτϊδια.
 Ωσ ςυμπϋραςμα, το ςημερινό Παλαιό Φϊληρο ταυτύζεται με
τον αρχαύο δόμο του Φαλόρου.
Ελιςϊβετ Δϐριζα (Αργοναϑτεσ)

18. Αρχαιολογικά ευριματα (1)
• Απϐ τισ αναςκαφϋσ που ϋγιναν ςτην περιοχό του Υαλόρου, βρϋθηκε ϋνα απϐ τα
νεκροταφεύα τησ αρχαύασ πϐλησ, που χρονολογεύται ςτα γεωμετρικϊ χρϐνια.
Αποκαλϑφθηκαν ταφϋσ παιδιών, μϋςα ςε πόλινουσ αμφορεύσ (60 – 80 εκ.), ςωρού
και τϋφρα νεκρών, μϋςα ςε γεωμετρικϊ αγγεύα.
• Ιδιαύτερη εντϑπωςη προκϊλεςε ϋνα πολυϊνδριο που ανακϊλυψε το 1915 ο
΢.Πελεκύδησ ςτην περιοχό του Βουρλοπϐταμου με ςκελετοϑσ 17 ανδρών.
• Απϐ μελετητϋσ, οι ςωρού αποδύδονται ςε πειρατϋσ, δοϑλουσ ό κακοποιοϑσ ό
ακϐμα και ςε ερμοκοπύδεσ. Αυτού, οι τελευταύοι, όταν οι πρωταγωνιςτϋσ ενϐσ
ςκανδϊλου που ςυγκλϐνιςε την αρχαύα Αθόνα, καθώσ κϊποιοι μεθυςμϋνοι νεαρού
ϋκοψαν τισ κεφαλϋσ των ερμών. Μαζύ με αυτοϑσ κατηγορόθηκε και
καταδικϊςτηκε ςε θϊνατο και ο Αλκιβιϊδησ, που κατϊφερε ϐμωσ να διαφϑγει.
Παραςκευό Ευαγγϋλου (΢πιρουνϊτοι)

19. Πολυϊνδριο
Ανακαλϑφθηκε
ςε αναςκαφό
του ΢. Πελεκύδη
ςτο Δϋλτα
Υαλόρου

20. Αρχαιολογικά ευριματα (2)
• Ενδιαφϋροντα αναςκαφικϊ ευρόματα εύναι τα μελανϐμορφα
αγγεύα (ϋνα απϐ αυτϊ που απεικονύζει ςκηνϋσ
αρματοδρομύασ εκτύθεται ςτο αρχαιολογικϐ Μουςεύο),τα
λυχνϊρια, οι κρατόρεσ, οι «φαληρικϋσ οινοχϐεσ», η υδρύα
(φωτ. δύπλα) με την περύτεχνη διακϐςμηςη και οι πυξύδεσ.
• Σα πιο πολλϊ ειςόχθηςαν απϐ την Κϐρινθο και
αποδεικνϑουν τισ εμπορικϋσ ςχϋςεισ τησ εποχόσ.
Παραςκευό Ευαγγϋλου (΢πιρουνϊτοι)

21. Πυξίδα
΢τισ αναςκαφϋσ του Υαλόρου βρϋθηκε εκτϐσ απϐ τα ςημαντικϊ αγγεύα και
μια πόλινη πυξύδα. ΢το ςκϋπαςμα του αγγεύου, εικονύζεται η πϊλη του
Ηρακλό με τον τριςώματο δαύμονα Γηρυϐνη, που φρουροϑςε τα βϐδια του.
Εύναι ανατολύζοντοσ ρυθμοϑ και προερχϐταν απϐ την Κϐρινθο, ϐπου και
καταςκευϊςτηκε τον 7ο π.Φ. αιώνα. ΢όμερα βρύςκεται ςτο Βρετανικϐ
Μουςεύο.
Ευαγγελύα Κολκοϑ (΢πιρουνϊτοι)

22. Πόλινη πυξύδα

23. Σο Φάλθρο και ο Σρωικόσ Πόλεμοσ
 Απϐ το Υϊληρο ξεκύνηςε,
ςϑμφωνα με την Ιλιϊδα, το εκ-
ςτρατευτικϐ ςώμα των
Αθηναύων που ϋλαβε μϋροσ ςτον
Σρωικϐ Πϐλεμο, με επικεφαλόσ
τον «μεγϊθυμο» Μενεςθϋα, ο ο-
πούοσ ςυνϋβαλε ςημαντικϊ ςτην
πτώςη τησ Σρούασ, καθώσ α-
ναφϋρεται μεταξϑ των ανδρών
που μπόκαν μϋςα ςτο Δοϑρειο
Ίππο. Όταν τελεύωςε ο πϐλεμοσ,
δεν επϋςτρεψε ςτην Αθόνα, αλλϊ
ϋγινε βαςιλιϊσ τησ Μόλου.
Νικϐλασ Γαζόσ (΢πιρουνϊτοι)

24. Η οχφρωςθ του φαλθρικοφ λιμανιοφ
 Ο Θεμιςτοκλόσ εύχε αρχύςει απϐ το 493-492 π.Φ., την καταςκευό των Μακρών
Σειχών, του βϐρειου και του φαληρικοϑ, τα οπούα ξεκινοϑςαν απϐ το τεύχοσ που
περιϋβαλλε το κϋντρο τησ Αθόνασ κϊτω απϐ την Ακρϐπολη (το ϊςτυ) και
κατϋληγαν ςτον Πειραιϊ και ςτο Υϊληρο αντύςτοιχα.
 Σο φαληρικϐ τεύχοσ ϊρχιζε απϐ το νϐτιο τμόμα του τεύχουσ του ϊςτεωσ, και
ςυγκεκριμϋνα απϐ τουσ νοτιοδυτικοϑσ πρϐποδεσ του λϐφου του Υιλοπϊππου,
εκτεινϐταν προσ την κατεϑθυνςη του φαληρικοϑ ϐρμου και κατϋληγε ςτο α-
κρωτόριο τησ Κωλιϊδοσ Άκρασ, τον ςημερινϐ Άγιο Κοςμϊ. ΢κοπϐσ τησ καταςκευόσ
του τεύχουσ αυτοϑ όταν να προςτατευτεύ η φαληρικό παραλύα, ϐπου ςτϊθμευαν τα
αθηναώκϊ πλούα.
Νικϐλασ Γαζόσ, Θϊνοσ Γαρύλλησ, Παραςκευό Ευαγγϋλου, Ευαγγελύα Κολκοϑ
(΢πιρουνϊτοι)

25. Η οχφρωςθ του φαλθρικοφ λιμανιοφ
Τα Μακρϊ Τεύχη

26. Η οχφρωςθ του φαλθρικοφ λιμανιοφ
Σμόμα του
Θεμιςτόκλειου
Μακρού Τεύχουσ ςτο
Παλαιϐ Υϊληρο

27. Η παρακμι του λιμανιοφ του Φαλιρου
 Με την ολοκλόρωςη των οχυρώςεων του Πειραιϊ, το λιμϊνι του Υαλόρου ϋγινε το
δεϑτερο, πλϋον, λιμϊνι τησ Αθόνασ.
 Κατϊ τον 2ο μ.Φ. αιώνα το Υϊληρο όταν ϋνα απϐ τα τϋςςερα λιμϊνια τησ Αθόνασ,
κατϊ τον Παυςανύα, αλλϊ τα θεμιςτϐκλεια τεύχη εύχαν τϐτε ερειπωθεύ.
 ΢ωζϐταν, ϐμωσ, ακϐμη ερειπωμϋνη η Υαληρικό Πϑλη (η Άλαδε Πϑλη), που οδηγοϑςε
απϐ την Αθόνα ςτο Υϊληρο, καθώσ και οι Ηετιώνειεσ πϑλεσ κοντϊ ςτον ναϐ του
Ολυμπύου Διϐσ.
Νικϐλασ Γαζόσ, Θϊνοσ Γαρύλλησ, Παραςκευό Ευαγγϋλου, Ευαγγελύα Κολκοϑ
(΢πιρουνϊτοι)

28. Ο Θθςζασ
Απϐ το λιμϊνι του Υαλόρου ξεκύνηςε ο Θηςϋασ για την Κρότη, μαζύ με τουσ επτϊ νϋουσ και τισ
επτϊ νϋεσ, για να ςκοτώςει το Μινώταυρο και να απαλλϊξει την πατρύδα του απϐ το φϐρο
αύματοσ που τησ εύχε επιβϊλει ο Μύνωασ.
Μετϊ την επιςτροφό του, πρϐςφερε θυςύα ςτουσ θεοϑσ και απϐ τϐτε γύνονταν γιορταςτικϋσ
εκδηλώςεισ ςε ανϊμνηςη του Θηςϋα.
Θϊνοσ Γαρύλλησ (΢πιρουνϊτοι)

29. Ο Θηςϋασ
ςκοτώνει το
Μινώταυρο

30. Θρθςκευτικζσ Σελετζσ του Φαλιρου
 Κϊθε χρϐνο γύνονταν ςτο Υϊληρο ναυτικό γιορτό, τα Κυβερνόςια. Αυτό η γιορτό
αφιερώνονταν ςτον Ναυςύθοο και τον Υαύακα, που κυβερνοϑςαν το πλούο του Θηςϋα.
 Σα Ωςχοφϐρια γύνονταν ςτο τϋλοσ του τρϑγου. ΢το πλαύςιο αυτόσ τησ γιορτόσ μια πομπό
νϋων ξεκινοϑςε απϐ το ιερϐ του «Διονϑςου του εν Λύμναισ» ςτην Αθόνα κρατώντασ κλόματα
με τςαμπιϊ ςταφϑλια και ϋφτανε ςτο ναϐ τησ ΢κιρϊδοσ Αθηνϊσ, που ονομϊζονταν και
Ωςχοφϐριον.
 Η θρηςκευτικό τελετό «Άλαδε Έλαςισ», όταν η κϊθοδοσ προσ τη θϊλαςςα εκεύνων που θα
μυοϑνταν ςτα Ελευςύνια Μυςτόρια και γι’ αυτϐ, ϋκαναν ςτην θϊλαςςα ϋνα εξαγνιςτικϐ
λουτρϐ. Η τελετό γινϐταν την τελευταύα μϋρα του ΢επτεμβρύου ό την πρώτη του Οκτωβρύου
και μετϊ τϋςςερισ ημϋρεσ γινϐταν η τελετό μϑηςησ ςτην Ελευςύνα.
Θϊνοσ Γαρύλλησ (΢πιρουνϊτοι)

31. Οι ναοί του Φαλιρου (1)
 Πληροφορύεσ για τουσ Ναοϑσ του Υαλόρου παύρνουμε απϐ τον Παυςανύα :
 Ο ναϐσ τησ ΢κιρϊδοσ Αθηνϊσ, κατϊ μύα παρϊδοςη εύχε ιδρυθεύ απϐ τον
μϊντη ΢κύρο, ο οπούοσ εύχε ϋλθει απϐ τη Δωδώνη. Τπόρχε μϊλιςτα ςτο
Υϊληρο ιερϐ αφιερωμϋνο ςε αυτϐν.
 Δϑο ηρώα αφιερωμϋνα ςτουσ δϑο κυβερνότεσ του πλούου του Θηςϋα, ςτον
Ναυςύθοο και τον Υαύακα.
Νικϐλασ Γαζόσ, Θϊνοσ Γαρύλλησ, Παραςκευό Ευαγγϋλου, Ευαγγελύα Κολκοϑ
(΢πιρουνϊτοι)

32. Οι ναοί του Φαλιρου (2)
 ΢τον δρϐμο απϐ το Υϊληρο προσ την Αθόνα, βριςκϐταν ο
μιςοκαμϋνοσ απϐ την περςικό ειςβολό ναϐσ τησ Ήρασ, που
ςκϐπιμα οι Αθηναύοι τον εύχαν αφόςει χωρύσ πϐρτεσ και οροφό, για
να θυμύζουν τϐςο την καταςτροφό απϐ τουσ βαρβϊρουσ ϐςο και
την εχθρϐτητα προσ αυτοϑσ.
 Άλλοι ναού όταν αφιερωμϋνοι ςτον Δύα, ςτα παιδιϊ του Θηςϋα
(Ακϊμαντα και Δημοφώντα), και ςτον Υϊληρο, επώνυμο όρωα του
αρχαιϐτερου επινεύου τησ Αθόνασ.
Νικϐλασ Γαζόσ, Θϊνοσ Γαρύλλησ, Παραςκευό Ευαγγϋλου, Ευαγγελύα Κολκοϑ
(΢πιρουνϊτοι)

33. «Σω αγνώςτω κεώ»
 Η ύδρυςη βωμών αφιερωμϋνων ςε ϊγνωςτουσ θεοϑσ αποςκοποϑςε κατϊ την
αρχαιϐτητα ςτον εξευμενιςμϐ θεοτότων που δεν όταν γνωςτϋσ, προκειμϋνου να
αποφευχθεύ η εκδύκηςό τουσ απϐ τυχϐν παρϊλειψη θρηςκευτικοϑ χρϋουσ.
 Αφοϑ λοιπϐν ο απϐςτολοσ Παϑλοσ αποβιβϊςτηκε ςτο μιςϐ του 1ου αιώνα ςτο
Υϊληρο για να επιςκεφθεύ την Αθόνα, πρϐςεξε τουσ βωμοϑσ που όταν αφιερωμϋνοι
«τω αγνώςτω θεώ» και απϐ την επιγραφό αυτό, πόρε αφορμό να αρχύςει το
διδακτικϐ του λϐγο.
 Ο Απϐςτολοσ Παϑλοσ ερμόνευςε την ϑπαρξη αυτών των βωμών ωσ ϋκφραςη
αναζότηςησ απϐ τουσ Αθηναύουσ του μονοθεώςμοϑ, του αληθινοϑ Θεοϑ που τιμοϑςαν
πριν ακϐμη τον γνωρύςουν.
Νικϐλασ Γαζόσ (΢πιρουνϊτοι)

34. Προςωπικότθτεσ του Φαλιρου
• Ο Μουςαύοσ όταν παλιϐτεροσ απϐ τον Όμηρο και μαθητόσ του Ορφϋα. Ήταν γιοσ του
Αντύφημου ό του Εϑμολπου και τησ Μόνησ ό τησ ΢ελόνησ.
• Ο Δημότριοσ ο Υαληρεϑσ όταν περιπατητικϐσ φιλϐςοφοσ γιοσ του Υανυςτρϊτου.
Κυβϋρνηςε την Αθόνα ςαν απϐλυτοσ ϊρχοντασ απϐ το 317 π.Φ. ϋωσ το 307 π.Φ. Δοϑλεψε
αφοςιωμϋνα για την πϐλη του και κατϊφερε να την κϊνει να ανθύςει οικονομικϊ.
• Οι Αθηναύοι πολύτεσ ϋςτηςαν προσ τιμόν του 360 ανδριϊντεσ. Αυτϐ προκϊλεςε το φθϐνο
και ϋτςι πόγε ςτην Αύγυπτο και ανϋλαβε την οργϊνωςη τησ Βιβλιοθόκησ τησ
Αλεξϊνδρειασ. Όμωσ για κακό του τϑχη εξορύςτηκε ςτην ϊνω Αύγυπτο και πϋθανε απϐ
δϊγκωμα φιδιοϑ.
Παντελόσ ΢ακελλαρϐπουλοσ (Βαςιλιϊδεσ)

35. Ο Μουςαύοσ
παύζει λϑρα

36. Δημότριοσ ο
Φαληρεύσ

37. Ο Αριςτείδθσ ο Δίκαιοσ
 Με το Υϊληρο ςχετύζεται ο Αριςτεύδησ ο Δύκαιοσ, ο περύφημοσ Αθηναύοσ πολιτικϐσ
και ςτρατηγϐσ, του οπούου η εντιμϐτητα και η φιλοπατρύα υπόρξαν παροιμιώδεισ.
Πολϋμηςε ςτουσ Περςικοϑσ Πολϋμουσ δεύχνοντασ απαρϊμιλλη γενναιϐτητα.
 Προςπϊθηςε να προςφϋρει ςτην Αθόνα με κϊθε τρϐπο, παρϐλο που γνώριςε την
εξορύα.
 Ανϋλαβε τη φϑλαξη των λαφϑρων μετϊ τη μϊχη του Μαραθώνα, λϐγω τησ α-
παρϊμιλλησ τιμιϐτητϊσ του.
 Πόγε ςτη ΢πϊρτη και προςπϊθηςε να πεύςει τουσ ΢παρτιϊτεσ ϐτι δεν διϋτρεχαν
κύνδυνο απϐ την αμυντικό θωρϊκιςη τησ Αθόνασ.
 Σϊχθηκε υπϋρ τησ θαλαςςοκρατύασ τησ πϐλησ του και όταν εκεύνοσ που ϐριςε το
ποςϐ τησ ςυμμετοχόσ των ςυμμϊχων ςτο ταμεύο τησ Δόλου.
 Όταν πϋθανε, γϑρω ςτο 467 π.Φ., τϊφηκε ςτο Υϊληρο δημοςύα δαπϊνη επειδό όταν
πϊμφτωχοσ. Μϋχρι τουσ χρϐνουσ του Πλοϑταρχου όταν γνωςτϐσ ςτο Υϊληρο ο
τϊφοσ του Αριςτεύδη.
Φριςτύνα Βαςϊλου, Παντελόσ Καϒμϋνοσ, Κατερύνα Κολιϊτςη, Παντελόσ ΢ακελλαρϐπουλοσ
(Βαςιλιϊδεσ)

38. Κομμϊτι όςτρακου,
ϐπου αναγρϊφεται
το ϐνομα του
Αριςτεύδη.
Ο Θεμιςτοκλόσ
πϋτυχε τον
εξοςτρακιςμό του

39. Ο Δθμοςκζνθσ
 Ο μεγαλϑτεροσ ρότορασ που υπόρξε
ποτϋ ςτην αρχαιϐτητα, όταν ο
Δημοςθϋνησ.
 ΢την προςπϊθειϊ του να υπερνικόςει το
φυςικϐ του φϐβο για την οχλοβοό,
κατϋβαινε ςτο Υϊληρο και εκφωνοϑςε
λϐγουσ, ενώ ξεςποϑςαν ςτην ακτό τα
αγριεμϋνα «φαληριϐοντα» κϑματα. Η
γιγϊντια θϋληςό του και η
ανταγωνιςτικϐτητϊ του, τον ϋκαναν να
φτϊςει την κορυφό.
Φριςτύνα Βαςϊλου, Παντελόσ Καϒμϋνοσ, Κατερύνα
Κολιϊτςη, Παντελόσ ΢ακελλαρϐπουλοσ
(Βαςιλιϊδεσ)

40. Ρωμαϊκά χρόνια
 Η καταςτροφό τησ Αθόνασ (86 π.Φ.) απϐ τον ΢ϑλλα εύχε ςυνϋπειεσ ς’ ϐλη την
ευρϑτερη περιοχό.
 Για το Υϊληρο, οι λεηλαςύεσ και η καταςτροφό του αττικοϑ ελαιώνα ςόμαινε
μια ακϐμα περύοδο παρακμόσ (καθώσ οι πιο πολλού κϊτοικοι αςχολοϑνταν με
την ελαιοπαραγωγό), η διϊρκεια τησ οπούασ όταν κϊποιεσ δεκαετύεσ.
 Με το πϋραςμα του χρϐνου, θα ξαναπϊρει τη θϋςη του, ιδιαύτερα ςτα χρϐνια
των Αντωνύνων, ωσ ϋνα απϐ τα δυο εμπορικϊ λιμϊνια τησ Αθόνασ, χϊρη ςτην
αλιεύα και το εμπϐριο.
 Σην εποχό του Παυςανύα (2οσ αιώνασ μ.Φ.) πολλού αποβιβϊζονταν ςτο Υϊληρο
αντύ για τον Πειραιϊ. ΢το λιμϊνι του Υαλόρου αποβιβαζϐταν ο κϑριοσ ϐγκοσ
των εμπορικών προώϐντων.
Παντελόσ Καϒμϋνοσ - Παντελόσ ΢ακελλαρρϐπουλοσ, Φριςτύνα Βαςϊλου - Κατερύνα Κολιϊτςη
(Βαςιλιϊδεσ)

41. Βυηαντινοί χρόνοι
 ΢ιγϊ – ςιγϊ ϐμωσ, οι διεθνεύσ εμπορικού δρϐμοι, αλλϊζουν πορεύα και το
Υϊληρο θα διανϑςει τουσ αιώνεσ τησ μεγαλϑτερησ παρακμόσ και ερόμωςησ
ςτην ιςτορύα του.
 Σο τελειωτικϐ χτϑπημα το δϋχτηκε απϐ τουσ Γϐτθουσ του Αλϊριχου οι οπούοι
πυρπϐληςαν την Ελευςύνα, κατϋλαβαν και λεηλϊτηςαν τα λιμϊνια τησ Αθόνασ.
 Η Αθόνα μετατρϋπεται ςε μικρό επαρχύα αγροτών, που δεν μπορεύ να καλϑψει
τισ ανϊγκεσ τησ. Σο επύνειϐ τησ, το Υϊληρο, μαραζώνει μαζύ τησ.
Φριςτύνα Βαςϊλου, Παντελόσ Καϒμϋνοσ, Κατερύνα Κολιϊτςη, Παντελόσ ΢ακελλαρϐπουλοσ
(Βαςιλιϊδεσ)

42. Δυτικι ξενοκρατία
 ΢την περύοδο τησ δυτικόσ ξενοκρατύασ οι Βενετού κρατοϑςαν τισ κτόςεισ τουσ ςτισ
Κυκλϊδεσ και την Εϑβοια και ϋτςι, εμπϐδιζαν την ανϊπτυξη του Υαλόρου και του
Πειραιϊ, με αποτϋλεςμα να κυριαρχοϑν εκεύνοι ςτο Αιγαύο.

 Όταν η ελληνικό γλώςςα αναγνωρύςτηκε ωσ επύςημη, ο Πειραιϊσ και το Υϊληρο
ϊρχιςαν να ξαναλειτουργοϑν ωσ μικρϊ εμπορικϊ κϋντρα. Αυξόθηκε ο πληθυςμϐσ και
η Αθόνα ϋγινε η πρωτεϑουςα των νϋων κατακτητών.
 Σο Υϊληρο, κατϊ τον Μεςαύωνα, ονομαζϐταν Παλιϐ Λιμϊνι ό Λιμϊνι των Σριών
Πϑργων, ενώ οι Βενετού το ονϐμαζαν Πόρτο Βέκκιο.
Αλϋξανδροσ Αλεξϊλησ, Δημότρησ Αντωνϐπουλοσ, Αντωνύα Ζεϊκη, Μαρύα Κατςιγιϊννη,
(Πειρατϋσ)

43. Παλαιϐ χαρακτικϐ
που απεικονύζει
την περιοχό των
«Τριών Πύργων»

44. Οκωμανικι κυριαρχία
 Σον 15ο αιώνα το Υϊληρο ανόκε ςτον Πειραιϊ. Οι Σοϑρκοι ενθϊρρυναν το γεγονϐσ τησ
επιςτροφόσ των Υαληριωτών ςτον τϐπο τουσ, γιατύ ϋτςι θα δοϑλευαν εκεύνοι ςτα
χωρϊφια, γι' αυτϐ ϊλλωςτε, ϐςοι επϋςτρεφαν, δεν πλόρωναν φϐρουσ για τρύα χρϐνια.
Σϐτε ο πληθυςμϐσ ϊρχιςε πϊλι να αυξϊνεται.
 Ο Σοϑρκοσ περιηγητόσ του 17ου αιώνα, Εβλιϊ Σςελεπό, μασ λϋει πωσ ςτο Υϊληρο τϐτε
υπόρχαν ςπύτια με ϋναν ϐροφο, χτιςμϋνα με πϋτρεσ απϐ ερεύπια του αρχαύου τεύχουσ και
ςκεπαςμϋνα με κεραμύδια. Οι κϊτοικοι όταν κυρύωσ αγρϐτεσ και ψαρϊδεσ ενώ λύγοι όταν
μεγαλϋμποροι.
 Αν και το Υϊληρο δε χρηςιμοποιόθηκε κατϊ την οθωμανικό περύοδο οϑτε ωσ εμπορικϐσ
ςταθμϐσ οϑτε ωσ ναυτικό βϊςη, γνώριςε μια ςχετικό οικονομικό ανϊπτυξη, ϐπωσ ϐλεσ οι
αγροτικϋσ παραθαλϊςςιεσ ςυνοικύεσ τησ Αττικόσ.
 ΢τα τϋλη του 18ου αιώνα, το Υϊληρο όταν ϋνα πϊμφτωχο χωριϐ. Όλοι οι κϊτοικοι
ϋμεναν ςε καλϑβεσ εκτϐσ απϐ τον εκπρϐςωπο τησ Οθωμανικόσ Αυτοκρατορύασ, που
ζοϑςε ςε μεγϊλο ςπύτι κτιςμϋνο με πϋτρεσ.
Αντωνύα Ζεϊκη (Πειρατϋσ)

45. Γκραβοϑρα του
Φαλόρου την
περύοδο τησ
Τουρκοκρατύασ

46. Ο κάνατοσ του Καραϊςκάκθ
 ΢τα 1827, ο Καραώςκϊκησ, με τισ νύκεσ του ςτο Δύςτομο και την Αρϊχοβα ϋδωςε κϊποιεσ
αναλαμπϋσ ςτον Αγώνα του 1821. ΢τρϊφηκε τϐτε προσ την Αθόνα, την οπούα
πολιορκοϑςαν οι Σοϑρκοι.
 Παρ’ ϐλο που ανατϋθηκε η αρχηγύα των επιχειρόςεων ςτουσ Άγγλουσ Σςωρτσ και
Κϐχραν, απϋφυγε να ϋρθει ςε ρόξη μαζύ τουσ και επιμϋνοντασ ςτον κλεφτοπϐλεμο ϋδιωξε
τουσ Σοϑρκουσ απϐ το Υϊληρο μϋχρι το Κερατςύνι.
 ΢τισ 22 Απριλύου προςπαθώντασ να ςταματόςει μια τυχαύα ςυμπλοκό ανϊμεςα ςε
Έλληνεσ και Σοϑρκουσ τραυματύςτηκε θανϊςιμα.
 Απϐ το Υϊληρο μεταφϋρθηκε ςτην ΢αλαμύνα, ϐπου ξεψϑχηςε. Όςοι γλύτωςαν απϐ την
αντεπύθεςη του Κιουταχό και τη μϊχη ςτον Ανϊλατο, κατϋφυγαν ςτο Υϊληρο.
 Σην ύδια μϋρα ϋνα τουρκικϐ ςώμα προςπϊθηςε να μπει ςτην περιοχό του Ανϊλατου,
ϐμωσ ο ταγματϊρχησ Ουρκουϊτ και κϊποιοι Τδραύοι ςτρατιώτεσ καθυςτϋρηςαν την
εύςοδο των Σοϑρκων, βοηθώντασ τουσ Υαληριώτεσ να διαφϑγουν απϐ τη θϊλαςςα.
Δημότρησ Αντωνϐπουλοσ (Πειρατϋσ)

47. Ο Γεώργιοσ
Καραώςκϊκησ

48. Σο Φάλθρο ςτο νεοςφςτατο
ελλθνικό κράτοσ
 ΢το νεοςϑςτατο ελληνικϐ κρϊτοσ, το Υϊληρο ανόκε (1834) ςτο Δόμο Πειραιϊ,
που ορύςτηκε ωσ το επύςημο λιμϊνι τησ χώρασ.
 Η ανϊπτυξη του Υαλόρου δεν όταν ανϊλογη του Πειραιϊ και παρϋμενε ϋνα
ψαροχώρι, με αραιϊ ςπύτια και ελϊχιςτουσ κατούκουσ, ψαρϊδεσ, γεωργοϑσ και
αμπελουργοϑσ.
 ΢τα χρϐνια αυτϊ, επειδό δεν υπόρχε οϑτε μύα λιθϐκτιςτη οικοδομό.
 Οι επιςκϋπτεσ το ονϐμαζαν «Ξηροτϊγαρου» απϐ το ϐνομα του μεγαλοτςιφλικϊ
τησ περιοχόσ ό «Λιμϊνι του Αγύου Γεωργύου» απϐ το ομώνυμο εκκληςϊκι.
Ναταλύα Άτςου, Ελύνα Καβαλϊκη, Γιϊννησ Σςϐνεβ, Άνη Σζεμτζύου
(΢τρουμφϊκια)

49. Ο Αώ- Γιώργησ

50. Σο Φάλθρο αναπτφςςεται
 Η πρώτη λιθϐκτιςτη οικοδομό κτύςτηκε το
1880.
 Σο 1883 εγκαινιϊςτηκε το πρώτο
μεταφορικϐ μϋςο που ςυνϋδεε το Παλαιϐ
Υϊληρο με την Αθόνα, ο Ιπποκύνητοσ
Σροχιϐδρομοσ.
 Σο 1890 τα ϊλογα αντικαταςτϊθηκαν απϐ
μια αργό ατμομηχανό ςτη διαδρομό Αθόνα –
Καλλιθϋα – Σζιτζιφιϋσ – Ξηροτϊγαρου.
Ναταλύα Άτςου, Ελύνα Καβαλϊκη, Γιϊννησ Σςϐνεβ,
Άνη Σζεμτζύου
(΢τρουμφϊκια)

51. Ο Ιπποκύνητοσ
Τροχιόδρομοσ

52. Η εξζλιξθ τθσ πόλθσ ςτον 20ό αιώνα
 Η ανϊπτυξη του Παλαιοϑ Υαλόρου ξεκύνηςε με την
εύςοδο του 20οϑ αιώνα.
 Γϑρω ςτα 1910 – 1915 πλοϑςιεσ οικογϋνειεσ απϐ την
Αθόνα ϊρχιςαν να καταςκευϊζουν οικοδομόματα
(βύλεσ, αρχοντικϊ κ.ϊ.) και ϑςτερα κατοικοϑςαν εκεύ.
Σϐτε όταν που αναδεύχθηκε η ομορφιϊ του Παλαιοϑ
Υαλόρου κι ϋγινε, επύςημα πλϋον, περιοχό αναψυχόσ
και διακοπών αλλϊ και μϐνιμησ κατοικύασ.
Ελύνα Καβαλϊκη (΢τρουμφϊκια)

53. Βίλεσ και αρχοντικά
 Απϐ αρχιτεκτονικόσ ϊποψησ τα αρχοντικϊ αυτϊ όταν πραγματικϊ ςτολύδια, καθώσ όταν
ϋργα γνωςτών αρχιτεκτϐνων τησ εποχόσ, μεταξϑ των οπούων και του Σςύλερ.
 Εκεύνη την εποχό, οι Υαληριώτεσ θεωροϑςαν πωσ το ομορφϐτερο ςημεύο του Υαλόρου
εύναι η παραλύα με τουσ τϐςουσ κϐλπουσ και τα ολοκϊθαρα νερϊ. Σο Υϊληρο ακολουθεύ
τη ραγδαύα εξϋλιξη του Πειραιϊ και γνωρύζει μεγϊλη ανϊπτυξη.
Ελύνα Καβαλϊκη (΢τρουμφϊκια)

54. Το Ξενοδοχεύο
«Νύκη»

55. Ο ηωολογικόσ κιποσ
Ο ζωολογικϐσ κόποσ του Π. Υαλόρου ιδρϑθηκε το 1900 απϐ τον ζωολϐγο Νύκο Γερμανϐ και
όταν ο πρώτοσ ςτην Ελλϊδα. Εύχε ςπιτϊκια για το λιοντϊρι και την καμηλοπϊρδαλη,
φούνικεσ, δϋντρα και λύμνη με κϑκνουσ.
Δυςτυχώσ ϋκλειςε το 1916 εξαιτύασ του Α΄ Παγκοςμύου Πολϋμου αλλϊ και οικονομικών
προβλημϊτων. ΢όμερα ςτο ςημεύο που όταν ο ζωολογικϐσ κόποσ βρύςκεται η εκκληςύα τησ
Αγύασ ΢κϋπησ.
Ναταλύα Άτςου (΢τρουμφϊκια)

56. Ο ζωολογικόσ
κόποσ

57. Παλαιό Φάλθρο και Αεροπορία
 Σο 1912 χρηςιμοποιόθηκε ωσ τϐποσ απογεύωςησ απϐ δϑο ιδιώτεσ αεροπϐρουσ, τον
Εμμανουόλ Αργυρϐπουλο και τον Αλϋξανδρο Καραμανλϊκη. Εκεύ πϋταξε και το πρώτο
ςτρατιωτικϐ αεροπλϊνο με χειριςτό τον υπολοχαγϐ Δημότριο Καμπϋρο.
 ΢το Παλαιϐ Υϊληρο μεταφϋρθηκε το 1914 απϐ την Ελευςύνα η Αεροπορικό ΢χολό. Απϐ τϐτε,
το Δϋλτα του Υαλόρου ςυνδϋθηκε με την πολεμικό αεροπορύα.
 ΢το Π. Υϊληρο ϋγινε η βϊπτιςη των τεςςϊρων πρώτων ςτρατιωτικών αεροπλϊνων, ϋνα απϐ
τα οπούα μετατρϊπηκε ςε υδροπλϊνο με το ϐνομα «Δαύδαλοσ» και πραγματοπούηςε απϐ εκεύ
την πρώτη του πτόςη. Εκεύ, ϋγινε και η βϊπτιςη του πρώτου υδροπλϊνου με το ϐνομα
«Ναυτύλοσ».
Ναταλύα Άτςου – Ελύνα Καβαλϊκη (΢τρουμφϊκια)

58. Ο Αλϋξανδροσ
Καραμανλϊκησ με
το αεροπλϊνο του
τϑπου BLERIOT

59. Ο Εμμανουόλ
Αργυρόπουλοσ
με το αεροπλϊνο
του ΑΛΚΥΩΝ
(1912)

60. Τπθρεςία Ιςτορίασ Πολ. Αεροπορίασ

61. Η Πολεμικι Αεροπορία ςτο
Παλαιό Φάλθρο
 Σο 1914 λειτοϑργηςε η ΢χολό Αεροπορύασ Ναυτικοϑ. Σο 1915 ϋγινε η οργϊνωςη τησ
ςτρατιωτικόσ αεροπορύασ και το 1917 το ΢χολεύο Αεροπορικόσ Εκπαύδευςησ. Σο 1924
ιδρϑθηκε η ΢χολό Αεροπορύασ για υπαξιωματικοϑσ αεροπϐρουσ οδηγοϑσ. Επύςησ, μϋχρι το
1981, δοϑλεψε το εργοςτϊςιο των αεροπλϊνων ανατολικϊ- νοτιοανατολικϊ τησ οικύασ
΢υγγροϑ.
 Σο Π. Υϊληρο αποτϋλεςε την ϋδρα τησ «Ανωτϋρασ Διοικόςεωσ Ναυτικόσ Αεροπορύασ» απ’ το
1926 και μετϊ, ενώ μετϊ απϐ 3 χρϐνια εγκαταςτϊθηκε εκεύ η Αποθόκη Αεροπορικοϑ Τλικοϑ.
Σο 1931 δημιουργόθηκε η 2η Διούκηςη Αεροπορύασ με ϋδρα το Υϊληρο.
 ΢όμερα ςτο Παλαιϐ Υϊληρο ςτεγϊζεται η Τπηρεςύα Ιςτορύασ Πολεμικόσ Αεροπορύασ ςε
διατηρητϋο κτύριο του 19ου αιώνα, που όταν θερινό κατοικύα του Ανδρϋα ΢υγγροϑ.
Ναταλύα Άτςου – Ελύνα Καβαλϊκη (΢τρουμφϊκια)

63. Ο Αςτικόσ ΢φνδεςμοσ
 Σο Δεκϋμβριο του 1915 ιδρϑθηκε απϐ
διακεκριμϋνουσ οικιςτϋσ του Υαλόρου ο
Αςτικϐσ ΢ϑνδεςμοσ Παλαιοϑ Υαλόρου.
 Ο ςκοπϐσ αυτόσ τησ ύδρυςησ όταν ο
καλλωπιςμϐσ και η ανϊπτυξη τησ
περιοχόσ.
 Ο ΢ϑνδεςμοσ ϋπαιρνε πρωτοβουλύεσ για
ύδρυςη ςχολεύων και ςυντόρηςη του
ενοριακοϑ ναοϑ του Αγύου Αλεξϊνδρου,
που χτύςτηκε αρχικϊ το 1915 και
ξαναχτύςτηκε 40 χρϐνια μετϊ.
Ναταλύα Άτςου (΢τρουμφϊκια)

64. Ο ναόσ του Αγύου
Αλεξϊνδρου με τη
ςημερινό του μορφό.
΢το ναϐ υπϊρχουν 7
φορητϋσ εικϐνεσ του
Κων/νου Παρθϋνη.

65. Άγιοσ
Αλϋξανδροσ :
Φορητό εικόνα
του Αγύου
Δημητρύου από
τον Κων/νο
Παρθϋνη.

66. Ο Φλοίςβοσ
 Σο κτύριο Υλούςβοσ εύναι το πιο
χαρακτηριςτικϐ κτύριο του Π. Υαλόρου.
 Αρχικϊ υπόρχε εκεύ το Λοϑνα Παρκ «Πλϊτων».
Με μερικϋσ αλλαγϋσ ςτο κτύριο μετατρϊπηκε
ςτο «Υλούςβο», που ξϋρουμε ςόμερα και που
ϊκμαςε την περύοδο 1919 – 1939. Εύναι ϋνα
διώροφο λιτϐ, κυκλικϐ πετρϐκτιςτο κτύριο, με
ςειρϊ ανοιγμϊτων ςτην περύμετρο, που
ςόμερα ϋχει κριθεύ διατηρητϋο.
 Αποτελεύ τϐπο ςυνϊντηςησ για τισ τελευταύεσ
γενιϋσ των κατούκων, ιδιαύτερα των νοτύων
προαςτύων και του Υαλόρου.
Ελύνα Καβαλϊκη (΢τρουμφϊκια)

67. Ο Φλούςβοσ

68. Σο Παλαιό Φάλθρο αλλάηει (1)
 Μεγϊλα ϋργα ςτισ αρχϋσ του 20οϑ αιώνα εύναι ο ηλεκτροφωτιςμϐσ και η
ηλεκτροκύνηςη του ςιδηροδρϐμου. Ωσ τισ αρχϋσ τησ δεκαετύασ του 20 οι δρϐμοι
φωτύζονταν απϐ περύτεχνα φανϊρια γκαζιοϑ. Το 1924 το Φϊληρο
ηλεκτροδοτόθηκε.
 Σο 1910 όρθαν οι πρώτεσ ηλεκτροκύνητεσ μηχανϋσ, το γνωςτϐ ςε ϐλουσ μασ τραμ.
 Σο 1923 αςφαλτοςτρώνεται η οδόσ Αγύου Αλεξϊνδρου, που μαζύ με τη
Λεωφϐρο Ποςειδώνοσ εύναι οι μϐνοι αςφαλτϐςτρωτοι δρϐμοι τησ πϐλησ.
 ΢τισ 27 Μαρτύου του 1925 το Παλαιό Φϊληρο ϋγινε αυτόνομη Κοινότητα μαζύ
με τα γϑρω χωριϊ, Αγύα Βαρβϊρα και Πικροδϊφνη. ΢υνολικϊ εύχε 6.500
κατούκουσ περύπου.
Γιϊννησ Σςϐνεβ - Ελύνα Καβαλϊκη (΢τρουμφϊκια)

69. Ενημερωτικϐ για
ϋκδοςη
ειςιτηρύων τησ
Ηλεκτρικόσ
Εταιρύασ
Μεταφορών
(Σραμ) Απϐ
Ακαδημύα προσ
παραλύα Έντεν

70. Σο Παλαιό Φάλθρο αλλάηει (2)
 Σο 1924 εμφανύςτηκαν τα πρώτα λεωφορεύα που όταν ιδιωτικϊ.
 Σο 1926 ξεκινοϑν οι διαδικαςύεσ για απαλλοτρύωςη τησ ςημερινόσ πλατεύασ τησ πϐλησ,
ενώ την ύδια χρονιϊ αποκτόθηκε ρυμοτομικό ςχϋδιο και μαζύ με την Καλλιθϋα όταν τα
μϐνα προϊςτια που διϋθεταν κτηματολόγιο.
 ΢τη δεκαετύα του ΄30 καταςκευϊςτηκε το δύκτυο φωταερύου.
 Η υδροδϐτηςη τησ πϐλησ γινϐταν ωσ τϐτε απϐ πηγϊδια (Κοψαχεύλα, Αγύων Θεοδώρων
κ.ϊ.) και ϐταν αυτϊ ςτϋρευαν, μεταφϋρονταν νερϐ απϐ την Καιςαριανό ό το Μοναςτόρι
Τμηττοϑ. Το Π. Φϊληρο όταν απϐ τα πρώτα προϊςτια που υδροδοτόθηκαν (1930).
Γιϊννησ Σςϐνεφ - Ελύνα Καβαλϊκη (΢τρουμφϊκια)

71. Λεωφορεύο τησ
γραμμόσ Ακαδημύα –
Φϊληρο – Γλυφϊδα -
Βούλα

72. Νερουλϊσ

74. Σο Παλαιό Φάλθρο αλλάηει (3)
 ΢τη δεκαπενταετύα 1915 – 1930 εμφανύςτηκαν και τα πρώτα ξενοδοχεύα, ϐπωσ τα
«Κϑματα» (Κρϐνου και Ποςειδώνοσ), η «Αϑρα» (Νηρϋωσ και Ποςειδώνοσ), η
«Υρϑνη», το «Υαληρικϐν», ϐπου ο ιδιοκτότησ του το μετϋτρεψε ςε πολιτιςτικϐ
κϋντρο, η «Εδϋμ», ϐπου κατϋλυε η βαςιλικό οικογϋνεια. Επύςησ ϊνοιξαν κϋντρα
διαςκϋδαςησ και εςτιατϐρια,
 Γϑρω ςτα 1923 ϊνοιξε το πολυτελϋσ «Σροκαντερϐ» με ορχόςτρα τζαζ, ενώ ςτο
Poison d’ Or παρουςιϊζονταν βαριετϋ, νοϑμερα, τραγουδύςτριεσ και μεγϊλη
ορχόςτρα. ΢τη θϋςη του χτύςτηκε μετϊ το ξενοδοχεύο «Υαληρικϐν».
 Σο 1925 εγκαινιϊςτηκε ο Ιππϐδρομοσ ςτο Δϋλτα Υαλόρου, που παρ’ ϐτι ανόκε ςτην
Καλλιθϋα, ϋδωςε επιπλϋον αύγλη ςτο Παλαιϐ Υϊληρο.
Γιϊννησ Σςϐνεβ - Ελύνα Καβαλϊκη (΢τρουμφϊκια)

75. Το ξενοδοχεύο
«Αύρα»

76. Επαφλεισ και Αρχοντικά (1)
 Μεταξϑ τησ Λεωφϐρου Ποςειδώνοσ και τησ οδοϑ Ναώϊδων χτύςτηκαν απϐ τη
δεκαετύα του 20 και μετϊ πολλϋσ βύλεσ και επαϑλεισ.
 Σα χαρακτηριςτικϊ τουσ η λευκό πελεκητό πϋτρα, οι επικλινεύσ αςημϐχρωμεσ
ςτϋγεσ ό απϐ κεραμύδια, με πυργύςκουσ, τροϑλουσ και αλεξικϋραυνα.
 Έντονη όταν η διακοςμητικό τϊςη και παντοϑ υπόρχαν ακροκϋραμα, γϑψινα ό
μαρμϊρινα κοςμόματα (αετού, αγγελοϑδια, λιοντϊρια), κύονεσ διαφϐρων ρυθμών,
αγϊλματα - ακϐμη και αντύγραφα αρχαώκών κορών -, φανοςτϊτεσ, αψύδεσ, καμϊρεσ
και περύτεχνεσ καγκελϐπορτεσ.
 Ανθιςμϋνοι κόποι με κιϐςκια και φούνικεσ ςυμπλόρωναν την ϐλη εικϐνα.
Φριςτύνα Βαςϊλου, Παντελόσ Καϒμϋνοσ, Κατερύνα Κολιϊτςη, Παντελόσ ΢ακελλαρϐπουλλοσ
(Βαςιλιϊδεσ)

77. Έπαυλη
Παπαντωνύου

78. Έπαυλη Σκϊςη

79. Επαφλεισ και Αρχοντικά (2)
 Σϋτοια κτύρια όταν η καςτροειδόσ με πυργύςκουσ ϋπαυλη Κουλοϑρα (Σρύτωνοσ
και Ποςειδώνοσ ςτο Σροκαντερϐ), η ϋπαυλη Διπλαρϊκου (Ήβησ και Σρύτωνοσ),
το ςπύτι του ςυνθϋτη Μανϐλη Καλομούρη (Σρύτωνοσ και Παρθενώνοσ).
 ΢την οδϐ Μουςών υπϊρχουν πολλϊ εντυπωςιακϊ διώροφα, ϐπου επικρατοϑν
ανοικτού και ςκεπαςτού εξώςτεσ, με κορυφαύο δεύγμα την κατοικύα του Νικότα
Διπλαρϊκου (Dipson).
Φριςτύνα Βαςϊλου, Παντελόσ Καϒμϋνοσ, Κατερύνα Κολιϊτςη, Παντελόσ ΢ακελλαρϐπουλλοσ
(Βαςιλιϊδεσ)

80. Άποψη τησ
Έπαυλησ
Κουλούρα

81. Η ϋπαυλη
Dipson -
Διπλαρϊκου

82. Επαφλεισ και Αρχοντικά (3)
 Επιφανεύσ κϊτοικοι του Παλαιοϑ Υαλόρου αυτόσ τησ εποχόσ όταν ο πρώτοσ
πρϐεδροσ τησ Ελληνικόσ Δημοκρατύασ Παϑλοσ Κουντουριώτησ, ο διϊδοχϐσ του
Αλϋξανδροσ ΖαϏμησ, ο πρωθυπουργϐσ Π. Πιπινϋλησ και ο ςτρατηγϐσ Γ. Κονδϑλησ
 Σο τελευταύο ςπύτι ςτον παραλιακϐ δρϐμο, ανϊμεςα ςτην οδϐ Αχιλλϋωσ και το ρϋμα
τησ Πικροδϊφνησ, όταν η Villa Edem, ϋνα μϋγαρο με ϋναν πελώριο κόπο.
 Έτςι ολϐκληρη η περιοχό ϋγινε γνωςτό ωσ Έντεμ, δηλαδό παρϊδειςοσ. ΢την
απϋναντι ϐχθη του ρϋματοσ υπόρχε η ϋπαυλη Γκρϐμαν, περιςτοιχιςμϋνη απϐ
πελώρια πεϑκα και κόπουσ.
Φριςτύνα Βαςϊλου, Παντελόσ Καϒμϋνοσ, Κατερύνα Κολιϊτςη, Παντελόσ
΢ακελλαρϐπουλλοσ
(Βαςιλιϊδεσ)

83. Η παραλύα Έδεμ

84. Αλλάηει και ο πλθκυςμόσ του
Παλαιοφ Φαλιρου
 ΢το Παλαιϐ Υϊληρο αρχικϊ δεν υπόρχε μεςαύα τϊξη. ΢τισ «ςυνοριακϋσ» ςυνοικύεσ,
Κοψαχεύλα, Αγύα Βαρβϊρα, Πικροδϊφνη και την αραιοκατοικημϋνη περιοχό
Βουρλοπϐταμοσ (Αμφιθϋα), βρύςκονταν οι φτωχοςυνοικύεσ, ϐπου οι ςυνθόκεσ
διαβύωςησ όταν δϑςκολεσ.
 Όμωσ, απϐ τα μϋςα τησ δεκαετύασ του ’20 και εξόσ, δύπλα ςτα πολυτελό μϋγαρα
ϊρχιςαν να κτύζονται και μικρϊ ςπιτϊκια με κόπουσ. Αρχικϊ όταν μονώροφα και,
προοδευτικϊ, χτύςτηκαν και αρκετϊ διώροφα.
Ναταλύα Άτςου, Ελύνα Καβαλϊκη, Γιϊννησ Σςϐνεβ, Άνη Σζεμτζύου
(΢τρουμφϊκια)

85. Σα πρώτα ΢χολεία
 Το 1927 ιδρύθηκε το 1ο Δημόςιο Γυμνϊςιο Παλαιού Φαλόρου, που
εγκαταςτϊθηκε προςωρινϊ ςτην οικύα Παπαδημητρύου (Σρύτωνοσ 66-68),
αργϐτερα ςτο κτύριο Σαρςοϑλη (Αγύου Αλεξϊνδρου και Αφροδύτησ) και τελικϊ ςτο
κτύριο τησ οδοϑ Ναώϊδων και Αιϐλου. Κατϊ την ύδια περύοδο ιδρϑθηκε ςε διπλανϐ
οικϐπεδο το 1ο Δημοτικό Παλαιού Φαλόρου.
 Απϐ τα ιδιωτικϊ ςχολεύα ξεχώριζε το «Ζαμϊνειο», το οπούο ύδρυςε ο Ζόςησ Ζαμϊνησ
Διευθυντόσ ωσ τϐτε του Μαρϊςλειου Διδαςκαλεύου. ΢τη ςυνϋχεια (1930) περιόλθε
ςτην οικογϋνεια Φατζηκωνςταντύνου και ςταδιακϊ εξελύχθηκε ςε ςημαντικϐτατο
εκπαιδευτικϐ οργανιςμϐ με νηπιαγωγεύο, δημοτικϐ, γυμνϊςιο καθώσ και
οικοτροφεύο.
Αντωνύα Ζεϊκη (Πειρατϋσ)

86. ΢φλλογοι
 Σο 1930 δημιουργόθηκε το πολιτιςτικϐ ςωματεύο «Υαληρικό Ένωςη». Πϋρα απϐ τισ
καλλιτεχνικϋσ εκδηλώςεισ και τισ ςυζητόςεισ που διοργϊνωνε, πϋτυχε την ύδρυςη
τησ Νυκτερινόσ ΢χολόσ (Δημοτικϐ) Εργαζομϋνων Παιδιών Παλαιοϑ Υαλόρου κατϊ
το ϋτοσ 1936.
 Μετϊ το 1930 ιδρϑθηκε και ο Όμιλοσ Νϋων Παλαιοϑ Υαλόρου, κυρύωσ απϐ
φοιτητϋσ.
 Σο 1926 ιδρϑθηκε η Ένωςη Αγύασ Βαρβϊρασ με μικρό δανειςτικό βιβλιοθόκη, και
τμόμα φωτογραφύασ και γλυπτικόσ.
Αλϋξανδροσ Αλεξϊλησ, Δημότρησ Αντωνϐπουλοσ, Αντωνύα Ζεϊκη, Μαρύα Κατςιγιϊννη
(Πειρατϋσ)

87. Μανώλθσ Καλομοίρθσ (1)
 ΢το Παλαιϐ Υϊληρο ϋζηςαν, μεταξϑ ϊλλων, οι μουςικού Μανώλησ
Καλομούρησ και Δημότρησ Μητρϐπουλοσ.
 Ο Μανώλησ Καλομούρησ γεννόθηκε ςτη ΢μϑρνη το 1883.
 ΢τισ 11 Ιουνύου 1908 ϋδωςε την πρώτη του ςυναυλύα. Σα τραγοϑδια του
όταν βαςιςμϋνα ςε ποιόματα του Κ. Παλαμϊ και του Γ. Γρυπϊρη.
 Σα πιο γνωςτϊ του ϋργα εύναι τα μελοδρϊματα «Ο Πρωτομϊςτορασ» και
«Σο δαχτυλύδι τησ μϊνασ».
Αλϋξανδροσ Αλεξϊλησ, Δημότρησ Αντωνϐπουλοσ, Αντωνύα Ζεϊκη, Μαρύα Κατςιγιϊννη
(Πειρατϋσ)

88. Μανώλθσ Καλομοίρθσ (2)
 Ίδρυςε το Εθνικϐ Ωδεύο το οπούο διεϑθυνε ωσ το 1948. Σα Ωδεύα του Π.
Υαλόρου και Πειραιϊ ιδρϑθηκαν το 1926 υπϐ την καλλιτεχνικό του
διεϑθυνςη. Σο 1927 μετακϐμιςε ςτο Παλαιϐ Υϊληρο και ϋζηςε εκεύ μϋχρι
το θϊνατϐ του (1962).
 Έδωςε ςυναυλύεσ ςτην Ελλϊδα και το εξωτερικϐ, ενώ ςυνεργϊςτηκε με
διϊςημουσ μουςουργοϑσ.
 Σο 1945 ο Μανώλησ Καλομούρησ εύχε γύνει μϋλοσ τησ Ακαδημύασ Αθηνών.
Αλϋξανδροσ Αλεξϊλησ, Δημότρησ Αντωνϐπουλοσ, Αντωνύα Ζεϊκη, Μαρύα Κατςιγιϊννη
(Πειρατϋσ)

89. Ο Μανώλησ
Καλομούρησ

90. Δθμιτρθσ Μθτρόπουλοσ (1)
 Ο Δημότρησ Μητρϐπουλοσ γεννόθηκε ςτην Αθόνα το 1896 και απϐ μικρϐσ
ϋδειξε το ταλϋντο του ςτη μουςικό. Έκανε αρκετϋσ ςυναυλύεσ ςτο εξωτερικϐ
και μύα ςτο Υϊληρο, ςτισ 22 Μαρτύου 1913.
 Παρϊ το ϐτι φαινϐταν ϐτι θα εύχε μια λαμπρό καριϋρα ςτη Γερμανύα, ϐπου
πόγε να ςπουδϊςει μουςικό ςϑνθεςη, επϋςτρεψε ςτο Παλαιϐ Υϊληρο (1924),
ϐπου και απομονώθηκε επηρεαςμϋνοσ απϐ τον θϊνατο του πατϋρα και τησ
αδερφόσ του.
Αλϋξανδροσ Αλεξϊλησ, Δημότρησ Αντωνϐπουλοσ, Αντωνύα Ζεϊκη, Μαρύα Κατςιγιϊννη
(Πειρατϋσ)

91. Δθμιτρθσ Μθτρόπουλοσ (2)
 Όταν παρουςύαςε τα ϋργα του «Οςτινϊτα», «Παςςακϊλια» και «10
Inventions», απογοότευςε το κοινϐ και τουσ κριτικοϑσ, με αποτϋλεςμα να
παρατόςει τη ςϑνθεςη και να αφοςιωθεύ ςτη διεϑθυνςη ορχόςτρασ.
 Ωσ Αρχιμουςικϐσ ϋγινε διϊςημοσ ς’ ϐλο τον κϐςμο και περιζότητοσ απϐ τισ
μεγαλϑτερεσ ςυμφωνικϋσ ορχόςτρεσ ϐπωσ τησ Νϋασ Τϐρκησ, τησ Βιϋννησ
και τησ ΢κϊλασ του Μιλϊνου
 Ανϋβηκε ςτο πϐντιουμ πϊνω απϐ 2000 φορϋσ και διεϑθυνε 1900
ςυναυλύεσ και 200 παραςτϊςεισ ϐπερασ.
 Πϋθανε το 1960.
Αλϋξανδροσ Αλεξϊλησ, Δημότρησ Αντωνϐπουλοσ, Αντωνύα Ζεϊκη, Μαρύα Κατςιγιϊννη
(Πειρατϋσ)

92. Ο Δημότρησ
Μητρόπουλοσ
και η
Συμφωνικό
Ορχόςτρα τησ
Mineapolis των
Η.Π.Α.

93. Θάλεια Διπλαράκου
 Ιδιαύτερα χαρακτηριςτικό μορφό των γραμμϊτων και τησ τϋχνησ για το Παλαιϐ Υϊληρο
όταν η Θϊλεια Διπλαρϊκου, ζωγρϊφοσ και πιανύςτασ.
 ΢ποϑδαςε ζωγραφικό και πιϊνο ςτη Μϋςη Ανατολό, ενώ ςτη δεκαετύα του ’20 βρϋθηκε
ςτην Αμερικό, ϐπου ϋδωςε ρεςιτϊλ πιϊνου και ϋκανε εκθϋςεισ ζωγραφικόσ με μεγϊλη
επιτυχύα.
 Επιςτρϋφοντασ ςτο Υϊληρο μετϋτρεψε το ςπύτι τησ ςε κϋντρο πνευματικών
δραςτηριοτότων. Διοργϊνωνε φιλολογικϋσ βραδιϋσ με παρϐντεσ ςυνόθωσ τουσ ποιητϋσ
αλλϊ και πολιτικοϑσ Μαλακϊςη, Παλαμϊ, Βϊρναλη, Γ. Παπανδρϋου, Γ. Κονδϑλη κ.ϊ.
 Πριν πεθϊνει (1985) κληροδϐτηςε το ςπύτι τησ ςτο Δόμο Παλαιοϑ Υαλόρου.
Αλϋξανδροσ Αλεξϊλησ, Δημότρησ Αντωνϐπουλοσ, Αντωνύα Ζεϊκη, Μαρύα Κατςιγιϊννη
(Πειρατϋσ)

94. Η ζωγρϊφοσ Θϊλεια
Διπλαρϊκου

95. Κων/πολίτεσ ςτο Παλαιό Φάλθρο
 Οι πρώτεσ κωνςταντινουπολύτικεσ (πολύτικεσ) οικογϋνειεσ εγκαταςτϊθηκαν ςτο
Παλαιϐ Υϊληρο ςτα μϋςα τησ δεκαετύασ του ’20. Ήταν ςχετικϊ λύγεσ και
αφομοιώθηκαν απϐ την τοπικό κοινωνύα. Ο μεγϊλοσ αριθμϐσ
Κωνςταντινουπολιτών όρθε ςτο Παλαιϐ Υϊληρο μετϊ το 1955, λϐγω των εξελύξεων
ςτην Σουρκύα και την Κϑπρο.
 Αν και πολλού απϐ αυτοϑσ εγκαταςτϊθηκαν και ςε ϊλλεσ περιοχϋσ τησ
πρωτεϑουςασ, ϐπωσ ςτη Νϋα Υιλαδϋλφεια, τα Πατόςια και την Κυψϋλη, η περιοχό
του Παλαιοϑ Υαλόρου τουσ θϑμιζε το Βϐςπορο και το Μαρμαρϊ και λειτοϑργηςε ωσ
πϐλοσ ϋλξησ.
Αλϋξανδροσ Αλεξϊλησ, Δημότρησ Αντωνϐπουλοσ, Αντωνύα Ζεϊκη, Μαρύα Κατςιγιϊννη
(Πειρατϋσ)

96. Κων/πολύτεσ
από τα Ταταύλα
ςε αποκριϊτικο
γλϋντι.

97. Η Κατοχι (1)
 Απϐ τα τϋλη του ’30 ϊρχιςαν να φαύνονται τα πρώτα μαϑρα ςϑννεφα του πολϋμου. Όταν
η Ιταλύα κατϋλαβε την Αλβανύα η Ελλϊδα ϊρχιςε να προετοιμϊζεται. Σο 'ΟΦΙ' του Μεταξϊ
ςτισ 28 Οκτωβρύου 1940 ϋκανε τισ ςειρόνεσ αερϊμυνασ να παγώνουν το αύμα των
κατούκων του Παλαιοϑ Υαλόρου. Ο Ελληνικϐσ ςτρατϐσ θριϊμβευςε ςτη Βϐρειο Ήπειρο.
Ανϊμεςα ςτουσ πεςϐντεσ όταν ο Παντελόσ Λινϐσ (1907-1941), ςμηναγϐσ τησ Πολεμικόσ
αεροπορύασ. Σο Παλαιϐ Υϊληρο τον τύμηςε δύνοντασ το ϐνομα του ςε ϋναν δρϐμο του.
 ΢τισ 6 Απριλύου εκατϐ γερμανικϊ βομβαρδιςτικϊ και 200 καταδιωκτικϊ ςφυροκοποϑν την
Αθόνα και το Παλαιϐ Υϊληρο. Με την εύςοδο των Γερμανών ςτην Αθόνα, ςτο Παλαιϐ
Υϊληρο, λϐγω τησ ςτρατηγικόσ του θϋςησ, επιτϊχθηκαν ςχεδϐν τα πϊντα: οι ΢χολϋσ
Φατζηκωςταντύνου, τα κτύρια ςτισ οδοϑσ Νηρηύδοσ, Σρύτωνοσ και Σερψιχϐρησ, η ϋπαυλη
Αλεξοποϑλου, το ξενοδοχεύο Carlton, η βύλα Γκρϐμαν και η βύλα του Διπλαρϊκου.
 Αρχηγεύο των Γερμανών ϋγινε το αςτυνομικϐ τμόμα του Π. Υαλόρου.
Ελιςϊβετ Δϐριζα (Αργοναϑτεσ)

98. Η Κατοχι (2)
 Δεν γλϑτωςαν την επύταξη ακϐμα και τα λουτρϊ του Μπϊτη, που αποζημιώθηκαν με
6.500.000 δρχ. Η δϋςμευςη των καταθϋςεων, η κατϊρρευςη τησ δραχμόσ και η ϋλλειψη
των βαςικών ειδών οδόγηςε ςε πρωτοφανό πεύνα και εξϊπλωςη μολυςματικών
αςθενειών, ϐπωσ ο τϑφοσ, η ελονοςύα και η φυματύωςη. Ο φοβερϐσ λιμϐσ του χειμώνα του
1941 όταν απϐ τισ τρομακτικϐτερεσ ςτιγμϋσ τησ ιςτορύασ μασ.
 ΢το Παλαιϐ Υϊληρο οργύαζαν οι μαυραγορύτεσ. Οι πολύτεσ, πλοϑςιοι και φτωχού,
πουλοϑςαν ϐ,τι εύχαν προκειμϋνου να επιβιώςουν. ΢το μϑλο του Μαλτϋζου ςχηματύζονταν
ουρϋσ απϐ αυτοϑσ που πόγαιναν να αλϋςουν ϐτι ϋβριςκαν δηλ. λοϑπινα, χαροϑπια,
κουκοϑτςια χαρουπιών. ΢την ταβϋρνα του Καςτρύςιου, επύ τησ Αγύου Αλεξϊνδρου, ϊλλεσ
ουρϋσ περύμεναν, για να πϊρουν ϐτι απϋμεινε απϐ τα βαρϋλια κραςύ, ενώ ϊλλοι
επιτύθενταν ςτισ αποθόκεσ των μαυραγοριτών και οι πιο τολμηρού ςτισ αποθόκεσ των
κατακτητών.
Ελιςϊβετ Δϐριζα (Αργοναϑτεσ)

99. Παιδύ περιμϋνει τη
ςειρϊ του για το
ςυςςύτιο.

100. Ήβθ Ακαναςιάδου
 Σον Οκτώβριο του 1944 αρχύζει η αποχώρηςη των Γερμανών απϐ το Παλαιϐ
Υϊληρο. Μια νϋα κοπϋλα (μϋλοσ τησ Αντιςταςιακόσ Οργϊνωςησ «Εθνικό Δρϊςη»), η
16χρονη Ήβη Αθαναςιϊδου, πυροβολόθηκε εν ψυχρώ απϐ ϋναν Γερμανϐ
αξιωματικϐ και πϋθανε 3 μϋρεσ αργϐτερα ςτον Ευαγγελιςμϐ.
 Ο Γερμανϐσ αξιωματικϐσ περνώντασ με ποδόλατο, εύδε την Ήβη να γρϊφει με
ϊςπρη μπογιϊ πϊνω ςτην ϊςφαλτο ςυνθόματα και τη ςημϊδεψε με το αυτϐματο.
 Η θυςύα τησ Ήβησ μοιϊζει να εξϊγνιςε το Παλαιϐ Υϊληρο, καθώσ δεν υπόρξαν
βιαιϐτητεσ ςτον μετϋπειτα εμφϑλιο πϐλεμο.
 Αργϐτερα, ο Δόμοσ Παλαιοϑ Υαλόρου, ϋδωςε ςε οδϐ τησ πϐλησ το ϐνομϊ τησ.
 «Μϐλισ πρϐλαβε να χωθεύ ςτη χορεύα κι η μικροϑλα μαθότρια του Υαλόρου, η Ήβη,
που ςκϐτωςαν, μεσ ςτον πανικϐ τησ φυγόσ τουσ, οι Γερμανού, καθώσ ϋγραφε τη
χαρϊ τησ ςτουσ τούχουσ, καλωςορύζοντασ τη χιλιϊκριβη Λευτεριϊ» (Απϐ την Αϐρατη
Πομπό» τησ ΢οφύασ Μαυροειδό – Παπαδϊκη ).
Σζωρτζύνα Κατςιγιϊννη (Αργοναϑτεσ)

101. Ήβη Αθαναςιϊδου

102. Από την κηδεύα
τησ Ήβησ
Αθαναςιϊδου

103. Μεταπολεμικι περίοδοσ (1)
 Σο Παλαιϐ Υϊληρο ϊρχιςε να παύρνει τη ςημερινό του μορφό μετϊ τον πϐλεμο. Σα πρώτα
μϋτρα που πϊρθηκαν, όταν η αποκατϊςταςη των ζημιών του πολϋμου και το μπϊζωμα
των ρεμϊτων, που αποτελοϑςαν εςτύεσ μϐλυνςησ.
 ΢ϑμφωνα με την απογραφό του 1951, το Παλαιϐ Υϊληρο εύχε 12.894 κατούκουσ. Σϐτε
ϋγιναν και οι πρώτεσ μεταπολεμικϋσ δημοτικϋσ εκλογϋσ. Σο Παλαιϐ Υϊληρο, δόμοσ πλϋον
απϐ το 1942, προςπαθοϑςε να ςυγκροτηθεύ ωσ Δόμοσ και να λϑςει βαςικϊ του
προβλόματα.
 Η τερϊςτια οικιςτικό ανϊπτυξη ςημειώθηκε ςτισ αρχϋσ τησ δεκαετύασ του ‘70, ϐταν
ςχεδόν ολόκληροσ ο Δόμοσ δόθηκε αντιπαροχό και γϋμιςε με τετραώροφεσ ωσ
επταώροφεσ πολυκατοικύεσ. Πολλϊ δϋντρα κϐπηκαν, οι αλϊνεσ, ϐπου ϋπαιζαν τα παιδιϊ
χϊθηκαν, οι παραλύεσ αλλοιώθηκαν απϐ τισ προςχώςεισ και η θϊλαςςα ϊρχιςε να
μολϑνεται.
Ελιςϊβετ Δϐριζα, Γιϊννησ Καλϊκοσ, Δημότρησ Καρϊμηνασ, Σζωρτζύνα Κατςιγιϊννη, Μιχαόλ Κουτροϑτςοσ,
(Αργοναϑτεσ)

104. Η παραλύα του
Μπϊτη ςτη
δεκαετύα του
΄50.

105. Μεταπολεμικι περίοδοσ (2)
 Οι φτωχοςυνοικύεσ τησ Αμφιθϋασ και τησ Αγύασ Βαρβϊρασ γλύτωςαν απϐ τη
δόθεν ανϊπτυξη, ενώ απϐ τισ παλιϋσ βύλεσ και τα αρχοντικϊ, ελϊχιςτα
διαςώθηκαν. Σην περύοδο αυτό, το Παλαιϐ Υϊληρο γλύτωςε τουλϊχιςτον απϐ
την καταςκευό του αεροδρομύου, που ςχεδύαζε ο Ωνϊςησ ςτο Δϋλτα Υαλόρου.
 Στην περύοδο ’70 -’74 διαμορφώθηκαν οι πλατεύεσ Ντϊβαρη και Ηρώου
και επεκτϊθηκε το νεκροταφεύο μετϊ απϐ απαλλοτριώςεισ που ϋγιναν.
 Το 1975 απαγορεϑτηκε η χρόςη των παραλιών τησ πϐλησ εξαιτύασ τησ
μόλυνςησ τησ θϊλαςςασ. Σο 1976 απαλλοτριώθηκαν ϐλεσ οι αθλητικϋσ
εγκαταςτϊςεισ ςτο Δϋλτα Υαλόρου εξαιτύασ τησ διαπλϊτυνςησ τησ Λεωφϐρου
΢υγγροϑ.
Ελιςϊβετ Δϐριζα, Γιϊννησ Καλϊκοσ, Δημότρησ Καρϊμηνασ, Σζωρτζύνα Κατςιγιϊννη,
Μιχαόλ Κουτροϑτςοσ, (Αργοναϑτεσ)

106. Μεταπολεμικι περίοδοσ (3)
 Σα ςχϋδια για θηριώδη ξενοδοχεύα ςτην παραλύα ματαιώθηκαν,
μπαζώθηκε η περιοχό του Δϋλτα, ϐπου βρύςκονταν η ΟΤΛΕΝ και το
Παλαιϐ Υϊληρο ανακηρϑχθηκε «τουριςτικϐσ τϐποσ».
 Σο 1979 ολοκληρώθηκε το ςχολικϐ ςυγκρϐτημα ςτην περιοχό Κοψαχεύλα.
 Σο 1980 καταςκευϊςτηκε ςτη θϋςη «Αώ - Γιώργησ» το Εθνικϐ
Γυμναςτόριο, ενώ εγκαινιϊςτηκαν γραμμϋσ τρϐλεώ και λεωφορεύων που
ϋνωναν το Υϊληρο και τη Νϋα ΢μϑρνη με τη Νϋα Υιλαδϋλφεια.
Ελιςϊβετ Δϐριζα, Γιϊννησ Καλϊκοσ, Δημότρησ Καρϊμηνασ, Σζωρτζύνα Κατςιγιϊννη,
Μιχαόλ Κουτροϑτςοσ, (Αργοναϑτεσ)

107. Ο φαληρικόσ όρμοσ,
όπωσ εύναι ςόμερα.

108. Άποψη του
Κεντρικού
Φαλόρου, λύγο
πριν το
Φλούςβο.

109. Μεταπολεμικι περίοδοσ (4)
 Η διϊνοιξη νϋων δρϐμων και οι αςφαλτοςτρώςεισ ςυνεχύςτηκαν ςτη δεκαετύα
του 80, ενώ καταςκευϊςτηκαν δυο γϋφυρεσ ςτο ρϋμα τησ Πικροδϊφνησ. Σην
ύδια περύοδο αποπερατώθηκαν δϑο γόπεδα, διαμορφώθηκαν οι πλατεύεσ
Εθνικόσ Αντιςτϊςεωσ, Θϋμιδοσ, Υιλικόσ Εταιρεύασ, Ικϊρων, το Ηρώον,
διοργανώθηκαν τρεισ λαώκϋσ αγορϋσ, ιδρϑθηκαν δϑο ΚΑΠΗ, δημιουργόθηκαν
δημοτικϊ ιατρεύα ςτο κτύριο Διπλαρϊκου, εγκαινιϊςτηκε το Ρϋςτειο
Κολυμβητόριο και ςυςτϊθηκε το Κϋντρο Πολιτιςμοϑ και Άθληςησ του Δόμου.
 ΢τη δεκαετύα του 90 ιδρϑθηκε η Δημοτικό Αςτυνομύα και μεταφϋρθηκαν οι
δημοτικϋσ υπηρεςύεσ ςε ενοικιαζϐμενο κτύριο πϊλι ςτην οδϐ Αγύου Αλεξϊνδρου.
Ελιςϊβετ Δϐριζα, Γιϊννησ Καλϊκοσ, Δημότρησ Καρϊμηνασ, Σζωρτζύνα Κατςιγιϊννη, Μιχαόλ
Κουτροϑτςοσ, (Αργοναϑτεσ)

110. Η πόλη μασ

111. Άποψη τησ
παραλιακόσ
Λεωφόρου
Ποςειδώνοσ
ςτο ύψοσ του
Δημοτικού
Πϊρκου.

112. Μεταπολεμικι περίοδοσ (5)
 Σο 1999 διοργανώθηκε ςτο Παλαιϐ Υϊληρο το Παγκϐςμιο Ιςτιοπλοώκϐ Πρωτϊθλημα
κλϊςησ 420 απϐ το Ναυτικϐ Όμιλο Παλαιοϑ Υαλόρου και τον Δόμο.
 ΢τη δεκαετύα του 2000 παραχωρόθηκε ςτο Δόμο η διούκηςη, διαχεύριςη και
εκμετϊλλευςη του Πϊρκου Υλούςβου και επεκτϊθηκε το Δημοτικϐ Αθλητικϐ Κϋντρο, ενώ
ςτισ παλιϋσ εγκαταςτϊςεισ, που κατεδαφύςτηκαν, καταςκευϊςτηκε το ολυμπιακϐ ςτϊδιο
Tae Kwon Do. Σο τραμ επανόλθε για τισ ανϊγκεσ των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ενώ
το Παλαιϐ Υϊληρο όταν Ολυμπιακϐσ Δόμοσ.
 Διαμορφώθηκε το Πϊρκο του Υλούςβου και οργανώθηκε θερινϐσ κινηματογρϊφοσ. ΢το
οικϐπεδο τησ «Παλιϊσ Δεξαμενόσ» χτύςτηκε το Δημαρχεύο Παλαιοϑ Υαλόρου.
Ελιςϊβετ Δϐριζα, Γιϊννησ Καλϊκοσ, Δημότρησ Καρϊμηνασ, Σζωρτζύνα Κατςιγιϊννη, Μιχαόλ Κουτροϑτςοσ,
(Αργοναϑτεσ)

113. Το γόπεδο
Tae Kwon Do

114. Η μακϋτα του
Δημαρχεύου
Παλαιού
Φαλόρου

115. ΢οφία Μπεφόν
 Αναιςθηςιολϐγοσ, ιπτϊμενη γιατρϐσ του ΕΚΑΒ.
 Μετϊ τισ ςπουδϋσ τησ ςτην ιατρικό, όταν ςυνειδητό η επιλογό τησ να ενταχθεύ ωσ
γιατρϐσ διαςώςτησ ςτο ΕΚΑΒ, με το οπούο κατϋγραψε εκατοντϊδεσ ώρεσ πτόςησ.
 ΢τισ 14 Ιανουαρύου 2001 δϋχτηκε να μεταβεύ για περιςτατικϐ ςτην Πϊτμο, παρϊ τισ
αντύξοεσ καιρικϋσ ςυνθόκεσ. Σο μοιραύο ελικϐπτερο κατϋπεςε και ςυνετρύβη ςτη
θαλϊςςια περιοχό του ΢ουνύου. Σο πτώμα τησ βρϋθηκε 3 μόνεσ μετϊ ςτο ακρωτόρι
Γραμβοϑςα των Φανύων, ϐπου και τοποθετόθηκε προτομό τησ, για ν’ αγναντεϑει το
Κρητικϐ πϋλαγοσ, ωσ ςϑμβολο ανυπϋρβλητου θϊρρουσ και αυταπϊρνηςησ.
 Ωσ ελϊχιςτο φϐρο τιμόσ η πϐλη τησ την τύμηςε δύνοντασ το ϐνομϊ τησ ςε μια πλατεύα,
ϐπου βρύςκεται και η προτομό τησ.
Σζωρτζύνα Κατςιγιϊννη (Αργοναϑτεσ)

116. Προτομό τησ
Σοφύασ Μπεφόν

117. Σο Παλαιό Φάλθρο ςιμερα (1)
 Το Παλαιό Φϊληρο εύναι ϋνασ Δόμοσ ςτον οπούο ςόμερα ζουν περύπου 100.000
κϊτοικοι. Περιβϊλλεται απϐ τουσ Δόμουσ Νϋασ ΢μϑρνησ, Καλλιθϋασ, Αλύμου και Αγύου
Δημητρύου. Φωρύζεται ςτισ ςυνοικύεσ κεντρικοϑ Υαλόρου (Σροκαντερϐ, Υλούςβοσ
Έδεμ), Αμφιθϋασ και Αγύασ Βαρβϊρασ.
 Η Αμφιθϋα, ο παλιϐσ Βουρλοπϐταμοσ ό Ξηροτϊγαρου, εύναι η πολυπληθϋςτερη ςόμερα
ςυνοικύα. Πόρε το ϐνομϊ τησ το 1940. Αμφιθϋα, λεγϐταν μια απϐ τισ κϐρεσ του Νηρϋα.
 ΢την αρχό τησ και κοντϊ ςτη Λεωφϐρο ΢υγγροϑ, βρύςκεται το Ευγενύδειο Ίδρυμα που
ιδρϑθηκε το 1954 και ανακαινύςτηκε ςτη δεκαετύα του ΄80. ΢τεγϊζει ϋνα απϐ τα
μεγαλϑτερα και πιο ςϑγχρονα πλανητϊρια του κϐςμου και χώρουσ με εκθϋματα
Επιςτόμησ και Σεχνολογύασ.
Νικϐλασ Γαζόσ, Θϊνοσ Γαρύλλησ, Παραςκευό Ευαγγγϋλου, Ευαγγελύα, Κολκοϑ
(΢πιρουνϊτοι)

118. Το Σύμβολο του
Δόμου Παλαιού
Φαλόρου

119. Σο Παλαιό Φάλθρο ςιμερα (2)
 Η Αγύα Βαρβϊρα εύναι η νεϐτερη ςυνοικύα τησ πϐλησ μασ και χωρύζεται απϐ την
Αμφιθϋα και το Κεντρικϐ Υϊληρο με το ρϋμα τησ Πικροδϊφνησ. Μϋχρι το 2ο
Παγκϐςμιο πϐλεμο όταν μια ϋρημη περιοχό με αραιό βλϊςτηςη και βοςκοϑσ. Δε
γνώριςε ανοικοδϐμηςη την περύοδο τησ αντιπαροχόσ και ϋτςι ςόμερα εύναι η πιο
πρϊςινη περιοχό τησ πϐλησ μασ.
 Σο κεντρικϐ Παλαιϐ Υϊληρο ξεκινϊει απϐ το Σροκαντερϐ, ϐπου ςόμερα βρύςκεται το
θωρηκτϐ Αβϋρωφ, που λειτουργεύ ωσ ναυτικϐ μουςεύο και ςυνεχύζει με το λιμανϊκι
του Θηςϋα (Μαρύνα του Υλούςβου), ϐπου ελλιμενύζονται πολυτελεύσ θαλαμηγού και
κρουαζιερϐπλοια. Η παραλύα ςυνεχύζεται με το Δημοτικϐ Πϊρκο, το Υλούςβο, τον
Μπϊτη και την Εδϋμ.
Νικϐλασ Γαζόσ, Θϊνοσ Γαρύλλησ, Παραςκευό Ευαγγγϋλου, Ευαγγελύα, Κολκοϑ
(΢πιρουνϊτοι)

120. Το θωρηκτό
Αβϋρωφ
αγκυροβολημϋνο
ςτο Τροκαντερό.

121. Το τραμ ταξιδεύει
εμϊσ και τουσ
επιςκϋπτεσ ςτην
όμορφη πόλη μασ.

122. Σο Παλαιό Φάλθρο, θ πόλθ μασ
Το Παλαιό Φάληρο, ένα ςημάδι ςτον χάρτη τησ
Ελλάδασ, ακολουθεί τη δική του μοίρα :
Αναπολεί την αίγλη του παρελθόντοσ
Και αναζητά με αγωνία την καινούρια θέςη του
Σε ένα κόςμο που ςυνεχώσ αλλάζει
Σ’ αυτό το ταξίδι είμαςτε επιβάτεσ και εμείσ.
Αγαπάμε και ςτηρίζουμε την πόλη μασ !

123. ΢το Φλοίςβο

124. ΢το Ζδεμ

125. ΢τθν παραλία Μπάτθ

126. ΢τθν παραλία Μπάτθ

127. ΢το «ςκάκι»

128. ΢τθν προτομι του Μ. Ανδρόνικου

129. ΢το μνθμείο Εκνικισ Αντίςταςθσ

130. ΢τον Άγιο Αλζξανδρο

131. ΢τθν αίκουςα Δθμ. ΢υμβουλίου

132. ΢τθν Πλατεία Ντάβαρθ

134. Καλϐ καλοκαύρι !

135. ΢υντελεςτζσ
Για την εργαςύα αυτό ςυνεργϊςτηκαν οι ομϊδεσ του ΢Σ1 του 11ου Δημοτικοϑ ΢χολεύου
Παλαιοϑ Υαλόρου :
 Αργοναύτεσ : Ελιςάβετ Δόριζα, Γιάννησ Καλάκοσ, Δημήτρησ Καράμηνασ, Τζωρτζίνα
Κατςιγιάννη, Μιχαήλ Κουτρούτςοσ.
 Βαςιλιάδεσ : Χριςτίνα Βαςάλου, Παντελήσ Καώμένοσ, Κατερίνα Κολιάτςη, Παντελήσ
Σακελλαρόπουλοσ.
 Πειρατέσ : Αλέξανδροσ Αλεξάλησ, Δημήτρησ Αντωνόπουλοσ, Αντωνία Ζεάκη, Μαρία
Κατςιγιάννη.
 Σπιρουνάτοι : Νικόλασ Γαζήσ, Θάνοσ Γαρίλλησ, Παραςκευή Ευαγγέλου, Ευαγγελία
Κολκού.
 Στρουμφάκια : Ναταλία Άτςου, Ελίνα Καβαλάκη, Άνη Τζεμτζίου, Γιάννησ Τςόνεβ.
΢τη φωτογρϊφιςη ςυμμετεύχαν και οι μαθότριεσ του ΢Σ2 Εύα Σταμπουλίδου και Βάςω
Τςουκαλά .

136. Ευχαριςτίεσ
Ευχαριςτοϑμε :
 Σο Δόμαρχο και τον Αντιδόμαρχο Παλ. Υαλόρου κ.κ. Φατζιδϊκη και
Υωςτηρϐπουλο για την ξενϊγηςη ςτο Υλούςβο και το Δημαρχεύο
αντύςτοιχα.
 Απϐ το ΢ϑλλογο Γονϋων και Κηδεμϐνων του ςχολεύου μασ τισ κ.κ.
Εγγλϋζου και Κατςιγιϊννη για τισ μετακινόςεισ μασ.
 Σην κ. Κυργιαννϊκη για τισ υπϋροχεσ φωτογραφύεσ που μασ
ϋβγαλε.

137. Πθγζσ
Φρηςιμοποιόθηκαν ςτοιχεύα απϐ τα βιβλύα
 «Παλαιϐ Υϊληρο, Όψεισ τησ Ιςτορύασ τησ Πϐλησ και του
Δόμου»
 «Παλαιϐ Υϊληρο, Σο Φρονικϐ Μιασ Όμορφησ Πϐλησ»
Και απϐ την ηλεκτρονικό ςελύδα τησ Wikipedia
http://el.wikipedia.org