2. Ο Παρκενϊνασ αποτελεί το λαμπρότερο μνθμείο τθσ ακθναϊκισ
πολιτείασ και τον κολοφϊνα του δωρικοφ ρυκμοφ. H καταςκευι του
ξεκίνθςε το 448/7 π.Χ. και τα εγκαίνια ζγιναν το 438 π.Χ., ενϊ ο
γλυπτόσ διάκοςμοσ περατϊκθκε το 433/2 π.Χ. Σφμφωνα με τισ πθγζσ
οι αρχιτζκτονεσ που εργάςτθκαν ιταν ο Ικτίνοσ, ο Καλλικράτθσ και
πικανόν ο Φειδίασ, που είχε και τθν ευκφνθ του γλυπτοφ
διακόςμου. Η ταχφτθτα με τθν οποία πραγματοποιικθκε θ
ανζγερςθ είναι εντυπωςιακι, ιδίωσ αν αναλογιςτεί κανείσ ότι
πρόκειται για το μεγαλφτερο δωρικό ναό τθσ Αρχαιότθτασ. Eίναι ο
μόνοσ ολομάρμαροσ ελλθνικόσ ναόσ και ο μόνοσ δωρικόσ με
ανάγλυφεσ όλεσ του τισ μετόπεσ. Πολλά τμιματα ζφεραν γραπτό
διάκοςμο με κόκκινο, μπλε και χρυςό χρϊμα. Χρθςιμοποιικθκε
πεντελικό μάρμαρο, εκτόσ από το ςτυλοβάτθ που καταςκευάςτθκε
από αςβεςτόλικο. Για τθν εξόρυξθ, τθ μεταφορά και τθ λάξευςθ του
μαρμάρου δοφλευαν ταυτόχρονα πολλά ςυνεργεία και είχε
επιτευχκεί υψθλό επίπεδο οργάνωςθσ τθσ εργαςίασ.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ
ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΥΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 2
8. Το πτερό είχε 8 κίονεσ κατά πλάτοσ και 17 κατά μικοσ. Η
τοποκζτθςθ των κιόνων είναι αςυνικιςτα πυκνι. Στισ ςτενζσ
πλευρζσ υπιρχε και δεφτερθ ςειρά 6 κιόνων που δθμιουργοφςε
τθν ψευδαίςκθςθ δίπτερου ναοφ.
Μια άλλθ ιδιομορφία ιταν θ φπαρξθ ηωφόρου που περιζτρεχε
τον ςθκό ςε όλο του το μικοσ και αποτελεί ίςωσ τθν πιο φανερι
από τισ ιωνικζσ επιδράςεισ.
Στο εςωτερικό υπιρχε δωρικι κιονοςτοιχία ςχιματοσ "Π" ςε δφο
ορόφουσ (δίτονθ κιονοςτοιχία) που δθμιουργοφςε ζνα
υπερϊο, από το οποίο οι επιςκζπτεσ μποροφςαν να καυμάςουν
από διάφορα ςθμεία το χρυςελεφάντινο άγαλμα τθσ Ακθνάσ. Για
τον ςκοπό αυτό είχαν ανοιχτεί και δφο ψθλά παράκυρα ςτθν
πρόςοψθ του ςθκοφ, ϊςτε να μπαίνει άπλετο φωσ.
Στον οπιςκόδομο φυλαςςόταν ο κθςαυρόσ, δθλαδι τα πολφτιμα
αφιερϊματα τθσ Ακθνάσ. Η οροφι του ςτθριηόταν ςε τζςςερισ
ιωνικοφσ κίονεσ. Η ςτζγθ ολόκλθρου του ναοφ ιταν
μαρμάρινθ, αλλά ςτθριηόταν ςε μεγάλουσ ξφλινουσ δοκοφσ.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ
ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΥΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 8
10. Όλα μελετικθκαν και ςτθν παραμικρότερθ λεπτομζρειά τουσ. Επειδι το μάτι
του ανκρϊπου ξεγελιζται και τισ μεγάλεσ ευκείεσ τισ βλζπει ςτθ μζςθ τουσ να
καμπυλϊνουν, οι ςπουδαίοι Ακθναίοι αρχιτζκτονεσ χρθςιμοποίθςαν ελαφρζσ
καμπφλεσ, ϊςτε ςτο μάτι να φαίνονται ευκείεσ. Οι κολϊνεσ ζγερναν ελαφρά
προσ τα μζςα για να οδθγοφν το βλζμμα ψθλά.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ
ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΥΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 10
12. ΤΑ ΑΕΤΩΜΑΤΑ
Τα αετϊματα ιταν τα τελευταία τμιματα που δζχκθκαν γλυπτι διακόςμθςθ με ολόγλυφα κολοςικά
αγάλματα (437-432 π.Χ.) Τα κζματα ιταν παρμζνα από τθν αττικι μυκολογία. Το ανατολικό που ιταν
πάνω από τθν είςοδο του ναοφ εικόνιηε τθ γζννθςθ τθσ κεάσ Ακθνάσ από το κεφάλι του πατζρα τθσ
Δία, με τθν παρουςία Ολφμπιων κεϊν. Στο δυτικό εικονιηόταν θ διαμάχθ μεταξφ τθσ κεάσ Ακθνάσ
και του κεοφ Ποςειδώνα για τθ διεκδίκθςθ τθσ αττικισ γθσ, που κατζλθξε με τθ νίκθ τθσ κεάσ
Ακθνάσ, θ οποία ζγινε πολιοφχοσ τθσ Ακινασ.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ
ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΥΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 12
18. Οι μετόπεσ είναι οι ορκογϊνιεσ πλάκεσ που εναλλάςςονται με τρίγλυφα
ςτο διάηωμα του ναοφ πάνω από τα επιςτφλια. Ήταν τα πρϊτα τμιματα
του ναοφ που διακοςμικθκαν με ανάγλυφεσ μυκολογικζσ παραςτάςεισ
από ςπουδαίουσ γλφπτεσ τθσ εποχισ (445-440 π.Χ.). Oι 92 μετόπεσ του
Παρκενϊνα εικονίηουν:
α) ςτθν ανατολικι πλευρά τθν Γιγαντομαχία, δθλαδι τον αγϊνα των
Ολφμπιων κεϊν με τουσ Γίγαντεσ που ικελαν να ανατρζψουν τθν τάξθ
του Ολφμπου,
β) ςτθ δυτικι πλευρά τθν Αμαηονομαχία, τον αγϊνα των προϊςτορικϊν
κατοίκων τθσ Ακινασ, εναντίον των Αμαηόνων που είχαν ειςβάλει ςτον
τόπο τουσ,
γ) ςτθ νότια πλευρά τθν Κενταυρομαχία, τθν άγρια πάλθ ανάμεςα
ςτουσ Κενταφρουσ και τουσ Λαπίκεσ, λαό τθσ Θεςςαλίασ, γιατί οι
πρϊτοι κζλθςαν να αρπάξουν τισ γυναίκεσ των Λαπικϊν κατά τθν
τελετι του γάμου του βαςιλιά τουσ Πειρίκου,
δ) ςτθ βόρεια πλευρά ςκθνζσ από τον Τρωικό πόλεμο.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ
ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΥΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 18
21. H ηωφόροσ του Παρκενϊνα είναι μία ςυνεχισ ηϊνθ με ανάγλυφεσ
παραςτάςεισ, που περιζτρεχε το πάνω μζροσ του ςθκοφ, του κυρίωσ
ναοφ, μζςα από τθν εξωτερικι κιονοςτοιχία του. Θζμα τθσ ιταν θ
πομπι προσ τθν Aκρόπολθ που γινόταν κατά τα Μεγάλα
Πανακιναια, τθ γιορτι προσ τιμιν τθσ κεάσ Aκθνάσ. H ηωφόροσ είχε
ςυνολικό μικοσ 160 μζτρα και φψοσ 1.02 μζτρο.
Στθν πομπι εικονίηονταν περίπου 360 ανκρϊπινεσ και κεϊκζσ μορφζσ
κακϊσ και περιςςότερα από 250 ηϊα, κυρίωσ άλογα.
Oμάδεσ ιππζων και αρμάτων καλφπτουν το μεγαλφτερο μζροσ τθσ
ηωφόρου. Aκολουκεί θ πομπι τθσ κυςίασ, με τα ηϊα και τισ ομάδεσ
ανδρϊν και γυναικϊν που φζρουν ιερά τελετουργικά ςκεφθ και
προςφορζσ.
Στθ μζςθ τθσ ανατολικισ πλευράσ, πάνω από τθν είςοδο του
ναοφ, εικονίηεται το αποκορφφωμα του πολυιμερου εορταςμοφ των
Πανακθναίων, ςτο τζλοσ τθσ πομπισ, θ παράδοςθ του πζπλου, του
δϊρου των Aκθναίων ςτο λατρευτικό "διιπετζσ ξόανο" τθσ κεάσ.
Aριςτερά και δεξιά εικονίηονται κακιςτοί οι δϊδεκα κεοί του Oλφμπου.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ
ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΥΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 21
28. ϋΕργο του αρχιτζκτονα Μνθςικλι. Για πρϊτθ φορά ςτθν
αρχαία ελλθνικι αρχιτεκτονικι κτίηονται τόςο μεγαλοπρεπι
προπφλαια, που ςυγχρόνωσ ειςάγουν μία νζα αντίλθψθ του
χϊρου (437-431 π.Χ.). Συνδυαςμόσ εξάςτυλων δωρικϊν
κιονοςτοιχιϊν. Η πλαιςίωςθ των Προπυλαίων ςτο δυτικό
τουσ τμιμα από αριςτερά από μικρό κτιριο με τρεισ κίονεσ
που χρθςιμοποιικθκε ωσ Πινακοκικθ, και από απλι
τρίςτυλθ ανοικτι ςτοά ςτα δεξιά που προζβλεπε τθ
διζλευςθ προσ τον ναό τθσ Ακθνάσ Νίκθσ.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ
ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΥΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 28
31. Είναι ζνασ μικρόσ ολομάρμαροσ ναόσ, που άρχιςε να
χτίηεται μεταξφ 427 και 424 π.Χ. με αρχιτζκτονα τον
Καλλικράτθ. Είναι τετράςτυλοσ αμφιπρόςτυλοσ ναόσ
ιωνικοφ ρυκμοφ, χτιςμζνοσ πάνω ςε μία κρθπίδα με
τζςςερισ βακμίδεσ. Δεν ζχει πρόναο. Μζςα ςτο ςθκό
του, υπιρχε άγαλμα τθσ Ακθνάσ Νίκθσ, που κρατοφςε ςτο
αριςτερό χζρι περικεφαλαία και ςτο δεξί ρόδι, που είναι
ςφμβολο των κεϊν του κάτω κόςμου. Η ηωφόροσ και τα
αετϊματα του ναοφ είχαν γλυπτζσ παραςτάςεισ. Γφρω από
το 421 - 415 π.Χ. ο ναόσ περιβλικθκε με ζνα ςυνεχζσ
κωράκιο φψουσ 1,05 μ., που ςτθν εξωτερικι του όψθ
παρίςτανε ανάγλυφεσ Πτερωτζσ Νίκεσ τθν ϊρα που
προετοιμάηουν κυςία για τθν Ακθνά. Το 1687 οι Τοφρκοι
διζλυςαν το ναό και με τα αρχιτεκτονικά του μζλθ
ενίςχυςαν τισ οχυρϊςεισ τουσ.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ
ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΥΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 31
33. Κατά τθ μυκολογία ςτο ςθμείο αυτό ζγινε θ φιλονικία
τθσ Ακθνάσ και του Ποςειδϊνα για τθν κυριαρχία τθσ
πόλθσ. Οι Ακθναίοι όμωσ κζλοντασ να ςυμβιβάςουν
τουσ δφο αντίπαλουσ κεοφσ τουσ αφιζρωςαν από ζνα
ιερό κάτω από τθν ίδια ςτζγθ. Ζτςι χτίςτθκε το πιο
ιδιόμορφο από τα οικοδομιματα τθσ Ακρόπολθσ από
άποψθ αρχιτεκτονικοφ ςχεδίου που οφείλεται τόςο
ςτθν λατρευτικι παράδοςθ όςο και ςτισ υψομετρικζσ
διαφορζσ. Στο ςθμείο αυτό κατά τθ μυκολογία είχε τθν
κατοικία του ο βαςιλιάσ Ερεχκζασ. Γι’ αυτό και ο ναόσ
πιρε το όνομά του από το μυκολογικό αυτό βαςιλιά
τθσ Ακινασ. Ο ναόσ χτίςτθκε μεταξφ 425 και 406 π.Χ.
με ςχζδια του αρχιτζκτονα Καλλίμαχου και είναι ζνα
από τα αριςτουργιματα του ιωνικοφ ρυκμοφ.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ
ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΥΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 33
35. Εςωτερικά ο ναόσ ιταν χωριςμζνοσ ςε δφο μζρθ. Το
ανατολικό μζροσ προσ τθν πρόςοψθ ιταν τθσ Ακθνάσ, το
άλλο του Ποςειδϊνα. Στο ιερό τθσ Ακθνάσ βριςκόταν το
ξόανό τθσ, ζνα άγαλμά τθσ δθλ. καταςκευαςμζνο από ξφλο
ελιάσ για το οποίο πίςτευαν ότι είχε πζςει από τον ουρανό.
Στο ιερό του Ποςειδϊνα, όπου κατεβαίνει κανείσ με 12
ςκαλοπάτια, θ ξθλωμζνθ ς’ ζνα ςθμείο ςτζγθ και οι τρεισ
τρφπεσ ςτο βράχο του δαπζδου προκλικθκαν από το
χτφπθμα τθσ τρίαινασ του κεοφ, όπωσ πίςτευαν οι αρχαίοι.
Το πιο γνωςτό όμωσ μζροσ του Ερεχκείου είναι θ
«Πρόςταςισ των Κορϊν», οι περίφθμεσ δθλ. Καρυάτιδεσ.
Πρόκειται για ζνα ςκεπαςτό μπαλκόνι, του οποίου θ ςτζγθ
ςτθρίηεται όχι ςε κίονεσ, αλλά ςε ζξι αγάλματα κοριτςιϊν
εξαιρετικισ τζχνθσ.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ
ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΥΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 35
