Giải pháp hoàn thiện quản lý Ngân sách nhà nước Huyện Tĩnh Gia - Tỉnh Thanh Hóa

Dịch vụ viết thuê luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ,báo cáo thực tập, khóa luận
Sdt/zalo 0967 538 624/0886 091 915 https://lamluanvan.net/
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn
là hoàn toàn trung thực, và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị
nào. Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đều đã được cám ơn. Các
thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc.
Tác giả Luận văn
Thiều Văn Nghệ

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ
quý báu của tập thể và các cá nhân. Trước hết tôi xin chân thành cám ơn các
giảng viên khoa Kinh tế, khoa Sau Đại học trường Đại học Lâm nghiệp Việt
Nam và các giảng viên ở trường tham dự giảng dạy, đặc biệt là sự hướng dẫn
của PGS - Tiến sỹ Lê Hùng Sơn trong suốt thời gian thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và tạo điều kiện của UBND
huyện, các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên Chi cục Thuế, Chi cục Thống
kê, Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Tĩnh Gia, đã góp ý và giúp đỡ tôi hoàn
thành đề tài này.
Xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, bạn bè đã cổ vũ động viên và
tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện Luận văn này.
Tác giả Luận văn
Thiều Văn Nghệ

MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan......................................................................................................i
Lời cảm ơn ........................................................................................................ii
Mục lục.............................................................................................................iii
Danh mục các từ viết tắt...................................................................................vi
Danh mục các bảng .........................................................................................vii
MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN.............................................................................. 4
1.1. Một số vấn đề cơ bản về NSNN................................................................. 4
1.1.1. Khái niệm NSNN .................................................................................... 4
1.1.2. Bản chất của NSNN ................................................................................ 5
1.1.3. Chức năng của NSNN............................................................................. 6
1.1.4. Vai trò của NSNN ................................................................................... 6
1.2. Hệ Thống NSNN và vị trí NSNN huyện .................................................13
1.2.1. NSNN cấp huyện...................................................................................13
1.3. Nội dung của quản lý NSNN cấp huyện..................................................19
1.3.1. Lập dự toán NS huyện...........................................................................19
1.3.2. Chấp hành dự toán.................................................................................20
1.3.3. Nội dung quản lý chi NSNN.................................................................22
1.3.4. Cân đối thu, chi NS cấp huyện..............................................................24
1.3.5. Quyết toán NS cấp huyện......................................................................26
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN huyện..................................29
1.4.1. Cơ chế quản lý.......................................................................................29
1.4.2. Nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thu chi NS......................................30
1.4.3. Quan hệ giữa các cấp ngân sách ...........................................................31
1.4.4. Tổ chức bộ máy và trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý cấp huyện ....33

1.4.5. Hệ thống thông tin, phương tiện quản lý cấp huyện.............................33
1.5. Kinh nghiệm quản lý NSNN ở một số huyện ở Việt Nam và trên thế giới
.........................................................................................................................33
1.5.1. Kinh nghiệm quản lý NSNN một số nước trên thế giới .......................33
1.5.2. Kinh nghiệm quản lý NSNN một số huyện ở Việt Nam. .....................37
Chương 2 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU................................................................................................41
2.1. Đặc điểm địa bàn huyện Tĩnh Gia ...........................................................41
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên .................................................................................41
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Tĩnh Gia............................................43
2.2. Khái quát về tình hình quản lý NS huyện Tĩnh Gia giai đoạn 2011 - 2013
.........................................................................................................................49
2.2.1. Quản lý thu Ngân sách..........................................................................49
2.2.2. Quản lý chi Ngân sách ..........................................................................54
2.3. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................59
2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp...................................................59
2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp.....................................................60
2.3.3. Phương pháp xử lý số liệu.....................................................................60
2.4. Hệ thống các tiêu chí đánh giá trong nghiên cứu đề tài...........................61
2.4.1. Các tiêu chí đánh giá thu NS.................................................................61
2.4.2. Các tiêu chí đánh giá chi NS.................................................................61
Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.............................62
3.1. Chủ trương, chính sách của huyện về quản lý NS huyện ........................62
3.2. Thực trạng quản lý NS huyện Tĩnh Gia trong giai đoạn 2011 - 2013.....64
3.2.1. Công tác lập dự toán NS huyện ............................................................64
3.2.2. Công tác chấp hành và tiêu chí đánh giá thu, chi NS cấp huyện..........71
3.2.3. Công tác quyết toán NS huyện..............................................................89
3.3. Nhận xét, đánh giá công tác quản lý NS huyện Tĩnh Gia........................91
3.3.1. Kết quả đạt được ...................................................................................91

3.3.2. Những hạn chế ......................................................................................95
3.3.3. Nguyên nhân hạn chế..........................................................................101
3.4. Giải pháp hoàn thiện quản lý NSNN .....................................................103
3.4.1. Giải pháp công tác xây dựng dự toán..................................................103
3.4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý thu NS..................................................105
3.4.3. Giải pháp quản lý chi NS....................................................................110
3.4.4. Giải pháp hoàn thiện quản lý cân đối thu, chi NS ..............................115
3.4.5. Một số giải pháp khác .........................................................................116
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...............................................................118
TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ
CTN Công thương nghiệp
DN Doanh nghiệp
DNNN Doanh nghiệp nhà nước
DNTN Doanh nghiệp tư nhân
DT Dự toán
ĐTXD Đầu tư xây dựng
CN Công nghiệp
HĐND HĐND
NS Ngân sách
NSNN Ngân sách nhà nước
QĐ Quyết định
TNDN Thuế thu nhập doanh nghiệp
UBND Uỷ ban Nhân Dân
GTGT Thuế giá trị gia tăng
VHTT Văn hoá thông tin
XD Xây dựng
XDCB Xây dựng cơ bản
XHCN Xã hội chủ nghĩa
GPMB Giải phóng mặt bằng

DANH MỤC CÁC BẢNG
STT Tên bảng Trang
2.1
Giá trị gia tăng (VA) huyện Tĩnh Gia giai đoạn 2011 - 2013 (Tính
theo giá cố định 1994) 44
2.2
Tốc độ tăng trưởng kinh tế huyện Tĩnh Gia 2011 - 2013 (Theo
GTGT-VA) 45
2.3
Giá trị gia tăng huyện Tĩnh Gia giai đoạn 2011 - 2013 (Tính theo
giá hiện hành) 45
2.4 Cơ cấu ngành kinh tế huyện Tĩnh Gia gia đoạn 2011 - 2013 46
2.5
Bảng tổng hợp thu ngân sách huyện Tĩnh Gia giai đoạn 2011 -
2013 50
2.6
Bảng tổng hợp chi ngân sách huyện Tĩnh Gia giai đoạn 2011 -
2013 55
3.1
Tình hình lập dự toán thu NS huyện Tĩnh Gia giai đoạn 2011 -
2013 63
3.2
Tình hình lập dự toán chi NS huyện Tĩnh Gia giai đoạn 2011 -
2013 65
3.3
Bảng tổng hợp chấp hành thu ngân sách huyện Tĩnh Gia giai đoạn
2011 - 2013 71
3.4
Bảng tổng chấp hành chi ngân sách huyện Tĩnh Gia giai đoạn
2011 - 2013 78
3.5 Quyết toán thu chi NS huyện Tĩnh Gia giai đoạn 2011 - 2013 87
3.6
Cân đối dự toán thu chi NS huyện Tĩnh Gia giai đoạn 2011 -
2013 112

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước là yêu cầu khách quan trong quá
trình phát triển kinh tế, xã hội. Yêu cầu khách quan đó nó bắt nguồn từ hai lý
do chính:
Một là, xuất phát từ yêu cầu phát huy thế mạnh về kinh tế - xã hội ở
từng địa bàn hành chính địa phương.
Hai là, xuất phát từ việc phân giao các nhiệm vụ về kinh tế - xã hội cho
các cấp chính quyền.
Vai trò của ngân sách Nhà nước rất quan trọng đối với từng địa phương
cũng như đối với nền kinh tế quốc dân. Quyết định đến sự tăng trưởng kinh
tế, điều chỉnh cơ cấu kinh tế giữa các ngành kinh tế và các vùng kinh tế. Vì
vậy cần phải thông qua các chính sách tài chính hợp lý, phù hợp với từng thời
kỳ như: chính sách đầu tư; chính sách thuế, phí và lệ phí; chính sách nhà
ở,v.v.... Đồng thời cần định hướng cụ thể đối với một số chính sách như: chế
độ đất đai, nhà ở, chế độ cho thuê nhà, chế độ thu phí, lệ phí, V.V.... về định
mức, tiêu chuẩn, chế độ, việc qui định thống nhất trong toàn quốc là yêu cầu
khách quan của nền kinh tế - xã hội. Thực hiện phân cấp trách nhiệm cho địa
phương theo hướng: những tiêu chuẩn định mức quan trọng phải do Nhà nước
Trung ương thống nhất quản lý và qui định; còn một số tiêu chuẩn, định mức
khác ít quan trọng hơn sẽ do chính quyền địa phương qui định, căn cứ vào khả
năng vật chất và điều kiện cụ thể của từng địa phương mà có chính sách phù
hợp và đúng luật.
Trong hoàn cảnh đó, tăng cường quản lý ngân sách nhà nước, đổi mới
quản lý thu, chi ngân sách sẽ tạo điều kiện tăng thu ngân sách và sử dụng
Ngân sách quốc gia tiết kiệm, có hiệu quả hơn; giúp chúng ta sớm đạt
được mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đáp ứng được yêu

cầu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.
Quản lý NS huyện là vấn đề quan trọng trong phát triển kinh tế NS huyện,
có vai trò quan trọng trong tạo vốn chi đầu tư đầu tư xây dựng cơ bản, chi tiêu
thường xuyên trên địa bàn huyện… Quản lý tốt sẽ làm tăng thu và giảm cho NS,
đảm bảo cân đối, tăng tích lũy cho huyện để phân bổ vào các khoản chi cần thiết.
Trước tình hình đó, học viên chọn chủ đề “Giải pháp hoàn thiện quản lý Ngân
sách nhà nước Huyện Tĩnh Gia - Tỉnh Thanh Hóa" để làm đề tài nghiên cứu
luận văn tốt nghiệp cao học tại Trường Đại học Lâm Nghiệp và giúp cho việc
quản lý thu - chi NSNN ở huyện Tĩnh Gia hoàn thiện hơn.
2. Mục tiêu nghiên cứu:
- Mục tiêu tổng quát:
+ Góp phần hoàn thiện quản lý NSNN huyện Tĩnh Gia - Thanh Hóa.
- Mục tiêu cụ thể:
+ Luận giải một số vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý NSNN cấp huyện.
+ Đánh giá thực trạng quản lý NS huyện ở huyên Tĩnh Gia - Thanh Hóa
giai đoạn từ năm 2011 - 2013, rút ra những bất cập, hạn chế và nguyên nhân.
+ Đề xuất giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý NSNN huyện Tĩnh
Gia - Thanh Hóa.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài:
Là nội dung về quản lý NSNN huyện gồm: Nội dung thu và chi NS huyện
Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa.
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài :
+ Về nội dung: Gồm quản lý thu, quản lý chi NSNN huyện Tĩnh Gia -
Thanh Hóa
+ Về không gian: Địa bàn huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa; không đề cập
đến NS xã.

+ Về thời gian: Tài liệu, số liệu thứ cấp và sơ cấp được thu thập trong thời
gian từ năm 2011 đến năm 2013.
4. Nội dung nghiên cứu:
- Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý NSNN cấp huyện.
- Thực trạng quản lý NS huyện Tĩnh Gia: kết quả, hạn chế và nguyên nhân.
- Các nhân tố ảnh hưởng tới kết quả quản lý NS huyện Tĩnh Gia -
Thanh Hóa.
- Đề xuất hoàn thiện các giải pháp nhằm phát huy các nhân tố tích cực, hạn
chế, nhân tố tiêu cực để hoàn thiện quản lý NSNN huyện Tĩnh Gia - Thanh Hóa.
5. Bố cục luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị; luận văn chia thành 3 chương
với các nội dung cụ thể như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận, thực tiễn về quản lý NSNN huyện
Chương 2: Đặc điểm địa bàn nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Kết quả nghiên cứu

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN
1.1. Một số vấn đề cơ bản về NSNN
1.1.1. Khái niệm NSNN
Nhìn từ góc độ khái niệm, NSNN cho đến nay có rất nhiều quan niệm
của các nhà nghiên cứu đưa ra, song vẫn chưa có khái niệm thống nhất. Tuy
nhiên khi bàn đến khái niệm NSNN thì có 2 quan niệm phổ biến về NSNN.
Quan niệm thứ nhất cho rõ ràng NSNN là bảng kế hoạch thu chi bằng tiền của
Nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định; Quan niệm thứ hai cho rằng
NSNN là tổng số tiền thu và chi của Nhà nước.
Hai quan niệm phổ biến trên chỉ phản ánh được hình thái hoạt động bề
ngoài và mặt vật chất của NS, nhưng nếu nhìn về bản chất bên trong thì chưa
thể hiện được nguồn gốc kinh tế - xã hội của NS.
Trong thực tế, thuật ngữ thu - chi NS đã được khái quát hóa, trong đó
thu được hiểu là tất cả các nguồn tiền được huy động cho Nhà nước; còn chi
bao gồm các khoản chi và các khoản trả khác của Nhà nước. Hoạt động thu -
chi NS được tiến hành rất đa dạng và phong phú trên hầu hết các lĩnh vực, tác
động đến mọi chủ thể kinh tế - xã hội. Như vậy, có thể nói đằng sau hoạt động
thu, chi của NS đơn thuần là sự thể hiện các quan hệ kinh tế, xã hội giữa Nhà
nước với các chủ thể.
Tuy nhiên, theo Điều 1, Luật NSNN ban hành năm 2002 định nghĩa
“NSNN là toàn bộ các khoán thu, chỉ của Nhà nước đã được cơ quan Nhà
nước có thầm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm
thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước ”[1].
Như vậy, từ những nội dung trên, ta có thể rút ra khái niệm chung về
NS như sau: Xét trên phương diện nội dung bên trong có thể coi NSNN là sự
biểu hiện các quan hệ tiền tệ phát sinh trong quá trình tạo lập, phân phối và sử
dụng quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước về cơ bản theo nguyên tắc không

hoàn trả trực tiếp.
1.1.2. Bản chất của NSNN
Hoạt động của NSNN là hoạt động phân phối các nguồn tài chính, là
quá trình giải quyết quyền lợi kinh tế giữa Nhà nước và xã hội với kết quả là
các nguồn tài chính được phân chia thành hai phần: phần nộp vào NSNN và
phần để lại cho các thành viên của xã hội. Phần nộp vào NSNN sẽ tiếp tục
phân phối lại, thể hiện qua các khoản cấp phát từ NS cho các mục đích tiêu
dùng và đầu tư.
Trong quá trình phân phối giá trị tổng sản phẩm quốc dân đã làm xuất
hiện hệ thống các quan hệ tài chính. Hoạt động thu chi NSNN cũng là hoạt
động tài chính và cũng làm nảy sinh các quan hệ tài chính. Hệ thống các quan
hệ tài chính tạo nên bản chất của NSNN được thể hiện dưới hình thức cụ thể,
đó là các mối quan hệ sau:
Một là, quan hệ tài chính giữa Nhà nước và các Doanh nghiệp hoạt
động sản xuất kinh doanh.
Hai là, quan hệ tài chính giữa NSNN với các đơn vị quản lý Nhà nước
nằm trong các lĩnh vực sự nghiệp văn hóa - xã hội, hành chính và an ninh -
quốc phòng.
Ba là, quan hệ kinh tế giữa NSNN với hộ gia đình và dân cư.
Bốn là, quan hệ kinh tế giữa NSNN với thị trường tài chính.
Tóm lại: từ sự phân tích trên, ta thấy mặc dù biểu hiện của NSNN rất
đa dạng và phong phú, nhưng về thực chất chúng đều phản ánh những nội
dung cơ bản là:
- NSNN hoạt động trong lĩnh vực phân phối các nguồn tài chính và vì
vậy, nó thể hiện các mối quan hệ về lợi ích kinh tế giữa Nhà nước và xã hội.
- Quyền lực NS thuộc về Nhà nước, mọi khoản thu và chi tài chính của
Nhà nước đều do Nhà nước quyết định và nhằm mục đích phục vụ yêu cầu
thực hiện các chức năng của Nhà nước[1].
Những nội dung trên chính là những mặt, những mối liên hệ quyết định

sự phát sinh, phát triển của NSNN. Do đó, có thể kết luận bản chất của NSNN
như sau: NSNN là hệ thống các mối quan hệ kinh tế - xã hội giữa Nhà nước
và xã hội phát sinh trong quá trình Nhà nước huy động và sử dụng các nguồn
tài chính nhằm đảm bảo yêu cầu thực hiện các chức năng quản lý và điều
hành nền kinh tế - xã hội.
1.1.3. Chức năng của NSNN
Qua phân tích về bản chất của NSNN và tính tất yếu khách quan của
NSNN có thể thấy NSNN xét về chức năng bao gồm các khía cạnh chủ yếu
sau đây: NSNN là công cụ thực hiện việc huy động và phân bổ nguồn lực tài
chính trong xã hội; đằng sau hoạt động thu chi NS bàng tiền là sự thể hiện quá
trình phân bổ các yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất kinh doanh.
NSNN là bộ phận của tài chính Nhà nước nên nó có chức năng phân
phối, chức năng giám đốc. Trong nền kinh tế thị trường việc phân bổ nguồn
lực xã hội được thực hiện chủ yếu theo hai kênh: kênh của các lực lượng thị
trường và kênh của Nhà nước thông qua hoạt động thu chi của tài chính Nhà
nước nói chung và NS nói riêng từ đó nó còn có chức năng điều chỉnh quá
trình kinh tế - xã hội thông qua các công cụ của nó.
1.1.4. Vai trò của NSNN
NSNN có vị trí và vai trò đặc biệt quan trọng đối với toàn bộ các hoạt
động kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng, đối nội đối ngoại của một quốc
gia. Vai trò của NSNN bao giờ cũng gắn bó mật thiết với chức năng, và
nhiệm vụ của Nhà nước trong từng thời kỳ lịch sử nhất định.
Ở Việt Nam, trong suốt thời kỳ thực hiện cơ chế kế hoạch hóa tập trung
và bao cấp, hoạt động của NSNN chủ yếu gắn bó với khu vực kinh tế Nhà
nước và các nhu cầu chi tiêu cho bộ máy Nhà nước, tăng cường lực lượng
quốc phòng, an ninh. Bước sang thời kỳ đổi mới theo cơ chế thị trường, hoạt
động của NSNN đã có nhiều thay đổi căn bản. Cơ chế tạo lập và phân phối
các nguồn tài chính theo kiểu giao nộp và bao cấp đã được xóa bỏ; Nhà nước
đã đề cao quyền tự chủ cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế và

các cộng đồng dân cư trong việc thực hiện các nghĩa vụ của mình cũng như
việc quản lý và sử dụng các nguồn tài chính đã được Nhà nước cấp phát.
Thông qua các ngành chức năng, Nhà nước theo dõi chặt chẽ diễn biến của
nền kinh tế - xã hội và thực hiện vai trò quản lý, điều hành nền kinh tế tài
chính ở tầm vĩ mô dựa trên cơ sở sử dụng các công cụ Ngân sách, tiền tệ, tín
dụng và các đòn bẩy kinh tế khác. Trách nhiệm, quyền lợi của Nhà nước và
các chủ thể kinh tế ngày càng được phân định rõ ràng và gắn bó mật thiết với
nhau, NSNN tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các chủ thể kinh tế hoạt động;
các chủ thể kinh tế quan tâm hoàn thành các nghĩa vụ đối với NSNN.
Vai trò quan trọng của NSNN được thể hiện như sau :
1.1.4.1. NSNN là công cụ chủ yếu phân bổ các nguồn lực tài chính, đảm bảo
cho nền kinh tế phát triển với tốc độ nhanh, ổn định và bền vững
NSNN là quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của Nhà nước, đóng vai trò chủ
đạo đối với sự phát triển của nền kinh tế. Toàn bộ các khoản thu của Nhà
nước, bao gồm các khoản thu trong nước và ngoài nước đều được tập trung
vào quỹ NSNN để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước.
Nội dung thu chủ yếu của NSNN là các loại thuế. Việc xây dựng một
chính sách thuế khoa học, với các mức thuế suất hợp lý có tính đến các quy
định về ưu đãi, miễn giảm thuế, thưởng phạt thuế …điều đó không những tạo
nguồn thu ổn định cho Nhà nước để thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ phát triển
kinh tế - xã hội, mà còn có tác dụng kích thích mạnh mẽ đối với cho các
doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ sản xuất
kinh doanh và hoàn thành các nghĩa vụ đối với Nhà nước. Chính vì vậy, chính
sách thu của Nhà nước phải kết hợp đồng thời các mục tiêu cơ bản là khai
thác tích cực các nguồn thu và chống thất thu; bồi dưỡng nguồn thu, góp phần
chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
Các khoản chi của NSNN, bao gồm chi thường xuyên và chi cho đầu tư
phát triển kinh tế đều nhằm mục đích bảo đảm các điều kiện cần thiết cho bộ
máy quản lý Nhà mước hoạt động bình thường và thực hiện các mục tiêu

chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Chi NSNN có phạm vi và đối tượng vô
cùng rộng lớn; nó được phân cấp, phân quyền cho các chủ thể và các đối
tượng khác nhau của nền kinh tế, hình thành một hệ thống quản lý quỹ
NSNN từ trung ương đến địa phương.
Các khoản chi cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội tập trung chủ yếu
vào các ngành và lĩnh vực trọng điểm, then chốt của nền kinh tế; các công
trình thuộc hệ thống kết cấu hạ tầng, không có khả năng thu hồi vốn hoặc thu
hồi vốn rất chậm. Tuy nhiên, các công trình này góp phần quan trọng tăng
nhanh tốc độ luân chuyển hàng hóa, dịch vụ, tạo ra và tăng thêm thu nhập của
nền kinh tế.
Nhà nước sử dụng nhiều công cụ để phân bổ các nguồn lực tài chính từ
các quỹ tiền tệ tập trung và không tập trung của Nhà nước. Tuy nhiên, NSNN
là quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của Nhà nước. Vì vậy, NSNN là công cụ chủ
yếu để phân bổ các nguồn lực tài chính của Nhà nước. Đây cũng chính là vai
trò quan trọng bậc nhất của NSNN đối với nền kinh tế của các quốc gia, dưới
các chế độ chính trị khác nhau trong mọi thời đại.
1.1.4.2. NSNN là công cụ tăng cường tiềm lực tài chính quốc gia, góp phần
ổn định tiền tệ, giá cả và kiềm chế lạm phát.
Tiềm lực tài chính của một quốc gia được tạo ra bằng các nguồn nội lực
và ngoại lực, trong đó các nguồn nội lực là chủ yếu. Hoạt động của NSNN là
sự kết hợp gắn bó hữu cơ của hai quá trình thu và chi ngân sách. Thu ngân
sách là để đáp ứng các nhu cầu chi ngân sách. Mặt khác, chi ngân sách là điều
kiện để tạo ra các nguồn thu lâu dài cho ngân sách. Quy mô hoạt động thu -
chi ngân sách ngày càng lớn và tăng nhanh là minh chứng cho sự phát triển
nhanh chóng và mạnh mẽ của nền kinh tế. Tuy nhiên, khi đánh giá tiềm lực
kinh tế tài chính của một quốc gia, những tiêu chí quan trọng nhất thường
được sử dụng là tổng sản phẩm quốc nội - GDP; tổng thu NSNN; tổng dự trữ
ngoại hối; cán cân thanh toán quốc tế; tổng nợ quốc gia …

Đối với một nền kinh tế phát triển, khối lượng hàng hóa sản xuất lớn,
chất lượng cao, có sức cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường thế giới, nguồn thu
về xuất khẩu hàng hóa lớn dẫn đến thu ngân sách và dự tữ ngoại tệ lớn. Cán
cân thanh toán quốc tế thường xuyên được cân bằng và bội thu. Đây chính là
niềm mơ ước của các quốc gia. Khi nguồn thu ngân sách đã dồi dào, mọi nhu
cầu về đầu tư sẽ được đáp ứng một cách đầy đủ; nền kinh tế phát triển đồng bộ,
các quan hệ cân đối lớn của nền kinh tế thường xuyên được giữ vững, là điều
kiện hết sức cơ bản và quan trọng để bảo đảm cho sự phát triển ổn định của thị
trường hàng hóa - tiền tệ; có khả năng kìm chế và ngăn chặn được nguy cơ lạm
phát.
Thực tế cho thấy giữa hoạt động thu chi ngân sách và lạm phát luôn có
mối liên quan chặt chẽ với nhau. Đối với một nền kinh tế kém phát triển, nguồn
thu ngân sách hạn hẹp, Nhà nước thường xuyên phải đối mặt với tình trạng bội
chi ngân sách.. Nguồn bù đắp bội chi ngân sách chỉ trông chờ vào các khoản
vay nợ và phát hành tiền để chi tiêu. Đây chính là nguyên nhân cơ bản dẫn đến
lạm phát. Hậu quả của nó là tăng thêm gánh nặng nợ nần và đồng tiền ngày
càng mất giá.
Để loại bỏ được nạn lạm phát, biện pháp cơ bản và tích cực nhất là đẩy
mạnh sản xuất hàng hóa, bảo đảm sự cân đối giữa lưu thông hàng hóa và lưu
thông tiền tệ; hạn chế vay nợ, chấm dứt việc phát hành tiền để trang trải các
khoản chi của ngân sách. Những giải pháp này chỉ được thực hiện thành công
khi có sự can thiệp, hỗ trợ tích cực, mạnh mẽ của NSNN.
1.1.4.3. NSNN là công cụ điều tiết thu của các chủ thể trong nền kinh tế, góp
phần giải quyết các vấn đề về đời sống và xã hội
Đường lối chiến lược của công cuộc đổi mới của Việt Nam là phát triển
nền kinh tế thị trường nhiều thành phần dưới sự quản lý của Nhà nước.
Ưu thế cơ bản của nền kinh tế thị trường là đề cao vai trò tự chủ của các
doanh nghiệp trong quản lý và điều hành mọi hoạt động sản xuất kinh doanh,
khuyến khích cạnh tranh trên cơ sở nâng cao chất lượng hàng hóa, dịch vụ. Sự

can thiệp và hỗ trợ của Nhà nước đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh
đã bị hạn chế dần cùng với việc xóa bỏ chế độ bao cấp trước đây. Một thực tế
khách quan là sự chênh lệch ngày càng lớn giữa các chủ thể kinh tế về tiềm
lực vốn, kinh nghiệm quản lý, tầm ảnh hưởng và khả năng cạnh tranh, đặc
biệt là thu nhập của doanh nghiệp và người lao động.
Làm thế nào để giảm bớt sự cách biệt giữa người giàu và người nghèo
trong nền kinh tế phát triển theo cơ chế thị trường. Đây là bài toán khó, có rất
nhiều cách giải nhưng hầu như không có đáp án cụ thể mong muốn..
Tuy nhiên, với vị trí và vai trò của mình, NSNN có thể điều chỉnh nền
kinh tế ở tầm vĩ mô trong lĩnh vực thu nhập của các chủ thể kinh tế và các
thành viên trong xã hội, nhằm thực hiện đồng thời các mục tiêu cơ bản là
công bằng xã hội, bảo đảm sự ổn định cuộc sống vật chất và tinh thần của
người lao động và của cộng đồng dân cư trong phạm vi cả nước.
Để thực hiện được các mục tiêu này, việc hoạch định các chính sách có
liên quan đến hoạt động của NSNN là hết sức quan trọng.
Trước hết, chính sách thu ngân sách phải bảo đảm thực hiện đồng thời
hai mục tiêu: một là, khuyến khích đẩy mạnh sản xuất kinh doanh; hai là,
điều chỉnh hợp lý thu nhập của người lao động. Vì vậy, chính sách thuế, quan
trọng nhất là mức thuế và thuế suất, phải được nghiên cứu kỹ lưỡng, theo đó
cần ưu tiên, khuyến khích hay hạn chế, thu hẹp những ngành hàng nào; đối
tượng nào;
Công cụ chủ yếu và trực tiếp để thực hiện những mục tiêu nói trên
chính là thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân. Đây là các sắc
thuế trực thu, có tác động và ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của doanh
nghiệp và của người lao động. Bên cạnh đó, để điều chỉnh thu nhập của người
tiêu dùng, đặc biệt là những người có thu nhập cao và kết hợp giải quyết
những vấn đề xã hội, Nhà nước còn sử dụng các sắc thuế gián thu như thuế
giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt để góp phần công bằng hóa giữa các đối
tượng giàu nghèo trong cộng đồng dân cư. Bên cạnh các chính sách thuế, Nhà

nước còn sử dụng công cụ ngân sách để giúp đỡ và hỗ trợ cho các đối tượng
được ưu tiên như thương bệnh binh, gia đình liệt sỹ, gia đình có công với cách
mạng, trẻ mồ côi, người già yếu không nơi nương tựa.
Như đã đề cập ở trên, NSNN là công cụ chủ yếu phân bổ các nguồn lực
tài chính, đảm bảo cho nền kinh tế phát triển với tốc độ nhanh, ổn định và bền
vững. Cùng với việc tăng nhanh khối lượng vốn cấp phát cho các chương trình
đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, Chính phủ cũng rất quan tâm các khoản chi cho
sự nghiệp phát triển văn hóa giáo dục, chăm sóc y tế, thể dục thể thao. Đặc biệt,
căn cứ vào tình hình phát triển kinh tế, mức tăng thu nhập quốc dân, sự biến
động của tình hình tài chính, tiền tệ, giá cả, đời sống sinh hoạt của người lao
động, Nhà nước thường xuyên quan tâm chính sách tiền lương, điều chỉnh lương
và tăng lương, bảo đảm cuộc sống ổn định cho người lao động.
Tóm lại, NSNN có vai trò to lớn và tác động trực tiếp đến quá trình phát
triển kinh tế - xã hội của đất nước và đời sống của người lao động. Việc tổ chức
điều hành hoạt động ngân sách một cách đúng đắn, khoa học, phù hợp với các
điều kiện chủ quan và khách quan sẽ tạo tác động tích cực và ngược lại.
1.1.4.4. NSNN là công cụ củng cố bộ máy quản lý Nhà nước, tăng cường sức
mạnh quốc phòng và giữ vững an ninh quốc gia
Bộ máy quản lý Nhà nước của Việt Nam được chia ra ba hệ thống
quyền lực: Hệ thống lập pháp bao gồm Quốc hội và Chủ tịch nước; hệ thống
hành pháp bao gồm các cơ quan của Chính phủ; hệ thống tư pháp bao gồm
Viện kiểm sát và Tòa án nhân dân tối cao. Để thực hiện đầy dủ chức năng
quản lý và điều hành toàn bộ hoạt động của nền kinh tế - xã hội, bộ máy quản
lý Nhà nước cần phải được củng cố và hoàn thiện về tổ chức bộ máy và cơ
chế hoạt động.
NSNN không chỉ bảo đảm nguồn kinh phí hoạt động của bộ máy quản lý
Nhà nước, mà còn phải bảo đảm các nhu cầu chi tiêu thường xuyên cần thiết
của các cơ quan quyền lực, đứng đầu là Đảng Cộng sản Việt Nam với tư cách

là cơ quan lãnh đạo toàn bộ hệ thống chính trị, bao gồm các tổ chức chính trị xã
hội, các đảng phái, tôn giáo, các đoàn thể quần chúng, các đơn vị sự nghiệp…
Một lĩnh vực quan trọng khác đòi hỏi NSNN phải bảo đảm nguồn kinh
phí hoạt động, mà không một khâu tài chính nào có thể thay thế được, đó là
lực lượng vũ trang thuộc hai hệ thống quốc phòng và an ninh. Một đất nước
không thể hoạt động bình thường và ổn định trong khi các thế lực bên ngoài
thường xuyên có âm mưu chống phá, can thiệp, xâm chiếm và lật đổ. Vì vậy,
Nhà nước cần phải sử dụng công cụ ngân sách để củng cố sức mạnh quân sự,
bảo đảm cho bộ máy quản lý Nhà nước và toàn bộ hệ thống chính trị hoạt
động ổn định.
1.1.4.5. NSNN là công cụ mở rộng quan hệ đối ngoại, đẩy nhanh quá trình
hợp tác và hội nhập quốc tế
Trong xu thế mở cửa và hội nhập, các quan hệ chính trị, kinh tế giữa
các quốc gia không ngừng phát triển và ngày càng đa dạng. Mặc dù trong
cộng đồng quốc tế còn có sự chênh lệch khá lớn về tiềm lực kinh tế, đặc biệt
là mức độ giàu nghèo, song xét trên phương diện quan hệ quốc tế, các quốc
gia đều phải tôn trọng các nguyên tắc cơ bản, đó là sự bình đẳng, tôn trọng
độc lập chủ quyền, các bên cùng có lợi.
Vai trò quan trọng của NSNN đối với các quan hệ quốc tế thể hiện ở
chỗ: Mọi khoản thu, chi tài chính phát sinh trong quan hệ quốc tế đều có liên
quan trực tiếp đến hoạt động của NSNN, đặc biệt là những khoản thu chi về
đầu tư trực tiếp và gián tiếp; các khoản viện trợ và tiếp nhận viện trợ; các
khoản đi vay và cho vay do Nhà nước quản lý. Mọi khoản thu của NSNN từ
nước ngoài, dưới mọi hình thức, đều phải được quản lý chặt chẽ và sử dụng
có hiệu quả, riêng đối với các khoản vay nợ phải hoàn trả đúng thời hạn. Các
khoản chi của NSNN ra nước ngoài phải được tính toán kỹ lưỡng trên cơ sở
đáp ứng các mục tiêu, nhiệm vụ quốc tế của Nhà nước trước mắt và lâu dài.
Tóm lại, để mở rộng và phát triển các quan hệ đối ngoại trên cơ sở tôn
trọng các nguyên tắc cơ bản trong quan hệ quốc tế, Nhà nước cần phải củng cố

và tăng cường tiềm lực tài chính. Khi nguồn thu NSNN dồi dào; tiềm lực vốn
và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước không ngừng tăng
lên, đó là những điều kiện cơ bản, cần thiết để chúng ta mở rộng quan hệ đối
ngoại và đẩy nhanh quá trình hợp tác bình đẳng với cộng đồng quốc tế.
1.2. Hệ Thống NSNN và vị trí NSNN huyện
1.2.1. NSNN cấp huyện
1.2.1.1. Khái niệm NSNN cấp huyện
* Khái niệm: NSNN bao gồm NS trung ương và NS địa phương; NS địa
phương bao gồm NS của đơn vị hành chính các cấp có HĐND và Uỷ ban
Nhân dân. Theo quy định của Luật tổ chức HĐND và Uỷ ban Nhân dân hiện
hành bao gồm:
- NS tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là NS tỉnh)
bao gồm NS cấp tỉnh và NS của huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh.
- NS huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là NS huyện) Bao
gồm NS cấp Huyện và NS các xã, thị trấn.
- NS các xã, thị trấn (gọi chung là NS xã)[12].
Trên cơ sở khái niệm NSNN, bản thân đưa ra khái niệm NSNN cấp
huyện như sau: NSNN cấp huyện là toàn bộ các khoản thu, chi của chính
quyền cấp huyện, được HĐND cấp huyện quyết định và được thực hiện trong
một năm ngân sách để đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chính
quyền cấp huyện. (Hình 1.1)

Hình 1.1: Hệ thống NSNN
1.2.1.2. Đặc điểm của NSNN cấp huyện
Với vai trò của mình, NSNN huyện là công cụ của địa phương để cùng
với thị trường tác động tích cực vào nền kinh tế, tạo động lực khuyến khích
mọi thành phần kinh tế phát triển, hạn chế cơ chế quản lý trực tiếp, mệnh lệnh
hành chính; mở rộng và tăng cường sử dụng tích cực các công cụ tài chính
tiền tệ, sửa đổi bổ sung các chính sách tài chính phù hợp với quy luật kinh tế
thị trường. NSNN huyện cần ưu tiên lựa chọn mục tiêu trung tâm, trọng điểm,
đào tạo nhân lực, phát triển nội lực, thu hút, huy động và chuyển hóa ngoại
lực thành nội lực nhằm phát triển nhanh nền KTXH.
Trước đây, nhiều nhà kinh tế học chủ trương xây dựng một NS huyện tối
thiểu và cân bằng, có qui mô thu chi vừa đủ để duy trì hệ thống cơ sở hạ tầng;
bảo đảm thực hiện các chức năng của chính quyền địa phương, bảo vệ an ninh -
quốc phòng, an toàn xã hội. Nghĩa là NSNN chỉ giới hạn trong tiêu dùng nằm ở
khâu sau phân phối lại kết quả sản xuất kinh doanh. NSNN đã tham gia phân
phối các yếu tố đầu vào của quá trình kinh tế (đầu tư hạ tầng KTXH, ĐTPT
nguồn nhân lực, hỗ trợ phát triển thị trường, xúc tiến thương mại…). Với đặc
điểm này, NSNN chủ động thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Cụ thể:
Thứ nhất, NSNN tác động trực tiếp đến việc tăng quy mô đầu tư, thúc
đẩy nền kinh tế tăng trưởng và phát triển.
Ở huyện Tĩnh Gia cũng như đa số các địa phương khác, vốn đầu tư từ
nguồn NSNN có một vị trí rất quan trọng, chiếm khoảng từ 15% - 20% tổng
chi NS của toàn huyện. Vì vậy, về mặt lượng, quy mô đầu tư vào nền kinh tế
từ nguồn NSNN huyện đóng vai trò quan trọng trong việc tăng quy mô đầu tư
của địa phương.
Để thu hút vốn làm tăng quy mô đầu tư của các tổ chức, cá nhân đòi hỏi

địa phương phải tăng kinh phí đầu tư cho lĩnh vực giáo dục đào tạo, văn hóa
thông tin, hệ thống giao thông và các cơ sở hạ tầng KTXH khác, tạo môi
trường thuận lợi cho đầu tư, thúc đẩy KTXH phát triển.
Thứ hai, quy mô và cơ cấu chi NSNN tác động mạnh mẽ đến quan hệ
cung cầu trên thị trường và thông qua đó tác động đến nền kinh tế.
Với tư cách là chủ thể kinh tế lớn nhất của địa phương, địa phương chi
tiêu nhiều hay ít sẽ tác động trực tiếp đến tổng cầu, đến sức mua của thị
trường. Nếu các bộ phận khác của tổng cầu không thay đổi, thì chi tiêu của
địa phương tăng sẽ tác động trực tiếp làm gia tăng tổng cầu. Đến lượt nó, sự
gia tăng của tổng cầu nhanh hơn sự gia tăng của tổng cung thì một mặt, nó
làm tăng sức mua của xã hội, giảm thời gian lưu thông, tăng tốc độ chu
chuyển của vốn trong nền kinh tế, tăng hiệu quả KTXH; mặt khác, mức dư
cầu trên thị trường ở chừng mực nhất định làm tăng giá tiêu thụ hàng hóa ở
mức độ vừa phải có tác động điều tiết mức tiêu dùng hợp lý hơn, đồng thời
khuyến khích phát triển sản xuất, tăng đầu tư trong nền kinh tế.
Thứ ba, thông qua việc sử dụng NSNN, địa phương thực hiện việc điều
chỉnh cơ cấu kinh tế, thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế nhằm phát triển bền vững,
phù hợp với quy hoạch của huyện, không ngừng nâng cao hiệu quả KTXH.
Mục tiêu điều chỉnh cơ cấu kinh tế của địa phương là làm tăng hiệu quả
KTXH, phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh của địa phương. Nếu việc điều
chỉnh cơ cấu kinh tế nặng vì mục tiêu xã hội, địa phương thực hiện chính sách
tài khóa “nới lỏng”, mở rộng đầu tư từ nguồn NSNN tỉnh hỗ trợ, nâng mức
động viên để địa phương có đủ nguồn lực thực hiện chính sách xã hội.
Với tư cách là công cụ kinh tế quan trọng, bằng nguồn lực tài chính của
mình, địa phương sử dụng NSNN hỗ trợ gián tiếp hoặc trực tiếp đầu tư các
ngành nghề cần phát triển, tác động vào nền kinh tế nhằm xác lập cơ cấu kinh
tế theo mục tiêu hoạch định. Sự tác động của NSNN địa phương có ý nghĩa
quan trọng trong việc xây dựng hình thành cơ cấu kinh tế mới.

Mặt khác, thông qua việc phân bổ sử dụng NSNN địa phương, tác động
vào các mối quan hệ trong nội bộ ngành, từng lĩnh vực, quan hệ giữa các
ngành, các lĩnh vực, giữa sản xuất và lưu thông, giữa các khu vực, các miền,
các vùng của địa phương để duy trì các cân đối lớn trong nền kinh tế, xây
dựng cơ cấu kinh tế hợp lý nhằm làm tăng hiệu quả KTXH của địa phương.
Thứ tư, NSNN địa phương là công cụ kinh tế quan trọng mở rộng quan
hệ kinh tế, kích thích sản xuất, kinh doanh, bảo vệ lợi ích chính đáng của
người tiêu dùng.
Địa phương sử dụng NS của mình như một phương tiện vật chất, một
công cụ tác động vào hoạt động kinh tế đối ngoại theo hướng tranh thủ cơ hội
để phát triển. Ở điều kiện nhất định, sử dụng NSNN hỗ trợ trực tiếp hoặc gián
tiếp nhằm khuyến khích phát triển sản xuất kinh doanh.
Thứ năm, NSNN địa phương là công cụ kinh tế để địa phương thực
hiện việc điều hành quản lý, kiểm soát sản xuất các mặt hàng thế mạnh của
địa phương..
Vốn NSNN địa phương chỉ là một yếu tố trong nhiều yếu tố đầu vào
của nền sản xuất của địa phương. Vì vậy, để xác định rõ vị trí, vai trò của NS
địa phương và để đạt mục tiêu sử dụng vốn NS có hiệu quả đòi hỏi phải nắm
được thực trạng các nguồn lực của kinh tế địa phương.
Thứ sáu, NSNN địa phương trực tiếp ĐTPT nguồn nhân lực, trí lực
(giáo dục, đào tạo, y tế, văn hóa, khoa học...) thực hiện nhiệm vụ phát triển xã
hội. Trong nền kinh tế của địa phương, để đảm bảo hài hòa lợi ích của các
thành viên tham gia sản xuất và lợi ích chung của toàn xã hội, việc phân phối
nguồn NS được ưu tiên thực hiện một số chính sách xã hội, bù đắp những
khiếm khuyết của địa phương, thực hiện công bằng xã hội.
1.2.1.3. Nguyên tắc quản lý ngân sách
Trong quản lý NSNN cấp huyện đều tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản sau:
- Nguyên tắc thống nhất: NSNN cấp huyện chỉ có một ngân sách tập
hợp tất cả các khoản thu và các khoản chi.

- Nguyên tắc về sự đầy đủ và toàn bộ của NSNN cấp huyện, nhằm quản
lý tập hợp mọi khoản thu chi đều được quản lý qua ngân sách, không có tình
trạng để ngoài ngân sách.
- Nguyên tắc trung thực: đòi hỏi mọi khoản thu chi ngân sách phát sinh
đều phải được thể hiện chính xác, đầy đủ, phản ánh đúng với thực chất của
các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
- Nguyên tắc công khai: Địa phương phải công bố công khai trên các
phương tiện thông tin đại chúng.
1.2.1.4. Vai trò của NSNN cấp huyện
NS huyện có vai trò đảm bảo chức năng Nhà nước về An ninh - Quốc
phòng, thúc đẩy phát triển ổn định kinh tế - xã hội, bù đắp những khiếm
khuyết của thị trường, giữ vững ổn định công bằng xã hội và bảo vệ môi
trường[12].
* NS Huyện bảo đảm thực hiện chức năng Nhà nước, bảo vệ an ninh
trật tự cấp huyện.
Tổ chức bộ máy chính quyền cấp huyện bao gồm một hệ thống các cơ
quan, đoàn thể hành chính nhằm thực hiện các chức năng của huyện. Điều đó
cũng có nghĩa là để cho các cơ quan đoàn thể đó hoạt động cần phải có một
quỹ tài chính tập trung cho nó, đó chính là NS huyện. Mặc dù không lớn
mạnh như NS tỉnh nhưng NS huyện cũng tạo cho mình một vị thế nhất định
nhằm chủ động trong việc thực hiện chức năng Nhà nước ở địa phương. Tùy
theo phạm vi địa lý, tình hình kinh tế - xã hội của từng Huyện mà nhu cầu
được đảm bảo khác nhau.
Hiện nay, nước ta có trên 1 triệu công chức đang làm việc trong bộ máy
Nhà nước. Điều đó có nghĩa là để duy trì hoạt động của bộ máy này phải tốn
một khoản NS khổng lồ. Mặc dù vậy trong khi Nhà nước đang chắt chiu trong
chi tiêu và sử dụng NSNN thì ở một số đơn vị việc sử dụng NS vẫn lãng phí
và còn tồn tại rất nhiều sai phạm bất cập. Do vậy, đòi hỏi NS Huyện với tư
cách là NS của các đơn vị cơ sở cần phải quản lý chặt chẽ, cấp phát đúng
chính sách, đúng chế độ và hạn mức giúp cho bộ máy Nhà nước hoạt động tốt
mà vẫn tiết kiệm, hiệu quả.

Trong các chức năng của quản lý Nhà nước ở địa phương, chức năng
đảm bảo an ninh trật tự, quốc phòng đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Đây là
công cụ quyền lực của Nhà nước nhằm bảo vệ ý chí của Nhà nước, tạo điều
kiện an toàn để Huyện phát triển mọi mặt. Do vậy để có thể đảm bảo được
chức năng này, NS Huyện cần phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết, có các khoản
dự phòng hợp lý.
* NS huyện - công cụ thúc đẩy phát triển ổn định kinh tế
Để thực hiện tốt chiến lược phát triển kinh tế - tài chính của cấp trên thì
Huyện cần phải sử dụng các công cụ sẵn có của mình để điều tiết, định hướng.
Một trong những công cụ đắc lực là NS. Huyện phải căn cứ vào thế mạnh của
địa phương mình để định hướng phát triển, hình thành cơ cấu kinh tế, kích
thích phát triển. Đồng thời Huyện phải cung cấp kinh phí, vốn đầu tư, hỗ trợ về
cơ sở hạ tầng và tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động.
Huyện phải xây dựng cho mình một tiềm lực kinh tế riêng; đó là các
doanh nghiệp Nhà nước do cấp Huyện quản lý. Loại hình doanh nghiệp này
đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế của Huyện và cũng giúp huyện chủ
động trong việc xây dựng và phát triển kinh tế.
* NS huyện - Phương tiện bù đắp khiếm quyết thị trường đảm bảo
công bằng xã hội và các vấn đề môi trường.
Đây là vai trò không thể thiếu đối với NS mỗi quốc gia; nó có tác dụng
xoa dịu nền kinh tế thị trường. Như chúng ta đã biết, kinh tế thị trường là chạy
theo lợi nhuận, do vậy mà để lại một loạt các hậu quả như: Thất nghiệp, phân
cấp giàu nghèo, các vấn đề xã hội, đời sống của nhân dân không được quan
tâm, môi trường bị ô nhiễm … Những điều đó tạo ra cho nền kinh tế- xã hội
một vực thẳm phía trước. Cấp Huyện theo dõi các báo cáo tổng hợp từ cấp xã
phải có biện pháp quản lý giải quyết cụ thể.
Ngoài việc quan tâm đến đời sống vật chất của người lao động, Huyện
phải thường xuyên quan tâm đến đời sống văn hóa, tinh thần của quần chúng
nhân dân, xây dựng và cải tạo các khu vui chơi, giải trí lành mạnh tiến bộ
phục vụ cho nhân dân; các dịch vụ công cộng như giáo dục, y tế phải giảm

được chi phí cho người dân giúp đời sống của nhân dân ngày càng được đảm
bảo và nâng cao.
1.3. Nội dung của quản lý NSNN cấp huyện
1.3.1. Lập dự toán NS huyện
Mục tiêu cơ bản của việc lập dự toán NS là nhằm tính toán đúng đắn
NS trong kỳ kế hoạch, có căn cứ khoa học và căn cứ thực tiễn các chỉ tiêu
thu, chi của NS trong kỳ kế hoạch.
Yêu cầu trong quá trình lập NS phải đảm bảo:
+ Kế hoạch NSNN phải bám sát kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội và
có tác động tích cực đối với việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế, xã
hội: Kế hoạch NS chỉ mang tính hiện thực khi nó bám sát kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội. Có tác động tích cực đến thực hiện kế hoạch phát
triển kinh tế, xã hội, cũng chính là thực hiện kế hoạch NSNN. Trong điều
kiện kinh tế thị trường, Nhà nước thực hiện cơ chế quản lý vĩ mô, kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội chủ yếu mang tính định hướng.
+ Kế hoạch NSNN phải đảm bảo thực hiện đầy đủ và đúng đắn các
quan điểm của chính sách tài chính địa phương trong thời kỳ và theo yêu
cầu của Luật NSNN. Hoạt động NSNN là nội dung cơ bản của chính sách tài
chính. Do vậy, lập NSNN phải thể hiện được đầy đủ và đúng đắn các quan
điểm chủ yếu của chính sách tài chính địa phương như: Trật tự và cơ cấu
động viên các nguồn thu; thứ tự và cơ cấu bố trí các nội dung chi tiêu. Bên
cạnh đó, NSNN hoạt động luôn phải tuân thủ các yêu cầu của Luật NSNN,
nên ngay từ khâu lập NS cũng phải thể hiện đầy đủ các yêu cầu của Luật
NSNN như: Xác định phạm vi, mức độ của nội dung các khoản thu, chi
phân định thu, chi giữa các cấp NS, cân đối NSNN.
- Căn cứ lập NSNN:
+ Nhiệm vụ phát triển Kinh tế - Văn hoá - Xã hội đảm bảo Quốc
phòng, An ninh của Đảng và Chính quyền địa phương trong năm kế hoạch
và những năm tiếp theo.

+ Lập NSNN phải dựa trên kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội của địa
phương trong năm kế hoạch. Kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội là sơ sở, căn
cứ để đảm bảo các nguồn thu cho NSNN, đồng thời, cũng là nơi sử dụng các
khoản chi tiêu của NSNN.
+ Lập NSNN phải tính đến các kết quả phân tích, đánh giá tình hình
thực hiện kế hoạch NS của các năm trước, đặc biệt là của năm báo cáo.
+ Lập NSNN phải dựa trên các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn định
mức cụ thể về thu, chi tài chính Nhà nước. Lập NSNN là xây dựng các chỉ
tiêu thu chi cho năm kế hoạch, các chỉ tiêu đó chỉ có thể được xây dựng sát,
đúng, ngoài dựa vào căn cứ nói trên phải đặc biệt tuân thủ theo các chế độ,
tiêu chuẩn, định mức thu chi tài chính Nhà nước thông qua hệ thống pháp
luật (đặc biệt là hệ thống các Luật Thuế) và các văn bản pháp lý khác của
Nhà nước.
1.3.2. Chấp hành dự toán
1.3.2.1. Nội dung quản lý thu NSNN
- Thu NSNN là những khoản tiền Nhà nước huy động vào NSNN để
thõa mãn nhu cầu chi tiêu của Nhà nước. Tuy nhiên, thực chất thu NS chỉ bao
gồm thu mang tính bắt buộc dưới hình thức thuế; các khoản thu phí, lệ phí và
các khoản thu khác. Về mặt bản chất, thu NSNN là hệ thống những quan hệ
kinh tế giữa Nhà nước và xã hội, phát sinh trong quá trình Nhà nước huy động
các nguồn tài chính để hình thành nên quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước
nhằm thõa mãn các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước. Thu NSNN có vai trò đảm
bảo nguồn vốn thực hiện các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước, các mục tiêu
phát triển kin tế xã hội, đồng thời thông qua thu NSNN, Nhà nước thực hiện
việc quản lý điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Căn cứ vào hình thức động viên, thu
NSNN thành 03 loại thu dưới hình thức nghĩa vụ thuế, phí lệ phí; thu đóng
góp tự nguyện và thu vay mượn trong và ngoài nước.
- Trong quản lý thu NS, khả năng thu NS được đánh giá bàng tỷ lệ thu
NS và GDP, so sánh tốc độ tăng thu và tăng GDP xem thu NS có tương xứng

với GDP nhằm đảm bảo tính hợp lý, không lạm thu, vừa đảm bảo, bồi dưỡng
nguồn thu vừa kích thích tăng trưởng kinh tế. Ngoài ra, trong cơ cấu thu còn
tính đến tỷ lệ các khoản thu thuế, phí, lệ phí trong tổng thu, tỷ lệ này lớn thể
hiện tính ổn định trong thu NS.
- Nội dung quản lý thu NS được thể hiện qua các khâu lập dự toán từng
khoản thu trên cơ sở nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội; chế độ, chính sách
thu NS hiện hành; tình hình thực hiện thu NS năm trước, khâu tổ chức thực
hiện có vai trò quan trọng, đòi hỏi phải có sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp
chính quyền trong thực hiện thu, đảm bảo thu đúng, thu đủ và huy động kịp
thời nguồn lực phục vụ nhu cầu chi. Kết thúc năm tài chính so sánh kết quả
thực hiện với số dự toán được lập đầu năm, từ đó có đánh giá mức độ hoàn
thành, những kết quả đạt được và tồn tại cần phải khắc phục. Ngoài ra, công
tác thanh tra, kiểm tra thực hiện nghĩa vụ đối với NS được quan tâm, chú
trọng thường xuyên, nó giúp phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hiện
tượng tiêu cực trong quản lý, chấp hành các luật thuế; các khoản thu phí, lệ
phí thuộc NSNN; các chế độ về kế toán thống kê thuế từ đó góp phần hạn chế,
chống thất thu NSNN, đảm bảo nguồn lực cho thực hiện các mục tiêu phát
triển kinh tế - xã hội.
Theo luật NS năm 2002, nội dung phân định nhiệm vụ thu, chi của NS
huyện bao gồm những nội dung sau[12]:
* Nguồn thu NS
- Các khoản thu NS địa phương được hưởng 100% : Thuế nhà đất;Thuế
tài nguyên, không kể thuế tài nguyên thu từ hoạt động dầu khí; Thuế môn bài;
Thuế chuyển quyền sử dụng đất; Thuế sử dụng đất nông nghiệp; Tiền sử dụng
đất; Tiền cho thuê đất, thuê mặt nước không kể thuê mặt nước từ hoạt động dầu
khí; Tiền đền bù thiệt hại đất; Tiền cho thuê và bán nhà thuộc sở hữu Nhà
nước; Lệ phí trước bạ; Thu từ hoạt động sổ số kiến thiết; Thu từ vốn góp của
NS địa phương, tiền thu hồi vốn của NS địa phương tại cơ sở kinh tế, thu từ
quỹ dự trữ tài chính cấp tỉnh theo quy định; Viện trợ không hoàn lại của các tổ

chức, cá nhân ở nước ngoài trực tiếp cho địa phương theo quy định của pháp
luật; Phần nộp NS theo quy định của pháp luật từ các khoản phí, lệ phí do các
cơ quan, đơn vị thuộc địa phương tổ chức thu, không kể ph í xăng, dầu và lệ
phí trước bạ; Các khoản thu phân chia theo tỷ lệ % giữa NS tỉnh và NS huyện;
Thu bổ sung từ NS tỉnh; Thu từ huy động đầu tư xây dựng các công trình kết
cấu hạ tầng theo quy định.
1.3.3. Nội dung quản lý chi NSNN
Chi NSNN là những khoản chi tiêu do địa phương thực hiện để đạt
được các mục tiêu công ích, chẳng hạn như bảo vệ an ninh trật tự, đảm bảo xã
hội... Về mặt bản chất, chi NSNN là hệ thống những quan hệ phân phối lại
các khoản thu nhập phát sinh trong quá trình sử dụng có kế hoạch quỹ dự
phòng NS của địa phương nhằm thực hiện tăng trưởng kinh tế, từng bước mở
rộng sự nghiệp văn hóa - xã hội, duy trì hoạt động của bộ máy quản lý Nhà
nước và đảm bảo an ninh quốc phòng của địa phương.
Trong chi NSNN, chủ yếu là chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên.
Đối với chi thường xuyên, là khoản chi gắn liền với thực hiện chức năng quản
lý kinh tế - xã hội của địa phương, đảm bảo mục đích tiêu dùng, duy trì hoạt
động của bộ máy hành chính, nội dung chi rất đa dạng. Tuy nhiên, do nguồn
thu NSNN có giới hạn, nhu cầu chi đầu tư lớn nên trong quản lý chi thường
xuyên đòi hỏi phải thực hiện nghiêm nguyên tắc chi theo dự toán được duyệt,
đúng nội dung, đối tượng, định mức chi; đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả. Mọi
khoản chi trong dự toán được cấp có thẩm quyền giao phải được kiểm soát
trước, trong, và sau khi chi đảm bảo đúng tiêu chuẩn, định mức chi theo
hướng dẫn của Bộ Tài chính, hoặc liên tịch giữa bộ Tài chính và bộ chuyên
ngành; định mức chi đã được HĐND tỉnh quyết định. Đối với chi đầu tư phát
triển có tính đến cơ cấu chi thỏa đáng cho xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật và
cơ sở hạ tầng xã hội, đây là nguyên tắc trong bố trí và danh mục đầu tư, tránh
phân tán, dàn trải và đảm bảo phát triển cân đối giữa các ngành và vùng kinh
tế. Ngoài ra, trong quản lý chi đầu tư còn phải thực hiện nghiêm nguyên tắc

cấp phát vốn đầu tư như trình tự đầu tư và xây dựng, đảm bảo đúng mục đích,
đúng kế hoạch; thực hiện cấp phát theo mức độ thực tế hoàn thành theo đúng
dự toán được duyệt.
Chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên, chi sự nghiệp được xác định tỷ
lệ so với tổng chi của NS huyện. Mối tương quan giữa tổng thu và tổng chi, tỷ
lệ tổng thu, tổng chi; chi đầu tư phát triển, chi giáo dục thể hiện quy mô và
trình độ phát triển của từng địa phương. Trong chi NS phải đảm bảo tỷ lệ hợp
lý giữa chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển; trong chi thường xuyên
quan tâm đến tỷ lệ chi cho giáo dục, đào tạo và khoa học công nghệ.
* Chi đầu tư
- Chi đầu tư phát triển: Đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ
tầng kinh tế - xã hội không có khả năng thu hồi do địa phương quản lý; Đầu
tư và hỗ trợ cho các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, các tổ chức tài
chính của Nhà nước theo quy định của pháp luật; Phần chi đầu tư phát triển
trong các chương trình quốc gia do địa phương thực hiện; Các khoản chi
đầu tư phát triển khác theo quy định của pháp luật;
* Chi thường xuyên
- Các hoạt động sự nghiệp giáo dục, đào tạo, dạy nghề, y tế, xã hội,
văn hoá, thông tin, văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, khoa học và công
nghệ, môi trường, các sự nghiệp khác do địa phương quản lý: Giáo dục phổ
thông, bổ túc văn hoá, nhà trẻ, mẫu giáo, phổ thông dân tộc nội trú và các
hoạt động giáo dục khác; đào tạo nghề, đào tạo ngắn hạn và các hình thức
đào tạo bồi dưỡng khác; Phòng bệnh, chữa bệnh và các hoạt động y tế
khác; Các trại xã hội, cứu tế xã hội, cứu đói, phòng chống các tệ nạn xã hội
và các hoạt động khác; Phát thanh truyền hình và các hoạt động thông tin
khác; hoạt động thể dục thể thao.
Các hoạt động sự nghiệp kinh tế do địa phương quản lý:
- Sự nghiệp giao thông: Duy tu, bảo dưỡng và sửa chữa cầu đường và
các công trình giao thông khác, lập biểu báo cáo các biện pháp đảm bảo an

toàn giao thông trên các tuyến đường.
- Sự nghiệp nông nghiệp, thủy lợi, ngư nghiệp, diêm nghiệp, lâm
nghiệp, Duy tu, bảo dưỡng các tuyến đê, các công trình thuỷ lợi, các trạm nông
nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, công tác khuyến lâm, khuyến nông, khuyến
ngư, khoanh nuôi, bảo vệ phòng chống cháy rừng, bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản.
- Đo đạc, lập bản đồ và lưu giữ hồ sơ địa chính và các hoạt động địa
chính khác; Điều tra cơ bản; Các hoạt động về sự nghiệp môi trường; Các sự
nghiệp kinh tế khác.
- Các nhiệm vụ về quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội do NS
địa phương thực hiện theo quy định của Chính phủ.
- Hoạt động của các cơ quan Nhà nước, cơ quan Đảng cộng sản Việt
Nam ở địa phương.
- Hoạt động của các cơ quan địa phương của Uỷ ban mặt trận Tổ quốc
Việt Nam, hội Cựu chiến binh Việt Nam, Đoàn thanh niên.
- Hỗ trợ cho các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội,
tổ chức xã hội - nghề nghiệp ở địa phương theo quy định của Pháp luật.
- Thực hiện các chính sách xã hội đối với cácđối tượng do địa phương quản lý.
- Phần chi thường xuyên trong các chương trình quốc gia do các cơ
quan địa phương thực hiện.
- Các khoản chi thường xuyên khác theo quy định của Pháp luật.
- Chi bổ sung cho NS cấp dưới.
- Chi chuyển nguồn NS địa phương năm trước sang NS địa phương
năm sau[12].
1.3.4. Cân đối thu, chi NS cấp huyện
Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất trong quản lý NSNN là
bảo đảm sự cân đối giữa thu và chi. Cân đối NS là một vấn đề quan trọng nhất
trong nền kinh tế và là điều kiện quan trọng cơ bản để ổn định và phát triển
kinh tế - xã hội. Do vậy cân đối NSNN phải bảo đảm tính vững chắc, tích cực,
hiện thực và trở thành điểm tựa cho các cân đối khác trong nền kinh tế.

Xét về mặt nội dung thì phần thu và phần chi của NSNN có mối liên hệ
hữu cơ với nhau và phải được cân bằng với nhau. Tuy vậy trong thực tế rất
hạn hữu và khó có trường hợp tổng thu đúng bằng tổng chi NS, mà thường
xảy ra một trong hai trường hợp sau:
Tổng thu NSNN lớn hơn tổng chi NSNN, trường hợp này gọi là NS kết
dư hay bội thu.
Tổng thu NSNN nhỏ hơn tổng chi NSNN, trường hợp này gọi là NS
thâm hụt hay bội chi.
Quan điểm mới về cân đối NS hiện nay là: Tổng thu không những bù
đắp được tổng chi mà yêu cầu phải có nguồn dự phòng và dự trữ đủ mức để
địa phương có thể chủ động điều hành NS trong trường hợp có những biến
động nhất định.
Trong nền kinh tế thị trường, ngoài việc NSNN yêu cầu phải bảo đảm
cân đối không những trên tổng thể mà còn phải cân đối trong chi tiết cơ cấu
nguồn thu và nhiệm vụ chi. Nói cách khác NSNN được xây dựng trên mô
hình quản lý dựa trên cơ sở mối quan hệ tương quan giữa tích lũy và tiêu
dùng, thực hiện phân phối nguồn tài chính phát sinh ngay từ khi hình thành
thu NS, theo yêu cầu quản lý kinh tế của Nhà nước. Xu hướng trong cân đối
thu chi NS là luôn phải bảo đảm cho nhu cầu chi tiêu dùng thường xuyên ở
mức hợp lý và tiết kiệm, trả được nợ và dành cho đầu tư phát triển với tỷ lệ
ngày càng lớn. Chỉ có tăng thu NS mới tăng chi và chủ yếu là tăng chi cho
đầu tư phát triển và bổ sung quỹ dự phòng NS địa phương. Nếu thu không đạt
kế hoạch dự kiến thì phải giảm chi tương ứng theo nguyên tắc cắt giảm các
khoản chi thường xuyên, trước hết là các khoản chi chưa bức thiết như chi
mua sắm, hội nghị, sửa chữa, tiếp khách...Trong trường hợp có chế độ mới
ban hành hoặc những sửa đổi bổ sung chế độ có liên quan đến thu, chi NSNN
nếu chưa được tính toán trong dự toán NS hàng năm thì thời gian thi hành
phải dời lại đến năm NS sau đó.
- Phải được xác định trên cơ sở tăng trưởng kinh tế, đảm bảo các

mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quản lý Nhà nước, đảm bảo quốc phòng
an ninh.
- Phải được xây dựng theo chế độ tiêu chuẩn, định mức và lập chi
tiết theo mục lục NS.
- Để chủ động cân đối NSNN, dự toán chi NS địa phương được bố
trí khoản dự phòng từ 2% đến 5% tổng chi, nhằm đáp ứng các nhu cầu chi
phát sinh đột xuất trong năm NS.[2]
Trường hợp có biến động lớn về NS địa phương so với dự toán đã phân
bổ cần phải điều chỉnh tổng thể, Uỷ ban nhân dân lập dự toán điều chỉnh NS
địa phương trình HĐND theo quy trình đã quy định.
1.3.5. Quyết toán NS cấp huyện
Quyết toán NS phải đảm bảo các nguyên tắc sau:
- Số liệu quyết toán NSNN
+ Số quyết toán NSNN là số thu đã được thực nộp hoặc hạch toán
thu NSNN qua Kho bạc Nhà nước.
+ Số quyết toán chi NSNN là số chi đã thực thanh toán hoặc đã hạch
toán chi, các khoản chi chuyển nguồn sang năm sau để chi tiếp.
- NS cấp dưới không được quyết toán các khoản kinh phí uỷ quyền
của NS cấp trên vào báo cáo quyết toán NS cấp mình. Cuối năm, cơ quan
Tài chính được uỷ quyền lập báo cáo quyết toán kinh phí uỷ quyền theo quy
định gửi cơ quan Tài chính uỷ quyền và cơ quan quản lý ngành, lĩnh vực
cấp uỷ quyền.
- Kho bạc Nhà nước huyện có trách nhiệm tổng hợp số liệu quyết toán
gửi cơ quan Tài chính cùng cấp để cơ quan Tài chính lập báo cáo quyết toán.
Kho bạc Nhà nước xác nhận số liệu thu, chi NS trên báo cáo quyết toán của
NS cấp huyện, đơn vị sử dụng NS[6].
* Quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản
Hết năm kế hoạch, chủ đầu tư lập báo cáo quyết toán vốn đầu tư năm
theo biểu mẫu quy định trong chế độ kế toán áp dụng cho đơn vị chủ đầu tư.

Nội dung báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành: Nguồn vốn đầu tư
thực hiện dự án đến ngày khoá sổ lập báo cáo quyết toán; Chi phí đầu tư đề
nghị quyết toán, chi tiết theo cơ cấu xây lắp, thiết bị, chi phí khác, chi tiết theo
từng hạng mục, khoản mục chi phí đầu tư; Xác định chi phí đầu tư thiệt hại
không tính vào giá trị tài sản hình thành qua đầu tư.
* Quyết toán các khoản chi thường xuyên
- Yêu cầu: Phải lập đầy đủ các loại báo cáo tài chính và gửi kịp thời
đến các cơ quan có thẩm quyền; Số liệu trong báo cáo quyết toán phải đảm bảo
tính trung thực, chính xác; Báo cáo quyết toán năm của các đơn vị dự toán các
cấp và của NS các cấp chính quyền trước khi trình cơ quan Nhà nước có thẩm
quyền phê chuẩn và phải có sự xác nhận của Kho bạc Nhà nước đồng cấp;
Báo cáo quyết toán của các đơn vị dự toán không được để xảy tình trạng quyết
toán chi lớn hơn thu; Cơ quan kiểm toán Nhà nước thực hiện kế hoạch kiểm
toán, xác định tính đúng đắn, hợp pháp của báo cáo quyết toán NSNN các cấp,
cơ quan đơn vị có liên quan theo quy định của pháp luật.
- Hồ sơ: Đối với đơn vị xây dựng dự toán (còn gọi là đơn vị sử
dụng NS) cuối mỗi kỳ báo cáo các đơn vị dự toán phải lập các loại báo cáo
quyết toán như sau[12]: Bản cân đối tài khoản; Tổng hợp tình hình kinh phí
và quyết toán kinh phí đã sử dụng; Chi tiết kinh phí hoạt động đề nghị
quyết toán; Bảng đối chiếu hạn mức kinh phí; Báo cáo tình hình tăng, giảm
tài sản cố định; Báo cáo kết quả hoạt động sự nghiệp có thu; Thuyết minh
báo cáo tài chính.
* Xét duyệt, phê chuẩn quyết toán NS huyện
- Trình tự lập, gửi, xét duyệt và thẩm định quyết toán năm của các đơn
vị dự toán được quy định như sau:
+ Đơn vị dự toán cấp xã lập báo cáo quyết toán theo chế độ quy định
và gửi đơn vị dự toán cấp trên.
+ Đơn vị dự toán cấp trên xét duyệt quyết toán và thông báo kết quả
xét duyệt cho các đơn vị cấp dưới trực thuộc. Các đơn vị dự toán cấp trên là

đơn vị dự toán cấp I, phải tổng hợp và lập báo cáo quyết toán năm của đơn
vị mình và báo cáo quyết toán của các đơn vị dự toán cấp dưới trực thuộc,
gửi cơ quan tài chính cùng cấp.
+ Cơ quan Tài chính cấp huyện thẩm định quyết toán năm của các
đơn vị dự toán cấp huyện, xử lý theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm
quyền xử lý sai phạm trong quyết toán của đơn vị dự toán cấp huyện, ra thông
báo thẩm định quyết toán gửi đơn vị dự toán cấp huyện. Trường hợp đơn vị
dự toán cấp I đồng thời là đơn vị sử dụng NS, cơ quan tài chính duyệt quyết
toán và thông báo kết quả xét duyệt quyết toán cho đơn vị dự toán cấp I.
- Trình tự lập, gửi, thẩm định quyết toán thu, chi NS hàng năm của
NS cấp huyện được quy định như sau:
+ Mẫu, biểu báo cáo quyết toán năm của NSNN nói chung và NS
huyện nói riêng thực hiện theo chế độ kế toán Nhà nước và các văn bản
hướng dẫn của Bộ Tài chính.
Ban Tài chính xã lập quyết toán thu, chi NS cấp xã trình Uỷ ban nhân dân xã
xem xét gửi Phòng Tài chính cấp huyện; Đồng thời Uỷ ban nhân dân xã trình
HĐND xã phê chuẩn. Sau khi được HĐND xã phê chuẩn, Uỷ ban nhân dân
xã báo cáo bổ sung, quyết toán NS gửi Phòng Tài chính cấp huyện.
+ Phòng Tài chính cấp huyện thẩm định quyết toán thu, chi NS xã; Lập
quyết toán thu chi NS cấp huyện; Tổng hợp, lập báo cáo quyết toán thu NSNN
trên địa bàn huyện và quyết toán thu, chi NS huyện (Bao gồm quyết toán thu,
chi NS cấp huyện và quyết toán thu, chi NS cấp xã) trình Uỷ ban nhân dân
đồng cấp xem xét gửi sở Tài chính; Đồng thời Uỷ ban nhân dân cấp huyện
trình HĐND cấp huyện phê chuẩn. Sau khi được HĐND cấp huyện phê
chuẩn, Uỷ ban nhân dân báo cáo bổ sung, quyết toán NS gửi sở Tài chính.
- Nội dung duyệt quyết toán năm đối với đơn vị dự toán: Xét duyệt
từng khoản thu, chi phát sinh tại đơn vị, các khoản thu phải đúng pháp luật,
pháp lệnh thuế, pháp lệnh phí, lệ phí và các chế độ thu khác của Nhà nước;
Các khoản chi phải đảm bảo các điều kiện chi quy định, thu chi phải hạch

toán theo đúng chế độ kế toán, đúng mục lục NSNN, đúng niên độ NS;
Chứng từ thu, chi phải hợp pháp. Sổ sách và báo cáo quyết toán phải khớp với
chứng từ và số liệu của Kho bạc Nhà nước.
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN huyện
1.4.1. Cơ chế quản lý
- Tập trung cơ cấu lại NSNN theo hướng phân định rõ nguồn thu và
nhiệm vụ chi của NSNN cấp huyện để tăng cường tính chủ động của cấp NS
địa phương, xác định rõ nhiệm vụ trọng yếu như nâng cao tỷ trọng chi đầu
tư phát triển trong tổng chi NSNN, cụ thể tập trung cho đầu tư cơ sở hạ
tầng giao thông, đường điện, trường học, trạm xá theo chủ trương giai đoạn
II Quyết định 135/1998/QĐ-TTG ngày 31/7/1998 phê duyệt chương trình
phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn miền núi và vùng sâu,
vùng xa.
- Động viên đối tượng nộp thuế, phí vào NSNN song phải giải quyết
hài hoà được lợi ích kinh tế giữa Nhà nước, doanh nghiệp, xã hội, phù hợp
với tốc độ tăng trưởng kinh tế và tiến trình hội nhập khu vực, quốc tế, hạn chế
tối đa tình trạng thất thu, trốn lậu thuế, thực hiện thu đúng, thu đủ mọi nguồn
thu vào NSNN.
- Đổi mới và nâng cao hiệu quả điều hành NS trên địa bàn; tích cực
khai thác mọi nguồn thu cho NS từ các khu vực kinh tế, đảm bảo sự bình
đẳng giữa các đối tượng, triệt để tiết kiệm trong chi thường xuyên, ưu tiên
chi đầu tư phát triển; Tổ chức tốt thực hiện dự toán thu, chi NS đã được
HĐND huyện thông qua hàng năm. Đảm bảo chi NS phục vụ cho việc
hoàn thành các mục tiêu kinh tế - xã hội do đại hội Đảng bộ đề ra.
Chấp hành tốt Luật NSNN; Tiết kiệm trong chi tiêu, thực hiện tốt
pháp lệnh về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Tăng cường kiểm tra
kiểm soát, đưa dần các khoản chi NS trên địa bàn đi vào nề nếp theo đúng chủ
trương chính sách của Đảng và Pháp luật của Nhà nước; Từng bước nâng số
xã tự cân đối được NS. Khai thác triệt để mọi nguồn thu NS từ các khu vực

kinh tế, trong đó huy động tối đa các nguồn thu trong nước để đáp ứng nhu
cầu chi NS
1.4.2. Nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thu chi NS
1.4.2.1. Nhân tố ảnh hưởng đển hoạt động thu NSNN
Một vấn đề hết sức quan trọng trong thu NSNN là việc xác định mức
động viên và lĩnh vực động viên một cách đúng đắn, hợp lý. Điều đó không
chỉ ảnh hưởng đến số thu NSNN mà còn tác động mạnh mẽ đến quá trình phát
triển kinh tế - xã hội của địa phương và đất nước. Vì chính nó có ảnh hưởng
không nhỏ đến các đơn vị có nghĩa vụ nộp NS cho Nhà nước. Mức động viên và
lĩnh vực động viên lại chịu tác động của nhiều nhân tố kinh tế - xã hội - chính trị
của quốc gia, các nhân tố ảnh hưởng đến thu NSNN cần phải kể đến là:
* Mức độ trang trải và các khoản chi phí của Nhà nước trong nhân tố
này phụ thuộc vào:
+ Qui mô tổ chức của bộ máy Nhà nước và hiệu quả hoạt động của nó.
+ Những nhiệm vụ kinh tế - xã hội mà Nhà nước đảm nhận trong thời kỳ.
+ Chính sách sử dụng kinh phí Nhà nước.
- Tổ chức bộ máy thu nộp: Công tác tổ chức bộ máy thu nộp gọn nhẹ
đạt hiệu cao chống được thất thu do trốn thuế, lậu thuế sẽ là nhân tố tích cực
ảnh hưởng đến chỉ tiêu thu NS, tuy nhiên tỷ suất thu NSNN vẫn đáp ứng nhu
cầu chi tiêu của NSNN.
Về mặt lý luận cũng như thực tiễn để xác định mức thu NSNN đúng
đắn cần phải có sự phân tích đánh giá cụ thể các nhân tố tác động đến nó
trong các điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của đất nước trong từng thời kỳ. Tỷ suất
thu NSNN được xem là hạt nhân cơ bản của chính sách thu nên cần được
nghiên cứu, xem xét trên nhiều khía cạnh kinh tế - xã hội - chính trị.
1.4.2.2. Nhân tố ảnh hưởng đến chi NSNN
Nội dung cơ cấu các khoản chi NSNN là sự phản ảnh những nhiệm vụ
kinh tế - chính trị - xã hội của Nhà nước trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể và

luôn biến động theo tình hình kinh tế - chính trị - xã hội. Vì thế cần đề cập đến
các nhân tố ảnh hưởng tới chi NSNN, cụ thể có một số yếu tố chủ yếu sau:
- Chế độ xã hội là nhân tố cơ bản ảnh hưởng quyết định đến nội dung,
cơ cấu chi của NSNN. Chế độ xã hội quyết định bản chất, nhiệm vụ kinh tế -
xã hội của Nhà nước, chủ thể của chi NSNN vì thế đương nhiên nội dung cơ
cấu chi NSNN chịu sự ràng buộc của chế độ xã hội.
- Sự phát triển của lực lượng sản xuất là nhân tố vừa tạo ra khả năng và
điều kiện cho việc hình thành nội dung cơ cấu chi một cách hợp lý, vừa đặt ra
yêu cầu thay đổi nội dung cơ cấu chi trong từng thời kỳ nhất định.
- Khả năng tích luỹ của nền kinh tế nếu nhân tố này càng lớn thì khả
năng chi đầu tư phát triển kinh tế càng cao. Tuy nhiên việc chi NSNN cho đầu
tư phát triển còn tuỳ thuộc ở khả năng nguồn tích luỹ vào NSNN và chính
sách chi của NSNN trong từng giai đoạn lịch sử.
- Nhân tố thứ tư ảnh hưởng đến nội dung, cơ cấu chi NSNN là mô hình
tổ chức của bộ máy Nhà nước vào những nhiệm vụ kinh tế – xã hội mà Nhà
nước đảm nhận trong từng thời kỳ lịch sử của đất nước.
Ngoài những nhân tố kể trên thì nội dung, cơ cấu chi NSNN ở mỗi
quốc gia trong từng giai đoạn còn chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố khác
như: biến động kinh tế - chính trị - xã hội, giá cả, lãi suất, tỷ giá hối đoái…
Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng tới nội dung, cơ cấu chi NSNN có ý
nghĩa quan trọng trong việc bố trí nội dung và cơ cấu chi tiêu của NSNN một
cách khách quan và phù hợp với yêu cầu của tình hình kinh tế - chính trị trong
từng giai đoạn lịch sử cụ thể của đất nước.
1.4.3. Quan hệ giữa các cấp ngân sách
- Ngân sách trung ương và ngân sách mỗi cấp chính quyền địa phương
được phân định nguồn thu và nhiệm vụ chi cụ thể; thực hiện phân chia theo tỷ
lệ phần trăm (%) đối với các khoản thu phân chia giữa ngân sách các cấp;
- Thực hiện việc bổ sung từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới
để bảo đảm công bằng, phát triển cân đối giữa các xã, số bổ sung này là

khoản thu của ngân sách cấp dưới;
- Tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu và số bổ sung cân đối từ
ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới, được ổn định từ 3 đến 5 năm (gọi
chung là thời kỳ ổn định ngân sách). Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh trình HĐND
cùng cấp quyết định thời kỳ ổn định ngân sách giữa các cấp ở địa phương;
- Nhiệm vụ chi thuộc ngân sách cấp nào do ngân sách cấp đó bảo đảm;
Trường hợp cần ban hành chính sách, chế độ mới làm tăng chi ngân sách sau
khi dự toán đã được cấp có thẩm quyền quyết định thì phải có giải pháp bảo
đảm nguồn tài chính phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách từng cấp;
- Trong thời kỳ ổn định ngân sách, các địa phương được sử dụng nguồn
tăng thu ngân sách hàng năm (phần ngân sách địa phương được hưởng) để chi
cho các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn; sau mỗi thời kỳ ổn
định ngân sách, phải tăng khả năng tự cân đối, phát triển ngân sách địa
phương, thực hiện giảm dần số bổ sung từ ngân sách cấp trên (đối với địa
phương nhận bổ sung từ ngân sách cấp trên) hoặc tăng tỷ lệ phần trăm (%)
điều tiết số thu nộp về ngân sách cấp trên (đối với những địa phương có điều
tiết về ngân sách cấp trên);
- Trường hợp cơ quan quản lý Nhà nước cấp trên ủy quyền cho cơ quan
quản lý Nhà nước cấp dưới thực hiện nhiệm vụ chi thuộc chức năng của mình,
thì phải chuyển kinh phí từ ngân sách cấp trên cho cấp dưới để thực hiện
nhiệm vụ đó;
- Ngoài việc bổ sung nguồn thu và ủy quyền thực hiện nhiệm vụ chi
như trên, không được dùng ngân sách của cấp này để chi cho nhiệm vụ của
cấp khác.
- Uỷ ban nhân dân các cấp được sử dụng ngân sách cấp mình để hỗ trợ
cho các đơn vị do cấp trên quản lý đóng trên địa bàn trong các trường hợp:
Khi xảy ra thiên tai và các trường hợp cấp thiết khác mà địa phương cần khẩn
trương huy động lực lượng để bảo đảm ổn định tình hình kinh tế - xã hội; Các
đơn vị do cấp trên quản lý khi thực hiện chức năng của mình, kết hợp thực

hiện một số nhiệm vụ theo yêu cầu của cấp dưới.
1.4.4. Tổ chức bộ máy và trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý cấp huyện
Tổ chức bộ máy quản lý NS huyện gồm:
- HĐND cấp huyện
- Ủy ban Nhân dân cấp huyện
- Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện
- Chi cục Thuế huyện trong quản lý thu NSNN
- Kho bạc Nhà nước huyện đóng trên địa bàn
Nhà nước đã có những đổi mới các quy định về thủ tục hành chính các cơ
quan quản lý Nhà nước như chế độ một cửa để nâng cao hiệu quả trong quản lý
NS, tuy nhiên nhiều chính sách, văn bản chế độ thay đổi liên tục gây ảnh hưởng
cho công tác điều hành quản lý NS.
Trình độ, năng lực chuyên môn của cán bộ thực hiện nhiệm vụ chưa đồng
đều, thiếu cán bộ có trình độ chuyên sâu. Vì vậy trong công tác quản lý điều hành
còn lúng túng.
1.4.5. Hệ thống thông tin, phương tiện quản lý cấp huyện
Để thực hiện chức năng quản lý NSNN theo nhiệm vụ được giao, cần
phát triển hệ thống công nghệ thông tin và nâng cao trình độ ứng dụng công
nghệ thông tin trong quản lý NS là nhiệm vụ quan trọng của huyện.
1.5. Kinh nghiệm quản lý NSNN ở một số huyện ở Việt Nam và trên thế giới
1.5.1. Kinh nghiệm quản lý NSNN một số nước trên thế giới
* Kinh nghiệm của Hàn Quốc: (Kinh nghiệp quản lý NS tài chính của
thành phố Seoul và tỉnh Gyeonggi)[3].
Hàn Quốc có 3 cấp chính quyền hoàn chỉnh: Trung ương; Cấp Thành
phố trực thuộc trung ương; Cấp huyện, thành phố trực thuộc tỉnh; riêng Cấp
xã , thị trấn chỉ mang tính tự quản, không có hội đồng nhân dân (cấp này
không có NS).
Công tác lập dự toán, chấp hành kế toán và quyết toán đối với NS địa
phương được thực hiện như sau: Ngày 31/03 hàng năm các đơn vị phải lập dự toán

gửi Bộ Nội Chính, cuối tháng 5, Bộ Nội Chính tiến hành kiểm tra các công trình
đầu tư với mục đích xem xét lại việc đầu tư có theo đúng dự án ban đầu không, nếu
dự án thực hiện đúng theo tiến độ thì đây là cơ sở bố trí cho năm sau; Đến 31/7 Bộ
Nội Chính gửi hướng dẫn xây dựng dự toán năm sau cho các địa phương theo
nguyên tắc trao quyền chủ động cho địa phương; Tháng 8 Bộ Nội Chính giao số
kiểm tra cho các đơn vị, trong đó quy định chi tiết từng hạng mục cần thiết như mục
chi lương, chi lễ hội...; Cuối tháng 12 các cơ quan tài chính địa phương lập và phân
bổ dự toán báo cáo UBND trình HĐND quyết định; Kết thúc năm, 232 đơn vị
tỉnh, thành phố, huyện phải nộp quyết toán cho Bộ Nội Chính. Dựa trên tiêu chuẩn
quy định, Bộ Nội Chính thực hiện phân tích quyết toán, mỗi địa phương có một bộ
phận chuyên môn riêng kiểm tra quyết toán. Việc kiểm tra quyết toán không làm
thường xuyên mà tuỳ thuộc hàng năm, thời gian kiểm toán là 20 ngày.
Đối với công lập kế hoạch trung hạn: Cùng với việc lập dự toán NS
hàng năm UBND các cấp phải xây dựng kế hoạch tài chính và chỉ tiêu
trung hạn kế hoạch này được gửi HĐND, nhưng HĐND không phê chuẩn kế
hoạch này mà sử dụng để làm căn cứ xem xét quyết định dự toán NS hàng
năm. Mục tiêu việc xây dựng kế hoạch tài chính và chỉ tiêu trung hạn là để
tăng cường hiệu quả trong việc phân bổ nguồn lực NS, gắn kế hoạch hàng
năm với kế hoạch trung hạn;
Phân cấp NS cho địa phương:
Nhiệm vụ chi: NS địa phương thực hiện nhiệm vụ chi còn lại theo
nguyên tắc giao quyền tự trị cho địa phương như chi quản lý hành chính địa
phương, chi phúc lợi, y tế xã hội, chi phát triển nông nghiệp, thương mại địa
phương, quy hoạch thành phố và xây dựng hệ thống cấp nước, trả nợ vay
của NS địa phương.
Nguồn thu: bao gồm thuế đăng ký, thuế chuyển nhượng, thuế dân cư,
thuế giáo dục địa phương, thuế tài sản, thuế giao thông, thuế tiêu dùng thuốc
lá, thuế xe, phí thu từ các dịch vụ công, dịch vụ quản lý hành chính, thu tiền
nước, thu từ hoạt động của tầu điện ngầm do địa phương quản lý. . . với các

Giải pháp hoàn thiện quản lý Ngân sách nhà nước Huyện Tĩnh Gia - Tỉnh Thanh Hóa

Giải pháp hoàn thiện quản lý Ngân sách nhà nước Huyện Tĩnh Gia - Tỉnh Thanh Hóa

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Giải pháp hoàn thiện quản lý Ngân sách nhà nước Huyện Tĩnh Gia - Tỉnh Thanh Hóa

Similar to Giải pháp hoàn thiện quản lý Ngân sách nhà nước Huyện Tĩnh Gia - Tỉnh Thanh Hóa (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (17)

Giải pháp hoàn thiện quản lý Ngân sách nhà nước Huyện Tĩnh Gia - Tỉnh Thanh Hóa