More Related Content
Similar to Giao an bdhsg sinh avt
Similar to Giao an bdhsg sinh avt (20)
More from Tam Vu Minh (20)
Giao an bdhsg sinh avt
- 1. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 20131
TuÇn 1:
C¸c thÝ nghiÖm cña Men§en
Ch-¬ng I: C¸c thÝ nghiÖm cña Men®en
I/ Môc tiªu:
- KiÕn thøc:
+ Nªu ®-îc ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn cña Men®en.
+ Nªu ®-îc c¸c thÝ nghiÖm cña Men®en vµ rót ra nhËn xÐt.
+ Ph¸t biÓu ®-îc néi dung quy luËt ph©n tÝnh vµ ph©n li ®éc
lËp.
+ Nªu ®-îc ý nghÜa cña quy luËt ph©n tÝnh vµ quy luËt ph©n
li ®éc lËp
+ NhËn biÕt ®-îc biÕn dÞ tæ hîp xuÊt hiÖn trong phÐp lai 2
cÆp tÝnh tr¹ng cña Men®en.
+ Nªu ®-îc øng dông cña quy luËt ph©n li trong s¶n xuÊt vµ
®êi sèng.
+ ViÕt ®-îc s¬ ®å lai.
- KÜ n¨ng:
+ RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh, gi¶i
thÝch ®-îc thÝ nghiÖm theo quan ®iÓm cña Men®en.
+ BiÕt vËn dông kÕt qu¶ tung ®ång kim lo¹i ®Ó gi¶i thÝch
kÕt qu¶ cña Men®en.
- Th¸i ®é: Cã th¸i ®é nghiªm tóc trong qu¸ tr×nh häc
II/ §å dïng d¹y häc:
- S¸ch kiÕn thøc c¬ b¶n vµ n©ng cao sinh häc 9.
- S¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch bµi tËp sinh häc 9.
- S¸ch bµi tËp di truyÒn.
- S¸ch kiÕn thøc c¬ b¶n sinh häc THCS.
III/ TiÕn tr×nh d¹y häc:
1. C¸c thuËt ng÷ vµ mét sè kÝ hiÖu c¬ b¶n:
+ TÝnh tr¹ng: C¸c ®Æc ®iÓm, sinh th¸i, cÊu t¹o, sinh lÝ
cña mét c¬ thÓ.
+ CÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng ph¶n: Hai tr¹ng th¸i biÓu hiÖn
tr¸i ng-îc nhau cña cïng mét tÝnh tr¹ng.
+ Nh©n tè di truyÒn( gen): Lµ vËt chÊt di truyÒn quy
®Þnh c¸c tÝnh tr¹ng cña sinh vËt.
+ Gièng(dßng), thuÇn chñng : Lµ gièng cã ®Æc tÝnh di
tryÒn æn ®Þnh, thèng nhÊt, cã kiÓu gen ®ång hîp, c¸c thÕ
hÖ sau gièng thÕ hÖ tr-íc. Tuy nhiªn trong thùc tÕ nãi
®Õn gièng thuÇn chñng lµ nãi ®Õn sù thuÇn chñng vÒ mét
hoÆc mét vµi tÝnh tr¹ng ®ang nghiªn cøu.
+ Alen, cÆp alen.
+ KiÓu h×nh: Lµ tæ hîp c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ
+ TÝnh tr¹ng tréi: Lµ tÝnh tr¹ng ®-îc biÓu hiÖn ë F1 cã
kh¶ n¨ng lÊn ¸t tÝnh tr¹ng lÆn.
- 2. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 20132
+ TÝnh tr¹ng lÆn: Lµ tÝnh tr¹ng kh«ng ®-îc biÓu hiÖn ë F1
mµ ®Õn F2 míi ®-îc biÓu hiÖn.
2. KÝ hiÖu:
+ P: CÆp bè mÑ xuÊt ph¸t
+ X: KÝ hiÖu phÐp lai
+ G: Giao tö
+ O: Giao tö ®ùc (c¬ thÓ ®ùc)
+ F: ThÕ hÖ con
+ O: Giao tö c¸i (c¬ thÓ c¸i)
C©u 1: T¹i sao Men®en chän c¸c cÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng ph¶n
khi thùc hiÖn c¸c phÐp lai?
§Ó sù biÓu hiÖn cña c¸c tÝnh tr¹ng râ rµng, dÔ nh×n thÊy ®Ó
kÕt qu¶ xö lÝ sè liÖu ®óng h¬n.
C©u 2: Tr×nh bµy c¸ch tiÕn hµnh phÐp lai cña Men®en trªn
®Ëu Hµ Lan khi lai mét cÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng ph¶n vµ gi¶i
thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm?
Men®en cho giao phÊn gi÷a c¸c gièng ®Ëu Hµ Lan thuÇn chñng
kh¸c nhau bëi c¸c cÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng ph¶n ®Ó t¹o ®êi lai
F1. ¤ng tiÕp tôc cho F1 giao phÊn víi nhau thu ®-îc F2 víi
kÕt qu¶ nh- sau:
P( thuÇn chñng) F1 F2
Hoa ®á x hoa tr¾ng Hoa ®á 705 hoa ®á: 224
hoa tr¾ng
Th©n cao x th©n thÊp Th©n cao 487 th©n cao: 177
th©n thÊp
Qu¶ lôc x qu¶ vµng Qu¶ lôc 428 qu¶
lôc: 152 qu¶ vµng.
TØ lÖ kiÓu h×nh F2:
3 hoa ®á: 1 hoa tr¾ng
3 th©n cao: 1 th©n thÊp
3 qu¶ lôc: 1 qu¶ vµng.
- Gi¶i thÝch: Mçi tÝnh tr¹ng do mét cÆp nh©n tè di truyÒn
quy ®Þnh, ng-êi ta gäi lµ gen.Ch÷ c¸i in hoa kÝ hiÖu gen
tréi, ch÷ c¸i th--ßng kÝ hiÖu gen lÆn.
VD: Hoa ®á lµ tÝnh tr¹ng tréi( A), hoa tr¾ng lµ tÝnh tr¹ng
lÆn( a)
P(t/c): Hoa ®á( AA) x hoa tr¾ng( aa)
GP: A a
F1: 100% hoa ®á( Aa)
F1x F1: Hoa ®á(Aa) x hoa ®á (Aa)
GF1: A, a A, a
F2:
A a
AA AA( hoa ®á) Aa( hoa ®á)
a Aa( hoa ®á) Aa( hoa tr¾ng)
- 3. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 20133
Do sù ph©n li cña cÆp alen Aa ë F1 ®· t¹o ra 2 lo¹i giao tö
víi tØ lÖ ngang nhau 1A: 1a. Sù tæ hîp c¸c lo¹i giao tö
trong thô tinh ®· t¹o ra tØ lÖ ë F2 lµ : 1AA: 2Aa: 1aa.
C©u 3:Ph©n biÖt tréi hoµn toµn vµ tréi kh«ng hoµn toµn:
§Æc ®iÓm so
s¸nh
Tréi hoµn toµn Tréi kh«ng hoµn toµn
F1 100% tÝnh tr¹ng
tréi
100% tÝnh tr¹ng trung
gian
F2 3 tréi: 1 lÆn 1 tréi: 2 trung gian:
1 lÆn
C©u 4: T-¬ng quan tréi, lÆn cña c¸c tÝnh tr¹ng cã ý nghÜa
g× trong thùc tiÔn s¶n xuÊt. Muèn x¸c ®Þnh ®-îc kiÓu gen
cña c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn ph¶i lµm g×?
ý nghÜa:
C¸c tÝnh tr¹ng tréi th-êng lµ c¸c tÝnh tr¹ng tèt cßn nh÷ng
tÝnh tr¹ng lÆn lµ c¸c tÝnh tr¹ng xÊu do ®ã trong chän gièng
ng-êi ta th-êng tËp trung c¸c gen tréi vµo mét c¬ thÓ ®Ó
tËp trung c¸c tÝnh tr¹ng tèt vµo mét gièng ®Ó t¹o ra c¸c
gièng tèt cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao.
Muèn x¸c ®Þnh kiÓu gen cña c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn
thùc hiÖn phÐp lai ph©n tÝch. NÕu kÕt qu¶ ®ång tÝnh th× c¬
thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cã kiÓu gen ®ång hîp.NÕu kÕt qu¶
ph©n tÝnh th× c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cã kiÓu gen dÞ
hîp.
C©u 5:Tr×nh bµy ®Þnh lu¹t lai hai tÝnh cña Men®en. §iÒu
kiÖn nghiÖm ®óng cña ®Þnh luËt.
* Néi dung:
Khi lai hai c¬ thÓ bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau bëi 2 hay
nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng ph¶n th× sù di truyÒn cña cÆp
tÝnh tr¹ng nµy kh«ng phô thuéc sù di truyÒn cña cÆp tÝnh
tr¹ng kia. F2 cã tØ lÖ kiÓu h×nh b»ng tÝch cña c¸c tÝnh
tr¹ng hîp thµnh nã.
* Gi¶i thÝch:
+ XÐt riªng tõng cÆp tÝnh tr¹ng:
XÐt sù di truyÒn cña tÝnh tr¹ng mµu s¾c h¹t:
F2( rgtlgt): 3 vµng: 1 xanh vµng lµ tÝnh tr¹ng tréi,
xanh lµ tÝnh tr¹ng lÆn.
Quy -íc: Vµng – A, xanh – a.
P( t/c): Vµng( AA) x xanh( aa)
F1: 100% vµng ( Aa)
F1 xF1 F2: 3 vµng: 1 xanh
XÐt sù di truyÒn cña tÝnh tr¹ng h×nh d¹ng h¹t:
F2( rgtlgt): 3 tr¬n: 1 nh¨n tr¬n lµ tÝnh t¹ng tréi,
nh¨n lµ tÝnh tr¹ng lÆn.
Quy -íc: Tr¬n – B, Nh¨n- b
F1: Bb( tr¬n) x tr¬n( Bb)
- 4. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 20134
F2: 1 BB: 2 Bb: 1bb
3 tr¬n: 1 nh¨n
Tæ hîp gen F1: Aa, Bb.
XÐt ®ång thêi sù di truyÒn cña 2 tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh
d¹ng h¹t:
F2: 9 vµng, tr¬n: 3 vµng, nh¨n: 3 xanh, tr¬n: 1 xanh, nh¨n.
= ( 3 vµng: 1 xanh) x( 3 tr¬n: 1 nh¨n)
TØ lÖ trªn chøng tá c¸c gen di truyÒn theo quy luËt ph©n li
®éc lËp.
* §iÒu kiÖn nghiÖm ®óng:
- Bè mÑ ph¶i thuÇn chñng
- Mçi gen quy ®Þnh mét tÝnh tr¹ng.
- TÝnh tr¹ng tréi ph¶i tréi hoµn toµn.
- C¸c gen n»m trªn NST th-êng.
- Sè l-îng c¸ thÓ ®em lai ph¶i lín.
C©u 6: BiÕn dÞ tæ hîp cã ý nghÜa g× víi tiÕn ho¸ vµ chän
gièng?
- Trong tiÕn ho¸: Loµi nµo cµng cã nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp th×
cµng t¨ng kh¶ n¨ng tån t¹i, ph©n bè vµ thÝch nghi ngµy cµng
réng víi sù thay ®æi cña ®iÌu kiÖn tù nhiªn.
- Trong chän gièng: Nhê biÕn dÞ tæ hîp mµ c¸c quÇn thÓ vËt
nu«i, c©y trång lu«n xuÊt hiÖn c¸c d¹ng míi gióp con ng-êi
dÔ lùa chän vµ gi÷ l¹i nh÷ng d¹ng c¬ thÓ mang c¸c ®Æ ®iÓm
phï hîp h¬n víi lîi Ých cña con ng-êi ®Ó lµm gièng hoÆc ®-a
vµo s¶n xuÊt thu ®-îc n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao h¬n.
C©u 7: §Ëu Hµ Lan cã nh÷ng thuËn lîi g× mµ ®-îc Men§en chän
lµm ®èi t-îng nghiªn cøu di truyÒn?
- Thêi gian sinh tr-ëng ph¸t triÓn ng¾n
- Cã nhiÒu tÝnh tr¹ng ®èi lËp nhau vµ ®¬n gen( 1 gen quy
®Þnh 1 tÝnh tr¹ng)
- Cã kh¶ n¨ng tù thô phÊn cao do vËy tr¸nh ®-îc sù t¹p giao
trong lai gièng nhê ®ã ®¶m b¶o ®-îc ®é thuÇn chñng nhÊt cña
phÐp lai.
C©u 8: T¹i sao Men®en l¹i chän c¸c cÆp tÝnh tr¹ng ®éc lËp
lai víi nhau ®Ó t×m c¸c quy luËt di truyÒn?
§Ó sù di truyÒn cña cÆp tÝnh tr¹ng nµy kh«ng phô thuéc vµo
cÆp tÝnh tr¹ng kia tõ ®ã cho kÕt qu¶ nghiªn cøu chÝnh x¸c
h¬n.
Ph-¬ng ph¸p lai cña Men®en lµ ®em lai c¸c cÆp bè mÑ kh¸c
nhau vÒ c¸c cÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng ph¶n ®Ó tiÕp tôc ph©n tÝch
sù di truyÒn cña mçi cÆp tÝnh tr¹ng ë thÕ hÖ F1 vµ F2. Sau
khi xem xÐt xong sù di truyÒn cña mçi cÆp tÝnh tr¹ng «ng
l¹i xÐt sù di truyÒn cña nhiÒu tÝnh tr¹ng cïng mét lóc ®Ó
thÊy ®-îc sù tæ hîp ngÉn nhiªn cña c¸c cÆp tÝnh tr¹ng riªng
rÏ.
C©u9:Dßng thuÇn chñng lµ g×?
- 5. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 20135
Lµ dßng ®ång hîp tö vÒ kiÓu gen vµ ®ång nhÊt vÒ 1 lo¹i kiÓu
h×nh. Tuy nhiªn trong s¶n xuÊt khi ®Ò cËp tíi dßng thuÇn lµ
chØ ®Ò cËp tíi 1 hay 1 sè tÝnh tr¹ng liªn quan ®Õn n¨ng
suÊt, phÈm chÊt vµ kh¶ n¨ng thÝch nghi mµ ®-îc c¸c nhµ chän
gièng quan t©m tíi.
C©u 10: PhÐp lai ph©n tÝch lµ g× vµ ®-îc sö dông trong chän
gièng nh»m môc ®Ých g×?
Lai ph©n tÝch lµ phÐp lai gi÷a c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi
cÇn kiÓm tra kiÓu gen víi c¸ thÓ mang tÝnh t¹ng lÆn t-¬ng
øng. NÕu kÕt qu¶ phÐp lai ®ång tÝnh th× bè mÑ thuÇn chñng.
NÕu kÕt qu¶ phÐp lai ph©n tÝnh th× bè mÑ ch-a thuÇn chñng.
- §Ó kiÓm tra ®é thuÇn chñng cña c¸c cÆp bè mÑ tr-íc khi
thùc hiÖn c¸c thÝ nghiÖm lai: NÕu kÕt qu¶ phÐp lai ®ång
tÝnh th× bè mÑ thuÇn chñng. NÕu kÕt qu¶ phÐp lai ph©n tÝnh
th× bè mÑ ch-a thuÇn chñng.
- Ph©n tÝch kÕt qu¶ lai gièng ë ®êi lai F2 tõ sù ph©n tÝch
nµy lµ c¬ së cho Men®en ®Ò xuÊt gi¶ thuyÕt nh©n tè di
truyÒn vµ giao tö thuÇn khiÕt gi¶i thÝch cho c¬ chÕ cña c¸c
tÝnh tr¹ng. Hai gi¶ thuyÕt nµy vÒ sau ®-îc khoa häc hiÖn
®¹i x¸c ®Þnh lµ hoµn toµn ®óng ®¾n.
...........................................................
...o0o.....................................................
....................
TuÇn 2:
NS: 15/8/2012
Ch-¬ng I: C¸c thÝ nghiÖm cña Men®en( TT)
I/ Môc tiªu:
- KiÕn thøc:
+ Nªu ®-îc néi dung ®Þnh luËt lai mét cÆp tÝnh tr¹ng vµ hai
cÆp tÝnh tr¹ng
+ Gi¶i thÝch ®-îc ®Þnh luËt lai mét cÆp tÝnh tr¹ng vµ hai
cÆp tÝnh tr¹ng.
+ øng dông ®Ó gi¶i bµi tËp ®èi víi 2 quy luËt.
+ X¸c ®Þnh ®-îc diÒu kiÖn nghiÖm ®óng cña 2 ®Þnh luËt.
+ C¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓu h×nh ®Ó quy -íc ®-îc kiÓu gen vµ
viÕt ®-îc s¬ ®å lai phï hîp.
- KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch.
- Th¸i ®é: Cã ý thøc nghiªm tóc khi lµm bµi.
II/ §å dïng d¹y häc:
- S¸ch kiÕn thøc c¬ b¶n vµ n©ng cao sinh häc 9.
- S¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch bµi tËp sinh häc 9.
- S¸ch bµi tËp di truyÒn.
- S¸ch kiÕn thøc c¬ b¶n sinh häc THCS.
III/ TiÕn tr×nh d¹y häc:
Lai 1 cÆp tÝnh tr¹ng
- 6. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 20136
C©u 1: Nªu néi dung ®Þnh luËt ®ång tÝnh cña Men®en, gi¶i
thÝch.
Khi lai 2 c¬ thÓ bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau bëi 1 cÆp tÝnh
tr¹ng t-¬ng ph¶n t× ëp ®êi lai F1 biÓu hiÖn 1 bªn tÝnh
tr¹ng bè hoÆc mÑ. TÝnh tr¹ng ®-îc biÓu hiÖn ë F1 lµ tÝnh
tr¹ng tréi, tÝnh tr¹ng kh«ng ®-îc biÓu hiÖn lµ tÝnh tr¹ng
lÆn.
VD: Lai ®Ëu Hµ Lan hoa ®á víi hoa tr¾ng ®Òu thuÇn chñng thu
®-îc F1 ®Òu hoa ®á.
¤ng kÕt luËn tÝnh t¹ng hoa ®á tréi hoµn toµn so víi hoa
tr¾ng. Së dÜ cã hiÖn t-îng ®ã v× F1 chøa cÆp nh©n tè di
truyÒn dÞ hîp tö. Nh©n tè di truyÒn tréi lÊn ¸t hoµn toµn
nh©n tè di truyÒn lÆn. Dï thay ®æi vÞ trÝ bè mÑ cho nhau
kÕt qu¶ vÉn kh«ng thay ®æi chøng tá vai trß bè mÑ ®ãng gãp
trong di truyÒn lµ ngang nhau.
- S¬ ®å lai:
P( t/c): Hoa ®á( AA) x hoa tr¾ng( aa)
GP: A a
F1 Aa( hoa ®á)
C©u 2: Ph¸t biÓu néi dung ®Þnh luËt ph©n tÝnh cña Men®en:
- Néi dung: Khi lai 2 c¬ thÓ bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau
bëi 1 cÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng ph¶n th× F2 thu ®-îc tØ lÖ
t-¬ng ®-¬ng 3 tréi: 1lÆn.
- VD: Lai 2 thø ®Ëu Hµ Lan hoa ®á víi hoa tr¾ng thuÇn chñng
thu ®-îc F1 toµn hoa ®á. TiÕp tôc cho F1 tù thô phÊn thu
®-îc F2 theo tØ lÖ 3 hoa ®á: 1 hoa tr¾ng.
- Gi¶i thÝch: V× bè mÑ ®Ò thuÇn chñng nªn F1 chøa cÆp nh©n
tè di truyÒn dÞ hîp tö biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng tréi lµ hoa ®á.
Nh©n tè di truyÒn tréi lÊn ¸t hoµn toµn nh©n tè di truyÒn
lÆn. F2 cã tÝnh tr¹ng hoa tr¾ng lµ tÝnh tr¹ng lÆn. TÝnh
tr¹ng lÆn chØ biÓu hiÖn ra kiÓu h×nh khi cã kiÓu gen ®ång
hîp lÆn nªn tÝnh tr¹ng hoa tr¾ng do aa quy ®Þnh. Tõ ®ã cã
s¬ ®å lai:
P( t/c): AA( hoa ®á) X aa( hoa tr¾ng)
GP: A a
F1: Aa( hoa ®á)
F1 X F1: Aa( hoa ®á) x Aa( hoa ®á)
F2: 1 AA: 2 Aa: 1 aa
3 hoa ®á : 1 hoa tr¾ng.
C©u 3: Ph¸t biÓu néi dung ®Þnh luËt tÝnh tr¹ng trong gian(
tréi kh«ng hoµn toµn)
Khi lai 2 c¬ thÓ bè mÑ kh¸c nhau bëi 1 cÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng
ph¶n, thÕ hÖ con lai F1 biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng trung gian
gi÷a bè vµ mÑ. NÕu tiÕp tôc cho F1 tù thô F2 thu ®-îc tØ lÖ
t-¬ng øng 1 tréi: 2 trung gian: 1 lÆn.
- 7. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 20137
VD: Cho lai 2 thø ®Ëu Hµ Lan hoa ®á víi hoa tr¾ng thu ®-îc
F1 toµn hoa hång. Cho F1 tù thô thu ®-îc F2 theo tØ lÖ 1 hoa
®á: 2 hoa hång: 1 hoa tr¾ng.
KÕt qu¶ trªn chØ ®-îc gi¶i thÝch khi c«ng nhËn nh©n tè di
truyÒn tréi lÊn ¸t kh«ng hoµn toµn nh©n tè di truyÒn lÆn.
F2 cã tÝnh tr¹ng hoa tr¾ng lµ tÝnh tr¹ng lÆn, hoa ®á lµ
tÝnh tr¹ng tr«Þ tuy nhiªn l¹i tréi kh«ng hoµn toµn víi tÝnh
tr¹ng hoa tr¾ng nªn nh©n tè di truyÒn dÞ hîp sÏ biÓu hiÖn
tÝnh tr¹ng trung gian gi÷a ®á vµ tr¾ng.
Tõ ®ã cã s¬ ®å lai:
P: AA( hoa ®á) x aa ( hoa tr¾ng)
F1: Aa( hoa hång)
F1 x F1: Aa( hoa hång) x Aa( hoa hång)
F2: 1 AA : 2 Aa : 1 aa
1 hoa ®á : 2 hoa hång : 1 hoa tr¾ng
C©u 4: Quy luËt ®ång tÝnh vµ ph©n tÝnh cã nh÷ng ý nghÜa g×?
- §èi víi tiÕn ho¸: Gãp phÇn gi¶i thÝch tÝnh nguån gèc vµ
®a d¹ng cña giíi tù nhiªn.
- §èi víi chän gièng:
+ Lµ c¬ së khoa häc vµ ph-¬ng ph¸p t¹ -u thÕ lai khi dõng
l¹i ë ®êi lai F1
+ Gi¶i thÝch t¹i sao ®èi víi ph-¬ng ph¸p t¹o gièng lai
b»ng lai h÷u tÝnh, muèn sù chän läc cã hiÖu qu¶ ng-êi ta
ph¶i chän dßng F2 cã sù ph©n li tÝnh tr¹ng.
C©u 5: Muèn x¸c ®Þnh kiÓu gen cña c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng
tréi lµ ®ång hîp hay dÞ hîp tö ng-êi ta ph¶i lµm thÕ nµo?
Sö dông phÐp lai ph©n tÝch ®Ó kiÓm tra kiÓu gen cña c¬ thÓ
mang tÝnh tr¹ng tréi.
C©u 6: Trong 2 tr-êng hîp tréi hoµn toµn vµ tréi kh«ng hoµn
toµn tr-êng hîp nµo phæ biÕn h¬n? V× sao?
Tréi kh«ng hoµn toµn phæ biÕn h¬n v× m«i tr-êng lu«n t¸c
®éng vµo kiÓu gen kh«ng ph¶i lóc nµo còng thuËn lîi hoµn
toµn, nh©n tè di truyÒn tréi th-êng kh«ng lÊn ¸t nh©n tè di
truyÒn lÆn hoµn toµn nªn con lai th-êng biÓu hiÖn tÝnh
tr¹ng trung gian.§iÒu ®ã chøng tá sù biÓu hiÖn cña 1 kiÓu
gen lµ kÕt qu¶ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a kiÓu gen vµ c¶ m«i
tr-êng trong vµ ngoµi c¬ thÓ.
C©u 7: §iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a tréi hoµn toµn vµ
tréi kh«ng hoµn toµn?
* Gièng nhau: Lµ phÐp lai 1 tÝnh, gi÷a c¬ thÓ mang tÝnh
tr¹ng tréi víi c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn.
* Kh¸c nhau:
Tréi hoµn toµn Tréi kh«ng hoµn
toµn
KiÓu h×nh F1 100% tÝnh tr¹ng
tréi
100% tÝnh tr¹ng
trung gian
- 8. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 20138
TØ lÖ kiÓu h×nh F2 3 tréi: 1 lÆn 1 tréi: 2 trung
gian: 1 lÆn
Cã cÇn sö dông
phÐp lai ph©n
tÝch ®Ó x¸c ®Þnh
kiÓu gen cña c¬
thÓ mang tÝnh
tr¹ng tréi kh«ng
Kh«ng cÇn sö
dông
Ph¶i sö dông ®Ó
kiÓm tra xem kiÓu
gen tÝnh tr¹ng tréi
®· tréi hoµn toµn
ch-a, ®· thuµn
chñng ch-a.
C©u 8: ThÕ nµo lµ lai thuËn nghÞch?
Lµ ph-¬ng ph¸p thay ®æi vÞ trÝ bè mÑ cho nhau trong phÐp
lai, khi th× dïng d¹g nµy lµm bè d¹ng kia lµm mÑ vµ ng-îc
l¹i nh»m ph¸t hiÖn ra vai trß cña bè mÑ ngang nhau trong di
truyÒn hay kh«ng.
C©u 9: Nãi r»ng F1 ®ång tÝnh th× P thuÇn chñng cã ®óng
kh«ng? T¹i sao?
Kh«ng ®óng v× tr-êng hîp tréi kh«ng hoµn toµn F1 vÉn ®ång
lo¹t biÓu hiÖn 1 kiÓu h×nh nh-ng bè mÑ kh«ng thuÇn chñng v×
tÝnh tr¹ng tréi ®ã tréi kh«ng hoµn toµn nghÜa lµ tÝnh di
truyÒn kh«ng æn ®Þnh.
Lai hai cÆp tÝnh tr¹ng
C©u 1: Ph¸t biÓu néi dung ®Þnh luËt ph©n li ®éc lËp cña
Men®en?
- Néi dung: Khi lai 2 c¬ thÓ bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau
bëi 2 hay nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng ph¶n th× sù di truyÒn
cña cÆp tÝnh tr¹ng nµy kh«ng lÖ théc vµo sù di truyÒn cña
cÆp tÝnh tr¹ng kia.
- VD: Lai 2 thø ®Ëu Hµ Lan thuÇn chñng kh¸c nhau bëi 2 cÆp
tÝnh tr¹ng t-¬ng ph¶n: h¹t vµng, vá tr¬n víi h¹t xanh, vá
nh¨n thu ®-îc F1 ®Òu h¹t vµng, vá tr¬n. TiÕp tôc cho F1 tù
thô thu ®-îc F2 tØ lÖ: 9 vµng tr¬n: 3 vµng nh¨n: 3 xanh
tr¬n: 1 xanh nh¨n.
- Gi¶i thÝch thÝ nghiÖm:
P( t/c), F1 thu ®-îc toµn h¹t vµng, vá tr¬n chøng tá h¹t
vµng, vá tr¬n lµ tÝnh tr¹ng tréi. Quy -íc: H¹t vµng: AA, vá
tr¬n: BB.
XÐt sù di truyÒn tÝnh tr¹ng mµu s¾c h¹t:
F2: 3 vµng: 1 xanh. TØ lÖ trªn chøng tá tÝnh tr¹ng mµu s¾c
h¹t di truyÒn theo quy luËt lai ph©n tÝnh
F1: Aa( h¹t vµng) x Aa( h¹t vµng)
XÐt sù di truyÒn tÝnh tr¹ng h×nh d¹ng h¹t:
F2: 3 tr¬n: 1 nh¨n. TØ lÖ trªn chøng tá tÝnh tr¹ng h×nh
d¹ng h¹t di truyÒn theo quy luËt lai ph©n tÝnh.
F1: Bb( h¹t tr¬n) x Bb( h¹t tr¬n)
Tæ hîp gen: Aa, Bb x Aa, Bb.
XÐt ®ång thêi sù di truyÒn cña 2 cÆp tÝnh tr¹ng:
- 9. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 20139
F2 thu ®-îc tØ lÖ: 9 vµng tr¬n: 3 vµng nh¨n: 3 xanh tr¬n: 1
xanh nh¨n = ( 3 vµng: 1 xanh) x ( 3 tr¬n: 1 nh¨n)
§iÒu nµy chøng tá trong sù di truyÒn mçi tÝnh tr¹ng vÉn
®éc lËp víi nhau, kh«ng phô thuéc vµo nhau.
Ta cã s¬ ®å lai:
P( t/c): AABB( vµng, tr¬n) x aabb( xanh, nh¨n)
GP: AB ab
F1: AaBb( vµng, tr¬n) x AaBb( vµn, tr¬n)
F2: 9 A-B-: vµng, tr¬n 3A-bb: vµng, nh¨n
3 aaB- : xanh, tr¬n 1 aabb: xanh,
nh¨n.
C©u 2: §iÒu kiÖn ®óng cña ®Þnh luËt ph©n li ®éc lËp:
- Bè mÑ ®em lai ph¶i thuÇn chñng vÒ cÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng
ph¶n ®-îc theo dâi.
- TÝnh tr¹ng tréi ph¶i tréi hoµn toµn.
- Sè l-îng c¸ thÓ ®em lai ph¶i lín.
§iÒu kiÖn nghiÖm ®óng cña ®Þnh luËt ®ång tÝnh vµ ®Þnh luËt
ph©n tÝnh:
- C¸c cÆp bè mÑ ®em lai ph¶i thuÇn chñng vÒ cÆp tÝnh tr¹ng
®em lai.
- TÝnh tr¹ng tréi ph¶i tréi hoµn toµn.
C©u 3: ThÕ nµo lµ biÕn dÞ tæ hîp? Lo¹i biÕn dÞ nµy xuÊt
hiÖn trong h×nh thøc sinh s¶n nµo? Gi¶i thÝch.
BiÕn dÞ tæ hîp lµ sù tæ hîp( s¾p xÕp l¹i) l¹i c¸c tÝnh
tr¹ng ®· cã ë bè mÑ lµm xuÊt hiÖn tÝnh tr¹ng míi kh¸c tÝnh
tr¹ng bè mÑ. TÝnh tr¹ng míi xuÊt hiÖn ®-îc gäi lµ biÕn dÞ
tæ hîp.
XuÊt hiÖn trong h×nh thøc sinh s¶n h÷u tÝnh ë c¸c loµi giao
phèi. ChÝnh sù ph©n li ®éc lËp cña c¸c cÆp tÝnh tr¹ng ®·
dÉn tíi sù tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng cña bè mÑ lµm xuÊ hiÖn
biÕn dÞ tæ hîp.
C©u 4: §Þnh luËt ph©n li ®éc lËp cã ý nghÜa g× trong tiÕn
ho¸ vµ chän gièng?
- Gãp phÇn gi¶i thÝch tÝnh nguån gèc vµ sù ®a d¹ng cña sinh
giíi trong tù nhiªn. nÕu lai 1 tÝnh F2 t¹o ra 3 kiÓu gen vµ
2 kiÓu h×nh( tèi ®a lµ 3 kiÓu h×nh nÕu tréi kh«ng hoµn
toµn) th× trong lai 2 tÝnh t¹o ra 9 kiÓu gen vµ 4 kiÓu
h×nh.
- Lµ c¬ së khoa häc, lµ ph-¬ng ph¸p t¹o ra gièng míi trong
lai h÷u tÝnh.
- H×nh thµnh nguån biÕn dÞ tæ hîp phong phó ë c¸c loµi sinh
s¶n giao phèi.
Mét sè c«ng thøc bæ sung: NÕu gäi n lµ sè cÆp gen dÞ hîp
th×:
+ Sè lo¹i giao tö: 2n +TØ lÖ ph©n li kiÓu gen: ( 1+
2+ 1)n
- 10. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201310
+ Sè hîp tö: 4n + TØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh:(
3+ 1)n
+ Sè lo¹i kiÓu gen: 3n
+ Sè lo¹i kiÓu h×nh: 2n
§èi víi kiÓu h×nh, n ®-îc hiÓu lµ sè cÆp tÝnh tr¹ng t-¬ng
ph¶n tu©n theo sù di truyÒn tréi hoµn toµn.
C©u 5: V× sao h×nh thøc sinh s¶n v« tÝnh kh«ng cho nhiÒu
biÕn dÞ nh- h×nh thøc sinh s¶n h÷u tÝnh giao phèi?
V× h×nh thøc sinh s¶n h÷u tÝnh cã sù ph©n li ®éc lËp vµ tæ
hîp tù do cña c¸c gen t¹o ra nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp cßn sinh
s¶n v« tÝnh kh«ng cã qu¸ tr×nh nµy.
...........................................................
......o0o..................................................
.........
TuÇn 3:
NS: 25/9/2012.
Bµi tËp:
I/ Môc tiªu:
- Lµm ®-îc mét sè bµi tËp theo h-íng dÉn cña GV.
- Còng cè l¹i mét sè ph-¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp vµ kÜ n¨ng
tÝnh to¸n, lËp luËn.
- KiÓm tra c¸ch lËp luËn vµ lµm bµi cña HS trªn c¬ së ®ã
s÷a ch÷a nh÷ng chç c¸c em cßn thiÕu sãt.
II/ §å dïng d¹y häc:
M¸y tÝnh bá tói, s¸ch bµi tËp sinh häc, s¸ch n©ng cao kiÕn
thøc sinh häc9, bót, dông cô häc tËp cÇn thiÕt.
III/ TiÕn tr×nh d¹y häc:
Bµi 1: ë cµ chua c©y cao( A) lµ tréi so víi c©y thÊp( a).
a) T×m kiÓu gen cña d¹ng c©y cao.
b) Cho c©y cao thuÇn chñng lai víi c©y thÊp kÕt qu¶ kiÓu
h×nh F1 vµ F2 nh- thÕ nµo? ViÕt s¬ ®è lai.
Bµi 2: Cho dßng ruåi giÊm thuÇn chñng th©n x¸m lai víi th©n
®en. F1 thu ®-îc toµn ruåi giÊm th©n x¸m. Cho c¸c c¸ thÓ F1
t¹p giao víi nhau ë ®êi lai F2 thu ®-îc 902 con th©n x¸m,
302 con th©n ®en.
a. Cho biÕt F1 ruåi th©n x¸m lµ tréi hay lÆn?
b. KiÓu gen cña P vµ F1
c. VÕt s¬ ®å lai tõ F1 ®Õn F2
d. Cho F1 lai ph©n tÝch kÕt qu¶ kiÓu h×nh ë ®êi lai nh- thÕ
nµo?
Bµi 3: ë lóa c©y cao( A) lµ tréi so víi c©y thÊp( a), chÝn
sím( S) lµ tréi so víi chÝn muén( s). Hai cÆp gen nµy tån
t¹i trªn 2 cÆp NST th-êng.
- 11. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201311
a. ViÕt kiÓu gen cã thÓ cã cña c¬ thÓ c©y cao, chÝn muén;
c©y thÊp, chÝn sím; c©y cao, chÝn sím.
b. §em lai lóa c©y cao, chÝn sím víi c©y thÊp, chÝn muén
thu ®-îc F1:
204 c©y cao, chÝn sím
201 c©y cao, chÝn muén
203 c©y thÊp, chÝn sím
200 c©y thÊp, chÝn muén.
BiÖn luËn t×m kiÓu gen c©y bè mÑ.
Bµi 4: ë chuét, mµu s¾c vµ chiÒu dµi l«ng di truyÒn ®éc lËp
víi nhau, mçi tÝnh tr¹ng do 1 gen quy ®Þnh. Khi cho giao
phèi 2 dßng chuét thuÇn chñng l«ng ®en, dµi víi chuét l«ng
tr¾ng, ng¾n ®-îc F1 toµn chuét l«ng ®en, ng¾n. TiÕp tôc cho
chuét F1 giao phèi víi nhau ®-îc F2 cã tØ lÖ kiÓu gen, kiÓu
h×nh nh- thÕ nµo?
Bµi 5: ë ng-êi, gen quy ®Þnh tãc xo¨n, gen a quy ®Þnh tãc
th¼ng, gen B quy ®Þnh m¾t ®en, gen b quy ®Þnh m¾t xanh. C¸c
gen nµy ph©n li ®éc lËp víi nhau.
Bè cã tãc th¼ng, m¾t xanh. MÑ ph¶i cã kiÓu gen vµ kiÓu h×nh
nh- thÕ nµo ®Ó con sinh ra ®Òu m¾t ®en, tãc xo¨n.
Bµi 6: ë cµ chua c©y cao lµ tr«Þo so víi c©y thÊp a, qu¶ ®á
B tréi so víi qu¶ vµng b. Hai cÆp gen quy ®Þnh 2 tÝnh tr¹ng
nãi trªn tån t¹i trªn 2 cÆp NST kh¸c nhau. §em lai 2 thø cµ
chua thuµn chñng c©y cao, qu¶ vµng víi c©y thÊp, qu¶ ®á thu
®-îc F1.
a. Cho F1 tù thô phÊn th× kÕt qu¶ ph©n li kiÓu gen vµ kliÓu
h×nh ë F2 nh- thÕ nµo?
b. Cho F1 lai ph©n tÝch víi c©y thÊp, qu¶ vµng th× kÕt qu¶
ë ®êi lai FB sÏ nh- thÕ nµo?
Bµi 7: ë gµ, gen A quy ®Þnh ch©n thÊp, a quy ®Þnh ch©n cao,
BB quy ®Þnh l«ng ®en, Bb quy ®Þnh l«ng ®èm, bb quy ®Þnh
l«ng tr¾ng. Cho biÕt c¸c gen quy ®Þnh chiÒu cao ch©n vµ mµu
s¾c l«ng di truyÒn ®éc lËp.
Cho nßi gµ thÇn chñng ch©n thÊp, l«ng tr¾ng giao phèi víi
gµ l«ng ®en, ch©n cao ®-îc F1. TiÕp tôc hco gµ F1 giao phèi
víi nhau. TØ lÖ kiÓu h×nh nµo sau ®©y lµ cña F2.
a. 9 ch©n thÊp, l«ng ®en: 3 ch©n thÊp l«ng ®èm: 3 ch©n cao,
l«ng ®èm: 1 ch©n cao, l«ng tr¾ng.
b. 6 ch©n thÊp, l«ng ®èm: 2 ch©n thÊp, l«ng ®en: 2 ch©n
thÊp, l«ng tr¾ng: 2 ch©n cao, l«ng ®èm: 1 ch©n cao, l«ng
®en: 1 ch©n cao, l«ng tr¾ng.
c. 6 ch©n thÊp, l«ng ®èm: 3 ch©n thÊp, l«ng ®en: 3 ch©n
thÊp, l«ng tr¾ng: 2 ch©n cao, l«ng ®èm: 1 ch©n cao, l«ng
®en: 1 ch©n cao, l«ng tr¾ng.
- 12. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201312
d. 4 ch©n thÊp, l«ng ®èm: 2 ch©n thÊp, l«ng ®en: 2 ch©n
thÊp, l«ng tr¾ng: 1 ch©n cao, l«ng ®èm: 1 ch©n cao, l«ng
®en: 1 ch©n cao, l«ng tr¾ng.
...........................................................
.............o0o...........................................
....................
TuÇn 4:
NS: 25/8/2012
NhiÔm s¾c thÓ
I/ Môc tiªu:
- Néi dung:
+ Nªu ®-îc tÝnh chÊt ®Æc tr-ng cña bé nhiÔm s¾c thÓ( NST)
cña mçi loµi.
+ Tr×nh bµy ®-îc sù biÕn ®æi cña NST trong chu k× tÕ bµo.
+ M« t¶ ®-îc cÊu tróc hiÓn vi cña NST vµ nªu ®-îc chøc n¨ng
cña NST.
+ Tr×nh bµy ®-îc ý nghÜa sù thay ®æi h×nh d¹ng( ®¬n, kÐp)
biÕn ®æi sè l-îng( ë tÕ bµo mÑ vµ tÕ bµo con), sù vËn ®éng
cña NST qua c¸c k× cña nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n.
+ Nªu ®-îc ý nghÜa cña nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh.
+ Nªu ®-îc mét sè ®Æc ®iÓm cña NST giíi tÝnh vµ vai trß cña
nã ®èi víi sù x¸c ®Þnh giíi tÝnh.
+ Gi¶i thÝch ®-îc c¬ chÕ x¸c ®Þnh giíi tÝnh vµ tØ lÖ ®ùc-
c¸i ë mçi loµi lµ 1: 1
+ Nªu ®-îc c¸c yÕu tè m«i tr-êng trong vµ ngoµi ¶nh h-ëng
®Õn sù ph©n ho¸ giíi tÝnh.
+ Nªu ®-îc thÝ nghiÖm cña Moocgan vµ nhËn xÐt ®-îc kÕt qu¶
thÝ nghiÖm ®ã.
+ Nªu ®-îc ý nghÜa thùc tiÔn cña di truyÒn liªn kÕt.
- KÜ n¨ng:
+ RÌn luyÖn kÜ n¨ng sö dông kÝnh hiÓn vi.
+ BiÕt c¸ch quan s¸t tiªu b¶n hiÓn vi h×nh th¸i NST.
- Th¸i ®é: RÌn luyÖn th¸i ®é nghiªm tóc khi quan s¸t tiªu
b¶n nhiÔm s¾c thÓ d-íi kÝnh hiÓn vi
II/ §å dïng d¹y häc:
- S¸ch kiÕn thøc c¬ b¶n vµ n©ng cao sinh häc 9.
- S¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch bµi tËp sinh häc 9.
- S¸ch bµi tËp di truyÒn.
- S¸ch kiÕn thøc c¬ b¶n sinh häc THCS.
II/ TiÕn tr×nh d¹y häc:
C©u 1: TÝnh ®Æc tr-ng cña bé NST ®-îc thÓ hiÖn nh- thÕ nµo?
- 13. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201313
- Trong tÕ bµo sinh d-ìng, NST tån t¹i thµnh tøng cÆp t-¬ng
®ång gièng nhau vÒ h×nh d¹ng, kÝch th-íc. Mét chiÕc cã ngån
gèc tõ bè, 1 cã nguån gèc tõ mÑ. Gen trªn mçi cÆp NST t-¬ng
®ång còng tån t¹i thµnh tõng cÆp t-¬ng øng, mçi cÆp cã 2
alen, mét alen cã nguån gèc tõ bè, 1 cã nguån gèc tõ mÑ.
NST tån t¹i hµnh tõng cÆp t-¬ng ®ång gäi lµ bé NST l-ìng
béi 2n.
- Trong giao tö cña c¸c c¬ thÓ 2n, NST tån t¹i thµnh tõng
chiÕc cã 1 nguån gèc gäi lµ NST ®¬n béi.
- ë c¸c loµi ®¬n tÝnh cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸ thÓ ®ùc vµ c¸
thÓ c¸i ë 1 cÆp NST giíi tÝnh: XX vµ XY, XX vµ XO.
- TÕ bµo cña mçi loµ sinh vËt ®-îc ®Æc tr-ng vÒ sè l-îng,
h×nh d¹ng vµ kÝch th-íc còng nh- sù ph©n bè c¸c gen trªn
tõng NST trong mçi nhãm gen liªn kÕt.
VD: Ruåi giÊm: 2n = 8 trong ®ã 2 cÆp NST h×nh ch÷ V, mét
cÆp NST h×nh chÊm, 1 cÆp h×nh gËy( XX) ®èi víi ruåi c¸i,
nÕu lµ ruåi ®ùc cÆp nµy gåm 1 NST h×nh gËy, 1 NST h×nh mãc
lµ XY.
C©u 2: CÊu tróc cña NST ë sinh vËt nh©n chuÈn( sinh vËt cã
nh©n chÝnh thøc)
- ë k× gi÷a, mçi NST gåm 2 cromatit g¾n víi nhau ë t©m
®éng.
- T©m ®éng lµ n¬i nèi d©y t¬ v« s¾c ®Ó gióp NST di chuyÓn
vÒ 2 cùc tÕ bµo.
- Eo s¬ cÊp vµ eo thø cÊp
- 2 c¸nh NST chøa vËt chÊt di truyÒn( ADN). T©m ®éng cã thÓ
n»m gi÷a 2 c¸nh, n»m lÖch vÒ 1 phÝa, n»m tËn ®Çu mót cña
NST.
VÒ cÊu tróc ho¸ häc mçi NST gåm 2 thµn phÇn chñ yÕu ®ã lµ
sîi ADN vµ Pr lo¹i histon. ADN + 8 ph©n tö Pr lo¹i histon
t¹o thµnh chuçi polinucleoxom. Chuçi polinucleoxom cuén
xo¾n t¹o thµnh sîi c¬ b¶n hay sîi nhiÔm s¾c. Sîi nhiÔm s¾c
cuén xo¾n t¹o thµnh cromatit.
C©u 3: Nªu vai trß cña NST ®èi víi sù di truyÒn c¸c tÝnh
tr¹ng.
NST lµ cÊu tróc mang gen vµ tù nh©n ®«i ®-îc. Nhê ®ã mµ
th«ng tin di truyÒn quy ®Þnh c¸c tÝnh tr¹ng ®-îc sao chÐp
l¹i qua c¸c thÕ hÖ c¬ thÓ.
C©u 4: Chøc n¨ng cña NST:
- NST lµ cÊu tróc mang gen, trªn ®ã mçi gen n»m ë 1 vÞ trÝ
x¸c ®Þnh. Nh÷ng biÕn ®æi vÌ cÊu tróc vµ sè l-îng NST sÏ g©y
ra c¸c biÕn ®æi ë c¸c tÝnh tr¹ng di truyÒn.
- NST cã ®Æc tÝnh tù nh©n ®«i, nhê ®ã th«ng tin di truyÒn
quy ®Þnh c¸c tÝnh tr¹ng ®-îc sao chÐp qua c¸c thÕ hÖ c¬
thÓ.
- 14. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201314
- NST nh©n ®«i ®-îc v× nã chøa ADN cã vai trß quyÕt ®Þnh
®èi víi di truyÒn.ChÝnh sù t¸i b¶n cña ADN t¹o ra sù nh©n
®«i cña NST
Nguyªn Ph©n
C©u 5: VÏ s¬ ®å qu¸ tr×nh nguyªn ph©n:
- GV h-íng dÉn HS s¬ ®å ho¸ qu¸ tr×nh nguyªn ph©n sang
s¬ ®å h×nh häc ph¼ng cho dÔ nhí, dÔ häc.
- K× trung gian: NST nh©n ®«i thµnh 1 NST kÐp, mét NST kÐp
gåm 2 cromatit dÝnh nhau ë t©m ®éng. Vµo cuèi k× trung gian
mµng nh©n hoµ tan.
- K× ®Çu:C¸c NST cã xu h-íng co rót ng¾n l¹i vµ tËp trung
vÒ mÆt ph¼ng xÝch ®¹o, trung tö chia ®«i vµ tiÕn vÒ 2 cùc
tÕ bµo.
- K× gi÷a: c¸c NST kÐp ®· tiÕn vÒ mÆt ph¼ng xÝch ®¹o, trung
tö vÒ 2 cùc cña tÕ bµo. Tõ trung tö h×nh thµnh thoi t¬ v«
s¾c. Trong NST kÐp, cã 1 NST dÝnh víi t¬ v« s¾c cùc nµy,
cßn 1 NST dÝnh víi thoi v« s¾c cùc kia.
- K× sau: C¸c sîi t¬ v« s¾c co rót l¹i, kÐo c¸c NST ph©n
chia ®ång ®Òu vÒ 2 phÝa.
- K× cuèi: T¹i mçi cùc cña tÕ bµo, mµng nh©n h×nh thµnh.
Sau ®ã tÕ bµo chÊt ph©n chia h×nh thµnh nªn c¸c tÕ bµo con.
KÕt qu¶ cña nguyªn ph©n lµ tõ 1 tÕ bµo mÑ t¹o ra 2 tÕ bµo
con gièng hÖt tÕ bµo ban ®Çu.
C©u 6: Mét tÕ bµo sinh d-ìng cña ng« 2n = 20 NST, nguyªn
ph©n liªn tiÕp 10 ®ît, ®êi hái m«i tr-êng tÕ bµo cung cÊp
nguyªn liÖu ®Ó t¹o nªn c¸c NST t-¬ng ®-¬ng víi bao nhiªu
NST ®¬n vµ t¹o ®-îc bao nhiªu tÕ bµo míi?
C©u 7: ë lóa n-íc 2n = 24.
a. Trong tÕ bµo sinh d-ìng ë k× gi÷a cã bao nhiªu cromatit?
b. Trong tÕ bµo sinh d-ìng ë k× sau cã bao nhiªu cromatit?
c. Sè t©m ®éng ë k× gi÷a cña nguyªn ph©n.
d. Sè t©m ®éng ë k× sau cña nguyªn ph©n
e. Sè NST ë k× trung gian, k× gi÷a, k× sau.
§¸p ¸n:
+ Sè cromatit ë k× gi÷a: 24 x 2= 48 do mçi NST ®· tù nh©n
®«i thµnh 1 NST kÐp gåm 2 cromatit.
- 15. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201315
+ Sè cromatit ë k× sau lµ 48 do mçi NST kÐp t¸ch thµnh 2
NST.
+ Sè t©m ®éng ë k× gi÷a cña nguyªn ph©n:
+ Sè t©m ®éng ë k× sau cña nguyªn ph©n:
+ Sè NST ë k× gi÷a:24 x 2 = 48( gåm NST kÐp ®ãng xo¾n)
K× trung gian: 24 NST ë d¹ng sîi m¶nh.
K× sau: 48 NST ®¬n do c¸c NST kÐp chÎ däc ë t©m ®éng thµnh
2 NST ®¬n.
B¶ng: Møc ®é ®ãng, duçi xo¾n cña NST qua c¸ k× cña nguyªn
ph©n:
H×nh
th¸i NST
K× trung
gian
K× ®Çu K× gi÷a K× sau K× cuèi
Møc ®é
duçi
xo¾n
NhiÒu
nhÊt
Ýt NhiÒu
Møc ®é
®ãng
xo¾n
Ýt Cùc ®¹i
B¶ng: Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST ë c¸c k× cña nguyªn
ph©n:
C¸c
k×
Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST
K×
®Çu
- NST kÐp b¾t ®Çu ®ãng xo¾n vµ co ng¾n nªn cã
h×nh th¸i râ rÖt.
- C¸c NST kÐp ®Ýnh c¸c sîi t¬ cña thoi ph©n bµo
ë t©m ®éng.
K×
gi÷a
- C¸c NST kÐp ®ãng xo¾n cùc ®¹i.
- C¸c NST kÐp xÕp thµnh hµng ë mÆt ph¼ng xÝch
®¹o cña thoi ph©n bµo.
K×
sau
- Tõng NST kÐp chÎ däc ë t©m ®éng thµnh 2 NST
®¬n ph©n li vÒ 2 cùc cña tÕ bµo.
K×
cuèi
C¸c NST ®¬n d·n xo¾n dµi ra, ë d¹ng sîi m¶nh dÉn
thµnh chÊt nhiÔm s¾c.
C©u 8: ý nghÜa qu¸ tr×nh nguyªn ph©n:
- Nhê nguyªn ph©n mµ t¨ng nhanh sinh khèi tÕ bµo, ®¶m b¶o
ph©n ho¸ m« c¬ quan h×nh thµnh nªn c¬ thÓ, ®¶m b¶o cho c¬
thÓ kh«ng ngõng lín lªn.
- §¶m b¶o truyÒn ®¹t bé NST æn ®Þnh, ®Æc tr-ng cña loµi qua
c¸c thÕ hÖ tÕ bµo trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh c¸ thÓ.
C©u 9: Ruåi giÊm 2n= 8. Mét tÕ bµo ruåi giÊm ®ang ë k× sau
cña nguyªn ph©n, sè NST trong tÕ bµo ®ã lµ bao nhiªu? 16
C©u 10: Mét tÕ bµo sinh d-ìng 2n cña mét loµi sinh vËt
nguyªn ph©n liªn tiÕp 8 ®ît, m«i tr-êng ®· cung cÊp nguyªn
liÖu t¹o ra NST t-¬ng ®-¬ng 11730 NST ®¬n. T×m bé NST l-ìng
béi cña loµi?
- 16. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201316
Sè NST m«i tr-êng cung cÊp: 2n( 28- 1) = 11730
2n= 46.
...........................................................
.............o0o...........................................
..............
TuÇn 5:
NS: 5/9/2012.
Gi¶m ph©n:
Gåm 2 lÇn ph©n bµo liªn tiÕp, mçi lÇn cã 4 k×, gi÷a 2 lÇn
kh«ng cã k× trung gian. Trong ®ã lÇn ph©n bµo thø nhÊt lµ
ph©n bµo gi¶m nhiÔm, lÇn 2 lµ ph©n bµo nguyªn nhiÔm.
LÇn ph©n bµo I:
- K× ®Çu I: Mçi NST nh©n ®«i thµnh 1 NST kÐp, mçi NST kÐp
gåm 2 cromatit dÝnh nhat t¹i t©m ®éng vµ ho¹t ®éng nh- 1
thÓ thèng nhÊt. Tõ 1 cÆp NST t-¬ng ®ång, sau khi tù nh©n
®«i t¹o thµnh 1 nhãm gäi lµ tø tö. Trong qu¸ tr×nh nµy x¶y
ra hiÖn t-îng b¾t chÐo dÉn ®Õn ho¸n vÞ gen.
- K× gi÷a I: C¸c NS kÐp dån vÒ mÆt ph¼ng xÝch ®¹o, trung tö
chia ®«i vÒ ®Õn 2 cùc cña tÕ bµo. Trong nhãm “ Tø tö” cã 1
NST dÝnh víi t¬ v« s¾c cùc nµy, 1 NST dÝnh víi t¬ v« s¾c
cùc kia. §©y chÝnh lµ c¬ së cña hiÖn t-îng ph©n li ®éc lËp,
tæ hîp tù do cña c¸c NST trong qu¸ tr×nh gi¶m ph©n.
- K× sau I: C¸c sîi t¬ v« s¾c co rót kÐo c¸c NST kÐp ph©n
li vÒ 2 phÝa.
- K× cuèi I: t¹i mçi cùc, tÕ bµo chÊt ph©n chia, h×nh thµnh
2 tÕ bµo con. Trong tÕ bµo con cã bé NST gi¶m ®i 1 nöa.
LÇn ph©n bµo thø II:
- K× ®Çu II: C¸c NST kÐp dån vÒ mÆt ph¼ng xÝch ®¹o.
- K× gi÷a II: Trong 1 NST kÐp, cã 1 NST dÝnh víi t¬ v« s¾c
cùc nµy, 1 NST dÝnh víi t¬ v« s¾c cùc kia.
- K× sau II: T¬ v« s¾c co rót kÐo c¸c NST ph©n li ®ång ®Òu
vÒ 2 phÝa.
- K× cuèi II: TÕ bµo chÊt ph©n chia
KÕt qu¶ sau 2 lÇn ph©n bµo tõ 1 tÕ bµo mÑ 2n t¹o ra 4 tÕ
bµo con, trong mçi tÕ bµo con mang bé NST ®¬n béi n.
* ý nghÜa qu¸ tr×nh gi¶m ph©n: Qu¸ tr×nh gi¶m ph©n cã qu¸
tr×nh ph©n li ®éc lËp, tæ hîp tù do cña c¸c NST, cã hiÖn
t-îng b¾t chÐo dÉn ®Õn ho¸n vÞ gen. §iÒu nµy cã ý nghÜa lµm
t¨ng biÕn dÞ tæ hîp t¹o nguån nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh
tiÕn ho¸ vµ chän gièng.
Gi¶m ph©n cïng víi qu¸ tr×nh thô tinh lµ c¬ chÕ ®¶m b¶o sù
di truyÒn qua c¸c thÕ hÖ c¬ thÓ.
- 17. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201317
C©u 11: Nªu nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a nguyªn
ph©n vµ gi¶m ph©n?
Nguyªn ph©n Gi¶m ph©n
- Gåm 1 lÇn ph©n bµo, tr¶i
qua 5 k×: Trung gian, ®Çu,
gi÷a, sau, cuèi.
- KÕt qu¶ t¹o ra 2 tÕ bµo
con gièng hÖt tÕ bµo mÑ.
- Bé NST trong tÕ bµo con
lµ 2n.
- T¨ng sè l-îng tÕ bµo sinh
d-ìng do ®ã cã ý nghÜa cho
sù sinh tr-ëng cña c¸ thÓ.
- Gåm 2 lÇn ph©n bµo x¶y ra
liªn tiÕp, mçi lÇn cã 4 k×,
gi÷a 2 lÇn ph©n bµo kh«ng
cã k× trung gian.
- KÕt qu¶ t¹o ra 4 tÕ bµo
con víi bé NST gi¶m ®i 1
nöa.
- Bé NST rong tÕ bµo con lµ
n.
- Cïng víi qu¸ tr×nh thô
tinh lµ c¬ chÕ ®¶m b¶o cho
sù di truyÒn qua c¸ thÕ hÖ
c¬ thÓ.
C©u 12: ë gµ, bé NST 2n= 78, mét tÕ bµo sinh dôc cña gµ
®ang ë k× sau cña gi¶m ph©n II cã bao nhiªu NST ®¬n?
K× sau cña gi¶m ph©n II tõng NST kÐp chÎ ®«i ë t©m ®éng
hµnh 2 NST ®¬n ph©n li vÒ 2 cùc cña tÕ bµo. Do ®ã sè NST
®¬n lµ: 78 x 2= 156 NST.
C©u 13: Mét tÕ bµo sinh dôc ®ùc cña ruåi giÊm 2n= 8 nguyªn
ph©n 7 ®ît liªn liÕp t¹i vïng sinh s¶n råi chuyÓn qua vïng
sinh tr-ëng vµ b-íc vµo vïng chÝn ®Ó t¹o thµnh c¸c tinh
trïng.
a. M«i tr-êng tÕ bµo ®· cung cÊp nguyªn liÖu t-¬ng ®-¬ng
víi bao nhiªu NST ®¬n cho qu¸ tr×nh nguyªn ph©n vµ gi¶m
ph©n cña TB sinh dôc nãi trªn?
- 18. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201318
b. Sè l-îng tinh trïng cã thÓ t¹o ®-îc?
HD:
a. Sè l-îng NST ®¬n m«i tr-êng néi bµo cung cÊp cho nguyªn
ph©n:
2. 8( 27 – 1) = 2032(NST)
Sè l-îng NST ®¬n m«i tr-êng tÕ bµo cung cÊp cho gi¶m ph©n:
4.8( 27 – 1) = 4064( NST)
C©u14: §iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a ph¸t sinh
giao tö ë ®éng vËt vµ thùc vËt cã hoa?
* Gièng nhau:
* Kh¸c nhau:
- Ph¸t sinh giao tö ®ùc ë thùc vËt cã hoa: Tõ tÕ bµo mÑ
tiÓu bµo tö 2n sau khi gi¶m ph©n t¹o 4 tiÓu bµo tö ®¬n béi.
Mçi tiÓu bµo tö nguyªn ph©n cho ra 2 nh©n ®¬n béi, 1 nh©n
thµnh èng phÊn, 2 nh©n ph©n chia, s¶n sinh t¹o thµnh 2 giao
tö ®ùc( 2 tinh tö).
- Ph¸t sinh giao tö c¸i ë thùc vËt cã hoa: Mçi tÕ bµo mÑ
®¹i bµo tö kÕt thóc gi¶m ph©n cho 4 tÕ bµo ®¬n béi ®¹i bµo
tö, 3 tÕ bµo cã kÝch th-íc bÐ bÞ tho¸i ho¸, tÕ bµo cã kÝch
th-íc lín nguyªn ph©n liªn tiÕp 3 lÇn t¹o ra tÕ bµo ®¬n béi
h×nh thµnh tói ph«i gåm 3 tÕ bµo ®èi cùc, 2 nh©n cùc, 2 trî
bµo vµ 1 tÕ bµo trøng.
KÕt luËn: Qua gi¶m ph©n, ë §V, mçi tinh bµo bËc 1 cho ra 4
tinh trïng cßn mçi no·n bµo bËc 1 chØ cho ra 1 trøng cã
kÝch th-íc lín. ë c©y cã hoa phøc t¹p h¬n, cã sù kÕt hîp
gi÷a nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n, qua ®ã mçi tÕ bµo mÑ tiÓu
bµo tö cho ra 4 h¹t phÊn, tõ mçi h¹t phÊn l¹i sinh tiÕp 2
giao tö ®ùc, mçi tÕ bµo ®¹i bµo tö cho ra 1 trøng.
C©u 15: Nªu ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a ph¸t sinh giao tö
®ùc vµ giao tö c¸i:
* Gièng nhau:
+ C¸c tÕ bµo mÇm( no·n nguyªn bµo, tinh nguyªn bµo) ®Òu
nguyªn ph©n liªn tiÕp nhiÒu lÇn.
+ No·n bµo bËc 1 vµ tinh bµo bËc 1 ®Òu gi¶m ph©n ®Ó t¹o ra
giao tö.
* Kh¸c nhau:
Ph¸t sinh giao tö c¸i Ph¸t sinh giao tö ®ùc
- No·n bµo bËc 1 qua gi¶m
ph©n 1 cho thÓ cùc thø nhÊt
cã kÝch th-íc nhá vµ no·n
bµo bËc 2 cã kÝch th-íc
lín.
- No·n bµo bËc 2 qua gi¶m
ph©n 2 cho 1 thÓ cùc thø 2
cã kÝch th-íc bÐ vµ 1 tÕ
bµo truqøng cã kÝch th-íc
- Tinh bµo bËc 1 qua gi¶m
ph©n cho 2 tinh bµo bËc 2
- Mçi tinh bµo bËc 2 qua
gi¶m ph©n II cho 2 tinh tö,
c¸c tinh tö ph¸t triÓn
thµnh tinh trïng.
- Tõ mçi tinh bµo bËc 1 qua
gi¶m ph©n cho 4 tinh trïng,
- 19. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201319
lín.
- Tõ mçi no·n bµo bËc 1 qua
gi¶m ph©n cho 2 thÓ cùc vµ
1 tÕ bµo trøng, trong ®ã
chØ cã 1 tÕ bµo trøng trùc
tiÕp thô tinh.
c¸c tinh trïng nµy ®Òu tham
gia vµo thô tinh.
C©u 16: T¹i sao nãi c¸c loµi sinh s¶n h÷u tÝnh cã -u viÖt
h¬n c¸c loµi sinh s¶n sinh d-ìng?
V× c¸c loµi sinh s¶n h÷u tÝnh cã sù kÕt hîp th«ng tin di
truyÒn cña giao tö ®ùc vµ giao tö c¸i ®Ó t¹o ra hîp tö
l-ìng béi ®¶m b¶o sù kÕ tôc vËt chÊt di truyÒn æn ®Þnh
t-¬ng ®èi qua c¸c thÕ hÖ c¬ thÓ cña loµi, cã thÓ t¹o ra
®-îc c¬ thÓ míi cã søc sèng, phÈm chÊt, n¨ng suÊt tèt h¬n.
Sinh s¶n sinh d-ìng chØ kÕ thõa nh÷ng g× cã tõ mÑ, kh«ng cã
sù ®æi míi vËt chÊt di truyÒn. Con c¸i cã søc sèng, kh¶
n¨ng chÞu ®ùng, n¨ng suÊt... gièng mÑ hoÆc thÊp h¬n mÑ
...........................................................
.....o0o...................................................
.................
TuÇn 6:
NS: 10/9/2012.
NhiÔm s¾c thÓ( TT)
I/ Môc tiªu:
II/ §å dïng d¹y häc:
III/ TiÕn tr×nh d¹y häc:
C©u 17:
a. NÕu trong tÕ bµo cña mét loµi giao phèi, xÐt 2 cÆp NST
t-¬ng ®ång lµ Aa vµ Bb th× khi gi¶m ph©n vµ thô tinh b×nh
th-êng sÏ cho ra mÊy lo¹i tinh trïng?
b. Gi¶ sö chØ cã 1 no·n bµo bËc 1 chøa 3 cÆp NST: AaBbCc.
Gi¶m ph©n sÏ cho ra mÊy lo¹i trøng?
HD:
a. 2 lo¹i tinh trïng AB vµ ab hoÆc Ab, aB v× sù ph©n li ®éc
lËp vµ tæ hîp tù do chØ x¶y ra ë gi¶m ph©n I.
b. Mét tÕ bµo sinh trøng chØ cho trøng( vµ 3 thÓ cùc) do ®ã
chØ cho ra 1 trong 8 lo¹i trøng: ABC, ABc, AbC, Abc, aBC,
aBc, abC, abc.
C©u1 8: Cã 10 tinh nguyªn bµo ë gµ tr¶i qua gi¶m ph©n h×nh
thµnh giao tö.
a. TÝnh sè l-îng giao tö ®ùc ®-îc h×nh thµnh
b. M«i tr-êng ®· cung cÊp nguyªn liÖu ®Ó t¹o ra c¸c NST
t-¬ng ®-¬ng víi bao nhiªu NST cho 10 tÕ bµo trªn gi¶m ph©n?
HD: a. Mét tinh nguyªn bµo t¹o thµnh 4 giao tö ®ùc. Do ®ã
sè giao tö ®ùc t¹o ra lµ: 10 .4 = 40( giao tö ®ùc)
- 20. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201320
b. Sè NST m«i tr-êng cung cÊp: 39. 40 =1560( NST) trong ®ã
2n= 78.
C©u 19: Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau gi÷a NST th-êng vµ NST
giíi tÝnh.
NST th-êng NST giíi tÝnh
- Th-êng tån t¹i 1 cÆp
trong tÕ bµo l-ìng béi.
- Tån t¹i thµnh cÆp t-¬ng
®ång( XX) hoÆc kh«ng t-¬ng
®ång( XY)
- Chñ yÕu mang gen quy ®Þnh
giíi tÝnh cña c¬ thÓ.
- Th-êng tån t¹i víi cÆp
lín h¬n 1 trong tÕ bµo
l-ìng béi.
- Lu«n lu«n tån t¹i thµnh
cÆp t-¬ng ®ång.
- ChØ mang gen quy ®Þnh
tÝnh tr¹ng th-êng cña c¬
thÓ.
C©u 20: YÕu tè nµo ¶nh h-ëng ®Õn sù ph©n ho¸ giíi tÝnh?
- Hormon sinh dôc: T¸c ®éng vµo nh÷ng giai ®o¹n sím trong
sù ph¸t triÓn c¸ thÓ cã thÓ lµm biÕn ®æi giíi tÝnh tuy cÆp
NST giíi tÝnh vÉn kh«ng thay ®æi.
VD: Metyl testosterol t¸c ®éng vµo c¸ vµng c¸i cã thÓ lµm
c¸ c¸i biÕn thµnh c¸ ®ùc.
- NhiÖt ®é: Mét sè loµi rïa trøng - ë nhiÖt ®é < 280C sÏ në
thµnh con ®ùc, > 320C sÏ në thµnh con c¸i.¸ThÇu dÇu trång
n¬i ¸nh s¸ng yÕu th× sè hoa ®ùc gi¶m. D-a chuét hun khãi
tr-íc khi ra hoa tØ lÖ hoa c¸i t¨ng. Lîn n¸i cho ¨n uèng
®Çy ®ñ chÊt dinh d-ìng( Pr, vitamin) tr-íc khi thô tinh tØ
lÖ lîn con c¸i nhiÒu h¬n lîn con ®ùc kg lîn n¸i sinh con.
C©u 21: ThÕ nµo lµ hiÖn t-îng di truyÒn liªn kÕt? Di truyÒn
liªn kÕt ®· bæ sung cho ®Þnh luËt ph©n li ®éc lËp cña
Men®en nh- thÕ nµo?
Di truyÒn liªn kÕt lµ hiÖn t-îng c¸c gen cïng n»m trªn 1
NST th× di truyÒn liªn kÕt cïng nhau t¹o thµnh nhãm gen
liªn kÕt, chóng cïng ph©n li trong qu¸ tr×nh ph©n bµo. Sè
nhãm gen liªn kÕt b»ng sè NST ®¬n béi cña loµi.
Bæ sung cho ®Þnh luËt PL§L: Trong c¬ thÓ sè l-îng gen rÊt
lín cßn sè l-îng NST Ýt nªn mét NST ph¶i mang nhiÒu gen.
NÕu sù ph©n li ®éc lËp t¹o ra nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp th× liªn
kÕt gen l¹i h¹n chÕ sù xuÊt hiÖn biÕn dÞ tæ hîp. Di truyÒn
liªn kÕt b¶o ®¶m sù di truyÒn bÒn v÷ng cña c¸c nhãm tÝnh
tr¹ng ®-îc quy ®Þnh bëi c¸c gen trªn 1 NST. Nh×n bÒ ngoµi
chóng lµ 2 qu¸ tr×nh ®èi lËp nh-ng thùc chÊt chóng l¹i
thèng nhÊt, bæ sung cho nhau ®Ó ®¶m b¶o sù di truyÒn vµ
thÝch nghi cña c¬ thÓ.
C©u 22: ý nghÜa cña hiÖn -îng liªn kÕt gen trong di truyÒn
vµ chän gièng:
- Trong c¬ thÓ sè l-îng gen rÊt lín cßn sè l-îng NST Ýt nªn
mét NST ph¶i mang nhiÒu gen.C¸c gen ph©n bè theo chiÒu dµi
- 21. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201321
NST vµ t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt. Sè nhãm gen liªn kÕt
th-êng b»ng sè NST ®¬n béi cña loµi.
VD: Ruåi giÊm cã 4 nhãm gen liªn kÕt. Ng-êi cã 23 nhãm gen
liªn kÕt.
- NÕu sù ph©n li ®éc lËp t¹o ra nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp th×
liªn kÕt gen l¹i h¹n chÕ sù xuÊt hiÖn biÕn dÞ tæ hîp. Di
truyÒn liªn kÕt b¶o ®¶m sù di truyÒn bÒn v÷ng cña c¸c nhãm
tÝnh tr¹ng ®-îc quy ®Þnh bëi c¸c gen trªn 1 NST.Nhê ®ã
trong chän gièng ng-êi ta cã thÓ chän ®-îc nh÷ng nhãm tÝnh
tr¹ng tèt ®i kÌm víi nhau.
C©u 23:Cho 2 thø ®Ëu thuÇn chñng lµ h¹t tr¬n, kh«ng cã tua
cuèn vµ h¹t nh¨n, cã tua cuèn giao phÊn víi nhau ®-îc F1
toµn h¹t tr¬n cã tua cuèn. Cho F1 tiÕp tôc giao phÊn víi
nhau ®-îc F2 cã tØ lÖ: 1 h¹t tr¬n, kh«ng cã tua cuèn: 2 h¹t
tr¬n, cã tua cuèn: 1 h¹t nh¨n , cã tua cuèn. Mçi cÆp tÝnh
tr¹ng ®-îc x¸c ®Þnh bëi 1 cÆp gen.
a. BiÖn luËn vµ viÕt s¬ ®å lai cho phÐp lai trªn.
b. Cho c¬ thÓ F1 nãi trªn lai ph©n tÝch, kÕt qu¶ sÏ nh-
thÕ nµo?
c. NÕu cho F1 nãi trªn lai víi c©y h¹t tr¬n, kh«ng cã tua
cuèn thuÇn chñng th× kÕt qu¶ thu ®-îc ë ®êi lai nh- thÕ
nµo? Gi¶i thÝch, viÕt s¬ ®å lai.
Ch-¬ng III: ADN vµ gen
I/ Môc tiªu:
- Néi dung:
+ Nªu ®-îc thµnh phÇn ho¸ häc, tÝnh ®Æc thï vµ ®a d¹ng cña
ADN.
+ M« t¶ ®-îc cÊu tróc kh«ng gian cña ADN chó ý tíi nguyªn
t¾c bæ sung cña c¸c cÆp nucleotit.
+ Nªu ®-îc c¬ chÕ tù nh©n ®«i cña ADN theo nguyªn t¾c bæ
sung vµ b¸n b¶o toµn.
+ Nªu ®-îc chøc n¨ng cña gen
+ BiÕt ®-îc sù t¹o thµnh ARN dùa trªn m¹ch khu«n cña gen
vµ diÔn ra theo nguyªn t¾c bæ sung.
+ Nªu ®-îc thµnh phÇn ho¸ häc vµ chøc n¨ng cña protein(
biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng)
+ Nªu ®-îc mèi quan hÖ gi÷a gen- tÝnh tr¹ng th«ng qua mèi
quan hÖ: Gen( ADN)- ARN- Protein- tÝnh tr¹ng.
- KÜ n¨ng: BiÕt quan s¸t m« h×nh cÊu tróc kh«ng gian cña
ph©n tö ADN ®Ó nhËn biÕt thµnh phÇn cÊu t¹o.
II/ Néi dung:
C©u 1: Nªu ®Æc ®iÓm cÊu t¹o ho¸ häc cña ADN:
- ADN lµ ph©n tö ®¹i ph©n tö cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a
ph©n, ®¬n ph©n lµ c¸c nucleotit.
- 22. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201322
- Cã 4 lo¹i nu cÊu thµnh nªn ADN, mçi nu cã 3 thµnh phÇn:
+ §-êng pentoza( C5 H10O4)
+ Axit photphoric.
+ Bazonito gåm 1 trong 4 lo¹i: A, T, G, X
- Trong 1 nu th× nhãm photphat g¾n víi ®-êng ë vÞ trÝ C sè
5, cßn bazonito g¾n víi ®-êng ë vÞ trÝ C sè 1.
- C¸c nu trªn 1 m¹ch ®¬n liªn kÕt víi nhau b»ng liªn kÕt
photpho®ieste,. ®ã lµ liªn kÕt gi÷a ph©n tö ®-êng cña nu
nµy víi axit photphoric cña nu kÕ tiÕp.
- Ngõ¬i ta quy -íc lÊy tªn bazo nito ®Ó gäi nu.
- Mçi m¹ch ®¬n cã chiÒu 5’ – 3’ .
C©u 2: Nªu cÊu tróc kh«ng gian cña ADN:
- ADN gåm 2 m¹ch ®¬n quÊn song song quanh 1 trôc t-ëng
t-îng trong kh«ng gian theo 2 chiÒu ng-îc nhau theo chiÒu
tõ tr¸i sang ph¶i( xo¾n ph¶i)
- Hai m¹ch ®¬n xo¾n l¹i víi nhau thµnh 1 chuçi xo¾n kÐp,
trong ®ã 1 bazonito cã kÝch th-íc bÐ cña m¹ch ®¬n nµy ®-îc
bæ sung víi 1 bazonito cã kÝch th-íc lín cña m¹ch ®¬n kia.
Cô thÓ lµ A liªn kÕt víi T b»ng 2 liªn kÕt hi®ro, G liªn
kÕt víi X b»ng 3 liªn kÕt hi®ro. Nguyªn t¾c nµy ®-îc gäi lµ
nguyªn t¾c bæ sung. V× vËy khi biÕt sè l-îng, thµnh phÇn,
tr×nh tù s¾p xÕp cña m¹ch ®¬n nµy ta dÔ dµng suy ra m¹ch
®¬n kia.
- Theo NTBS A= T, G = X vµ A + G = T+ X. TØ sè A+ G/ T + X
trong c¸c ADN kh¸c nhau vµ ®Æc tr-ng cho tõng loµi.
Tõ ®ã ta cã 1 sè c«ng thøc sau:
A = T, G = X. % A+ %G = 50%.
Sè liªn kÕt hi®ro = 2A + 3G
Tæng sè nu cña gen N = A+ T + G + X = 2A + 2G.
- Mçi chu k× xo¾n cã chiÒu dµi 34A0 gåm 10 cÆp nu. Kho¶ng
c¸ch gi÷a 2 nu kÕ tiÕp lµ 3.4 A0., §-êng kÝn vßng xo¾n lµ
20A0.( 1 mm = 107A0, 1 m= 104A0)
Tõ ®ã cã 1 sè c«ng thøc:
L = N/2 x 3.4 = sè vßng xo¾n x 34A0
C©u 3: V× sao ADN cã cÊu tróc ®a d¹ng vµ ®Æc thï?
* CÊu tróc ®a d¹ng v×:
- Tõ 4 lo¹i nu s¾p xÕp theo tr×nh tù kh¸c nhau t¹o nªn vo
sè ADN kh¸c nhau.
- Mçi ADN cã sè l-îng, thµnh phÇn c¸c nu kh¸c nhau t¹o nªn
nhiÒu ADN kh¸c nhau.
- ADN cã thÓ bÞ biÕn ®æi ®Ó t¹o nªn ADN míi.
* CÊu tróc ®Æc thï v×:
- TÝnh ®Æc thï cña ADN ®-îc chi phèi chñ yÕu do ADN cÊu
t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n víi 4 lo¹i ®¬n ph©n lµ A, T, G,
X.
- 23. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201323
- §Æc thï do sè l-îng, thµnh phÇn, tr×nh tù s¾p xÕp c¸c nu
trªn ADN.
- §Æc thï bëi sè l-îng A+ T/ G + X trong ph©n tö.
- Hµm l-îng ADN trong nh©n tÕ bµo.
C©u 4: Gi¶i thÝch v× sao hai ADN con qua c¬ chÕ nh©n ®«i
l¹i gièng hÖt ADN mÑ?
- Qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i diÔn ra trªn 2 m¹ch ®¬n cña gen.
- Trong qu¸ tr×nh tù nhan ®«i, c¸c nu trªn m¹ch khu«n vµ
m«i tr-êng néi bµo kÕt hîp víi nhau theo NTBS: A- T, G – X
- Sù h×nh thµnh m¹ch míi ë 2 ADN con ®ang dÇn h×nh thµnh
®Òu dùa trªn m¹ch khu«n cña ADN mÑ vµ ng-îc hciÒu nhau.
- CÊu t¹o cña 2 ADN con gièng hÖt mÑ trong ®ã cã 1 m¹ch cña
ADN mÑ vµ 1 m¹ch míi ®-îc tæng hîp tõ nguyªn liÖu cña m«i
tr-êng néi bµo theo NTBS. Nh- vËy sù sao chÐp cña ADN theo
nguyªn t¾c b¸n b¶o toµn( gi÷ l¹i 1 nöa)
* Qóa tr×nh tù nh©n ®«i cña ADN:
DiÔn ra trong nh©n tÕ bµo t¹i c¸c NST ë k× trung gian, lóc
nµy NST ë d¹ng sîi m¶nh ch-a th¸o xo¾n.
D-íi t¸c dông cña enzim ADN- polimeraza, ADN th¸o xo¾n, 2
m¹ch ®¬n t¸ch nhau vµ lÇn l-ît liªn kÕt víi c¸c nu tù do
trong m«i tr-êng néi bµo theo NTBS ®Ó h×nh thµnh m¹ch míi.
Khi qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i kÕt thóc, ADN ®ãng xo¾n.
KÝ duyÖt gi¸o ¸n ®Çu
tuÇn 6:
Ngµy 24/9/2012
TTCM: NguyÔn V¨n LiÖu
...........................................................
..o0o......................................................
.........
TuÇn 7:
NS: 20/9/2012
ADN Vµ gen( TT)
I/ Môc tiªu:
II/ §å dïng d¹y häc:
- 24. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201324
III/ TiÕn tr×nh d¹y häc:
C©u 5: Nªu b¶n chÊt ho¸ häc vµ chøc n¨ng cña gen:
* B¶n chÊt ho¸ häc:
- Gen lµ vËt chÊt di truyÒn n»m trªn NST quy ®Þnh tÝnh
tr¹ng cña c¬ thÓ. B»ng thùc nghiÖm c¸c nhµ khoa häc ®· x¸c
®Þnh ®-îc b¶n chÊt cña gen lµ mét ®o¹n cña ph©n tö ADN cã
chøc n¨ng di truyÒn. Túu theo chøc n¨ng mµ gen ®-îc ph©n
thµnh nhiÒu lo¹i, chñ yÕu lµ gen cÊu tróc quy ®Þnh cÊu tróc
cña Pr.
- Trung b×nh mçi gen cã 600- 1500 cÆp nu cã tr×nh tù x¸c
®Þnh. Mçi tÕ bµo cña mçi loµi chøa nhiÒu gen: VK. E.coli
chøa 2500 gen, ruåi giÊm 500 gen...
- Ngµy nay ng-êi ta ®· hiÓu kh¸ s©u vÒ cÊu tróc cña gen vµ
®· x©y dùng ®-îc b¶n ®å di truyÒn vÒ sù ph©n bè c¸c gen
trªn NST.
* Chøc n¨ng cña gen:
- ADN mang th«ng tin DT: ADN lµ n¬i l-u tr÷ th«ng tin DT
nghÜa lµ th«ng tin vÒ cÊu tróc Pr.
- ADN truyÒn th«ng tin DT: Nhê ®Æc tÝnh nh©n ®«i mµ ADN
truyÒn ®¹t TTDT qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo vµ c¬ thÓ.
- ADN tÝch luü th«ng tin DT: ADN cã thÓ bÞ biÕn ®æi t¹o ra
nhiÒu d¹ng kh¸c nhau, ®iÒu nµy cã ý nghÜa tÝch luü th«ng
tin DT cho loµi.
C©u 6:
Mét ®o¹n cña ph©n tö ADN cã chiÒu dµi 5100 A0, cã A = 600
nu.
a. TÝnh sè l-îng c¸c lo¹i nu cßn l¹i cña ADN.
b. Sè l-îng chu k× xo¾n cña ®o¹n ph©n tö ADN ®ã.
C©u 7: Mét ®¹on ph©n tö ADN cã A = 600 nu, X = 2A.
a. T×m sè l-îng nu lo¹i T vµ G.
b. ChiÒu dµi cña ®o¹n ADN ®ã.
c. Khi ®o¹n ADN tù nh©n ®«i t¹o ra 4 ®o¹n míi cÇn ®êi hái
m«i tr-êng cung cÊp mçi lo¹i nu lµ bao nhiªu?
C©u 8: §iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a cÊu tróc ARN vµ ADN?
ADN ARN
Sè m¹h ®¬n: 2
C¸c lo¹i ®¬n ph©n: A, T, G,
X
Khèi l-îng, kÝch th-íc, sè
l-îng nu trªn ph©n tö lín
h¬n
1
A, U, G, X
Khèi l-îng, kÝch th-íc, sè
l-îng nu trªn ph©n tö nhá
h¬n .
C©u 9: V× sao nãi ADN lµ vËt chÊt di truyÒn ë cÊp ®é ph©n
tö?
- ADN lµ thµnh phÇn chÝnh cña NST mµ NST lµ c¬ së vËt chÊt
ë cÊp ®é tÕ bµo nªn ADN lµ VCDT ë cÊp ®é ph©n tö.
- 25. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201325
- ADN mang th«ng tin DT: TTDT ®-îc ®Æc tr-ng bëi thµnh
phÇn, sè l-îng vµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c lo¹i nu
- ADN truyÒn th«ng tin DT: ADN cã kh¶ n¨ng tù nh©n ®«i do
®ã cã thÓ truyÒn th«ng tin tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c.
- ADN cã thÓ bÞ ®ét biÕn( mÊt, thªm, thay thÕ, ®¶o vÞ trÝ
c¸c cÆp nu) t¹o ra v« sè d¹ng ADN kh¸c nhau, ®iÒu nµy cã ý
nghÜa tÝch luü th«ng tin DT cho loµi.
C©u 10: ARN ®-îc tæng hîp nh- thÕ nµo? §iÓm kh¸c nhau c¬
b¶n gi÷a c¬ chÕ tæng hîp ADN vµ ARN lµ g×?
* C¬ chÕ tæng hîp ARN:
D-íi t¸c dông cña enzim ARN polimeraza c¸c liªn kÕt hi®ro
tren mét ®o¹n ng¾n ph©n tö ADN t-¬ng øng víi mét gen lÇn
l-ît bÞ c¾t ®øt, hai m¹ch ®¬n cña gen t¸ch nhau ra. Trªn
m¹ch gèc cña gen, c¸c nu cña nã lÇn l-ît liªn kÕt víi
ribonu tù do cña m«i tr-êng theo nguyªn t¾c bæ sung( A- U,
T- A, G- X, X- G)
KÕt qu¶ mçi lÇn tæng hîp trªn khu«n mÉu cña gen sÏ t¹o ra
mét ph©n tö ARN cã sè l-îng, thµnh phÇn, trËt tù ph©n bè
c¸c ribonu gièng víi m¹ch bæ sung cña gen, chØ kh¸c lµ T
®-îc thay thÕ b»ng U. C¶ 3 lo¹i mARN, rARN, tARN ®Òu ®-îc
tæng hîp theo c¬ chÕ trªn.
* §iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n:
En zim xóc t¸c cho tæng hîp ADN lµ ADN polimeraza.
KÕt qu¶ t¹o ra 2 ADN con gièng hÖt ADN mÑ.
C¸c ribonu trong ph©n tö ARN míi tæng hîp gièng mÑ thay T
b»ng U cßn ADN th× hoµn toµn gièng ADN mÑ.
* Chøc n¨ng cña ARN:
+ mARN: TruyÒn ®¹t th«ng tin DT tõ gen sang s¶n phÈm ®Ó
h×nh thµnh tÝnh tr¹ng, quy ®Þnh cÊu tróc ph©n tö Pr.
+ tARN: VËn chuyÓn, l¾p r¸p c¸c aa vµo chuçi polipeptit dùa
trªn nguyªn t¾c bæ sung gi÷a bé ba ®èi m· vµ bé ba m· sao.
+ rARN: Liªn kÕt mét sè ph©n tö Pr ®Ó t¹o ra riboxom, tiÕp
xóc víi mARN mµ tæng hîp nªn Pr.
Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN lµ c¬ së ®¶m b¶o cho gen thùc hiÖn
tæng hîp Pr ë tÕ bµo chÊt, tõ ®ã s¶n phÈm Pr ®Ó h×nh thµnh
tÝnh tr¹ng.
C©u 11: Ph©n tö mARN cã mA = 150, mU = 300, mG = 600, mX =
450.
a. X¸c ®Þnh mçi lo¹i nu cña gen tæng hîp nªn ph©n tö mARN
nãi trªn.
b. ChiÒu dµi cña gen lµ bao nhiªu A0.
C©u 12: CÊu tróc cña ph©n tö protein:
- Pr lµ ph©n tö ®¹i ph©n tö cã cÊu tróc ®a ph©n víi ®¬n
ph©n lµ c¸c axit amin. Cã kho¶ng 20 lo¹i aa c¬ b¶n t¹o nªn
1014- 1015 lo¹i Pr lµm cho Pr cã tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï
kh¸c nhau bëi sè l-îng, thµnh phÇn, tr×h tù s¾p xÕp c¸c aa.
- 26. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201326
- §-îc cÊu t¹o tõ 4 lo¹i nguyªn tè chÝh lµ C, H, O, N.
ngoµi ra cßn cã thªm c¸c nguyªn tè kh¸c S, P, Ca...
- Mçi aa gåm 3 thµnh phÇn: mét gèc hidro cacbon( quyÕt ®Þnh
tÝnh chÊt cña aa), nhãm amino( - NH2), nhãm cacboxin( -
COOH)
R- CH- NH2
COOH
- C¸c aa nèi víi nhau b»ng liªn kÕt peptit lµ liªn kÕt ®-îc
h×nh thµnh gi÷a nhãm amino cña aa nµy víi nhãm cacboxin cña
aa bªn c¹nh ®ång th-ßi gi¶i phãng mét ph©n tö n-íc.
R- CH- NH2 H2N- CH- COOH
COOH R
TÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña Pr ®-îc quy ®Þnh bëi sè l-îng,
thµnh phÇn, tr×nh tù s¾p xÕp c¸c aa trong ph©n tö Pr. Ngoµi
ra ßn ®-îc quy ®Þnh bëi cÊu tróc kh«ng gian cña Pr víi 4
bËc cÊu tróc
+ CÊu tróc bËc 1: Lµ chuçi pp ®¬n gi¶n do c¸c aa s¾p xÕp
theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh, liªn kÕt víi nhau b»ng liªn kÕt
peptit. CÊu tróc bËc 1 t¹o nªn tÝnh ®Æc tr-ng cho mçi lo¹i
Pr.
+ CÊu tróc bËc 2: Cho chuçi pp xo¾n lß xo ®Òu ®Æn, c¸c vßng
xo¾n ë Pr d¹ng sîi cßn bÖn l¹i víi nhau kiÓu d©y thõng t¹o
cho sîi chÞu lùc khoÎ h¬n.
+ CÊu tróc bËc 3: Do chuçi bËc 2 xo¾n l¹i, lµ h×nh d¹ng
kh«ng gian 3 chiÒu cña Pr coa d¹ng cuén xo¾n xÕp theo kiÓu
®Æc tr-ng cho tõng lo¹i Pr.
+ CÊu tróc bËc 4: Cho 2 hay nhiÒu sîi cÊu tróc bËc 3 cuén
xo¾n t¹o thµnh d¹ng cÇu.
* Chøc n¨ng cña Protein: 6 chøc n¨ng c¬ b¶n:
+ Chøc n¨ng cÊu tróc: Lµ thµnh phÇn cÊu t¹o nªn chÊt nguyªn
sinh, lµ thµnh phÇn t¹o nªn c¸c bµo quan vµ mµng sinh chÊt(
mµng lipo protein) tõ ®ã h×nh thµnh nªn c¸c ®Æc ®iÓm gi¶i
phÉu, h×nh th¸i cña c¸c m«, c¬ quan, hÖ c¬ quan, hÖ c¬ quan
vµ c¬ thÓ.
VD: Keratin lµ thµnh phÇn cÊu t¹o nªn l«ng, tãc, mãng, sõng
+ Chøc n¨ng xóc t¸c( thµnh phÇn cÊu t¹o nªn enzim)
HiÖn cã kho¶ng 35000 lo¹i enzim tham gia xóc t¸c cho c¸c
ph¶n øng kh¸c nhau trong c¬ thÓ.
VD: Tæng hîp ARN cÇn sù tham gia cña enzim ARN polimeraza,
khi ph©n gi¶i ARN thµnh ribonu cÇn enzim ribonucleaza.
+ Chøc n¨ng ®iÒu hoµ( Pr lµ thµnh phÇn cÊu t¹o cña hormon)
qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt trong c¬ thÓ.
C¸c hormon phÇn lín lµ Pr cã ho¹t tÝnh sinh häc rÊt cao.
VD: Insulin cã vai trß ®iÒu hoµ hµm l-îng ®-êng trong m¸u,
tiroit ®iÒu hoµ søc lín cña c¬ thÓ.
+ Chøc n¨ng b¶o vÖ:Pr lµ thµnh phÇn cÊu t¹o cña kh¸ng thÓ.
- 27. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201327
+ Chøc n¨ng vËn ®éng: Pr t¹o nªn c¸c lo¹i c¬ cã vai trß vËn
®éng c¬ thÓ thùc hiÖn chøc n¨ng c¸c cö ®éng nuèt, co bãp
cña tim, vËn ®éng c¸c c¬ ch©n, c¬ tay, c¬ liªn s-ên... t¹o
nªn c¸c thoi t¬ v« s¾c gåm c¸c d©y t¬ v« s¾c nèi víi c¸c
NST vµ co rót c¸c sîi t¬ ®Ó di chuyÓn c¸c NST vÒ 2 cùc cña
tÕ bµo.
+ Chøc n¨ng cung cÊp n¨ng l-îng: ThiÐu hôt G, L c¬ thÓ cã
thÓ huy ®éng Pr cung cÊp n¨ng l-îng cho tÕ bµo ho¹t ®éng.
C©u 12: Gi¶i thÝch v× sao tr©u bß ¨n cá nh-ng thÞt tr©u l¹i
kh¸c thÞt bß?
V× sè l-îng, thµnh phÇn c¸c aa s¾p xÕp trong chuçi pp kh¸c
nhau ë tr©u vµ bß dÉn ®Õn Pr ë tr©u vµ bß kh¸c nhau do ®ã
c¸c tÝnh tr¹ng do Pr biÓu hiÖn ë tr©u kh¸c ë bß.
C©u 13:Nªu mèi quan hÖ gi÷a ADN- ARN- Protein.
ADN ARN Protein
Sè l-îng, thµnh phÇn tr×nh tù s¾p xÕp c¸c nu trong ph©n tö
ADN sÏ quy ®Þnh sè l-îng, thµnh phÇn, tr×nh tù s¾p xÕp c¸c
ribonu trong ph©n tö ARN tõ ®ã quy ®Þnh sè l-îng, thµnh
phÇn, tr×nh tù c¸c aa trong ph©n tö Pr tõ ®ã quy ®Þnh tÝnh
tr¹ng.
V× vËy tõ cÊu tróc cña gen cã thÓ suy ra cÊu tróc cña ARN
theo nguyªn t¸c bæ sung vµ cÊu tróc cña Pr. Pr t-¬ng t¸c
víi m«i tr-êng ®Ó h×nh thµnh c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc tr-ng. Nh-
vËy gen quy ®Þnh tÝnh tr¹ng.
C©u 14: Mét gen dµi 5100A0 cã thÓ phiªn m· mét mARN cã bao
nhiªu ribonu vµ m· ho¸ ®-îc bao nhiªu aa trong ph©n tö Pr?
Gi¶i:
Sè nu cña gen = 5100/ 3,4 x 2 = 3000( nu)
Sè ribonu = 3000/2 = 1500( ribonu)
Sè aa = 1500/ 3 = 500( aa)
C©u 15: NÕu cho r»ng mçi nu cña gen nÆng 300®vC, mçi aa
nÆng 110®vC th× gen vµ Pr do gen m· ho¸ c¸i nµo nÆng h¬n?
V× sao? BiÕt r»ng tÊt c¶ c¸c nu cña gen ®Òu m· ho¸ c¸c aa.
Khèi l-îng ADN nÆng h¬n.
Gi¶ sö gen cã 3000 nu th× khèi l-îng gen = 3000 x 300=
9.105®vC.
Tõ 3000 nu t¹o ra 500aa. Do ®ã khèi l-îng Pr = 500x 110 =
55000®vC
KÝ duyÖt gi¸o ¸n ®Çu
tuÇn 7:
Ngµy 01/10/2012.
- 28. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201328
TTCM: NguyÔn V¨n LiÖu.
...........................................................
.................o0o.......................................
............
TuÇn 8:
NS: 01/10/2012.
Ch-¬ng IV/ BiÕn dÞ
I/ Môc tiªu:
- Néi dung:
+ Nªu ®-îc kh¸i niÖm biÕn dÞ
+ Ph¸t biÓu ®-îc kh¸i niÖm ®ét biÕn gen vµ kÓ ®-îc c¸c d¹ng
®ét biÕn gen.
+ KÓ ®-îc c¸c d¹ng ®ét biÕn cÊu tróc vµ sè l-îng NST( thÓ
dÞ béi, thÓ ®a béi)
+ Nªu ®-îc nguyªn nh©n ph¸t sinh vµ mét sè biÓu hiÖn cña
®ét biÕn gen vµ ®ét biÕn NST.
+ §Þnh nghÜa ®-îc th-êng biÕn vµ møc ph¶n øng.
+ Nªu ®-îc mèi quan hÖ kiÓu gen, kiÓu h×nh vµ ngo¹i c¶nh,
nªu ®-îc mét sè øng dông cña mèi quan hÖ ®ã.
- KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng thu thËp tranh ¶nh, mÉu vËt
liªn quan ®Õn ®ét biÕn vµ th-êng biÕn.
II/ Néi dung:
C©u 1:§ét biÕn gen lµ g×? Cho vÝ dô minh ho¹.
§ét biÕn gen lµ nh÷ng biÕn ®æi trong cÊu tróc cña gen do
¶nh h-ëng phøc t¹p cña m«i tr-êng trong vµ ngoµi c¬ thÓ tíi
ph©n tö ADN, cuÊt hiÖn do tù nhiªn hoÆc con ng-êi.
VD: §ét biÕn mÊt kh¶ n¨ng tæng hîp chÊt dÖp lôc ë lóa, lîn
cã ®Çu vµ ch©n sau dÞ d¹ng, ®ét biÕn c©y cøng vµ nhiÒu b«ng
ë lóa...
C©u 2: Mét gen cã A = 600 nu, G= 900nu.
a. nÕu khi ®ét biÕn gen ®ét biÕn cã A= 601nu, G= 900nu.
§©y lµ ®ét biÕn g×?
b. NÕu khi ®ét biÕn gen ®ét biÕn cã A= 599nu, G= 901nu
§©y lµ ®ét biÕn g×?
c. nÕu khi ®ét biÕn gen ®ét biÕn cã A= 599 nu, G= 900nu.
§©y lµ ®ét biÕn g×?
d. NÕu khi ®ét biÕn sè l-îng, thµnh phÇn c¸c nu kh«ng ®æi,
chØ thay ®«i tr×nh tù ph©n bè c¸c nu th× ®©y lµ ®ét biÕn
g×. BiÕt r»ng ®ét biÕn chØ liªn quan ®Õn 1 cÆp nu.
C©u 3: Cã nh÷ng lo¹i ®ét biÕn gen nµo? Cho vÝ dô minh ho¹?
Nguyªn nh©n g©y ®ét biÕn gen lµ g×?
MÊt, thªm, thay thÕ, ®¶o vÞ trÝ cña c¸c cÆp nu.
Gen ban ®Çu: A T G X X X G T T A
T A X G G G X A A T
GEN I: A T X X X G T T A
- 29. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201329
T A G G G X A A T ( mÊt
cÆp G- X)
GEN II: A T G X G X X G T T A (
thªm cÆp G- X)
T A X G X G G X A A T
GEN III: A T G A X X G T T A( thay
cÆp G- X b»ng cÆp A- T)
T A X T G G X A A T
GEN IV: A G T X X X G T T A( ®¶o vÞ
trÝ cÆp T- A víi cÆp G- X)
T X A G G G X A A T
Nguyªn nh©n g©y ®ét biÕn gen:
- Trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn lµ do rèi lo¹n sù sao chÐp ADN
d-¬Ý ¶nh h-ëng phøc t¹p cña m«i tr-êng ngoµi vµ m«i tr-êng
trong c¬ thÓ.
- Trong thùc nghiÖm: G©y ®ét biÕn b»ng c¸c t¸c nh©n vËt lÝ(
chiÕu tia anpha, tia gamma....), c¸c t¸c nh©n ho¸ häc( 5-
brom uraxin...)
C©u 4: C¸c d¹ng ®ét biÕn NST:
- MÊt ®o¹n: Do t¸c nh©n ®ét biÕn lµm mÊt mét ®o¹n NST.
VD: MÊt mét ®o¹n ë NST 21 g©y bÖnh ung th- m¸u.
- §¶o ®o¹n: T¸c nh©n §B lµm ®øt ra 1 ®o¹n mang gen, ®o¹n
nµy quay trë l¹i 1800 g¾n vµo chç bÞ ®øt lµm thay ®æi vÞ
trÝ ph©n bè trªn gen trªn NST.
- LÆp ®o¹n: Do t¸c nh©n §B, NST ®-îc l¾p thªm 1 hoÆc 1 sè
®o¹n gièng mét trong nh÷ng ®o¹n vèn cã cña NST ®ã v× vËy
lµm t¨ng mét sè gen cïng lo¹i.
VD: LÆp ®o¹n 16A ë ruåi giÊm lµm m¾t h×nh cÇu trë thµnh m¾t
dÑt, nÕu lÆp nhiÒu ®o¹n sÏ lµm ruåi giÊm mÊt h¼n m¾t. LÆp
®o¹n còng cã tr-êng hîp lµm t¨ng c-êng ®é biÓu hiÖn cña
tÝnh tr¹ng nh- ë lóa ®¹i m¹ch lÆp mét ®o¹n lµm t¨ng ho¹t
tÝnh cña enzim amilaza øng dông trong s¶n xuÊt bia.
- ChuyÓn ®o¹n t-¬ng hç: Cã sù t¸ch ra cña mét ®o¹n trªn c¶
2 NST kh«ng cïng nguån vµ 2 ®o¹n nµy trao ®æi cho nhau.
ChuyÓn ®o¹n kh«ng t-¬ng hç: 1 ®o¹n NST nµy ®øt ra vµ g¾n
vµo 1 NST nguyªn vÑn kh«ng cïng nguån.
C¶ 2 c¸ch chuyÓn ®o¹n ®Òu lµm cho gen trªn NST ph©n bè l¹i,
nh÷ng chuyÓn ®o¹n lín th-êng g©y chÕt, lµm gi¶m hoÆc mÊt
kh¶ n¨ng sinh s¶n.
VD: ChuyÓn ®o¹n tõ NST sè 4 sang NST sè 14 ë lîn Lan®rat
lµm gi¶m 56% kh¶ n¨ng sinh s¶n.
Nguyªn nh©n g©y §B: Do c¸c t¸c nh©n vËt lÝ vµ ho¸ häc ë m«i
tr-êng ngo¹i c¶nh ®· ph¸ vì cÊu tróc NST hay lÆp l¹i c¸c
gen trªn NST.
Vai trß: G©y ra c¸c rèi lo¹n hoÆc bÖnh liªn quan ®Õn cÊu
tróc NST. Tuy nhiªn vÉn cã 1 sè §B cã lîi.
- 30. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201330
C©u 5: C¬ chÕ ph¸t sinh ®ét biÕn sè l-îng NST:
P: 2n x 2n P: XX x XY
GP n 2n GP: X XY 0
F1: 3n n
F1: XXY X
Do kh«ng ph©n li trong qu¸ tr×nh gi¶m ph©n t¹o ra giao tö
chøa 2 NST vµ giao tö 0 NST. 2 giao tö nµy kÕt hîp víi giao
tö b×nh th-êng t¹o ra thÓ 1 nhiÔm vµ thÓ 3 nhiÔm.
VD: ë ng-êi cã 3 NST sè 21 g©y bÖnh §ao, cÆp NST giíi tÝnh
mÊt ®i 1 NST giíi tÝnh t¹o d¹ng XO h×nh thµnh triÖu chøng
T¬cn¬.
- C¬ chÕ h×nh thµnh thÓ ®a béi: Xö lÝ b»ng c¸c t¸c nh©n vËt
lÝ( tia phãng x¹, thay ®æi nhiÖt ®é ®ét ngét), ho¸ chÊt(
consixin, 5 brom uraxin...) vµo tÕ bµo lóc nguyªn ph©n hoÆc
gi¶m ph©n hoÆc ¶nh h-ëng phøc t¹p cña m«i tr-êng trong c¬
thÓ g©y rèi lo¹n ph©n bµo.
C©u 6: Cho 2 thø cµ chua l-ìng béi thuÇn chñng, mét thø cã
qu¶ ®á vµ 1 thø cã qu¶ vµng thu ®-îc F1 toµn qu¶ ®á l-ìng
béi. Cho t¸c ®éng consixin ®Ó tø béi qu¸ c©y lai F1. Cho F1
tø béi qu¶ ®á tù thô phÊn ®-îc F2: 1750 c©y qu¶ ®á: 50 c©y
qu¶ vµng.
Tr×nh bµy s¬ ®å lai tõ P ®Õn F2 biÕt r»ng qu¶ ®á A, vµng a,
c©y tø béi khi gi¶m ph©n cho giao tö 2n cã søc sèng.
Gi¶i: P( t/c): AA( qu¶ ®á) x aa( qu¶ vµng)
F1: 100% Aa( qu¶ ®á) consixin AAaa( qu¶ ®á)
F1 x F1: AAaa( qu¶ ®á) x AAaa( qu¶ ®á)
GF1: AA, aa, A, a AA, aa, A, a
F2: 1 AAAA: 2 AAA: 2 AAaa:2 AAa: 2 Aaa:1 AA: 2
Aa: 1 aaaa:2 aaa: 1 aa.
KÝ duyÖt gi¸o ¸n ®Çu
tuÇn 8:
Ngµy 08/10/2012.
TTCM: NguyÔn V¨n LiÖu.
........................................................o0o
...........................................................
..............
TuÇn 9:
NS: 08/ 10/ 2012.
Ch-¬ng IV/ BiÕn dÞ( TT)
I/ Môc tiªu:
- KiÕn thøc:
+ Ph©n biÖt ®-îc thuowngf biÕn víi ®ét biÕn.
- 31. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201331
+ Ph©n biÖt ®-îc trÎ ®ång sinh cïng trøng vµ ®ång sinh kh¸c
trøng.
+ Nªu ®-îc kh¸i niÖm møc ph¶n øng, kÜ thuËt gen, c«ng nghÖ
sinh häc, ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ vµ ý nghÜa.
- KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸ kiÕn thøc vµ
ph-¬ng ph¸p lµm bµi.
- Th¸i ®é: Cã th¸i ®é nghiªm tóc khi häc tËp.
II/ Néi dung:
C©u 7: Ph©n biÖt ®ét biÕn víi th-êng biÕn:
Th-êng biÕn: Lµ nh÷ng biÕn ®æi cña kiÓu h×nh ph¸t sinh
trong ®êi sèng cña c¸ thÓ d-íi ¶nh h-ëng trùc tiÕp cña m«i
tr-êng. Th-êng biÕn biÓu hiÖn ®ång lo¹t theo mét h-íng x¸c
®Þnh t-¬ng øng víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh, kh«ng cã kh¶ n¨ng
di truyÒn.
Th-êng biÕn §ét biÕn
- Lµ nh÷ng biÕn ®æi cña kiÓu
h×nh ph¸t sinh trong ®êi
sèng cña c¸ thÓ d-íi ¶nh
h-ëng trùc tiÕp cña m«i
tr-êng.
- Kh«ng di truyÒn cho thÕ hÖ
sau.
- XuÊt hiÖn víi tÇn sè cao.
- Th-êng cã lîi, gióp cho c¬
thÓ thÝch nghi tèt h¬n víi
®iÒu kiÖn sèng cña m«i
tr-êng.
- Lµ nh÷ng biÕn ®æi trong
vËt chÊt di truyÒn( ADN,
NST) d-íi t¸c ®éng cña m«i
tr-êng.
- Di truyÒn ®-îc.
- XuÊt hiÖn víi tÇn sè thÊp
mét c¸ch ngÉu nhiªn.
- Th-êng cã h¹i
Møc ph¶n øng: Lµ giíi h¹n th-êng biÕn cña mét kiÓu gen( 1
nhãm gen) tr-íc nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i tr-êng kh¸c nhau. Møc
ph¶n øng do kiÓu gen quy ®Þnh. Kh«ng cã kh¶ n¨ng di truyÒn.
C©u 8:ThÕ nµo lµ nghiªn cøu ph¶ hÖ? Nghiªn cøu ph¶ hÖ cã ý
nghÜa g×?
Nghiªn cøu ph¶ hÖ lµ ph-¬ng ph¸p theo dâi sù di truyÒn cña
mét tÝnh tr¹ng nhÊt ®Þnh cña nh÷ng ng-êi thuéc cïng mét
dßng hä qua nhiÒu thÕ hÖ ®Ó x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm di truyÒn cña
tÝnh tr¹ng ®ã.
- ý nghÜa: T×m hiÓu sù di truyÒn cña mét tÝnh tr¹ng nµo ®ã.
Sù di truyÒn cña tÝnh tr¹ng cã liªn quan ®Õn
giíi tÝnh hay kh«ng.
X¸c ®Þnh ®-îc tÝnh tr¹ng nµo lµ tÝnh tr¹ng
tréi.
TÝnh tr¹ng nµo phô thuéc m«i tr-êng, tÝnh tr¹ng
nµo do gen quy ®Þnh.
- 32. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201332
VD: TÝnh tr¹ng mµu m¾t ë F2 xuÊt hiÖn ë c¶ nam vµ n÷ do ®ã
gen quy ®Þnh tÝnh tr¹ng nµy kh«ng n»m trªn NST giíi tÝnh mµ
n»m trªn NST th-êng.
* §ång sinh cïng trøng: §-îc sinh ra tõ 1 trøng ®-îc thô
tinh víi 1 tinh trïng. Qua c¸c lÇn nguyªn ph©n hîp tö ®-îc
h×nh thµnh 2, 3, 4, 5... tÕ bµo riªng lÎ ph¸t triÓn thµnh 1
c¬ thÓ. TrÎ ®ång sinh cïng trøng gièng nhau vÒ ph-¬ng diÖn
di truyÒn, cã kiÓu gen ®ång nhÊt Ýt nhÊt lµ ®èi víi hÖ gen
trong nh©n, cïng giíi tÝnh, cïng nhãm m¸u, mµu tãc, mµu da,
d¹ng tãc, dÔ m¾c cïng 1 lo¹i bÖnh.
* §ång sinh kh¸c trøng: §-îc sinh ra tõ 2 hay nhiÒu trøng
rông cïng 1 lóc ®-îc thô tinh bëi c¸c tinh trïng kh¸c nhau.
Do ®ã chóng th-êng kh¸c nhau vÒ ph-¬ng diÖn di truyÒn, kh¸c
nhau vÒ kiÓu gen, cã thÓ cïng giíi tÝnh hay kh¸c giíi tÝnh,
cã thÓ m¾c c¸c bÖnh di truyÒn kh¸c nhau.
*Vai trß cña nghiªn cøu trÎ ®ång sinh: Nu«i trÎ ®ång sinh
trong cïng mét ®iÒu kiÖn gièng nhau hay kh¸c nhau d· cho
phÐp nghiªn cøu ¶nh h-ëng cña m«i tr-êng ®èi víi cïng 1
kiÓu gen ë c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau. So s¸nh trÎ
®ång sinh cïng trøng vµ trÎ ®ång sinh kh¸c trøng khi cïng
sèng trong m«i tr-êng gièng nhau cho phÐp x¸c ®Þnh ®-îc vai
trß di truyÒn trong sù ph¸t triÓn tÝnh tr¹ng.
C©u 9: KÜ thuËt gen: Lµ tËp hîp nh÷ng ph-¬ng ph¸p t¸c ®éng
®Þnh h-íng lªn ADN cho phÐp chuyÓn gen tõ mét c¸ thÓ cña
loµi nµy sang c¸ thÓ loµi kh¸c.
Gåm 3 b-íc:
+ T¸ch ADN tõ c¬ thÓ cho vµ ADN dïng lµm thÓ truyÒn( ADN
cña plasmid)
+ C¾t nèi ®Ó t¹o ADN t¸i tæ hîp.
+ §-a ADN t¸i tæ hîp vµo c¬ thÓ nhËn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho
sù biÓu hiÖn cña gen ghÐp.
Vµo tÕ bµo §V, TV, nÊm men, ®o¹n ADN ®-îc chuyÓn g¾n vµo
NST tÕ bµo nhËn tù nh©n ®«i truyÒn qua c¸c tÕ bµo tiÕp theo
qua c¬ chÕ ph©n bµo chØ huy qu¸ tr×nh tæng hîp protein cho
c¸c gen m· ho¸ trong ®o¹n ®ã.
øng dông kÜ thuËt gen:
+ T¹o ra c¸c chñng vi sinh vËt míi s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm
sinh häc víi sè l-îng lín vµ gi¸ thµnh rÎ.
+ T¹o ra gièng c©y trång biÕn ®æi gen: TËp trung c¸c gen cã
n¨ng suÊt cao, hµm l-îng dinh d-ìng cao, kh¸ng s©u bÖnh,
kh¸ng thuèc diÖt cá d¹i vµ chÞu ®-îc c¸c ®iÒu kiÖn bÊt lîi,
t¨ng thêi h¹n b¶o qu¶n, khã bÞ dËp n¸t khi vËn chuyÓn....
+ T¹o ra ®éng vËt biÕn ®æi gen: ChuyÓn gen sinh tr-ëng tõ
bß vµo lîn gióp cho hiÖu qu¶ tiªu thô thøc ¨n cao h¬n, Ýt
mì h¬n lîn b×nh th-êng.
- 33. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201333
C©u 10: C«ng nghÖ sinh häc: Lµ ngµnh c«ng nghÖ sö dông tÕ
bµo sèng vµ c¸c qu¸ tr×nh sinh häc ®Ó t¹o ra c ¸c s¶n phÈm
sinh häc cÇn thiÕt cho con ng-êi.
VD: C«ng nghÖ lªn men ®Ó s¶n xuÊt chÕ phÈm vi sinh dïng
trong ch¨n nu«i trång trät vµ b¶o qu¶n.
C«ng nghÖ tÕ bµo §V vµ TV.
C«ng nghÖ chuyÓn nh©n vµ chuyÓn ph«i.
C«ng nghÖ sinh häc xö lÝ m«i tr-êng.
C«ng nghÖ gen....
C©u 11:
- -u thÕ lai: Khi lai gi÷a c¸c loµi, c¸c thø, c¸c gièng
hoÆc c¸c dßng thuÇn cã kiÓ gen kh¸c nhau, c¬ thÓ lai F1
th-êng cã c¸c ®Æc ®iÓm v-ît tréi bè mÑ vÒ søc sèng, sinh
tr-ëng, t¨ng kh¶ n¨ng chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña
m«i tr-êng, t¨ng kh¶ n¨ng sö dông chÊt dinh d-ìng.
- Nguyªn nh©n t¹o -u thÕ lai:
+ Do F1 dÞ hîp theo nhiÒu gen trong ®ã gen lÆn kh«ng ®-îc
biÓu hiÖndo ®ã søc sèng ®-îc t¨ng c-êng, ®ång ho¸, dÞ ho¸
m¹nh, c¬ thÓ lai cã n¨ng suÊt, phÈm chÊt tèt.
VD: P: AABBcc x aabbCC
F1: AaBbCc.
Nh-ng cµng vÒ sau tØ lÖ gen dÞ hîp cµng gi¶m do ®ã -u thÕ
lai cµng gi¶m.
+ Do sù céng gép cña c¸c gen tréi cã lîi: PhÇn lín c¸c gen
tréi lµ c¸c gen cã lîi, hiÖn t-îng nµy thÊy râ ë c¸c tÝnh
tr¹ng ®a gen nh- chiÒu cao c©y, n¨ng suÊt th-êng phô thuéc
vµo sè l-îng c¸c gen tréi cã trong kiÓu gen.
- Ph-¬ng ph¸p t¹o -u thÕ lai:
+ Lai kh¸c dßng kÐp: A x B C C x F H.
D x E F
+ Lai kh¸c dßng ®¬n: Cho 2 dßng thô phÊn liªn tôc qua 5- 7
thÕ hÖ ®Ó t¹o ra c¸ dßng lai thuÇn råi lai chóng víi nhau
sÏ ®-îc d¹ng -u thÕ lai kh¸c dßng.
A x B C.
+ Lai thuËn vµ lai nghÞch: -u thÕ lai phô thuéc vµo c¶ ®Æc
tÝnh cña tÕ bµo chÊt. V× vËy kÕt qu¶ phÐp lai thuËn nghÞch
kh«ng gièng nhau.
+ Lai kh¸c loµi: Th-êng tiÕn hµnh ®èi víi thùc vËt. Cho lai
2 loµi víi nhau sau ®ã tø béi ho¸ c¬ thÓ lai thu ®-îc c©y
lai cã -u thÕ lai lín h¬n.
- Giao phèi gÇn: Lµ sù giao phèi gi÷a c¸c c¸ thÓ cã quan
hÖ hä hµng gÇn nh- anh chÞ em cïng bè mÑ hoÆc gi÷a bè mÑ
víi con c¸i cña chóng.
Giao phèi gÇn qua nhiÒu thÕ hÖ lµm gi¶m tØ lÖ dÞ hîp, ®ång
hîp tö t¨ng lªn, c¸c gen lÆn bÊt lîi cã thÓ biÓu hiÖn ra
kiÓu h×nh. V× giao phèi gÇn sÏ lµm xuÊt hiÖn c¸c kiÓu gen
- 34. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201334
®ång hîp tö t¹o ra c¸c dßng thuÇn cã vai trß trong tiÕn
ho¸.
Sinh ra hiÖn t-îng tho¸i ho¸ dÉn ®Õn søc sèng kÐm, sinh
tr-ëng vµ ph¸t triÓn kÐm, n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt gi¶m, tÝnh
chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn bÊt lîi kÐm. ë ®éng vËt th-êng
xuÊt hiÖn qu¸i thai, dÞ h×nh.
KÝ gi¸o ¸n ®Çu tuÇn
9:
Ngµy 15/10/2012.
TTCM: NguyÔn V¨n
LiÖu.
TuÇn 10:
NS: 10/ 10/ 2012.
I/ Môc tiªu:
- KiÕn thøc:
+ Gi¶i ®-îc c¸c bµi tËp mang tÝnh chÊt tæng hîp.
+ Kh¸i qu¸t ®-îc kiÕn thøc ®· häc, gi¶i ®-îc c¸c d¹ng bµi
tËp di truyÒn.
- KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi vµ ph-¬ng ph¸p lµm bµi
thi qua gi¶i ®Ò.
- Th¸i ®é: Cã th¸i ®é nghiªm tóc khi lµm bµi.
II/ §å dïng d¹y häc:
§Ò kiÓm tra, ®¸p ¸n.
M¸y tÝnh bá tói.
III/ TiÕn tr×nh d¹y häc:
1. KiÓm tra bµi cò: TiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh d¹y häc
2. Bµi míi:
ĐỀ THI HSG CẤP HUYỆN Cam Lé Năm học 2007-2008
Môn thi: Sinh học – Lớp 9
Thời gian làm bài: 150 phút
Câu 1.( 2đ ) So sánh kết quả lai phân tích F1 trong 2 trường hợp di truyền độc lập và di
truyền liên kết của 2 cặp tính trạng?
Câu 2.( 3đ ) Câu trúc điển hình của NST được biểu hiện rõ nhất ở kì nào của quá trình
nguyên phân? Mô tả cấu trúc đó? Phân biệt bộ NST đơn bội và bộ NST lưỡng bội?
Câu 3.(3đ ) Khi cho cây cà chua F1 giao phấn với nhau, người ta thu được F2 có: 450
cây quả đỏ và 150 cây quả vàng
a. Hãy dựa vào 1 quy luật di truyền nào đó của Menđen để xác định tính trội tính lặn và
lặp quy ước gen.
b. Lập sơ đồ giao phấn của F1.
c. Xác định kiểu gen của P đã tạo ra các cây F1 nói trên và viết sơ đồ lai minh
họa.
- 35. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201335
Câu 4.(3đ ) Cho một đoạn mạch đơn ( mạch khuôn mẫu ) của gen có trình tự các
nuclêôtit là – A – X – T – T – A – X – X – G – A – A – T – X –
a. Hãy xác định trình tự các nuclêôtit của đoạn mạch đơn bổ sung với nó? Giải thích vì
sao?
b. Đoạn mạch ARN thông tin ( mARN ) được tổng hợp từ mạch khuôn mẫu của gen có
trình tự các nuclêôtit như thế nào? Giải thích?
c. Phân tử Prôtêin được tổng hợp do gen đó quy định có bao nhiêu axit amin, giải thích?
Câu 5.( 3đ ) Một đoạn ADN bình thường, có số nuclêôtit loại Ađênin là 27 và loại
Guanin là 63. Do tác nhân phóng xạ, đoạn ADN này bị đột biến và có số nuclêôtit loại
Ađênin là 26 và loại Guanin vẫn giữ nguyên.
a. Đây là dạng đột biến nào?
b. Chiều dài của đoạn ADN bị đột biến thay đổi như thế nào so với đoạn ADN
bình thường?
c. Biểu thức A + G = T + X còn đúng hay không đối với đoạn ADN bị đột biến?
Vì sao?
Câu 6.( 3đ ) Một hợp tử ở người có 2n = 46 thực hiện nguyên phân:
a. Khi ở kì trung gian, sau khi tự nhân đôi hợp tử trên có bao nhiêu tâm động, bao
nhiêu Crômatit?
b. Khi chuyển sang kì đầu, hợp tử trên có bao nhiêu NST kép?
c. Khi chuyển sang kì giữa, hợp tử trên có bao nhiêu NST kép, bao nhiêu tâm
động, bao nhiêu Crômatit?
d. Khi ở kì sau, hợp tử trên có bao nhiêu NST đơn, bao nhiêu tâm động?
Câu 7.(3đ ) Ở người, gen D quy định lông mi dài là trội hoàn toàn so với gen d quy
định lông mi ngắn. Các gen này nằm trên NST thường.
Bố và mẹ đều có lông mi dài, sinh được 1 con gái có lông mi dài và một con trai có
lông mi ngắn.
Xác định kiểu gen của bố, mẹ, con trai và con gái?
ĐÁP ÁN ĐỀ THI HSG huyÖn cam lé
Câu 1.(2đ ) So sánh kết quả lai phân tích F1 trong trường hợp di truyên độc lập và di
truyền liên kết của 2 cặp tính trạng theo bảng sau:
Di truyền độc lập Di truyền liên kết
F1 lai phân tích.
F1: Hạt vàng, trơn x Hạt
xanh, nhăn
AaBb
aabb
GF1:AB, Ab, aB, ab
ab
FB: 1AaBb: 1 Aabb : 1aaBb : 1
aabb
Kiểu hình : 1 vàng, trơn : 1 vàng,
nhăn
1 xanh, trơn : 1 xanh,
nhăn
- Kết quả xuất hiện biến dị tổ hợp:
F1 lai phân tích
F1: Thân xám, cánh dài x thân đen,
cánh cụt
bv
BV
bv
bv
GF1 : BV , bv bv
FB : 1
bv
BV
: 1
bv
bv
Kiểu hình : 1 thân xám , cánh dài .
1 thân đen , cánh cụt .
- Kết quả không xuất hiện biến dị tổ
hợp
- 36. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201336
vàng, nhăn và xanh, trơn
Câu 2.( 3đ ) Cấu trúc điển hình của NST được biểu hiện rõ nhất ở kì giữa của quá trình
nguyên phân.
Ở kì giữa: NST gồm 2 Crômatit ( nhiễm sắc tử chị em ) gắn với nhau ở tâm động.
Tâm động là nơi nối tơ vô sắc để giúp cho NST di chuyển về 2 cực của tế bào ( 1,5 đ )
Bộ NST chứa các cặp NST tương đồng gọi là bộ NST lưỡng bội ( 2n ). Bộ NST mà
trong giao tử chỉ chứa 1 NST của mỗi cặp tương đồng gọi là bộ NST đơn bội( n ). (
1,5đ )
Câu 3.( 3đ )
a. Xác định tính trội, lặn và quy ước gen ( 1đ )
Xét kết quả F2 có: 450 quả đỏ : 150 quả vàng 3 quả đỏ : 1 quả vàng. F2 có tỉ lệ kiểu
hìnhcủa quy luật phân li của Menđen.Dựa vào quy luật này suy ra tính trạng quả đỏ trội
hoàn toàn so với quả vàng
Quy ước: Gen A – Quả đỏ; gen a – quả vàng
b. Sơ đồ giao phấn của F1 (1đ )
F2 có tỉ lệ 3 trội : 1 lặn suy ra F1 đều có kiểu gen dị hợp Aa
Sơ đồ lai: F1: Aa( quả đỏ ) x Aa( quả đỏ )
GF1: A, a A, a
F2: 1AA : 2Aa : 1aa
Kiểu hình: 3 quả đỏ:1 quả vàng
c. Kiểu gen của P (1đ )
F1 đều dị hợpAa suy ra kiểu gen của P phải thuần chủng về cặp tính trạng tương
phản nên cây quả đỏ có kiểu gen AA, cây quả vàng có kiểu gen aa
Sơ đò minh họa: P: AA( quả đỏ ) x aa( quả vàng )
GP: A a
F1: Aa( quả đỏ )
Câu 4.(3đ )
a. Trình tự các nuclêôtit trên mạch bổ sung là:
- T – G – A – A – T – G – G – X – T – T – A – G –
Vì các nuclêôtit giữa 2 mạch đơn liên kể với nhau theo nguyên tắc bổ sung;
- A – T - , - X – G – và ngược lại.
b. Mạch mARN có trình tự các nuclêôtit là:
- U – G – A – A – U –G – G –X – U – U – A – G –
Vì trong quá trình tổng hợp mARN, các nuclêôtit của gen liên kết với các nuclêôtit tự
do trong môi trường nội bào theo nguyên tắc bổ sung: A – U, T – A, X – G, G – X
c. Trong quá trình tổng hợp axit amin của Prôtêin, ta có căn cứ cứ 3 nuclêôtit kế
tiếp nhau quy định 1 axit amin nên ta có số axit amin là 12 : 3 = 4 axit amin
Câu 5.( 3đ )
a. Số nuclêôtit loại Ađênin của đoạn ADN bị đột biến so với đoạn ADN bình
thường giảm: 27 – 26 = 1 nuclêôtit. Do vậy đây là độtbiến mất 1 cặp nuclêôtit, cụ
thể là cặp A - T
b. Mỗi cặp nuclêôtit có chiều dài là 3,4 A0. Do mất 1 cặp nuclêôtit nên chiều dài
của đoạn ADN bị độtbiến giảm đi 3,4 A0 so với đoạn ADN bình thường.
- 37. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201337
c. Biểu thức A + G = T + X vẫn còn đúng với đoạn ADN bị đột biến vì theo
nguyên tắc bổ sung: A = T, X = G.
Câu 6.( 3đ )
a. Kì trung gian có 46 tâm động, 92 Crômatit
b. Kì đầu có:46 NST kép
c. Kì giữa có:46 NST kép, 46 tâm động, 92 Crômatit
d. Kì sau có:92 NST đơn, 92 tâm động
Câu 7.( 3đ )
- Bố và mẹ đều có lông mi dài cho nên trong kiểu gen của con họ đều có mặt của 1 gen
D
- Con trai có lông mi ngắn nên có kiểu gen là dd tức là con trai đã nhận 1 gen d từ bố và
1 gen d từ mẹ
- Từ 2 dữ liệu trên suy ra: Kiểu gen của bố là Dd
Kiểu gen của mẹ là Dd
- Người congái có lông mi dài nên trong kiểu gen có mặt ít nhất 1 gen D. Vậy kiểu gen
của người con gái là DD hoặc Dd.
KÝ gi¸o ¸n ®Çu tuÇn
10:
Ngµy 22/10/2012.
TTCM: NgyuyÔn V¨n
LiÖu.
...........................................................
....o0o....................................................
................
TuÇn 11:
NS: 20/ 10/ 2012.
I/ Môc tiªu:
- KiÕn thøc:
+ Gi¶i ®-îc c¸c bµi tËp mang tÝnh chÊt tæng hîp.
+ Kh¸i qu¸t ®-îc kiÕn thøc ®· häc, gi¶i ®-îc c¸c d¹ng bµi
tËp di truyÒn.
+ BiÕt ®-îc c¸ch viÕt c¸c lo¹i giao tö víi sè l-îng cÆp gen
lín.
- KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi vµ ph-¬ng ph¸p lµm bµi
thi qua gi¶i ®Ò.
- Th¸i ®é: Cã th¸i ®é nghiªm tóc khi lµm bµi.
II/ §å dïng d¹y häc:
§Ò kiÓm tra, ®¸p ¸n.
M¸y tÝnh bá tói.
III/ TiÕn tr×nh d¹y häc:
- 38. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201338
®Ò thi HSG m«n sinh häc líp 9 thµnh phè h¶i d-¬ng
Thêi gian: 150 phót (Kh«ng kÓ thêi gian giao ®Ò)
Ngµy thi: 28/3/2010
C©u 1 (1.5 ®iÓm):
Cho 2 loµi sinh vËt, loµi thø nhÊt cã kiÓu gen AaBb, loµi
thø hai cã kiÓu gen AB
ab
(chØ xÐt trong tr-êng hîp kh«ng cã
®ét biÕn vµ ho¸n vÞ gen)
a.Nªu ®Æc ®iÓm chung vµ riªng vÒ kiÓu gen cña hai loµi
®ã.
b.Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt ®-îc hai kiÓu gen nãi trªn?
C©u 2 (2.0 ®iÓm):
a.Nªu c¬ chÕ duy tr× sù æn ®Þnh bé NST 2n cña loµi sinh
s¶n h÷u tÝnh.
b. ë ruåi giÊm: CÆp NST sè 1 vµ 3 mçi cÆp chøa mét cÆp
gen dÞ hîp, cÆp NST sè 2 chøa hai cÆp gen dÞ hîp, cÆp sè
4 lµ cÆp NST giíi tÝnh.
- ViÕt kÝ hiÖu bé NST cña ruåi giÊm c¸i.
- Khi gi¶m ph©n b×nh th-êng, kh«ng cã hiÖn t-îng trao
®æi ®o¹n cã thÓ t¹o ra bao nhiªu lo¹i giao tö? ViÕt kÝ hiÖu
cña c¸c giao tö ®ã.
C©u 3 (1.5 ®iÓm):
a.H·y viÕt tªn cña ph©n tö lµ b¶n sao cña gen cÊu tróc
vµ ph©n tö mang ®¬n ph©n cÊu t¹o nªn pr«tªin?
b.So s¸nh hai ph©n tö ®ã vÒ cÊu tróc vµ chøc n¨ng.
C©u 4 (1.0 ®iÓm):
Ph©n biÖt thÓ ®a béi víi thÓ dÞ béi? Lµm thÕ nµo ®Ó
nhËn biÕt ®-îc thÓ ®a béi?
C©u 5 (1.0 ®iÓm):
Lai kinh tÕ lµ g×? T¹i sao kh«ng dïng con lai kinh tÕ
®Ó lµm gièng? ë n-íc ta lai kinh tÕ ®-îc thùc hiÖn d-íi
h×nh thøc nµo lµ phæ biÕn? Cho 1 vÝ dô minh häa.
C©u 6 (1.5 ®iÓm):
a. Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña quÇn x·.
b. Ph©n biÖt quÇn thÓ víi quÇn x·.
C©u 7 (1.5 ®iÓm):
Tõ mét phÐp lai gi÷a hai c©y ng-êi ta thu ®-îc:
- 250 c©y th©n cao, qu¶ ®á.
- 248 c©y th©n cao, qu¶ vµng.
- 251 c©y th©n thÊp, qu¶ ®á.
- 249 c©y th©n thÊp, qu¶ vµng.
BiÕt mçi gen quy ®Þnh mét tÝnh tr¹ng vµ th©n cao, qu¶
®á lµ hai tÝnh tr¹ng tréi. H·y biÖn luËn vµ viÕt s¬ ®å lai.
H-íng dÉn chÊm thi HSG tØnh - m«n sinh líp 9
N¨m häc 2009 – 2010
- 39. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201339
C©u Néi dung §iÓm
C©u1
1.5 ®
a. §Æc ®iÓm chung
- §Òu lµ 2 cÆp gen dÞ hîp, ®Òu lµ c¬ thÓ l-ìng
béi, cã -u thÕ lai cao, tÝnh di truyÒn kh«ng
æn ®Þnh,
- Cã tÝnh phæ biÕn trong tù nhiªn, cã kh¶ n¨ng
t¹o nhiÒu lo¹i biÕn dÞ qua con ®-êng sinh s¶n
0.25
* §Æc ®iÓm riªng
KiÓu gen AaBb
KiÓu gen
AB
ab
- 2 cÆp gen dÞ hîp tån
t¹i trªn 2 cÆp NST
kh¸c nhau, ph©n ly ®éc
lËp, tæ hîp tù do
- 2 cÆp gen cïng tån
t¹i trªn 1 NST trong
nhãm gen liªn kÕt,
ph©n ly phô thuéc vµo
nhau
- T¹o nªn 4 lo¹i giao
tö cã tØ lÖ 1AB : 1Ab
: 1aB :1 ab
- XuÊt hiÖn nhiÒu biÕn
dÞ tæ hîp.
- T¹o nªn 2 lo¹i giao
tö cã tØ lÖ 1AB :1 ab
- H¹n chÕ xuÊt hiÖn
biÕn dÞ tæ hîp.
0.25
0.25
b. §Ó nhËn biÕt hai kiÓu gen nãi trªn dïng 2
ph-¬ng ph¸p sau:
- Cho tù thô phÊn ë thùc vËt (hay giao phèi
gÇn ë ®éng vËt) ®èi víi tõng kiÓu gen råi c¨n
cø vµo kÕt qu¶ ë ®êi con lai:
NÕu kÕt qu¶ t¹o 16 tæ hîp, 9 kiÓu gen, 4
KH th× KG lµ AaBb.
NÕu kÕt qu¶ t¹o 4 tæ hîp, 3 kiÓu gen, 2
KH th× KG lµ
AB
ab
.
0.25
0.25
- Cho c¸c c¸ thÓ ®ã lai ph©n tÝch
NÕu kÕt qu¶ cho tØ lÖ KH 1:1:1:1 th× KG
lµ AaBb
NÕu kÕt qu¶ cho tØ lÖ KH 1:1 th× KG lµ
AB
ab
0.25
C©u 2
2.0 ®
a. C¬ chÕ duy tr× sù æn ®Þnh bé NST 2n cña
loµi sinh s¶n h÷u tÝnh gåm nguyªn ph©n, gi¶m
ph©n, thô tinh.
- Nguyªn ph©n: Lµ sù sao chÐp chÝnh x¸c bé NST
2n cña loµi qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo.
0.25
- Gi¶m ph©n: Bé NST gi¶m ®i 1 nöa trong c¸c
giao tö (n NST)
- Thô tinh: Sù tæ hîp ngÉu nhiªn gi÷a 2 giao
0.25
0.25
- 40. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201340
tö mang n NST t¹o thµnh hîp tö chøa 2n NST, bé
NST 2n cña loµi ®-îc kh«i phôc l¹i
b. KÝ hiÖu bé NST cña ruåi giÊm c¸i :
Aa BD
bd
EeXX hoÆc Aa Bd
bD
EeXX
0.5
- Gi¶m ph©n b×nh th-êng cho 2n = 23 = 8 lo¹i
giao tö
0.25
- KiÓu gen Aa
BD
bd
EeXX cho 8 lo¹i giao tö:
ABDEX, ABDeX, AbdEX, AbdeX, aBDEX, aBDeX,
abdEX, abdeX
- KiÓu gen Aa
Bd
bD
EeXX cho 8 lo¹i giao tö:
ABdEX, ABdeX, AbDEX, AbDeX, aBdEX, aBdeX,
abDEX, abDeX
0.25
0.25
C©u 3
1.5®
CÊu
t¹o
Chøc
n¨ng
a. Tªn cña ph©n tö lµ b¶n sao cña gen cÊu tróc
lµ ARN th«ng tin (mARN)
Ph©n tö mang ®¬n ph©n cÊu t¹o nªn pr«tªin lµ
ARN vËn chuyÓn
(tARN).
0.25
0.25
b. So s¸nh hai ph©n tö mARN vµ tARN vÒ cÊu
tróc vµ chøc n¨ng
* Gièng nhau:
- §Òu ®-îc cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n, gåm
nhiÒu ®¬n ph©n lµ c¸c rinuclªotit. Mçi ®¬n ph©n
gåm 3 thµnh phÇn: 1ph©n tö H3PO4, 1ph©n tö ®-êng
C5H10O5, 1 trong 4 lo¹i rinu: A, U, G, X. ChØ cã
1 m¹ch ®¬n.
- §ªu tham gia vµo qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tªin.
* Kh¸c nhau
0.25
0.25
mARN tARN
- Ph©n tö dµi h¬n,
chØ cã cÊu tróc bËc 1
gåm 1 m¹ch ®¬n.
- Ph©n tö ng¾n h¬n, cã
thÓ tù xo¾n thµnh cÊu
tróc bËc cao h¬n cã
c¸c thïy trßn. Cã liªn
kÕt hi®r«.
- Mang c¸c bé 3 m·
sao chøa th«ng tin di
truyÒn, truyÒn ®¹t
th«ng tin di truyÒn
- Mang bé 3 ®èi m·,
vËn chuyÓn aa
0.25
0.25
- 41. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201341
C©u 4
1.0®
Ph©n biÖt thÓ ®a béi vµ thÓ dÞ béi
ThÓ dÞ béi ThÓ ®a béi
- Thay ®æi sè l-îng
NST x¶y ra ë 1 hay 1
sè cÆp NST nµo ®ã theo
h-íng t¨ng hay gi¶m
nh-: 2n-1. 2n+1, 2n-2…
- TÕ bµo cã sè NST
lu«n t¨ng theo béi sè
cña n vµ lín h¬n 2n
nh 3n, 4n, 5n…
- Thay ®æi kiÓu h×nh ë
1 sè bé phËn nµo ®ã
trªn c¬ thÓ, th-êng
g©y ra c¸c bÖnh hiÓm
nghÌo.
- Thùc vËt ®a béi
th-êng cã c¬ quan sinh
d-ìng to, sinh tr-ëng
m¹nh, vµ chèng chÞu
tèt víi §K m«i tr-êng
0.25
0.25
* Cã thÓ nhËn biÕt ®-îc thÓ ®a béi b»ng m¾t
th-êng qua c¸c dÊu hiÖu h×nh th¸i, sinh lÝ cña
c¬ thÓ, ®a béi th-êng cã kÝch th-íc tÕ bµo to,
c¸c c¬ quan sinh d-ìng lín h¬n d¹ng l-ìng béi.
- Lµm tiªu b¶n, ®Õm sè l-îng bé NST cña loµi.
0.25
0.25
C©u 5
1.0®
* Lai kinh tÕ lµ phÐp lai cho giao phèi gi÷a
c¸c vËt nu«i bè mÑ thuéc 2 dßng thuÇn kh¸c
nhau thu ®-îc con lai F1 råi ®-a vµo s¶n xuÊt
®Ó thu s¶n phÈm, kh«ng dïng nã lµm gièng.
0.25
- Kh«ng dïng con lai kinh tÕ ®Ó lµm gièng v×
khi giao phèi gi÷a 2 bè mÑ thuéc 2 dßng thuÇn
kh¸c nhau th× con lai F1 chøa c¸c cÆp gen dÞ
hîp vµ kiÓu h×nh biÓu hiÖn tèt nhÊt, nÕu dïng
F1 ®Ó lµm gièng th× ë thÕ hÖ sau tû lÖ dÞ hîp
gi¶m dÇn, nªn -u thÕ lai còng gi¶m, cÆp gen
®ång hîp t¨ng dÇn trong ®ã cã gen ®ång hîp lÆn
g©y h¹i.
0.25
- ë n-íc ta lai kinh tÕ ®-îc thùc hiÖn d-íi
h×nh thøc phæ biÕn lµ dïng gièng c¸i tèt trong
n-íc giao phèi víi con ®ùc cao s¶n thuéc gièng
nhËp néi ®-îc con lai thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn
khÝ hËu vµ ch¨n nu«i cña gièng mÑ vµ søc t¨ng
s¶n cña gièng bè.
0.25
- VÝ dô: Lîn lai kinh tÕ Ø Mãng c¸i x §¹i b¹ch
cã søc sèng cao, lîn con míi ®Î ®· nÆng tõ
0.7 ®Õn 0.8 kg, t¨ng träng nhanh (10 th¸ng
tuæi ®¹t 80 – 100 kg), tû lÖ thÞt n¹c cao h¬n.
0.25
C©u 6
1.5 ®
a. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña quÇn x· ®-îc c¨n cø vµo:
- Sè l-îng loµi ®¸nh gi¸ qua c¸c chØ sè: §é ®a
d¹ng, ®é nhiÒu, ®é th-êng gÆp.
- Thµnh phÇn loµi ®¸nh gi¸ qua c¸c chØ sè: Loµi
-u thÕ vµ loµi ®Æc tr-ng.
0.25
0.25
- 42. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201342
b. Ph©n biÖt quÇn thÓ vµ quÇn x·
QuÇn thÓ sinh vËt QuÇn x· sinh vËt
- TËp hîp c¸c c¸ thÓ
cïng loµi
- TËp hîp c¸c quÇn thÓ
cña c¸c loµi kh¸c
nhau.
- §¬n vÞ cÊu tróc lµ
c¸ thÓ, cã cÊu tróc
nhá h¬n, mèi quan hÖ
chñ yÕu lµ quan hÖ
sinh s¶n vµ di truyÒn
- §¬n vÞ cÊu tróc lµ
quÇn thÓ, cã cÊu tróc
lín, mèi quan hÖ chñ
yÕu lµ quan hÖ dinh
d-ìng, cïng loµi SS,
kh¸c loµi kh«ng SS.
- ChiÕm 1 m¾t xÝch
trong chuçi thøc ¨n.
Kh«ng cã hiÖn t-îng
khèng chÕ sinh häc
- Gåm 1 ®Õn nhiÒu
chuçi thøc ¨n vµ lµ bé
phËn chñ yÕu cña sinh
th¸i. Cã hiÖn t-îng
khèng chÕ sinh häc.
- §é ®a d¹ng thÊp,
ph¹m vi ph©n bè réng.
- §é ®a d¹ng cao, ph¹m
vi ph©n bè réng.
0.25
0.25
0.25
0.25
C©u 7
1.5 ®
Quy -íc: A - Th©n cao, a - th©n thÊp
B - Qu¶ ®á, b - qu¶ vµng
- XÐt sù di truyÒn tõng cÆp tÝnh tr¹ng
Cao : ThÊp = (250 + 248) : (251 +
249) 1 : 1. §©y lµ kÕt qu¶ phÐp lai ph©n
tÝch. KiÓu gen cña P lµ : Aa x aa
§á : Vµng = (250 + 251) : (248 + 249)
1 : 1. §©y lµ kÕt qu¶ phÐp lai ph©n tÝch.
KiÓu gen cña P lµ: Bb x bb
0.25
- XÐt sù di truyÒn ®ång thêi cña 2 cÆp tÝnh
tr¹ng ë F1
Cao, ®á : ThÊp, vµng : ThÊp, ®á : ThÊp
vµng = 250 : 248 : 251 : 249 1 : 1 : 1 : 1
(1 cao : 1 thÊp) (1 ®á : 1 vµng) = 1: 1: 1: 1
nªn hai cÆp tÝnh tr¹ng vÒ chiÒu cao th©n vµ
mµu s¾c qu¶ di truyÒn ®éc lËp víi nhau.
0.25
- Tæ hîp 2 cÆp tÝnh tr¹ng ta cã kiÓu gen vµ
kiÓu h×nh cña P cã 2 tr-êng hîp sau:
TH 1: P: AaBb (cao, ®á) x aabb
(thÊp, vµng)
GP: AB, Ab, aB, ab ;
ab
F1: 1AaBb : 1Aabb :
1aaBb : 1 aabb
TØ lÖ KH: 1 cao, ®á : 1 cao, vµng : 1
thÊp, ®á : 1 thÊp, vµng
0.25
0.25
- 43. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201343
TH 2: P: Aabb (cao, vµng) x aaBb
(thÊp, ®á)
GP: Ab, ab ;
aB, ab
F1: 1AaBb : 1Aabb :
1aaBb : 1 aabb
TØ lÖ KH: 1 cao, ®á : 1 cao, vµng: 1
thÊp, ®á : 1 thÊp, vµng
0.25
0.25
KÝ gi¸o ¸n ®Çu tuÇn
11:
Ngµy 29/10/2012.
TTCM: NguyÔn V¨n
LiÖu
........................................................o0o
...........................................................
..
TuÇn 12:
NS: 28/10/2012.
I/ Môc tiªu:
- KiÕn thøc:
+ Gi¶i ®-îc c¸c bµi tËp mang tÝnh chÊt tæng hîp.
+ Kh¸i qu¸t ®-îc kiÕn thøc ®· häc, gi¶i ®-îc c¸c d¹ng bµi
tËp di truyÒn.
+ N¾m ch¾c kiÕn thøc vÒ cÊu tróc cña ADN ®Ó vËn dông lµm
bµi tËp.
+ N¾m ®-îc c¸c d¹ng bµi tËp c¬ b¶n cña di truyÒn ng-êi.
- KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi vµ ph-¬ng ph¸p lµm bµi
thi qua gi¶i ®Ò.
- Th¸i ®é: Cã th¸i ®é nghiªm tóc khi lµm bµi.
II/ §å dïng d¹y häc:
§Ò kiÓm tra, ®¸p ¸n.
M¸y tÝnh bá tói.
III/ TiÕn tr×nh d¹y häc:
SỞ GD&ĐT VĨNH
PHÚC
--------------
ĐỀ CHÍNH THỨC
KỲ THI CHỌN HSG LỚP 9 THCS NĂM HỌC 2009 –
2010
ĐỀ THI MÔN: SINH HỌC
Thời gian 150 phút (Không kể thời gian giao đề)
Câu 1.
a. Nguyên tắc bổ sung thể hiện như thế nào trong các cơ chế di truyền ở cấp độ phân tử
?
b. Nêu bản chất mối quan hệ giữa gen và tính trạng.
- 44. Tr-êng THCS Qu¶ng ®«ng Gi¸o ¸n BDHSG sinh 9
GV: Hµ thÞ huyÒn tr©m N¨m häc: 2012- 201344
Câu 2.
a. Giả sử 1 mạch đơn của phân tử ADN có tỉ lệ (A+G): (T+X) = 0,5 thì tỉ lệ này trên
mạch bổ sung và trên cả phân tử ADN là bao nhiêu?
b. Người ta làm thí nghiệm, sử dụng 2 loại enzym khác nhau để cắt đôi một đoạn phân
tử ADN theo một đường thẳng sao cho số lượng nuclêôtit của 2 nửa bằng nhau.
- Với enzym 1 thu được số nuclêôtit của một nửa là: A = T = G = 1000, X = 1500.
- Với enzym 2 thu được số nuclêôtit của một nửa là: A = T = 750, X = G = 1500.
Hãy xác định cách cắt của mỗi loại enzym trên ?
Câu 3.
a. Trong hình vẽ một tế bào có 28 nhiễm sắc thể đơn đang phân li về 2 cực. Hãy cho
biết:
- Hình vẽ muốn mô tả tế bào đang ở kì nào của hình thức phân bào nào?
- Bộ nhiễm sắc thể 2n của loài có tế bào mô tả trong hình vẽ nói trên là bao nhiêu?
b. Ở một số loài giao phối, đôi khi bắt gặp cá thể đực có 3 nhiễm sắc thể giới tính, kí
hiệu XXY. Hãy trình bày các cơ chế có thể dẫn tới trường hợp sinh ra những cá thể như
trên?
Câu 4.
Bệnh máu khó đông ở người do gen đột biến lặn (kí hiệu h) nằm trên nhiễm sắc thể X
gây ra, người có gen trội (kí hiệu H) không bị bệnh này; gen H và h đều không có trên
nhiễm sắc thể Y.
a. Một người bị bệnh máu khó đông có người em trai đồng sinh không mắc bệnh này,
cho rằng trong giảm phân ở bố và ở mẹ không xẩy ra đột biến . Hãy cho biết
- Cặp đồng sinh này là cùng trứng hay khác trứng? Giải thích?
- Người bị bệnh máu khó đông thuộc giới tính nào? Vì sao?
b. Giả thiết hai người nói trên đều là nam giới và cùng bị bệnh máu khó đông thì có thể
khẳng định được họ là đồng sinh cùng trứng hay không? Vì sao?
Câu 5.
Người ta thực hiện hai phép lai khác nhau ở một loài động vật:
- Phép lai 1: Lai bố mẹ thuần chủng: lông dài, mắt thỏi với lông ngắn, mắt bình thường
được F1 toàn lông dài, mắt bình thường. Tiếp tục lai F1 với nhau ở F2 có 25% lông dài,
mắt thỏi, 50% lông dài, mắt bình thường, 25% lông ngắn, mắt bình thường.
- Phép lai 2: Lai bố mẹ thuần chủng: lông dài, mắt bình thường với lông ngắn, mắt thỏi
được F1 toàn lông dài, mắt bình thường. Tiếp tục lai F1 với nhau được F2 có 75% lông
dài, mắt bình thường, 25% lông ngắn, mắt thỏi .
Biện luận xác định kiểu gen của các cặp bố mẹ trong hai phép lai trên và viết sơ đồ
lai từ P đến F2. Biết rằng cấu trúc của các nhiễm sắc thể không thay đổi trong giảm
phân.
Câu 6.
a. Thế nào là giới hạn sinh thái? Sinh vật sẽ sinh trưởng và phát triển như thế nào khi
chúng sống trong khoảng thuận lợi, khi sống ngoài khoảng thuận lợi nhưng trong giới
hạn chịu đựng và khi sống ngoài giới hạn chịu đựng về một nhân tố sinh thái nào đó?
b. Trong các quần xã trẻ, số lượng cá thể mỗi loài sẽ như thế nào khi độ đa dạng loài
còn thấp và khi độ đa dạng loài tăng cao dần?
c. Độ phức tạp của lưới thức ăn ở rừng vùng nhiệt đới và rừng vùng ôn đới khác nhau
như thế nào? Giải thích vì sao có sự khác nhau như vậy?