Thể loại thơ trong chương trình tiếng việt tiểu học và cách đọc hiểu_Khóa luận tốt nghiệp khoa GDTH.

Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lêi c¶m ¬n
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n çc thÇy c« gi¸o khoa Gi¸o dôc tiÓu
häc trêng §¹i häc S Ph¹m Hµ néi 2 ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp t«i
hoµn thµnh ®Ò tµi.§Æc biÖt, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy §ç
Huy Quang, ngêi ®· gióp ®ì vµ chØ b¶o tËn t×nh cho t«i trong viÖc triÓn
khai, nghiªn cøu ®Ó ®¹t kÕt qu¶ tèt.
T«i mong muèn tiÕp tôc nhËn ®îc sù ®ãng gãp cña çc thÇy c« gi¸o
vµ çc b¹n ®Ó ®Ò tµi thªm chÊt lîng vµ h÷u Ých.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Xu©n Hoµ, ngµy 12 th¸ng 5 n¨m 2008
Sinh viªn
Tr¬ng ThÞ H¶i
Tr¬ng ThÞ H¶i K30A- GDTH 1

Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan víi héi ®ång chÊm kho¸ luËn tèt nghiÖp, tµi
liÖu nµy do em tù nghiªn cøu, tù t×m hiÓu díi sù gióp ®ì chÝnh cña
thÇy gi¸o §ç Huy Quang. KÕt qu¶ kho¸ luËn kh«ng trïng víi bÊt k×
®Ò tµi nµo tríc ®©y.NÕu nh÷ng lêi trªn lµ sai t«i xin hoµn toµn chÞu
tr¸ch nhiÖm.

Môc lôc
Trang
Më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
2. LÞch sö cña vÊn ®Ò nghiªn cøu
3. Môc ®Ých nghiªn cøu
4. §èi tîng nghiªn cøu, ph¹m vi nghiªn cøu.
5. NhiÖm vô nghiªn cøu
6. Gi¶ thuyÕt nghiªn cøu
7. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu
8. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
Néi dung
Ch¬ng 1: §Æc ®iÓm thÓ lo¹i th¬ vµ ®Æc ®iÓm nh÷ng bµi th¬ trong ch¬ng
tr×nh tiÓu häc
1.1.B¶ng thèng kª çc bµi th¬ trong s¸ch gi¸o khoa tiÓu häc
1.2.§Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i th¬ vµ ®Æc ®iÓm cña nh÷ng bµi th¬ trong ch¬ng tr×nh
tiÓu häc
1.2.1§Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i th¬
1.2.2.§Æc ®iÓm cña th¬ trong ch¬ng tr×nh tiÓu häc
1.2.2.1.Ng«n ng÷ th¬
1.2.2.1.1.Tõ ng÷ trong v¨n b¶n th¬ ®îc chän läc chÝnh x¸c, mang tÝnh chuÈn
mùc, biÓu c¶m.
1.2.2.1.2. Ng«n ng÷ trong th¬ giµu h×nh ¶nh.
1.2.2.1.3. Ng«n ng÷ trong th¬ giµu nh¹c ®iÖu
1.2.2.2.H×nh tîng nghÖ thuËt
1.2.2.2.1.H×nh tîng nghÖ thuËt trong th¬ Vâ Qu¶ng.
1.2.2.2.2.H×nh tîng nghÖ thuËt trong th¬ Ph¹m Hæ.
1.2.2.2.3.H×nh tîng nghÖ thuËt trong th¬ TrÇn §¨ng Khoa.
Ch¬ng 2: §äc hiÓu v¨n b¶n th¬
2.1. Mçi mét bµi th¬ lµ tiÕng nãi cña mét ngêi th©n th¬ng
2.1.1. Lêi «ng, lêi bµ nãi víi çc ch¸u.
2.1.2. Lêi cha, lêi mÑ nãi víi con.
2.1.3. Lêi anh, chÞ nãi víi nhau vµ nãi víi çc em.
2.1.4. Lêi cña trÎ em nãi víi «ng, bµ, cha, mÑ.
2.1.5. Lêi b¹n bÌ cïng trang løa nãi víi nhau.

2.2. Hoµn c¶nh diÔn ra lêi nãi
2.3.Néi dung cua lêi nãi
2.3.1. T×nh c¶m trong gia ®×nh
2.3.2. T×nh c¶m ®èi víi trêng líp, b¹n bÌ
2.3.3. T×nhc¶m ®èi víi B¸c Hå, c¸c anh bé ®éi
2.3.3.1. T×nh c¶m ®èi víi B¸c Hå
2.3.3.2. T×nh c¶m ®èi víi c¸c anh bé ®éi
2.3.4. T×nh c¶m ®èi víi quª h¬ng, ®Êt níc
2.3.5. ThÕ giíi tù nhiªn víi v« vµn ®iÒu hÊp dÉn, míi l¹.
2.4. NghÖ thuËt cña bµi th¬
2.4.1. NghÖ thuËt ng«n tõ
2.4.1.1. So s¸nh
2.4.1.2. Nh©n ho¸
2.4.1.3. LÆp tõ vùng, lÆp cÊu tróc ng÷ ph¸p
2.4.1.4. Èn dô
2.4.1.5. Ho¸n dô
2.4.2. ThÕ giíi nghÖ thuËt
2.5. §Ých cña lêi nãi.

Më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng trong viÖc sö dông v¨n häc vµo gi¸o dôc
con ngêi, tõ xa xa «ng cha ta ®· dïng v¨n häc d©n gian mét çch tù gi¸c nh
mét ph¬ng tiÖn tèt nhÊt ®Ó gi¸o dôc thiÕu nhi. Khi ch÷ viÕt cha ra ®êi, trÎ em
®· ®îc tiÕp xóc víi v¨n häc th«ng qua nh÷ng tiÕng h¸t ru cña bµ vµ mÑ, qua
nh÷ng bµi ®ång dao, nh÷ng c©u chuyÖn kÓ ®îc truyÒn miÖng tõ ®êi nµy qua
®êi kh¸c. Nhê ®ã çc em hiÓu ®îc cuéc sèng ®ang diÔn ra xung quanh m×nh,
cã ®îc t×nh c¶m yªu th¬ng, g¾n bã víi quª h¬ng, ®Êt níc. §ång thêi çc em
còng ®îc rÌn ròa trë thµnh con ngêi cã nh©n çch, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc phï
hîp víi yªu cÇu cña x· héi.
Tõ khi ch÷ viÕt ra ®êi cïng víi nã hÖ thèng trêng líp còng dÇn dÇn xuÊt
hiÖn, trÎ em ®îc c¾p s¸ch tíi trêng ®Ó tiÕp thu kho tµng v¨n minh cña nh©n
lo¹i. Trong kho tµng Êy ph¶i kÓ ®Õn bé phËn v¨n häc viÕt dµnh cho thiÕu nhi.
V¨n häc viÕt cho thiÕu nhi ë ViÖt Nam thùc sô h×nh thµnh víi t çch mét
bé phËn v¨n häc. Tõ khi nhµ xuÊt b¶n Kim §ång ®îc thµnh lËp
(17/6/1957).MÆc dï v¨n häc viÕt cho thiÕu nhi ë ViÖt Nam míi ®îc h×nh
thµnh nhng nã ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, ®îc çc em ®ãn nhËn mét
çch nång nhiÖt v× nã phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña çc em.
Mçi mét lo¹i v¨n häc lµ mét kiÓu kÕt hîp gi÷a néi dung vµ h×nh thøc, lµ
mét kiÓu kh¸m ph¸ vµ thÓ hiÖn ®êi sèng, mçi lo¹i v¨n lµ mét kiÓu giao tiÕp
nghÖ thuËt ®éc ®¸o cña t¸c gi¶. T¸c phÈm v¨n häc nµo còng biÓu hiÖn t tëng,
t×nh c¶m nhng t¸c phÈm thuéc lo¹i th¬ l¹i biÓu hiÖn t×nh c¶m theo çch riªng.
Th¬ lµ s¶n phÈm s¸ng t¹o cña t©m hån vµ trÝ tuÖ con ngêi.Thëng thøc th¬
lµ mét nhu cÇu trong ®êi sèng tinh thÇn cña mçi ngêi. Do ®ã çc t¸c phÈm th¬
u tó, çc hiÖn tîng th¬ tiªu biÓu ®Òu cã gi¸ trÞ l©u dµi trong ®êi sèng t×nh c¶m
d©n téc vµ nh©n lo¹i.
Th«ng qua viÖc ®äc vµ gi¶ng d¹y th¬ trong nhµ trêng còng nh ho¹t ®éng
cña phª b×nh v¨n häc, th¬ ®i vµo çc thÕ hÖ ngêi ®äc vµ ph¸t huy t¸c dông l©u
bÒn, cã khi lµ suèt ®êi. Nh vËy viÖc ®äc th¬, hiÓu th¬ lµ nhu cÇu kh«ng thÓ
thiÕu ®îc cña con ngêi.
Trªn thùc tÕ, thÓ lo¹i th¬ lµ mét m¶ng lín ®îc ®a vµo ch¬ng tr×nh SGK bËc
TH tõ l©u. ViÖc d¹y vµ häc th¬ trong nhµ trêng ®îc coi nh c«ng cô h÷u hiÖu cña
gi¸o dôc”. Vai trß cña thÓ lo¹i th¬ quan träng nh vËy, song viÖc gi¶ng d¹y th¬
trong nhµ trêng chØ diÔn ra th«ng qua kinh nghiÖm vµ c¶m nhËn cña gi¸o viªn.

VÊn ®Ò tiÕp nhËn thÓ lo¹i th¬ ë TH cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, nhiÒu ®iÒu cha ®îc
têng minh. V× vËy khã kh¨n cho ngêi d¹y vµ häc sinh khi ®äc bµi th¬ lµ tÊt yÕu.
MÆt kh¸c trong thùc tiÔn gi¶ng d¹y: Trong çc giê tËp ®äc khi çc v¨n b¶n
®äc lµ th¬, ngêi d¹y chØ biÕt lµm theo híng dÉn trong s¸ch gi¸o viªn ®Ó thao t¸c
theo. Tõ ®äc v¨n b¶n sau ®ã tr¶ lêi çc c©u hái, Nhng trong ý thøc cña gi¸o viªn
kh«ng chØ muèn híng dÉn häc sinh cña m×nh dËp khu«n theo s¸ch gi¸o viªn mµ
cßn muèn t×m hiÓu, muèn biÕt con ®êng tiÕp cËn th¬ ca ph¶i lµm ®îc nh÷ng viÖc
g× ®Ó ngêi gi¸o viªn cã thÓ lµm chñ thÓ ho¹t ®éng d¹y häc sinh lµm chñ thÓ ho¹t
®éng häc.
ChÝnh v× vËy nÕu gi¸o viªn cã biÖn ph¸p tÝch cùc gióp häc sinh tiÕp cËn
víi thÓ lo¹i th¬ th× viÖc çc em hiÓu vµ c¶m nhËn ®îc gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña
t¸c phÈm sÏ dÔ dµng h¬n. Nãi çch kh¸c nÕu cho häc sinh TH c¶m thô bµi th¬
b»ng çch tiÕp cËn thÓ lo¹i th¬ theo con ®êng chung lµ çch lµm khoa
häc,ch¾c ch¾n sÏ ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh mong muèn.
Tõ çc nhËn xÐt trªn, t¸c gi¶ cña luËn v¨n nhËn thÊy híng khai th¸c.
“Thể loại thơ trong chương trình tiếng việt tiểu học và cách đọc hiểu” lµ
mét viÖc lµm quan träng , cã tÝnh thêi sù, cÇn thiÕt vµ thiÕt thùc víi bËc TH.

2. LÞch sö cña vÊn ®Ò nghiªn cøu.
Th¬ viÕt cho thiÕu nhi trong vµ ngoµi nhµ trêng lu«n ®îc §¶ng, B¸c Hå vµ
nhµ níc ta quan t©m, ch¨m lo thÝch ®¸ng. Tõ nh÷ng thËp kû 50 cña thÕ kû tríc,
trong lóc ®Êt níc ta cßn gÆp v« vµn khã kh¨n, NXB Kim §ång, mét NXB dµnh
riªng cho thiÕu nhi ®· ra ®êi. T¹i ®©y, nhiÒu tËp th¬ vµ çc ®Çu s¸ch viÕt cho çc
em ®îc Ên hµnh gióp cho thiÕu nhi cã ®iÒu kiÖn häc tËp, vui ch¬i vµ gi¶i trÝ.
Ngay tõ khi cã cuèn SGK ®Çu tiªn ®Æt nÒn mãng cho sù nghiÖp gi¸o dôc
cña nhµ níc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ. Çc nhµ so¹n gi¶ ®· chó ý ®Õn viÖc
biªn so¹n th¬ thiÕu nhi cho ch¬ng tr×nh. Tõ cuèn s¸ch líp 1 mang tªn “ S¸ch
Vì Lßng” trong ch¬ng tr×nh ®· cã çc bµi th¬ cã néi dung mang tÝnh gi¸o dôc
cao nh çc bµi: C©y hång; Chã b¶o g×?; Gµ cïng ngan vÞt….(Kh«ng ®Ò tªn t¸c
gi¶), vµ tõ líp 2 trë ®i gäi lµ s¸ch TËp ®äc. Cho ®Õn ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o
khoa c¶i çch, çc nhµ biªn so¹n ®Òu rÊt chó ý ®a çc t¸c phÈm th¬ hay ®îc
chän läc vµo néi dung, ch¬ng tr×nh. Víi thÓ lo¹i ®a d¹ng: Th¬ hai tiÕng, ba
tiÕng, bèn tiÕng, n¨m tiÕng, th¬ lôc b¸t…Vµ ®îc vËn dông víi nhiÒu chñ ®iÓm
phong phó: Gia ®×nh, nhµ trêng , m¨ng non,…Víi søc m¹nh hÊp dÉn cña riªng
m×nh, çc em thiÕu nhi víi nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý cña løa tuæi hån nhiªn,
trong s¸ng, v« t, ch©n thùc lu«n cã nh÷ng giÊc m¬ ®Ñp, trÝ tëng tîng phong
phó ®· nång nhiÖt ®ãn nhËn, vµ®em l¹i gi¸ trÞ gi¸o dôc rÊt tèt ®èi víi çc em.
Th¬ dµnh cho thiÕu nhi còng cã ®iÓm gièng th¬ ngêi lín, nhng còng cã
nhiÒu yªu cÇu kh¸c xa so víi ngêi lín. Bëi t¹i yªu cÇu vÒ nhËn thøc cña th¬
thiÕu nhi cã nh÷ng phÈm chÊt riªng, cÇn cã mét con ®êng riªng, mét çch
thøc riªng ®Ó ®i tíi ®ã. §Ó ®i tõ hiÖn thùc råi nhËn thøc ®îc, tiÕn tíi gîi më,
sau ®ã g¾n nèi çc em víi mét kh¸t väng s©u xa vÒ çi : Ch©n , ThiÖn, Mü…
Trong cuèn gi¸o tr×nh ph¬ng ph¸p d¹y häctiÕng viÖt, phÇn tËp ®äc thêng
chØ ®Ó cËp ®Õn quy tr×nh d¹y häc ®èi víi mét t¸c phÈm nãi chung. Cßn riªng
®èi víi çc v¨n b¶n ®äc lµ th¬ cã thªm phÇn d¹y häc thuéc lßng, cßn quy tr×nh
d¹y thÓ lo¹i th¬, v¨n xu«i hay truyÖn ®Òu gièng nhau. Quy tr×nh ®ã ®îc thÓ
hiÖn qua çc bíc: LuyÖn ®äc ®óng, t×m hiÓu bµi, luyÖn ®äc l¹i. Cßn cô thÓ çc
vÊn ®Ò luyÖn ®äc ë th¬ cã kh¸c g× so víi truyÖn kh«ng? T×m hiÓu bµi ë th¬ cã
g× kh¸c so víi truyÖn kh«ng? Nh÷ng vÊn ®Ò nµy cha ®îc lµm râ.
Cuèn “D¹y v¨n cho häc sinh tiÓu häc” cña t¸c gi¶ Hoµng Hoµ B×nh chØ
nãi ®Õn c¶m thô v¨n nãi chung cßn ®i s©u vµo c¶m thô th¬ cha ®îc ®Ò cËp ®Õn.

T¹p chÝ “Gi¸o dôc tiÓu häc”çc sè ®· ra trong suèt mét n¨m 2007 còng
kh«ng thÊy ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ®äc hiÓu thÓ lo¹i th¬ trong ch¬ng tr×nh TH mµ
chØ di kh¸i qu¸t nh÷ng vÊn ®Ò trong gi¶ng d¹y bé m«n tËp ®äc nãi chung.
Ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi hiÖn nay ®îc Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o
chÝnh thøc triÓn khai vµo çc trêng TH trªn toµn quèc tõ n¨m 2002-2003 vµ kÕt
thóc vµo n¨m häc 2006-2007 ®ßi hái ph¶i thùc sù ®æi míi çch d¹y v¨n, häc
v¨n nãi chung vµ çch tiÕp cËn çc t¸c phÈm th¬ nãi riªng trong trêng tiÓu
häc.Tõ thùc tÕ ®ã ®· ®Æt ra yªu cÇu vµ nhiÖm vô míi vÒ néi dung, ph¬ng ph¸p,
çch thøc…®Ó ngêi d¹y vµ ngêi häc tiÕp cËn ®îc víi çc t¸c phÈm th¬ trong nhµ
trêng.
§øng tríc yªu cÇu ®ã em xin ®îc ®i s©u nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò Ýt ®îc ®Ò
cËp ®Õn trong s¸ch vë vµ tµi liÖu “ThÓ lo¹i th¬ trong ch¬ng tr×nh tiÕng viÖt tiÓu
häc vµ çch ®äc hiÓu”
3. Môc ®Ých nghiªn cøu.
T×m hiÓu ®Æc ®iÓm çc bµi th¬ trong ch¬ng tr×nh TH vµ çch ®äc hiÓu çc bµi
th¬ ®ã. Tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ cho ph©n m«n tËp ®äc
theo híng ngêi d¹y chñ ®éng tríc thÓ lo¹i th¬.
Gãp phÇn têng minh çc v¨n b¶n thÓ lo¹i th¬ ®Ó ®Þnh híng cho ho¹t ®éng
®äc vµ hiÓu v¨n b¶n th¬, lµm hµnh trang cho häc sinh tiÕp tôc häc lªn bËc häc
trªn( Trung häc c¬ së, phæ th«ng trung häc) .

4. §èi tîng nghiªn cøu, ph¹m vi nghiªn cøu.
- §èi tîng nghiªn cøu: Çc bµi th¬ trong ch¬ng tr×nh TH
- Ph¹m vi nghiªn cøu: Çc bµi th¬ trong níc ®îc ®a vµo trong ch¬ng tr×nh SGK
hiÖn nay ë bËc häc TH. Kh«ng ®Ò cËp ®Õn çc b¶n dÞch th¬ níc ngoµi.
5. NhiÖm vô nghiªn cøu
- T×m ra ®îc ®Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i th¬ vµ con ®êng chung ®Ó tiÕp cËn víi
v¨n b¶n th¬.
- TiÕn hµnh thèng kª çc bµi th¬ tõ líp 1 ®Õn líp 5, ph©n lo¹i çc thÓ,
d¹ng cña tõng ®èi tîng th¬.
- X¸c lËp çc nh©n tè giao tiÕp trong v¨n b¶n th¬, t¹o c¬ së cho viÖc ®äc
hiÓu v¨n b¶n th¬.
6. Gi¶ thuyÕt nghiªn cøu.
- NÕu ®Ò tµi nghiªn cøu chØ ra ®îc ®Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i th¬ vµ çch tiÕp
cËn thÓ lo¹i th¬ sÏ gãp phÇn lµm cho giê d¹y th¬ ë TH thªm hÊp dÉn, ®em l¹i
hiÖu qu¶ cao.
7. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu
- §Ò tµi nµy nghiªn cøu liªn quan ®Õn gi¸o viªn vµ häc sinh trong giê tËp
®äc.
8. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
- C¨n cø vµo néi dung vµ môc ®Ých cña luËn v¨n, t¸c gi¶ nghiªn cøu lùa
chän ba ph¬ng ph¸p chñ yÕu sau:
+ Ph¬ng ph¸p tæng hîp lý luËn vµ thùc tiÔn
+ Ph¬ng ph¸p thèng kª, kh¶o s¸t.
+ Ph¬ng ph¸p thö nghiÖm.
PhÇn hai: néi dung
Ch¬ng I: Nh÷ng bµi th¬ trong ch¬ng tr×nh tiÓu häc
1.1. B¶ng thèng kª çc bµi th¬ trong s¸ch gi¸o khoa tiÓu häc
Trong ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi cña bËc tiÓu häc hiÖn nay, sè lîng
çc bµi th¬ kh¸ nhiÒu, ®îc ph©n bè tõ líp 1 ®Õn líp 5. Qua kh¶o s¸t cã thÓ

nhËn thÊy nh÷ng bµi th¬ nµy viÕt b»ng thÓ 3 ch÷, 4 ch÷, 5 ch÷…; bªn c¹nh ®ã
mét sè bµi ®îc viÕt theo thÓ th¬ lôc b¸t, thÊt ng«n tø tuyÖt vµ thÓ tù do. Cã
nh÷ng bµi th¬ do ngêi lín viÕt cho thiÕu nhi, ngêi lín viÕt vÒ thiÕu nhi, ngêi
lín viÕt vÒ ng¬i lín nhng ®Ó cho thiÕu nhi. Bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng bµi th¬
cña thiÕu nhi viÕt vÒ thiÕu nhi. Cô thÓ:
Líp 1: ë häc kú I do ®Æc ®iÓm lµ çc em häc sinh míi häc çch ®¸nh
vÇn,ghÐp ch÷ vµ lµm quen víi ®äc tr¬n v¨n b¶n, nªn trong SGK cha cã çc bµi
th¬ hoµn chØnh mµ chØ cã çc ®o¹n th¬ ng¾n khi çc em ®äc phÇn øng dông cho
bµi míi. §Õn gi÷a häc kú II b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nh÷ng bµi th¬ ng¾n. Trong tæng
sè 20 bµi th¬ ®îc ®a vµo SGK tiÕng viÖt líp 1 cã 8 bµi th¬ cña ngêi lín viÕt cho
thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 45%; cã 6 bµi th¬ cña ngêi lín viÕt vÒ çc em thiÕu nhi
chiÕm tû lÖ 30%; 5 bµi th¬ cña thiÕu nhi viÕt cho thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 25%.
ThÓ th¬ 3 ch÷, 3 bµi:
Ai dËy sím, Mêi vµo cña Vâ Qu¶ng. XØa ç mÌ cña Ph¹m Hæ.
KÓ cho bÐ nghe - TrÇn §¨ng Khoa Ng«i nhµ - T« Hµ
MÑ vµ c« - TrÇn Quèc Toµn QuyÓn vë cña em - Quang Huy
Quµ cña bè - Ph¹m §×nh ¢n S¸ng nay - Thi Ngäc
ChuyÖn ë líp - T« Hµ Ngìng cöa - Vò QuÇn Ph¬ng
§i häc - Minh ChÝnh Lµm anh -Ph¹m ThÞ Thanh Nhµn
Göi lêi chµo líp mét - H÷u Tëng
ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt cã 1 bµi:
TÆng ch¸u - Hå ChÝ Minh
Líp 2: trong tæng sè 23 bµi th¬ trong néi dung ch¬ng tr×nh cã 11 bµi th¬
ngêi lín viÕt cho çc em thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 48%; cã 4 bµi th¬ ngêi lín viÕt
cho vÒ çc em thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 17,3%; cã 1 µi th¬ ngêi lín viÕt vÒ ngêi
lín nhng ®Ó dµnh cho thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 1,12%, cã 2 bµi th¬ thiÕu nhi viÕt
vÒ thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 2,27%.
ThÓ th¬ 4 ch÷, 7 bµi
Çi trèng trêng em - Thanh Hµo Th¬ng «ng - Tó Mì
BÐ nh×n biÓn - TrÇn M¹nh H¶o Con VÖn - NguyÔn Hoµng S¬n
Lîm - Tè H÷u §µn gµ míi në - Ph¹m Hæ
TiÕng Vâng kªu - TrÇn §¨ng Khoa

ThÓ th¬ 5 ch÷, cã 8 bµi
Ngµy h«m qua ®©u råi - BÕ KiÕn Quèc Gäi B¹n - §Þnh H¶i
C« gi¸o líp em - NguyÔn Xu©n Sanh Th trung thu - Hå ChÝ Minh
DËy sím - Thanh Hµo Hoa Phîng - Lª Huy Hoµ
¤ng vµ Ch¸u - Ph¹m Cóc Thá thÎ - Hoµng T¸
ThÓ th¬ 7 ch÷: 2 bµi
Giã - Ng« V¨n Phó Ma bãng m©y - T« §«ng H¶i
ThÓ th¬ lôc b¸t: 2 bµi
MÑ - TrÇn Quèc Minh Ch¸u Nhí B¸c Hå - Thanh H¶i
Líp 3: Trong tæng sè 37 bµi th¬ trong néi dung ch¬ng tr×nh cã 24 bµi th¬
ngêi lín viÕt cho c¸c em thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 65 %, cã 9 bµi th¬ ngêi lín viÕt
cho vÒ c¸c em thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 24,3%; cã 3 µi th¬ ngêi lín viÕt vÒ ngêi
lín nhng ®Ó dµnh cho thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 18%, cã 2 bµi th¬ thiÕu nhi viÕt vÒ
thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 6,7% trong sè 37 bµi. Trong ®ã:

ThÓ th¬ 4 Ch÷, 14 bµi:
VÏ Quª H¬ng - §Þnh H¶i Bµn tay c« gi¸o - NguyÔn Träng Hoµn
Hai bµn tay em - Huy CËn Th× ThÇm - Phïng Ngäc Hïng
Çi cÇu - Ph¹m TiÕn DuËt ThÓ th¬ lôc b¸t: 9 Bµi
ChÞ em - TrÇn §¾c Trung TiÕng ru - Tè H÷u
Nhí bÐ ngoan - NguyÔn Trung Thu Nhí ViÖt B¾c - Tè H÷u
VÒ quª ngo¹i - Hµ S¬n Khãi chiÒu - Hoµng T¸
Suèi - Vâ Duy Th«ng Dßng Suèi Thøc - Quang Huy
NghÖ nh©n B¸t Trµng - Hå Minh Hµ
Líp 4: Trong tæng sè 25 bµi th¬ trong néi dung ch¬ng tr×nh cã 7 bµi th¬
cña ngêi lín viÕt cho çc em thiÕu nhi, chiÕm tû lÖ 28%, 1 bµi th¬ ngêi lín
viÕt vÒ çc em thiÕu nhi, chiÕm 4 %, cßn l¹i lµ çc bµi th¬ thiÕu nhi viÕt vÒ
thiÕu nhi.
ThÓ th¬ 4 ch÷: 2 bµi:
§«i que ®an - Ph¹m Hæ Con chim chiÒn chiÖn - Huy CËn
Nµng tiªn èc - Ph¹m ThÞ Thanh Nhµn
Tuæi ngùa - Xu©n Quúnh
BÌ xu«i s«ng la - Vò Duy Th«ng
Tr¨ng ¬i tõ ®©u ®Õn - TrÇn §¨ng Khoa
L¾ng nghe lêi chim nãi - NguyÔn Träng T¹o
ChuyÖn cæ tÝch vÒ loµi ngêi - Xu©n Quúnh
NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹ - §Þnh H¶i
§oµn thuyÒn ®¸nh ç - Huy CËn Ng¾m Tr¨ng - Hå ChÝ Minh
Chî tÕt - §oµn V¨n Cõ
Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ - NguyÔn Khoa §iÒm
ThÓ th¬ lôc b¸t, 6 bµi:
MÑ èm - TrÇn §¨ng Khoa
TruyÖn cæ níc m×nh - L©m ThÞ Mü D¹
Ch¸u nghe c©u chuyÖn cña bµ - NguyÔn V¨n Th¾ng

C« TÊm cña mÑ - Lª Hång ThiÖn
Dßng s«ng mÆc ¸o - NguyÔn Träng T¹o
VÌ d©n gian ( nãi ngîc)
ThÓ th¬ tù do: 4 bµi
Tre ViÖt Nam - NguyÔn Duy
Thî rÌn - Kh¸nh Nguyªn
Ma - TrÇn §¨ng Khoa
Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh - Ph¹m TiÕn DuËt
Líp 5: Trong tæng sè 24 bµi th¬ trong néi dung ch¬ng tr×nh, cã 7 bµi th¬
ngêi lín viÕt cho çc em thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 29%, 2 bµi th¬ ngêi lín viÕt vÒ
çc em thiÕu nhi chiÕm tû lÖ 8,3% cßn l¹i lµ çc bµi th¬ ngêi lín viÕt vÒ ngêi
lín nhng dµnh cho çc em thiÕu nhi, çc em thiÕu nhi viÕt cho çc em thiÕu
nhi.
S¾c mÇu em yªu - Ph¹m §×nh ¢n H¹t g¹o lµng ta - TrÇn §¨ng Khoa
Çnh cam l¹c mÑ - Ng©n VÞnh Hµ Néi - TrÇn §¨ng Khoa
Cao B»ng - Tróc Th«ng Chó ®i tuÇn - TrÇn Ngäc
Sang n¨m con lªn b¶y - Vò §inh MÖnh
Trêng sa r»m trung thu - Ph¹m §×nh ¢n
D¸ng h×nh ngän giã - §µm ThÞ Lam LuyÖn
Cöa s«ng - Quang Huy
Bµi ca vÒ ®Êt níc - §inh H¶i §Êt níc - NguyÔn §×nh Thi
ThÓ th¬ lôc b¸t, 4 bµi:
BÇm ¬i - Tè H÷u Hµnh tr×nh cña bÇy ong - NguyÔn §øc MËu
ViÖt B¾c - Tè H÷u ViÖt Nam th©n yªu - NguyÔn §×nh Thi
ThÓ th¬ tù do, 5 bµi:
TiÕng ®µn Ba la lai ca trªn s«ng ®µ - Quang Huy
Tríc cæng trêi - NguyÔn §×nh Anh
TiÕng väng - NguyÔn Quang Thu
VÏ ng«i nhµ ®ang x©y - §ång Xu©n Lan

Nh÷ng çnh buåm - Hoµng Trung Th«ng
Qua thèng kª trªn ta nhËn thÊy çc bµi th¬ cña ngêi lín viÕt cho thiÕu nhi
chiÕm tû lÖ t¬ng ®èi cao, gåm 58 bµi trong tæng sè 129 bµi th¬ ®îc viÕt trong
néi dung ch¬ng tr×nh tiÓu häc, chiÕm tû lÖ 45%, çc bµi th¬ cña ngêi lín viÕt
vÒ thiÕu nhi tû lÖ cßn khiªm tèn, gåm 22 bµi trong tæng sè 129 bµi th¬ ®îc ®a
vµo néi dung ch¬ng tr×nh tiÓu häc, chiÕm 17%. Th¬ cña ngêi lín viÕt vÒ ngêi
lín nhng ®Ó cho thiÕu nhi cã 5 bµi vµ mét sè Ýt bµi cña thiÕu nhi viÕt cho thiÕu
nhi. Çc bµi th¬ ®îc viÕt theo çc thÓ lo¹i: 3 ch÷, 4 ch÷, 5 ch÷, 6 ch÷, 7 ch÷, 8
ch÷, thÊt ng«n b¸t có, lôc b¸t, tù do nhng sè lîng çc bµi th¬ 4 ch÷, 5 n¨m ch÷
chiÕm tû lÖ cao nhÊt.
ThÓ th¬ 4 ch÷ cã 29 bµi/129 bµi chiÕm 22,48%
ThÓ th¬ 5 ch÷ cã 43 bµi/129 bµi chiÕm 33,33%
Th¬ ®a vµo ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa tiÓu häc hiÖn nay ®· x¸c ®Þnh ®îc
néi dung vµ môc ®Ých gi¸o dôc. Ng«n ng÷ th¬ gi¶n dÞ, trong s¸ng, lêi th¬ giÇu
vÇn ®iÖu, nh¹c ®iÖu gióp çc em dÔ thuéc, dÔ nhí…néi dung çc bµi th¬ c¬
b¶n lµ phï hîp víi t©m lÝ løa tuæi çc em: T©m hån çc em ng©y th¬, trong
s¸ng. Çc em dÔ xóc c¶m, hay b¾t chíc vµ muèn lµm theo g¬ng s¸ng, çc em
tin tëng tuyÖt ®èi vµo ngêi trªn vµ nhÊt lµ thÇy c« gi¸o.
Th¬ viÕt vÒ çc em, viÕt cho çc em, cã trong néi dung ch¬ng tr×nh
kh«ng nh÷ng chØ cã nhiÖm vô ®¸p øng nhu cÇu tríc m¾t lµ gi¸o dôc ®i ®«i víi
gi¶i trÝ mµ cßn cã tÝnh thêi ®¹i l©u dµi: ThiÕu nhi ®· ®îc c¶ x· héi ch¨m
sãc,n©ng niu, dËy dç nh thÕ nµo… Th¬ dµnh cho thiÕu nhi ®· ph¶n ¸nh ®îc
®iÒu ®ã b»ng bót ph¸p riªng, nghÖ thuËt riªng. V× vËy th¬ trong ch¬ng tr×nh
tiÓu häc hiÖn nay ®· ®¹t ®îc tíi nh÷ng gi¸ trÞ cña v¨n häc.
1.2. §Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i th¬ vµ ®Æc ®iÓm cña nh÷ng bµi th¬ trong ch¬ng
tr×nh tiÓu häc
1.2.1. §Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i th¬
1.2.2. §Æc ®iÓm cña th¬ trong ch¬ng tr×nh tiÓu häc
1.2.2.1. Ng«n ng÷ th¬
Ng«n ng÷ trong t¸c phÈm v¨n häc: lµ chÊt liÖu, lµ ph¬ng tiÖn mang tÝnh
chÊt ®Æc trng cña v¨n häc, kh«ng cã ng«n ng÷ th× kh«ng cã t¸c phÈm v¨n häc.
Bëi v× chÝnh ng«n ng÷ chø kh«ng ph¶i çi g× kh¸c ®· cô thÓ ho¸ vµ vËt chÊt
ho¸ sù biÓu hiÖn cña chñ ®Ò, t tëng, tÝnh çch vµ cèt truyÖn. Ng«n ng÷ lµ yÕu
tè ®Çu tiªn mµ nhµ v¨n chuÈn bÞ trong qu¸ tr×nh s¸ng t¸c v¨n ch¬ng. Mét s¸ng

t¸c v¨n häc bao giê còng gåm 2 phÇn: v¨n b¶n vµ t¸c phÈm. Ngêi ®äc, ngêi
c¶m thô muèn lÜnh héi ®îc t¸c phÈm ph¶i th«ng qua v¨n b¶n mµ chÊt liÖu lµm
nªn v¨n b¶n chÝnh lµ ng«n ng÷. V¨n b¶n lµ cÇu nèi gi÷a ngêi ®äc vµ t¸c phÈm
trong ®ã ng«n ng÷ gãp phÇn t¹o ra v¨n b¶n.
Ng«n ng÷ trong t¸c phÈm v¨n häc nãi chung còng nh ng«n ng÷ trong
s¸ng t¸c th¬ v¨n nãi riªng lµ thø ng«n ng÷ giÇu h×nh ¶nh, giÇu c¶m xóc, tõ ng÷
®îc chän läc chÝnh x¸c, ng«n ng÷ giÇu tÝnh nh¹c.
1.2.2.1.1. Tõ ng÷ trong v¨n b¶n th¬ ®îc chän läc chÝnh x¸c, mang tÝnh chuÈn
mùc biÓu c¶m.
Trong bµi th¬ “Qu¹t cho bµ ngñ“ - SGK TiÕng ViÖt 3 tËp 1 t¸c gi¶ cã
viÕt:
Hoa cam, hoa khÕ
ChÝn lÆng trong vên
Bµ m¬ tay ch¸u
Qu¹t ®Çy h¬ng th¬m
T¹i sao t¸c gi¶ kh«ng dïng tõ “chÝn th¬m” mµ l¹i dïng “chÝn lÆng”.
Th«ng thêng khi nãi tíi hoa th× ngêi ta thêng hay dïng tõ “th¬m” nhng trong
bµi th¬ nµy t¸c gi¶ ®· kh«ng thuËn theo c¸i thêng t×nh Êy. Dông ý cña t¸c gi¶
khi chän tõ “ChÝn lÆng” lµm t¨ng thªm vÎ tÜnh cña kh«ng gian vèn rÊt tÜnh ®Ó
n©ng giÊc ngñ cho bµ trong bµi th¬. Râ rµng tõ ng÷ ®îc dïng trong trêng hîp
nµy ®· cã sù chän lùa rÊt chÝnh x¸c, phï hîp víi v¨n c¶nh.
Trong bµi th¬ “ Vµm cá ®«ng” - Hoµi Vò ( SGK TV3 - TËp 1) cã viÕt:
§©y con s«ng xu«i dßng s÷a mÑ
Bèn mïa soi tõng m¶nh m©y trêi
Tõng ngän dõa giã ®a phe phÈy
Bãng lång trªn sãng níc ch¬i v¬i
NghÖ thuËt cña ngêi viÕt lµ lµm cho ngêi ®äc kh«ng ng¾m c¶nh mµ thÊy
c¶nh. T¸c gi¶ Hoµi Vò cña bµi th¬ Vµm Cá §«ng ®· ®¹t tíi nghÖ thuËt ®ã.
§äc nh÷ng dßng th¬ cña «ng ta thÊy c¶nh s¾c nh hiÖn ra ngay tríc m¾t m×nh.
Cßn cã ®iÒu ®Æc biÖt h¬n b»ng c¸ch chän läc tõ ng÷ chÝnh x¸c t¸c gi¶ ®· lµm
cho con s«ng ®ang miªu t¶ nh réng h¬n. Râ rµng dßng s«ng dï lín ®Õn ®©u
còng kh«ng thÓ chøa hÕt c¶ bÇu trêi réng lín bao la, nhng trong th¬ t¸c gi¶ l¹i
cã thÓ lµm cho con s«ng réng lín ®Õn nh vËy ®Êy. Nhng b»ng tõ “ m¶nh “
trong c©u th¬ Bèn mïa soi tõng m¶nh m©y trêi ,
“ ” nh thÕ bÇu trêi réng lín ®·

®îc chia thµnh nhiÒu m¶nh in bãng xuèng dßng s«ng. Dßng s«ng bçng réng
lín nh «m lÊy c¶ bÇu trêi.
Trong c©u th¬:
Tõng ngän dõa giã ®a phe phÈy
Bãng lång trªn sãng níc ch¬i v¬i
Vµm Cá §«ng cßn hiÖn ra ®Ñp h¬n, chan hoµ h¬n, t¸c gi¶ kh«ng dïng tõ
“in” nh thêng lÖ çc nhµ th¬ kh¸c hay dïng ®Ó miªu t¶ bãng c©y trªn mÆt n-
íc.NÕu nh vËy lèi miªu t¶ ®ã gi¶n ®¬n qu¸, mµ ë ®©y t¸c gi¶ l¹i chän tõ
lång
“ ” ®Ó dïng thay cho tõ in
“ ”. ChÝnh viÖc sö dông tõ ng÷ Êy trong hoµn
c¶nh nµy ®· t¹o nªn mét bøc tranh thiªn nhiªn chan hoµ, s«ng níc, m©y trêi,
c¶nh vËt hoµ quÖn vµo nhau. Nh÷ng sù vËt ®¬n lÎ ®· mµ hoµ lµm mét, t¹o nªn
mét bøc tranh tuyÖt ®Ñp.
Trong bµi “Giã“ cña Ng« V¨n Phó:
“ Giã ë rÊt xa, rÊt rÊt xa
Giã thÝch ch¬i th©n víi mäi nhµ
Giã cï khe khÏ anh mÌo míp
Rñ ®µn ong mËt ®Õn th¨m hoa
Giã ®a nh÷ng çnh diÒu bay bæng
Giã ru çi ngñ ®Õn la ®µ
H×nh nh giã còng thÌm ¨n qu¶
HÕt trÌo c©y bëi l¹i trÌo na...”
§äc bµi th¬ Ên tîng ®Ó l¹i trong lßng ngêi ®äc lµ giã thËt hån nhiªn, ng©y
th¬, tinh nghÞch, gièng hÖt nh mét ®øa trÎ. Do ®©u mµ giã l¹i trë nªn nh vËy?
Do con m¾t tinh tÕ vµ do ngßi bót tµi ba cña t¸c gi¶. Víi chóng ta giã tõ xa
thæi ®Õn mäi nhµ, giã lµm cho bé l«ng cña chó mÌo míp ®éng ®Ëy, chó ta
buån chó ta l¾c l¾c ngêi lµ chuyÖn kh«ng l¹. Giã cã mÆt ë kh¾p n¬i, giã ®a h-
¬ng th¬m cña hoa tíi ong bím, ong bím tíi th¨m hoa, giã lµm cho diÒu bay
cao, giã m¸t ru em bÐ ngñ, giã còng thæi qua çc vên qu¶ lµm rung nh÷ng c©y
bëi, c©y na. Nh÷ng chuyÖn ®ã víi chóng ta rÊt b×nh thêng nhng víi con m¾t
nghÖ thuËt nhµ th¬ ®· g¾n cho giã nh÷ng hµnh ®éng nh con ngêi b»ng çch sö
dông nh÷ng tõ chØ ho¹t ®éng cña ngêi nh “ giã cï, giã thÝch, giã rñ, giã ®a,
giã thÌm ¨n qu¶, giã trÌo”.Giã trë lªn ®¸ng yªu h¬n bao nhiªu. B»ng çch sö
dông nh÷ng tõ ng÷ chän läc ®ã t¸c gi¶ ®· biÕn giã thµnh mét ®øa trÎ rÊt ®¸ng
yªu, biÕt ®ïa víi anh mÌo míp, biÕt trÌo c©y, vµ ®Æc biÖt rÊt yªu cuéc sèng cña

m×nh, giã thÊy ai còng ®¸ng ®Ó kÕt b¹n, mçi mét ngêi b¹n lµ mét thÕ giíi cã
nhiÒu ®iÒu hay ®Ó kh¸m ph¸.
Nh vËy b»ng nh÷ng tõ ng÷ ®îc chän läc chÝnh x¸c mµ ngêi viÕt ®· truyÒn
t¶i ®îc dông ý cña m×nh tíi ngêi ®äc, lµm cho ý th¬ s©u s¾c h¬n, ®éc ®¸o h¬n.
1.2.1.3.2. Ng«n ng÷ th¬ lµ ng«n ng÷ giµu h×nh ¶nh
BÊt cø mét t¸c phÈm v¨n häc nµo còng biÓu hiÖn t tëng t×nh c¶m nhng t¸c
phÈm th¬ l¹i biÓu hiÖn t tëng t×nh c¶m theo çch riªng.ë nh÷ng t¸c phÈm tù
sù,t¸c gi¶ x©y dung bøc tranh vÒ cuéc sèng trong ®ã çc nh©n vËt cã ®êng ®i
va sè phËn riªng.B»ng nh÷ng ®èi tho¹i vµ ®éc tho¹i t¸c gi¶ kÞch thÓ hiÖn tÝnh
çch vµ hµnh ®éng cña con ngêi qua nh÷ng m©u thuÉn xung ®ét.Cßn ë cµc t¸c
phÈm th¬ cã kh¸c, thÕ giíi chñ quan cña con ngêi:c¶m xóc,t©m tr¹ng,ý nghÜ
cã khi ®îc tr×nh bµy trùc tiÕp còng cã khi ®îc tr×nh bµy gi¸n tiÕp th«ng qua
çc h×nh ¶nh.ChÝnh vËy mµ ng«n ng÷ trong çc t¸c phÈm th¬ lµ ng«n ng÷ giµh
h×nh ¶nh,giµu c¶m xóc.ChÝnh nh÷ng h×nh ¶nh mµ t¸c gi¶ ®a vµo trong th¬ lµm
cho nh÷ng vÇn th¬ giµu cam xóc,gãp phÇn chuyÓn t¶i néi dung cña bµi th¬.
Trong bµi “ MÆt trêi xanh cña t«i“ SGK TiÕng ViÖt 3
§· cã ai dËy sím
Nh×n lªn rõng cä t¬i
L¸ xoÌ tõng tia n¾ng
Gièng hÖt nh mÆt trêi
Rõng cä ¬i ! rõng cä !
L¸ ®Ñp, l¸ ngêi ngêi
T«i yªu thêng vÉy gäi
MÆt trêi xanh cña t«i
- NguyÔn ViÕt B×nh-
H×nh ¶nh MÆt trêi xanh
“ ” ®Ó miªu t¶ l¸ cä trong bµi th¬ trªn ®· ®em ®Õn
cho rõng cä mét søc sèng trµn trÒ. B»ng sù liªn tëng vÒ h×nh d¸ng bÒ ngoµi:
nh÷ng chiÕc l¸ cä xoÌ réng nh nh÷ng tia n¾ng mÆt trêi t¸c gi¶ bµi th¬ ®· ®a ra
mét h×nh ¶nh rÊt t¸o b¹o “ MÆt trêi xanh”. B»ng h×nh ¶nh ®ã nh÷ng chiÕc l¸ cä
®· trë nªn ®Ñp biÕt bao nhiªu. §Æc biÖt ë ®©y kh«ng ph¶i “ MÆt trêi hång” nh th-
êng lÖ mµ lµ “ MÆt trêi xanh”, dïng h×nh ¶nh ®ã võa thÓ hiÖn ®îc mµu s¾c bao
phñ lªn rõng cä lµ mµu xanh t¬i t¾n, ®«ng thêi nã võa ®óng víi t©m lý cña trÎ
th¬, rÊt ngé nghÜnh rÊt tù nhiªn.

Còng lµ h×nh ¶nh “mÆt trêi” trong ng«n ng÷ th¬, nhng “mÆt trêi” trong
khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ kh«ng ph¶i lµ nh÷ng chiÕc l¸ xanh rên
n÷a mµ lµ nh÷ng em bÐ bÐ báng trªn lng mÑ. Trong khóc h¸t ru ®ã NguyÔn
Khoa §iÒm cã viÕt:
MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn nói
MÆt trêi cña mÑ con n»m trªn lng.
T¸c gi¶ ®· mîn h×nh ¶nh “mÆt trêi” thùc, mÆt trêi ngµy ngµy vÉn ®i qua
nói mang ¸nh s¸ng, sù sèng ®Õn cho mu«n loµi ®Ó so s¸nh víi ®øa trÎ n»m trªn
lng mÑ.
C¶ bµi th¬ cã hai c©u th¬ nµy ®äng l¹i trong lßng ngêi ®äc nhiÒu suy t
nhÊt. Ph¶i thõa nhËn r»ng, ngßi bót cña t¸c gi¶ qu¸ th«ng minh, qu¸ tinh tÕ khi
chØ cÇn dïng mét h×nh ¶nh “mÆt trêi cña mÑ con n»m trªn lng” mµ cã thÓ diÔn
t¶ bao ®iÒu muèn nãi, lµm næi bËt t×nh yªu bao la cña mÑ ®èi víi ®øa trÎ bÐ
báng trªn lng. NÕu nh v¹n vËt cÇn mÆt trêi ngµy ngµy vÉn ®i qua nói ®Ó tån t¹i
còng nh mÑ cÇn con. Con chÝnh lµ sù sèng cña mÑ,lµ niÒm tin,lµ tÊt c¶ nh÷ng
g× quÝ gi¸ nhÊt cña mÑ …
Th¬ cã thÓ diÔn ®¹t nh÷ng ®iÒu mµ v¨n xu«i kh«ng thÓ lµm ®îc, ®ã lµ bëi
v× ng«n ng÷ th¬ giÇu h×nh ¶nh nh vËy ®Êy vµ viÖc sö dông ng«n ng÷ giµu h×nh
¶nh lµ çch thøc tù nhiªn ®a ngêi ®äc ®Õn víi çi ®Ých cña bµi th¬.
Bµi th¬ “§oµn thuyÒn ®¸nh ç“ - Huy CËn (SGK - TV 4) ng«n ng÷ th¬
míi giµu h×nh ¶nh lµm sao.
MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa
Sãng ®· cµi then ®ªm sËp cöa
§oµn thuyÒn ®¸nh ç l¹i ra kh¬i
C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i.
H¸t r»ng: ç b¹c BiÓn §«ng lÆng,
Ç thu biÓn ®«ng nh ®oµn thoi.
§ªm ngµy dÖt biÓn mu«n luång s¸n
§Õn dÖt líi ta ®oµn ç ¬i.
......
C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i
§oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi
MÆt trêi ®éi biÓn nh« mµu míi
M¾t ç huy hoµng mu«n dÆm kh¬i.

§äc bµi th¬ lªn chóng ta kh«ng cã c¶m gi¸c ®îc nghe mµ thÊy nh ®îc
ng¾m c¶nh biÓn vËy. ChØ b»ng nh÷ng dßng th¬ rÊt ng¾n ngñi, t¸c gi¶ ®· ®a ng-
êi ®äc ®Õn víi mét kh«ng khÝ lao ®éng trªn biÓn s«i ®éng, høng khëi, mét
c¶nh biÓn ®Ñp ®Õn mª hån. Trong bµi th¬ t¸c gi¶ ®· ®a vµo rÊt nhiÒu h×nh ¶nh
®Ñp “ MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa”, “ Sãng ®· cµi then ®ªm sËp cña”, “
§oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi”, “ MÆt trêi ®éi biÓn nh« mµu míi”. Tõ
nh÷ng hiÓu biÕt vÒ cuéc sèng lao ®éng cña nh÷ng ngêi d©n vïng biÓn, cïng
víi lèi quan s¸t tinh tÕ nhµ th¬ ®· dïng trÝ tëng tîng vÏ nªn mét çch rÊt cã
kh«ng khÝ vµ ®Ëm ®µ mµu s¾c cña biÓn. Mét bøc tranh cã sù giao hoµ gi÷a
thiªn nhiªn vµ con ngêi. Nh÷ng c¶nh vËt chóng ta vÉn thêng gÆp hµng ngµy
nh bíc lªn nh÷ng trang th¬ cña Huy CËn. Nã bçng trë lªn ®Ñp l¹ thêng, mét vÎ
®Ñp mang ®Çy nÐt chÊm ph¸ “ MÆt trêi nh hßn löa”, “ ®oµn thuyÒn” lít trªn
sãng nh ch¹y ®ua cïng víi mÆt trêi .... Nh÷ng h×nh ¶nh ®ã lµm cho biÓn trë
lªn ®Ñp huy hoµng, gîi ra kh«ng khÝ lao ®éng s«i ®éng trªn biÓn, vÏ lªn bøc
tranh mang h¬i thë cuéc sèng míi.
Ng«n ng÷ trong t¸c phÈm v¨n häc nãi chung vµ trong çc t¸c phÈm th¬
nãi riªng nã nh con ®êng ®a ta vµo thÕ giíi néi t©m cña nh÷ng nhµ v¨n nh vËy.
Thø ng«n ng÷ giÇu h×nh ¶nh Êy mµ çc nhµ th¬ ®· sö dông cho nh÷ng trang
th¬ cña m×nh khiÕn ngêi ®äc thÊy ®îc çi cô thÓ trong çi trõu tîng ®ång thêi
c¶m nhËn ®îc çi tr×u tîng trong nh÷ng h×nh ¶nh cô thÓ.
1.2.2.1.3. Ng«n ng÷ trong th¬ giÇu nh¹c ®iÖu
Nh÷ng t tëng, t×nh c¶m ®îc ®a vµo t©m hån b¹n ®äc mét çch hiÖu qu¶
nhÊt, s©u l¾ng nhÊt, bÒn v÷ng nhÊt ph¶i th«ng qua h×nh tîng v¨n häc lµ ng«n
ng÷ v¨n häc. §în vÞ c¬ b¶n nhÊt cña nã lµ tõ vµ c©u. Tõ l¹i gåm hai thµnh
phÇn kh«ng thÓ t¸ch rêi lµ ©m thanh vµ ng÷ nghÜa cña tõ. Cho nªn ®· nãi vÒ
nghÖ thuËt ch÷ nghÜa kh«ng thÓ kh«ng chó ý ®Õn çch sö dông ©m thanh, nãi
®Õn th¬ ca kh«ng thÓ kh«ng bµn vÒ nh¹c ®iÖu. Nh¹c ®iÖu lµ ®Æc trng c¬ b¶n
nhÊt trong mçi t¸c phÈm th¬, nã chÝnh lµ nhÞp ®iÖu, ©m s¾c, thanh s¾c, vÇn vÕ
cña c©u th¬ ®ã.
a) Ng¾t nhÞp.
Mçi mét bµi th¬ cã çch ng¾t nhÞp riªng. ë bµi “ Tr«ng Tr¨ng” - TrÇn
§¨ng Khoa, lµ th¬ ng÷ ng«n vµ ®Ó phï hîp víi t©m tr¹ng nhén nhÞp, rén rµng,
vui vÎ ®· ng¾t nhÞp 3/2 hoÆc 2/3:
Em ch¹y nh¶y/ tung t¨ng

Móa h¸t/ quanh «ng tr¨ng
Em nh¶y/ Tr¨ng cïng nh¶y
M¸i nhµ / ít ¸nh vµng”
Nhng bçng nhiªn trong bµi th¬ xuÊt hiÖn nhÞp 1/ 4
Khuya/ kh«ng tr«ng tr¨ng n÷a
NhÞp th¬ bçng nhiªn thay ®æi thÓ hiÖn t©m tr¹ng ngêi tr«ng tr¨ng ®ang
luyÕn tiÕc mét ®iÒu g× ®ã rÊt thó vÞ.
Trong bµi th¬ “ GiÕng níc B¸c Hå“ cña Phan ThÞ Thanh Nhµn. Th«ng
thêng ë çc khæ th¬ ®Çu çc c©u 6 thêng ng¾t nhÞp ®Çu ®Æn 3/3 hoÆc 2/2/2, cßn
çc c©u th¬ 8 ®îc ng¾t nhÞp 4/4 hoÆc 3/5. T¹o ra mét khung c¶nh thanh b×nh,
mét c¶m gi¸c Êm ¸p khi kÓ vÒ B¸c.

Lµng con nghÌo/ ë ngo¹i «
Mét chiÒu vui/ ®îc B¸c Hå vÒ th¨m
B¸c xem/ chç ë,/ chç ¨n
§Õn bªn giÕng níc,/ b¨n khu¨n B¸c buån
- Lµng ta ! /råi ph¶i s¹ch h¬n
Gi÷ cho ®«i m¾t/ nh g¬ng trong ngÇn
Nhng bÊt chît ë ®o¹n cuèi. Giäng th¬ trÇm h¼n xuèng. Nh÷ng c©u th¬ cã
çch ng¾t nhÞp ®Æc biÖt: ng¾t nhÞp ë cuèi c©u gîi kh«ng khÝ buån: giäng th¬
nghÑn ngµo, xóc ®éng tríc sù thËt ®au xãt:
B¸c kh«ng cßn ?
B¸c ¬i!”
Qua mét sè vÝ dô ta thÊy nh÷ng tr¹ng th¸i, cung bËc t×nh c¶m cã sù t¬ng
øng víi çch ng¾t nhÞp trong c©u th¬. Çch ng¾t nhÞp ®ã t¹o nªn nh¹c ®iÖu cho
nh÷ng vÇn th¬.
b)Thanh ®iÖu
Cã thÓ nãi thanh ®iÖu t¹o ra ©m s¾c trÇm, bæng, tÝnh nh¹c cho c©u
th¬.Trong ®ã thanh b»ng, tr¾c cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong viÖc t¹o ra giai
®iÖu. §Õn víi bµi “Nghe thÇy ®äc th¬“ - TrÇn §¨ng Khoa:
Em nghe thÇy ®äc bao ngµy
B B B T B B
TiÕng th¬ ®ã n¾ng xanh c©y xanh nhµ
T B T T B B B B
M¸i chÌo nghiªng mÆt s«ng xa
T B B T B B
B©ng khu©ng nghe väng tiÕng bµ n¨m xa
B B B T T B B B

Sù tËp trung thanh b»ng trong bµi th¬ cã ý nghÜa lµm nªn søc m¹nh cña
c¶m gi¸c ®ã lµ ®i theo dßng “ håi tëng” vÒ tiÕng th¬ cña ngêi thÇy n¨m xa.
Qu¸ khø vµ thùc t¹i ®an xen vµo nhau t¹o nªn mét c¶m gi¸c man m¸c. ¢m t-
ëng cña bµi th¬ nh du d¬ng, ªm dÞu.
Nh vËy ®ãng gãp vµo viÖc t¹o nªn nh¹c ®iÖu cho ng«n ng÷ th¬ ph¶i kÓ
®Õn çc thanh ®iÖu.
c) Çch gieo vÇn
Çch gieo vÇn ®ãng vai trß quan träng t¹o nªn nh¹c ®iÖu cho th¬. Tó Mì
cho r»ng: “ Th¬ ph¶i cã vÇn, kh«ng cã vÇn kh«ng gäi lµ th¬”.
ViÖc chän vÇn ®Ó nhÊn m¹nh ®iÒu kh¸ phæ biÕn trong ng«n ng÷ th¬. §Õn víi
bµi th¬ “Vãt ch«ng” cña Vâ Qu¶ng ta sÏ thÊy ®îc çch gieo vÇn rÊt nhÞp
nhµng:
Ch«ng r¾n nh ®ång,
Dµi nh g¬m s¾c
Ch«ng vãt nhän ho¾t
Nh mòi dao g¨m
T«i vãt hµng tr¨m
NhiÒu kh«ng ®Õm hÕt
VÇn c©u trªn sÏ hiÖp víi vÇn c©u díi thµnh tõng cÆp sãng ®«i. Th¬ thiÕu
nhi chñ yÕu gieo vÇn ch©n ( vÇn n»m cuèi c©u) t¹o sù mãc mèi chÆt chÏ gi÷a
çc c©u th¬, lµm bµi th¬ gÇn gièng bµi vÌ, c©u h¸t.Bµi “ BËn” cña Trinh §êng
®îc gieo vÇn theo quy luËt nµy
Trêi thu bËn xanh
S«ng hång bËn ch¶y
Çi xe bËn ch¹y
LÞch bËn tÝnh ngµy
Con chim bËn bay
Çi hoa bËn ®á
Cê bËn vÉy giã
Ch÷ bËn thµnh th¬
HoÆc còng cã khi trong c¶ khæ th¬ dµi, ®o¹n th¬ dµi t¸c gi¶ chØ gieo vÇn
ë hai hoÆc c©u nhng vÉn lµm cho nhÞp th¬ biÕn m¹ch, dÔ nhí:
ChiÒu chiÒu tõ m¸i r¹ vµng
Xanh rên ngän khãi nhÑ nhµng bay lªn

BiÕt lµ bÕp löa bµ nhen chiÒu chiÒu
Nghe th¬m ngËy b¸t canh riªu
Víi nåi tÐp ñ c¹nh niªu tÐp ®Çy…
Th«ng qua mét sè bµi th¬ trªn ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña viÖc gieo vÇn
trong viÖc gãp phÇn t¹o ra nh¹c ®iÖu trong th¬. Çch gieo vÇn ®ã gióp béc lé
c¶m xóc cña bµi th¬ mét çch hiÖu qu¶.
1.2.2.2. H×nh tîng nghÖ thuËt.
Mçi mét t¸c phÈm v¨n häc lµ mét chØnh thÓ toµn vÑn. Mét trong nh÷ng
yÕu tè quan träng h×nh thµnh nªn mét t¸c phÈm v¨n häc ®ã lµ h×nh tîng nghÖ
thuËt. NÕu kh«ng cã h×nh tîng nghÖ thuËt sÏ kh«ng cã sù tån t¹i cña bÊt cø
mét t¸c phÈm v¨n häc nµo. Søc sèng cña mét t¸c phÈm v¨n häc trong lßng ng-
êi ®äc chÝnh lµ søc sèng cña h×nh tîng nghÖ thuËt mµ hä x©y dùng. H×nh tîng
nghÖ thuËt trong mét t¸c phÈm v¨n häc chÝnh lµ linh hån cña t¸c phÈm ®ã vµ
nã thÓ hiÖn t tëng cña ngêi lµm nghÖ thuËt. Tuy nhiªn h×nh tîng nghÖ thuËt
xuÊt hiÖn trong tõng thÓ lo¹i v¨n häc kh¸c nhau sÏ cã ®Æc trng kh¸c nhau.
KiÓu nh trong çc t¸c phÈm v¨n xu«i, kÞch, çc t¸c gi¶ thêng x©y dùng h×nh t-
îng nghÖ thuËt lµ nh÷ng con ngêi cô thÓ. B»ng çch thæi vµo h×nh tîng Êy
nh÷ng tÝnh çch, nh÷ng sè phËn trong nh÷ng hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn cô thÓ cña
x· héi. T¸c gi¶ ®· gi¸n tiÕp nãi lªn néi dung, t tëng cña m×nh, lµm næi bËt hiÖn
thùc x· héi. Nhng trong t¸c phÈm th¬, h×nh tîng nghÖ thuËt cã khi kh«ng cô
thÓ nh h×nh tîng nghÖ thuËt trong çc thÓ lo¹i v¨n häc kh¸c. §Æc biÖt h¬n
trong çc t¸c phÈm th¬ viÕt cho thiÕu nhi, h×nh tîng nghÖ thuËt rÊt phong phó
vµ ®a d¹ng, ®ång thêi nã còng cã nh÷ng nÐt riªng biÖt. H×nh tîng nghÖ thuËt
trong th¬ viÕt cho thiÕu nhi cã khi lµ con ngêi nhng còng cã khi lµ thiªn nhiªn,
lµ cá c©y, hoa l¸ hay bÊt kú mét con vËt, sù vËt nµo ®ã.
§iÒu tÊt yÕu lµ tÝnh phæ biÕn cña çc h×nh tîng nghÖ thuËt trong th¬ lµ
kh«ng gièng nhau ®èi víi çc nhµ th¬ kh¸c nhau. Cã nhµ th¬ tËp trung x©y
dùng nh÷ng h×nh tîng vÒ thiªn nhiªn, nhng còng cã nh÷ng nhµ th¬ thêng
xuyªn c¶m thÊy c¶m høng trong s¸ng t¸c th¬ vÒ çc con vËt, còng kh«ng Ýt
nhµ th¬ kh¾c häa thµnh c«ng ch©n dung cña nh÷ng ngêi n«ng d©n, nh÷ng ngêi
lao ®éng…
§Ó hiÓu mét çch cÆn kÏ cô thÓ h¬n vÒ h×nh tîng nghÖ thuËt trong th¬
chóng ta ®iÓm qua mét sè nhµ th¬ ®iÓn h×nh viÕt cho thiÕu nhi vµ nh÷ng h×nh
tîng thêng trë ®i trë l¹i trong nh÷ng trang viÕt cña hä.

1.2.2.2.1. H×nh tîng nghÖ thuËt trong th¬ Vâ Qu¶ng.
Cã thÓ nãi r»ng trong th¬ Vâ Qu¶ng cã c¶ mét thÕ giíi loµi vËt vµ cá
c©y hoa l¸- cã mét m¶nh vên b¸ch thó vµ b¸ch th¶o mµ nh÷ng em bÐ nµo cã
may m¾n ®îc vµo ®Òu say mª, yªu thÝch. Vên th¬ cña «ng kh¸ giÇu çc loµi
chim thó. §ã lµ nh÷ng con vËt gÇn gòi víi con ngêi nh mÌo, gµ, vÞt,… lµ
nh÷ng con chim trêi nh chµo mµo, chim khuyªn, cß, v¹c,…lµ nh÷ng con thó
nh thá, nai, ço, voi, … lµ nh÷ng con vËt quen thuéc kh¸c nh ch©u chÊu, cãc,
Õch nh¸i, chuét. TÊt c¶ häp l¹i thµnh mét x· héi chim thó rÊt ®«ng vui, ®Çy
nh÷ng tiÕng hãt, tiÕng kªu, tiÕng vç çnh rÝu rÝt, inh ái nh thÕ giíi trÎ th¬ ®Çy
¾p tiÕng nãi, tiÕng cêi tiÕng h¸t thËt nhén nhÞp vµ ®¸ng yªu. Vâ Qu¶ng ®· thæi
vµo trong çc loµi vËt Êy mét t©m hån khiÕn chóng trë thµnh h×nh tîng rÊt
®¸ng yªu, ngé nghÜnh nh con ngêi vËy. B¹n ®äc rÊt thó vÞ khi gÆp trong th¬
«ng mét con tr©u méng:
Trîn trßn ®«i m¾t
Nã cø nh×n nh×n
Coi bé kh«ng tin
Nh÷ng ngêi l¹ mÆt
( Con Tr©u méng)
Hay trong mét bµi th¬ kh¸c h×nh tîng chó chÉu chµng nhanh nhÑn vµ h¬i
nh¸t gan gièng hÖt nh mét ®øa trÎ tinh nghÞch vËy.
Bçng c¹c, c¹c, c¹c
Chó ChÉu chµng
Nh tia chíp
Vôt xuèng níc
BiÕn ®©u mÊt
Vên th¬ Vâ Qu¶ng cßn cã nh÷ng bøc tranh léng lÉy cña c¶nh vËt thiªn
nhiªn. Cá c©y bíc vµo trong th¬ Vâ Qu¶ng cã mét søc sèng m·nh liÖt. T¶
mÇm non vµo mïa xu©n t¸c gi¶ viÕt:
MÇm non m¾t lim dim
Cè nh×n qua kÏ l¸
ThÊy ma bay hèi h¶
ThÊy lÊt phÊt ma phïn
§©y lµ mét tho¸ng thay ®æi cña ®Êt trêi, khi mïa xu©n chît ®Õn qua sù thøc
tØnh k× diÖu cña chåi biÕc. Råi c¶ ®Êt trêi x«n xao, chim mu«ng rÝu rÝt, khe

suèi r× rµo, mÇm non còng bËt dËy trong kh«ng khÝ trµn ®Çy søc sèng, hoµ
thªm mét s¾c mÇu víi mïa xu©n:
… Véi bËt chiÕc vá r¬i
Nã ®øng dËy gi÷a trêi
Kho¸c ¸o mÇu xanh biÕc…
( Cã mét chç ch¬i)
C©y cá trong th¬ Vâ Qu¶ng thêng mang mét søc sèng m·nh liÖt. Khiªm
nhêng nh mét mÇm non còng biÕt “ BËt chiÕc vá r¬i” ®Ó “ ®øng dËy gi÷a
trêi”… Cã thÓ nãi, Vâ Qu¶ng yªu hån nhiªn vµ th¾m thiÕt thÕ giíi cá c©y vµ
v¹n vËt xung quanh. ¤ng ®· thæi vµo ®ã sù sèng, chÝnh v× thÕ dï chØ lµ nh÷ng
c©y cá, nh÷ng con vËt ta vÉn thÊy thêng ngµy bíc vµo th¬ «ng trë thµnh h×nh t-
îng nghÖ thuËt ®îc t« ®Ëm khiÕn th¬ cña «ng thêng cã nh÷ng s÷ng sê, ®ét
ngét chÊt chøa mét çi g× ®ét biÕn trong bõng tØnh, trong n¶y në vµ sinh s«i,
v« cïng t¬i míi.
1.2.2.2.2. H×nh tîng nghÖ thuËt trong th¬ Ph¹m Hæ
Th¬ viÕt cho thiÕu nhi cña nhµ th¬ Ph¹m Hæ thêng ngé ngÜnh, dÔ hiÓu,
dÔ nhí, giÇu tëng tîng, cã nh¹c ®iÖu, hîp víi t©m lý trÎ th¬.
Th¬ viÕt cho thiÕu nhi «ng cã 10 tËp, ®iÓn h×nh lµ çc tËp:
- Chó bß t×m b¹n
- ChuyÖn hoa chuyÖn qu¶
- Nh÷ng ngêi b¹n yªn lÆng
- Nµng tiªn nhá thµnh èc
TËp th¬ “Chó bß t×m b¹n“ lµ mét tËp th¬ tiªu biÓu cña nhµ th¬ vÒ viÖc
miªu t¶ çc thuéc tÝnh cña çc con vËt, chóng rÊt ngé nghÜnh, ®¸ng yªu. Nhng
sù xuÊt hiÖn cña çc con vËt mµ Ph¹m Hæ vÉn gäi lµ “Nh÷ng ngêi b¹n nhá”
trong th¬ cña «ng kh«ng gièng nh sù xuÊt hiÖn çc con vËt trong th¬ cña Vâ
Qu¶ng. Mçi con vËt xuÊt hiÖn trong th¬ cña «ng ®Òu g¾n víi mét c©u chuyÖn
nhá xinh, mét tiÕng cêi hãm hØnh, s¶ng kho¸i. Nh÷ng ngêi b¹n ®¸ng yªu ®ã
®· ®îc n©ng lªn thµnh h×nh tîng nghÖ thuËt ®Ó nhµ th¬ göi g¾m vµo trong nã
chiÒu s©u triÕt lý, nh÷ng bµi häc cô thÓ vÒ mét vÊn ®Ò nµo ®ã trong cuéc sèng.
Trong bµi th¬ “Chó bß t×m b¹n“ t¸c gi¶ ®· giíi thiÖu mét chó bß thËt
thµ, h¬i ngèc mét tÝ, nhng hiÒn hËu, dÔ th¬ng, nhÊt lµ chó ta ®ang mong muèn
cã b¹n:
MÆt trêi róc bôi tre

Buæi chiÒu vÒ nghe m¸t
Bß ra s«ng uèng níc
ThÊy bãng m×nh ngì ai
Bß chµo: “K×a anh b¹n!”
L¹i gÆp anh ë ®©y
Ngoµi nh÷ng ngêi b¹n nhá ngé nghÜnh ®¸ng yªu çc em vÉn thêng gÆp
trong cuéc sèng sinh ho¹t hµng ngµy nh: gµ, mÌo, chã, chim, thá, bª, bß, ....
Ph¹m Hæ cßn giíi thiÖu cho çc em nhiÒu b¹n nhá kh¸c, hµng ngµy vÉn lÆng
lÏ quanh ta ®ãng gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh lµm ®Ñp cuéc sèng. §ã chÝnh lµ
“Nh÷ng ngêi b¹n im lÆng” tèt bông mµ khiªm tèn nh mét çi ®inh, mét çi
chæi, mét çi kÐo, çi thíc kÎ, ... tÊt c¶ còng vÉn ®îc xuÊt hiÖn trong c©u
chuyÖn nhá.
“Çi ®inh” ®· ®îc h×nh dung nh mét cËu bÐ tinh nghÞch vµ tèt bông,
lu«n s½n sµng gióp ®ì mäi ngêi. Nhng ®äc bµi th¬ ngêi ta vÉn kh«ng thÓ nhÇm
nã víi mét vËt kh¸c:
Ch©n nhän, ®Çu tï
Th©n h×nh th¼ng tuét
Ch«n m×nh vµo cét
Ch«n m×nh vµo têng
Cho chÞ treo g¬ng
Cho em treo ¶nh
Xong råi, hãm hØnh
§inh ta t¬i tØnh
Nh« ®Çu nh×n quanh.
Nhµ th¬ cßn cho çc em lµm quen víi nhiÒu b¹n kh¸c n÷a, ®ã lµ
“Nh÷ng ngêi b¹n trong vên” d©ng qu¶ ngät tr¸i sai vµ mµu xanh t¬i cho cuéc
sèng. Nµo thÞ, nµo lùu, nµo na, chuèi, æi, bëi, roi, dõa, …
B»ng nh÷ng h×nh tîng “Nh÷ng ngêi b¹n trong vên” t¸c gi¶ ®· dÉn çc
em vµo mét khu vên më s½n víi bao ®iÒu lý thó.
Vên quª ta ngh×n n¨m
Bao ®êi nay th©n thuéc
Mét mµu xanh ªm ®Òm
Tr¨m h¬ng th¬m vÞ ngät

Ta lín b»ng c¬m, ç
Cßn b»ng qu¶ vên ta
Trong t×nh yªu ®Êt níc
Cã t×nh cña l¸ hoa ...
C©y mÝt lã sau nhµ
C©y chanh ngang tríc ngâ
C©y bëi ®øng cuèi vên
§i xa ai ch¼ng nhí?
C©y xin tõ quª mÑ
C©y cha t¬i, cha trång
Nh×n c©y cao bãng c¶
Cµng nhí ngµy cßn «ng …
… B¹n trong vên ®îi s½n
Nãng ruét chê çc em
Chóc sau cuéc gÆp mÆt
BÌ b¹n quý nhau h¬n ….
Tuy nhiªn trong th¬ cña ph¹m Hæ chóng ta cßn b¾t gÆp nh÷ng em bÐ rÊt
ng©y th¬, ngé nghÜnh trong kh¸m ph¸ thÕ giíi xung quanh.
Cã ai ®ang khãc nhÌ
Mµ soi g¬ng kh«ng bè?
Mét ®øa khãc ®ñ råi
Soi chi thµnh hai ®øa !!!
Cã thÓ nãi r»ng néi dung bao trïm nhÊt trong th¬ Ph¹m Hæ lµ t×nh b¹n.
Nh÷ng ngêi b¹n trong th¬ cña «ng hiÖn lªn ch©n thùc, ngé nghÜnh, ®¸ng yªu.
¤ng thêng lµm væi bËt chóng trong nh÷ng c©u chuyÖn hãm hØnh. Díi ngßi bót
cña nhµ th¬ nh÷ng ngêi b¹n Êy dï lµ thiªn nhiªn, loµi vËt hay con ngêi ®Òu
mang nÐt tÝnh çch hån nhiªn, ngé nghÜnh, ®¸ng yªu cña mét ®øa trÎ. §ã lµ
çi ®Ých mµ nhµ th¬ ®· ra søc lµm sèng dËy trong nh÷ng h×nh tîng th¬ cña
m×nh. Th«ng qua nh÷ng h×nh tîng ngé nghÜnh vµ ®¸ng yªu ®ã nhµ th¬ muèn
göi tíi ngêi ®äc mét th«ng ®iÖp “H·y lµm b¹n víi tÊt c¶ mäi ngêi ta sÏ thÊy ®-
îc tõ nh÷ng ngêi b¹n Êy c¶ mét thÕ giíi nh÷ng ®iÒu míi mÎ ®Ó kh¸m ph¸”.

1.2.2.2.3. H×nh tîng nghÖ thuËt trong th¬ TrÇn §¨ng Khoa
TrÇn §¨ng Khoa cã khiÕu lµm th¬ tõ rÊt sím. Bµi th¬ ®Çu tiªn cña Khoa
lµm løc cha ®Çy 8 tuæi lµ bµi “Con bím vµng”. TiÕp ®ã, lµ nh÷ng bµi anh viÕt
ë løa tuæi nµy nh: “Vên em“, “Gãc s©n vµ kho¶ng trêi“, “Tr¨ng s¸ng s©n
nhµ em”, “§¸nh thøc trÇu”, …. Th¬ cña anh ®· lµm x«n xao lßng ngêi ®äc, cã
ngêi lín lÉn trÎ em. Th¬ Khoa nh÷ng dßng th¬ t¬i m¸t, hån nhiªn, nh÷ng dßng
th¬ Êm ¸p t×nh ngêi ®· lµm t¨ng lªn trong lßng mçi ngêi ®äc t×nh yªu quª h-
¬ng vµ lßng tù hµo d©n téc.
Tuy cßn rÊt nhá cha ®îc ®µo t¹o qua trêng líp chuyªn nghiÖp nµo, nhng
nh÷ng vÇn th¬ cña Khoa rÊt cøng çp. Trong th¬ anh thiªn nhiªn cã, v¹n vËt
cã, c©y, hoa l¸ còng cã vµ ®Æc biÖt lµ con ngêi hiÖn lªn rÊt râ nÐt. §ã lµ nh÷ng
ngêi mÑ, ngêi cha, ®ã lµ nh÷ng ngêi lÝnh, ®ã lµ nh÷ng em bÐ, hay lµ nh÷ng ng-
êi lao ®éng b×nh thêng. Díi ngßi bót cña nghÖ sÜ trÎ tuæi tÊt c¶ h×nh tîng anh
®a vµo trong th¬ ®Òu mang mét nÐt chÊm ph¸ l¹ kú víi ®Çy ph¸t hiÖn míi mÎ,
nhng vÉn béc lé trong ®ã chÊt t×nh d¹t dµo: t×nh ®êi, t×nh ngêi, t×nh yªu çi
®Ñp, t×nh yªu thiªn nhiªn ®Êt níc con ngêi.
Nh¾c ®Õn th¬ TrÇn §¨ng Khoa kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn thÕ giíi nhá
cña anh, ®ã lµ gãc s©n, kho¶ng trêi ®· lµm nªn mét “ Nhµ th¬ môc ®ång”. Tõ
gãc s©n nhµ em, Khoa ®· nh×n, ®· c¶m, ®· nghÜ vµ ®a vµo th¬ nh÷ng h×nh ¶nh
hÕt søc quen thuéc cña lµng quª ViÖt Nam: mét m¶nh vên, mét kho¶ng s©n,
mét dßng s«ng, mét çnh ®ång…quen thuéc, b×nh dÞ nhng vÉn g©y nhiÒu ng¹c
nhiªn, thó vÞ cho ngêi thëng thøc, bëi Khoa nh×n b»ng con m¾t trÎ th¬ non t¬i
nÐt yªu ®êi, bëi Khoa thæi vµo chóng nÐt hån nhiªn, tinh nghÞch cña t©m hån
nh÷ng cËu bÐ con lín lªn cïng nh÷ng trß ch¨n tr©u, th¶ diÒu, b¾t ç …
Trong bµi “ Ma“ Khoa viÕt vÒ mét m¶nh vên, mét gãc s©n h¶ hª ®ãn
nhËn c¬n ma v« sè nh÷ng tre, bëi, dõa, mÝa, mång t¬i, cá gµ … C¬n ma hiÖn
lªn trong th¬ Khoa gièng hÖt mét cuéc ra qu©n khæng lå cña vò trô trong mét
c©u chuyÖn cæ hoÆc mét truyÖn lÞch sö nµo ®ã
¤ng trêi
MÆc ¸o gi¸p ®en
Ra trËn
Mu«n ngh×n c©y mÝa
Móa g¬m
KiÕn

Hµnh qu©n
§Çy ®êng
L¸ kh«
Giã cuèn
Bôi bay
Cuån cuén
Díi ngßi bót cña anh, vò trô gièng hÖt mét ®oµn qu©n ra trËn, cßn c©y
cèi ch¼ng kh¸c con ngêi chót nµo, qua nh÷ng nÐt sinh ho¹t rÊt ®Æc trng. Còng
mét lèi nh©n ho¸ nh vËy Khoa ®· viÕt vÒ c©y dõa:
C©y dõa xanh to¶ nhiÒu tÇu
Giang tay ®ãn giã gËt ®Çu gäi tr¨ng
…
§øng c¹nh trêi ®Êt bao la
Mµ dõa ®ñng ®Ønh nh lµ ®øng ch¬i.
C©y dõa th©n thiÖn nh mét ngêi b¹n, vÎ ®Ñp cña c©y dõa
®· n©ng lªn thµnh vÎ ®Ñp tîng trng cña ®Êt níc - Mét vÎ ®Ñp gÇn gòi, th©n
quen vµ mang ®Ëm chÊt sèng.
Trong th¬ Khoa ta cßn thÊy rén rµng ©m thanh cña cuéc sèng. Hai bµi
th¬ “ ß ã o” vµ “ Buæi s¸ng nhµ em“ ®· ghi l¹i mét c¶nh sinh ho¹t khÈn tr-
¬ng trong mét buæi b×nh minh cña nhµ n«ng, c¶nh vËt vµ con ngêi võa bõng
tØnh ®· hèi h¶ lo toan cho mét ngµy lao ®éng míi. TiÕng gµ ®· qu¸ quen thuéc
®èi víi mçi ngêi d©n ViÖt Nam. Nhng TrÇn §¨ng Khoa nhµ th¬ trong bµi “ ß
ã o” vÉn ph¸t hiÖn ®îc çi míi: tiÕng gµ xua tan bãng tèi, cho sù sèng s¸ng t¬i
më ra chãi läi. Cßn trong bµi “ Buæi s¸ng nhµ em” l¹i rÊt n¸o nøc víi kh«ng
khÝ sinh ho¹t céng ®ång cæ xa nhng rÊt hån nhiªn gîi c¶m. §iÒu ®Æc biÖt ë
®Êy c¶nh sinh ho¹t lµ c¶nh sinh ho¹t cña çc loµi vËt chø kh«ng ph¶i c¶nh sinh
ho¹t cña loµi ngêi, nhng còng n¸o nøc nh c¶nh sinh ho¹t cña con ngêi vËy.
¤ng trêi næi löa ®»ng ®«ng
Bµ s©n vÊn chiÕc kh¨n hång ®Ñp thay
Bè em x¸ch ®iÕu ®i cµy
MÑ em t¸t níc n¾ng ®Çy trong khau
CËu mÌo ®· dËy tõ l©u
Çi tay röa mÆt, çi ®Çu nghiªng nghiªng
Mô gµ côc t¸c nh ®iªn

Lµm th»ng gµ trèng luyªn thuyªn mét håi
Çi na ®· tØnh giÊc råi
§µn chuèi ®øng vç tay cêi, vui sao!
ChÞ tre ch¶i tãc bªn ao
Nµng m©y ¸o tr¾ng ghÐ vµo soi g¬ng
B¸c nåi ®ång h¸t bïng boong
Bµ chæi loÑt quþet lom khom trong nhµ.
Trong th¬ Khoa kh«ng chØ cã bøc tranh n«ng th«n ViÖt Nam, kh«ng chØ
cã c¶nh vËt trµn ®Çy søc sèng mµ h×nh ¶nh con ngêi ®îc kh¾c ho¹ râ nÐt. Trë
thµnh h×nh tîng trong nh÷ng vÇn th¬ Êm ¸p t×nh ®êi, t×nh ngêi Êy. §ã lµ h×nh
¶nh ngêi lÝnh trong kh¸ng chiÕn; ®ã lµ h×nh ¶nh em bÐ dòng c¶m hay ®ã lµ
h×nh ¶nh ngêi lao ®éng ch©n chÝnh, nh÷ng ngêi n«ng d©n lÇm than,
cùc khæ.
H×nh tîng çc chó bé ®éi “xÎ däc Trêng S¬n ®i cøu níc mµ trong lßng
ph¬i phíi dËy t¬ng lai” ®îc Khoa cô thÓ trong nh÷ng vÇn th¬ cña m×nh. TrÇn
§¨ng Khoa ®· rÊt h¶ hª, s¶ng kho¸i nãi lªn ®iÒu ®ã. Çc chó ®i tíi ®©u bän
giÆc sî h·i tíi ®ã, khi chó ®i råi bän giÆc vÉn cø sî:
Çc chó ®· xa råi
Cao cao ô ph¸o nh ngêi ®øng canh
DÕ co cµng ®¹p cá xanh
CÊt cao giäng g¸y mét m×nh ri ri
Díi hµo níc ch¼ng theo ®i
Ç cê mét chiÕc ®íp ria çnh bÌo
Em nh×n ®¸y níc trong veo
M¸y bay mét m¶nh c¾m xiªu vá hµ …
Th¶o nµo çc chó ®· xa
Th»ng giÆc ch¼ng d¸m bay qua n¬i nµy.
( TrËn ®Þa bá kh«ng)
H×nh ¶nh ngêi lao ®éng trong th¬ Khoa ®îc n©ng lªn thµnh h×nh tîng
víi nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp. Khoa göi g¾m vµo h×nh tîng Êy t×nh yªu lao
®éng, tÊm lßng tr©n träng, ca ngîi nh÷ng ngêi lao ®éng b×nh dÞ ®ång thêi cßn
lµ bµi häc vÒ gi¸o dôc s©u s¾c.
Bè em ®i cµy
§éi sÊm

§éi chíp
§éi c¶ trêi ma
Hay trong bµi “ H¹t g¹o lµng ta” t¸c gi¶ viÕt:
H¹t g¹o lµng ta
Cã b·o th¸ng b¶y
Cã ma th¸ng ba
Giät må h«i xa
Nh÷ng tra th¸ng s¸u
Níc nh ai nÊu
ChÕt c¶ c¸ cê
Cua ngoi lªn bê
MÑ em xuèng cÊy…
ChØ mÊy dßng th¬ ng¾n gän mµ t¸c gi¶ ®· cho thÊy ý chÝ ®Êu tranh
chèng l¹i thiªn nhiªn cña n«ng d©n. KÕt hîp víi chi tiÕt ®éi sÊm, ®éi chíp cña
ngêi cha, Khoa ®· ca ngîi søc sèng bÒn bØ cña ngêi n«ng d©n trong bÊt cø thêi
®¹i nµo.
Trong th¬ cña Khoa võa cã thiªn nhiªn, c¶nh vËt võa cã bøc tranh t¬i
®Ñp cña cuéc sèng, võa cã h×nh ¶nh cña con ngêi, nhng trong th¬ Khoa cã c¶
nh÷ng t×nh c¶m Êm nång. Cô thÓ ®ã lµ t×nh yªu thiªn nhiªn ®Êt níc, t×nh c¶m
víi c¸c chó bé ®éi, t×nh c¶m ®èi víi mÑ cha. §Æc biÖt t×nh yªu cña Khoa dµnh
cho mÑ ®îc thÓ hiÖn râ nÐt trong th¬ Khoa:
N¾ng ma tõ nh÷ng ngµy xa
LÆn trong ®êi mÑ ®Õn giê cha tan
( MÑ èm)
Kh«ng cßn lµ nh÷ng lêi ngé nghÜnh mµ lµ nh÷ng lêi ®îc cÊt lªn tõ s©u
th¼m cña t×nh mÑ con. C©u th¬ nh lÊp l¸nh giät níc m¾t:
C¶ ®êi ®i giã ®i s¬ng
B©y giê mÑ l¹i lÇn ®êng tËp ®i
( MÑ èm)
Trong th¬ Khoa, nh÷ng h×nh tîng hiÖn lªn võa tù nhªn, võa th©n mËt nhng
còng cã nh÷ng nÐt ®Ñp riªng, nh÷ng nÐt ®Ñp ®ã ®îc t¹o dùng lªn tõ mét t©m
hån Êm ¸p t×nh ®êi, t×nh ngêi. ChÝnh v× vËy mµ th¬ Khoa ®· ®i vµo lßng ngêi
®äc, chiÕm ®îc c¶m t×nh cña ®«ng ®¶o ngêi ®äc xøng danh lµ mét thÇn ®ång
thi ca.

Ch¬ng hai: §äc hiÓu v¨n b¶n th¬
Mçi mét bµi th¬ lµ mét s¶n phÈm giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. Nã còng
chøa ®ùng nh÷ng nh©n tè giao tiÕp nh: nh©n vËt giao tiÕp, néi dung giao tiÕp,
hoµn c¶nh giao tiÕp, môc ®Ých giao tiÕp. TiÕp nhËn mét v¨n b¶n th¬ ë khÝa
c¹nh mét t¸c phÈm v¨n häc ngêi ta thêng quan t©m tíi nh©n tè giao tiÕp ®ã
mét çch cô thÓ h¬n. Nãi çch kh¸c mçi mét bµi th¬ ph¶i x¸c ®Þnh ®ã lµ lêi
cña ai nãi víi ai, nãi trong hoµn c¶nh nµo, nãi vÒ ®iÒu g×, ph¬ng tiÖn biÓu hiÖn
cña lêi nãi. V× vËy vÊn ®Ò tiÕp nhËn mét bµi th¬ lµ mét vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n.
§Ó lµm tèt ®iÒu ®ã ta ph¶i ®i s©u vµo nh÷ng néi dung chÝnh sau.
2.1. Mçi mét bµi th¬ lµ tiÕng nãi cña mét ngêi th©n th¬ng
2.1.1. Lêi «ng, lêi bµ nãi víi çc ch¸u

H×nh ¶nh «ng, bµ xuÊt hiÖn trong th¬ cña çc em häc sinh trong ch¬ng
tr×nh ®Òu lµ nh÷ng ngêi cã çch cña nh÷ng con ngêi tr¶i nghiÖm tríc nh÷ng
lêi nãi, cö chØ, hµnh ®éng: nhêng nhÞn, hÕt mùc th¬ng yªu vµ tr×u mÕn ®èi víi
çc ch¸u nhá th¬ ng©y, ngé nghÜnh vµ ®¸ng yªu. V× vËy çc bµi th¬ lµ lêi «ng,
bµ nãi víi çc ch¸u thêng xuÊt hiÖn ë çc líp ®Çu cÊp vµ cã sè lîng kh«ng
nhiÒu trong néi dung ch¬ng tr×nh , chØ lµ 5 bµi trong tæng sè 129 bµi cã trong
toµn bé bËc häc, chiÕm tû lÖ 3,9%
Líp 1: TÆng ch¸u - Hå ChÝ Minh
Líp 2: Th¬ng «ng - Tó Mì
Líp 3: ¤ng vµ ch¸u - Ph¹m Cóc
Thá thÎ - Hoµng T¸
Líp 4: Ch¸u nghe chuyÖn cña bµ - NguyÔn V¨n Th¾ng
Nhµ th¬ Tó Mì lµ ngêi ®i ®Çu vµ ®Æc biÖt thµnh c«ng khi «ng lµm th¬ vÒ
t×nh «ng ch¸u. ë ®©y çi khã kh«ng ph¶i lµ ë chç nãi cho hÕt çi thiÕt tha cña
t×nh «ng yªu ch¸u, mµ lµ t×nh c¶m, qua çch nh×n cña ngêi «ng , nh÷ng nÐt
míi mÎ, ®¸ng yªu trong tÝnh çch ®øa ch¸u ngoan ®îc ph¸t hiÖn. Cö chØ hån
nhiªn ®îc xuÊt ph¸t tõ t×nh c¶m th¬ng mÕn, quan hÖ gi÷a «ng vµ ch¸u rÊt b×nh
®¼ng, cã sù c¶m th«ng s©u s¾c, v× vËy em ViÖt rÊt c¶m ®éng thÊy «ng ®au
ch©n, chèng gËy ®i khËp khµ, khËp khiÔng, bíc lªn thÒm nhµ, cã vÎ ®au ®ín,
bÌn lon ton ch¹y ®Õn nãi “ ¤ng vÞn vai ch¸u, ch¸u ®ì «ng lªn” vµ phæ biÕn
cho «ng çch lµm thÕ nµo ®Ó quªn ®au.
Khi nµo «ng ®au
¤ng nãi mÊy c©u
Kh«ng ®au, kh«ng ®au !
Dï ®au ®Õn ®©u
Khái ngay lËp tøc
¤ng chiÒu ý lµm theo vµ gËt ®Çu nãi cho ch¸u síng r»ng çi mÑo ch÷a
®au cña ch¸u hiÖu nghiÖm nh thÇn
¤ng ph¶i ph× cêi
õ, «ng lµm theo
Thö xem cã nghiÖm
Kh«ng ®au, kh«ng ®au!
Vµ «ng gËt ®Çu:
Khái råi! Tµi nhØ!

ViÖt ta thÝch chÝ:
Ch¸u ®· b¶o mµ …!
(Th¬ng «ng - Tó Mì, TV2 - TËp 1)
Cã lÏ do ®Æc ®iÓm vÒ giíi tÝnh nªn çc ch¸u trai thêng hiÕu ®éng, lanh
lîi vµ lÐm lØnh h¬n çc bÐ g¸i, bëi vËy «ng vµ ch¸u trai thêng cã kho¶ng çch
“gÇn” h¬n bµ vµ çc ch¸u … lêi cña «ng méc m¹c, s©u l¾ng cßn lêi cña bµ th×
nhá nhÑ, ©n cÇn. H×nh ¶nh bµ víi çi lng cßng, ®au mái nhng vÉn s½n sµng
gióp ®ì ngêi kh¸c, trong bµi th¬ “Ch¸u nghe c©u chuyÖn cña bµ” - NguyÔn
V¨n Th¾ng ( TV4 - TËp 1) ®îc thÓ hiÖn qua lêi kÓ cña bµ cã hµm ý thËt s©u
s¾c vµ ®Çy xóc ®éng:
ChiÒu råi bµ míi vÒ nhµ
Çi gËy ®i tríc, ch©n bµ theo sau
Mäi ngµy bµ cã thÕ ®©u
Th× ra çi mái lµm ®au lng bµ !
Bµ r»ng: gÆp mét cô giµ
L¹c ®êng, nªn ph¶i nhê bµ dÉn ®i
Mét ®êi, mét lèi ®i vÒ
Bçng nhiªn l¹c gi÷a ®êng quª, ch¸u µ!
Th«ng qua lêi kÓ truyÒn c¶m cña bµ, kh«ng cÇn mét lêi gi¸o huÊn, nh¾c
nhë trùc tiÕp, nhng lêi kÓ ®· cã t¸c dông thËt hiÖu nghiÖm, tríc nh÷ng tr¸i tim
ng©y th¬, bÐ báng cña ch¸u:
Ch¸u nghe c©u chuyÖn cña bµ
Hai hµng níc m¾t cø nhoµ rng rng
Bµ ¬i, th¬ng mÊy lµ th¬ng
Mong ®õng ai l¹c gi÷a ®êng vÒ quª!
Cung bËc quan hÖ gi÷a «ng, bµ vµ çc ch¸u lµ mét kho¶ng çch ®ñ ®Ó
nãi lµ xa( v× çch thÕ hÖ bè, mÑ) nhng còng ®ñ ®Ó nãi lµ gÇn, bëi t¹i chØ cã thÕ
hÖ «ng, bµ míi cã ®ñ thêi gian tr¶i nghiÖm cuéc ®êi, ®Ó cã thÓ hiÓu vµ nãi víi
çc ch¸u ®îc nh÷ng ®iÒu nh thÕ.
Lêi t©m t×nh cña «ng, bµ ®èi víi çc ch¸u thËt méc m¹c, gi¶n dÞ, nhng
l¹i chøa nh÷ng gi¸ trÞ s©u s¾c, vÒ t×nh ®êi, t×nh ngêi. §èi tîng t©m t×nh th«ng
qua çc bµi th¬ ®îc thÓ hiÖn rÊt râ: §ã lµ çc ch¸u, líp mÇm non t¬ng lai cña

gièng nßi, cña ®Êt níc. Nh©n vËt tr÷ t×nh ®îc xuÊt hiÖn lµ nh÷ng viÖc tu dìng
vµ rÌn luyÖn ®èi víi çc ch¸u.
2.1.2. Lêi cha, lêi mÑ nãi víi con
ë løa tuæi häc sinh tiÓu häc ë mäi n¬i, mäi lóc lêi chØ b¶o cña mÑ, lêi
dÆn cña cha còng lu«n cÇn thiÕt vµ lu«n s¸t çnh bªn çc em trong qu¸ tr×nh
h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n çch. Trong ch¬ng tr×nh SGK hiÖn nay viÖc ®a
nh÷ng bµi th¬ cã néi dung nh vËy lµ ®iÒu cùc kú quan träng vµ cÇn thiÕt, vµ
®iÒu nµy ®· ®îc çc so¹n gi¶ SGK tiÓu häc hiÖn nay rÊt chó ý. Toµn bé ch¬ng
tr×nh ë n¨m khèi líp tiÓu häc lo¹i nµy ®îc hiÖn diÖn chiÕm 7,8% trong sè çc
bµi th¬ trong néi dung ch¬ng tr×nh.
Líp 1: ChuyÖn líp m×nh - T« Hµ
Líp 2: Ngµy h«m qua ®©u råi - BÕ KiÕn Quèc
Líp 3 :Quª h¬ng - §ç Trung Qu©n
Nhí bÐ ngoan - NguyÔn Trung Thu
Líp 4: Tuæi ngùa - Xu©n Quúnh
Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ - NguyÔn Khoa §iÒm
Cè tÊm cña mÑ - NguyÔn Hång ThiÖn
Líp 5: £- mi- li, con - Tè H÷u
Sang n¨m con lªn b¶y - Vò §×nh Minh
TrÎ em ViÖt Nam kh«ng chØ lín lªn míi nhËn ®îc lêi khuyªn nh cña
mÑ, mµ ngay tõ khi cßn n»m trong n«i, çc em ®· ®îc truyÒn c¶m, gi¸o dìng
nh÷ng lêi du ªm dÞu, ngät ngµo thÊm ®Ém vµo m¸u thÞt çc em. Bµi th¬
“Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ“ cña NguyÔn Khoa §iÒm
( S¸ch TV4 - TËp 2) thÓ hiÖn mét çch nãi míi l¹, rÊt Ên tîng cã nhiÒu hµm
nghÜa: mang nghÜa cô thÓ cña ngêi mÑ vïng cao ru con trªn lng khi ®i n¬ng,
xuèng rÉy; mang nghÜa kh¸i qu¸t lµ h×nh ¶nh em bÐ lín lªn ë trªn lng ngêi mÑ
trong c¶ qu¸ tr×nh mÑ tham gia c«ng viÖc kh¸ng chiÕn. §o¹n th¬ më ®Çu b»ng
lêi cña t¸c gi¶ kÕt thóc b»ng lêi ru cña mÑ
Em cu tai ngñ trªn lng mÑ ¬i
Em ngñ cho ngoan ®õng rêi lng mÑ
MÑ gi· g¹o mÑ nu«i bé ®éi
NhÞp chµy nghiªng, giÊc ngñ em nghiªng
Em bÐ lín lªn cïng gian lao kh¸ng chiÕn, giÊc ngñ em nghiªng trong
t×nh c¶m thiªng liªng cña mÑ víi bé ®éi, víi çch thiÕt tha ªm ®Òm cña mÑ.

Lng ®a n«i vµ tim h¸t thµnh lêi
Ngñ ngoan, a - kay ¬i, ngñ ngoan a - kay hìi
MÑ th¬ng a - kay, mÑ th¬ng bé ®éi
Con m¬ cho mÑ h¹t g¹o tr¾ng ngÇn
Mai sau con lín vung chµy lón s©n
Lêi ru vµ còng lµ lêi t©m t×nh cña mÑ víi em bÐ, gîi lªn h×nh ¶nh cña
ngêi ViÖt Nam võa cã nÐt truyÒn thèng cÇn cï, yªu lao ®éng, võa cã nh÷ng
nÐt hiÖn ®¹i, c¸c c«ng viÖc gi· g¹o, ph¸t rÉy ®Ó nu«i bé ®éi, nu«i d©n lµng
®¸nh giÆc. Lêi ru cña mÑ cho em cu tai lµ lêi cña nh©n vËt tr÷ t×nh thÓ hiÖn sù
giao hoµ, g¾n kÕt gi÷a hiÖn thùc vµ t¬ng lai cña mÑ.
Lêi t©m t×nh gi÷a ngêi cha vµ ngêi con trong bµi th¬ E- Mi- Li, con cña
Tè H÷u, trong s¸ch TV5 - TËp 1, ®· lµm cho ngän löa Mo -ri -x¬n ( ngêi cha)
rùc ch¸y trong t©m thøc cña toµn thÓ nh÷ng con ngêi yªu c¶m xóc m·nh liÖt.
Ngêi cha bÕ ®øa con nhá ®Õn tríc lÇu Ngò Gi¸c, n¬i anh chuÈn bÞ thùc hiÖn
mét hµnh ®éng phi thêng:
£- mi- li, con ®i cïng cha
Lêi t©m t×nh cña cha víi con diÔn ra thËt b×nh thêng, dêng nh kh«ng cã
g× ®Æc biÖt. ThÕ nhng trong hoµn c¶nh cô thÓ nµy, ngêi ®äc c¶m thÊy mét ngän
löa ®ang v« h×nh ®ang thiªu ®èt t©m can. Nh÷ng c©u hái cña ®øa trÎ “§i ®©u
cha?”, “Xem g× cha?” cµng ng©y th¬ bao nhiªu th× nçi xãt xa cµng lín bÊy
nhiªu. Nh÷ng c©u nãi cña cha còng thËt b×nh th¶n, nhng ch¼ng kh¸c g× kho¶ng
lÆng yªn tríc c¬n gi«ng b·o
Sau kh«n lín con thuéc ®êng, khái l¹c…
Dï ®øa trÎ cßn nhá nhng anh muèn nã chøng kiÕn, ghi lßng, t¹c d¹ gi©y
phót träng ®¹i, khi ngêi cha hi sinh th©n m×nh cho mét kh¸t väng cao c¶, kh¸t
väng muèn chÊm røt chiÕn tranh ë ViÖt Nam. Ch¾c r»ng chØ khi lín lªn, ®a trÎ
míi hiÓu hÕt nh÷ng g× ngêi cha ®ang nãi víi nã, nhng víi mäi ngêi ®©y lµ mét
tÝn hiÖu b¸o tríc mét sù kiÖn lín lao s¾p s¶y ra.
Lêi tõ biÖt cña ngêi cha nghe sao mµ xãt xa, xóc ®éng, nghÑn ngµo
£- mi- li con ¬i!
Trêi s¾p tèi råi
Cha kh«ng bÕ con vÒ ®îc n÷a!
Cßn g× ®au xãt h¬n khi ngêi cha c¶m nhËn rÊt râ gi©y phót chia ly ®ang
®Õn thËt gÇn. Ngêi cha bÕ con ®i, nhng ®iÒu v« cïng gi¶n dÞ lµ bÕ con vÒ th×

anh kh«ng thÓ lµm ®îc n÷a. MÆc dï vËy giäng ngêi cha kh«ng hÒ cã chót bi
lôy. Anh nãi vÒ çi chÕt trong t©m tr¹ng hÕt søc nhÑ nhµng hoµn toµn tù
nguyÖn, vµ trong mét t©m thÕ lu«n s½n sµng.
§ªm nay mÑ ®Õn t×m con
Con sÏ «m lÊy mÑ vµ h«n
Cho cha nhÐ
Vµ con sÏ nãi dïm víi mÑ
Cha ®i vui xin mÑ ®õng buån !
T¹i sao anh l¹i ra ®i nh vËy? ChÝnh anh lµ ngêi hiÓu râ çi chÕt cña m×nh
cã ý nghÜa lín lao nh thÕ nµo ®èi víi bao ngêi v« téi. ë ®Êt níc ViÖt Nam, víi
bao em th¬ nh ®øa con anh ®ang bÕ trªn tay bÞ ®e däa, chia l×a khái cuéc sèng
bÊt cø lóc nµo. Hµnh ®éng cña anh sÏ v¹ch trÇn nh÷ng téi ¸c cña bÌ lò ®Õ
quèc. Hµnh ®éng cña anh còng lµ tiÕng sÐt thøc tØnh l¬ng tri nh©n lo¹i tiÕn bé,
tõ ®ã chÆn ®øng bµn tay cña lò kh¸t m¸u. Anh hy sinh ®Ó mu«n ngêi ®îc sèng
trong hoµ b×nh, h¹nh phóc.
Bµi th¬ thÓ hiÖn râ gi¸ trÞ gi¸o dôc nh©n ®¹o, kh¸t väng hoµ b×nh, h¹nh
phóc lµ mong muèn cña mäi ngêi trong x· héi, mçi ngêi trong céng ®ång Êy
®Òu ph¶i lµm nh÷ng viÖc h÷u Ých ®Ó ®i tíi kh¸t väng ®ã, vµ bµi th¬ còng lµ lêi
tri ©n cña nh÷ng ngêi ViÖt Nam nãi chung vµ thiÕu nhi nãi riªng, vÒ hµnh
®éng cña Mo - ri - x¬n, mét ngêi b×nh thêng nhng thiÕt tha yªu hoµ b×nh thËt
®Ñp, thËt cao c¶.
Cha mÑ lu«n lµ ngêi dâi theo tõng ngµy sù trëng thµnh cña con çi. Díi
con m¾t cña cha, mÑ nh÷ng ®øa con cña hä lu«n bÐ báng vµ khê d¹i. V× vËy
lêi t©m t×nh cña cha, mÑ ®èi víi con çi bao giê còng thÊm ®Ém:
T×nh cha cao c¶, s©u xa
T×nh mÑ rÝu rÝt, ¾p ®Çy
§èi tîng t©m t×nh ë çc tiÓu lo¹i nµy lµ nh÷ng ®øa con th©n yªu hÕt
mùc cña cha, mÑ hiÖn lªn nh nh÷ng “VÞ cøu tinh” gióp çc em hiÓu ®îc gi¸ trÞ
ch©n thùc cña cuéc sèng nh t×nh yªu gia ®×nh, quª h¬ng, ®Êt níc, yªu chuéng
hoµ b×nh vµ t×nh yªu th¬ng nh©n lo¹i.
2.1.3. Lêi anh, chÞ nãi víi em vµ nãi víi nhau
§ã lµ nh÷ng lêi t©m sù xoay quanh c©u chuyÖn ë trong gia ®×nh, nhµ tr-
êng vµ ngoµi x· héi gi÷a çc anh, chÞ vµ em lµ t×nh c¶m gÇn gòi, th©n thuéc,

dÔ béc b¹ch víi nhau. ë tiÓu lo¹i nµy sè lîng c¸c bµi th¬ cã trong ch¬ng tr×nh
chiÕm mét tû lÖ ®¸ng kÓ, tæng sè 17 bµi, chiÕm 13,1%.
Líp 1: §i häc - Minh ChÝnh
Lµm anh - Ph¹n ThÞ Thanh Nhµn
KÓ cho bÐ - TrÇn §¨ng Khoa
Líp 2: TiÕng chæi tre - Tè H÷u
Ma bãng m©y - T« §«ng H¶i
TiÕng vâng kªu - TrÇn §¨ng Khoa
Líp 3: VÒ quª ngo¹i - Hµ S¬n
§ång hå b¸o thøc - Hµ Kh¸nh
Bé ®éi vÒ lµng - Hoµng Trung Th«ng
VÏ quª h¬ng - §Þnh H¶i
ChÞ em - TrÇn §¾c Trung
Em vÏ B¸c Hå - Thy Ngäc
Líp 4: Nãi víi em - Vò QuÇn Ph¬ng
Líp 5: ChiÒu biªn giíi - Lß Ng©n Söu
Chó ®i tuÇn - TrÇn Ngäc
NÕu tr¸i ®Êt thiÕu trÎ con - §ç Trung Lai
TrÎ con ë S¬n MÜ - Thanh Th¶o
TruyÖn “Lµm anh” th× ch¼ng cã g× ®Æc biÖt? Lµ con trai khi mÑ sinh em
bÐ th× nghiÔm nhiªn ta ®· trë thµnh ngêi anh råi. Nhng víi “Lµm anh” Trong
s¸ch TV1, tËp 2 cña nhµ th¬ Phan ThÞ Thanh Nhµn l¹i viÕt:
Lµm anh khã ®Êy
Ph¶i ®©u chuyÖn ®ïa
Sau ®ã rÊt nhiÒu yªu cÇu: Em khãc anh ph¶i dç dµnh, em ng· ph¶i n©ng
dËy. Quan träng h¬n n÷a ph¶i biÕt “hy sinh”, biÕt nhêng nhÞn em, nãi chung
ph¶i biÕt tá ra ng
“ êi lín”. Nh thÕ lµm anh qu¶ thËt lµ khã!
Cuèi cïng t¸c gi¶ gîi ý
Ai yªu em bÐ
Th× lµm ®îc th«i
ThËt ®¬n gi¶n vµ thËt dÏ thùc hiÖn biÕt bao. ChØ cÇn “yªu
em bÐ” lµ lµm ®îc tÊt c¶, lµm anh thËt dÔ. Bµi th¬ thËt dung dÞ, chØ lµ nh÷ng lêi

t©m sù nhÑ nhµng nhng chan chøa t×nh c¶m anh, em trong gia ®×nh vµ cã gÝa
trÞ gi¸o dôc thËt s©u s¾c.
Lêi t©m t×nh cña chÞ, em thêng lµ tiÕng nãi yªu th¬ng, ªm ®Òm s©u l¾ng.
Ngêi xa cã c©u “Thñ thØ nh hai chÞ em g¸i”, thËt ch¼ng sai thÓ hiÖn qua bµi th¬
“ChÞ em“ cña TrÇn §¾c Trung, s¸ch TV3, tËp 1, th× ®©y ®óng lµ mét lêi
khuyªn b¶o, mét lêi ru em ngñ, cña mét ngêi chÞ ch¨m ngoan, häc giái, víi
®èi tîng t©m t×nh ®îc nh©n çch ho¸ lµ çi ngñ, chæi ngoan, hßn bi…
§Ó chÞ tr¶i chiÕu, bu«ng mµn cho em
Chæi ngoan mau quyÐt s¹ch thÒm
Hßn bi thøc ®îi lim dim ch©n têng
§µn gµ ngoan chí ra vên
Luèng rau tay mÑ míi ¬m ®Çu håi
Lµ ngêi chÞ lu«n lo toan mäi viÖc trong nhµ. Xong viÖc c¶ hai chÞ em ®Òu
ngon giÊc, lµm mÑ vui lßng bít ®i nçi nhäc nh»n, vÊt v¶ thêng ngµy.
MÑ vÒ, tr¸n ít må h«i
Nh×n hai çi ngñ chung lêi h¸t ru
Lêi t©m t×nh gi÷a anh, chÞ víi çc em bao giê còng lµ lêi nãi gÇn gòi,
thiÕt tha nhÊt, cã nh÷ng ®iÒu çc em kh«ng thÓ chia sÎ víi «ng , bµ, cha, mÑ,
nhng l¹i cã thÓ chia sÎ víi anh, chÞ ®îc v× çc anh, chÞ lµ ngêi cã kinh nghiÖm
sèng h¬n çc em nhng vÉn ch¬i chung mét ®å ch¬i, häc chung mét bµi h¸t,
cïng häc mét thÇy, c« víi çc em…§èi tîng t©m t×nh cña çc anh, çc chÞ
chÝnh lµ çc em nhá tuæi h¬n m×nh. Çc anh, çc chÞ ;µ ngêi lu«n göi g¾m vµ
t©m t×nh víi çc em vÒ ®¹o lý lµm con, lµm ngêi vµ ®©y còng lµ ph¬ng thøc tèt
nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt, ®Ó nhµ th¬ chuyÓn t¶i ý tëng gi¸o dôc tíi çc em thiÕu nhi
2.1.4. Lêi cña trÎ em nãi víi «ng, bµ, cha, mÑ
TrÎ em vèn ng©y th¬, hån nhiªn, nhu cÇu ®îc ®èi ®¸p, bµy tá t©m t,
nguyÖn väng cña m×nh tríc ngêi trªn lµ rÊt ®¸ng kÝnh. NÒn gi¸o dôc hiÖn ®¹i
hÕt søc ®Ò cao ý tëng “gi¸o dôc t¬ng t¸c” cho ngêi ®äc. Trong ch¬ng tr×nh
SGK hiÖn nay cña bËc tiÓu häc ®· dµnh mét trÝ ®¸ng kÓ cho nh÷ng bµi th¬
thuéc tiÓu lo¹i nµy gåm 12 bµi chiÕm tØ lÖ 9,3%:
Líp 1: Quµ cña bè - Ph¹m D×nh ¢n
Líp 2: MÑ vµ c« - TrÇn Quèc Toµn
Ch¸u nhí B¸c Hå - Thanh H¶i

Hoa phîng - Lª Huy Hoµ
MÑ - TrÇn Quèc Minh
Líp 3: BÐ thµnh phi c«ng - Vò Duy Th«ng
Chó ë bªn B¸c Hå - D¬ng Huy
MÑ v¾ng nhµ ngµy b·o - §Æng KhiÓn
Qu¹t cho bµ ngñ - Th¹ch Quú
Khi mÑ v¾ng nhµ - TrÇn §¨ng Khoa
Líp 5: Nh÷ng çnh buåm - Hå Chung Th«ng
Trong lêi mÑ h¸t - Tr¬ng H¬ng Nam
H¹nh phóc nhÊt ®èi víi çc em nhá lµ çc em ®îc ë gÇn «ng, bµ, khi cha,
mÑ ph¶i ®i lµm th× «ng, bµ lµ chç dùa an toµn vµ th©n thiÖn nhÊt cho çc em.
ThËt lo l¾ng mçi khi bµ tr¸i giã, trë trêi, em s½n sµng lµm mäi viÖc, vµ cÇu cøu
tíi tÊt c¶ mäi niÒm tin kh¸c cã thÓ, ®Ó ch¨m lo cho gi¸c ngñ cña bµ:
¥i chÝch choÌ ¬i!
Chim ®õng hãt n÷a,
Bµ em èm råi,
LÆng cho bµ ngñ
vµ s¾n sµng tõ bá cuéc vui ch¬i víi b¹n bÌ ®Ó ngåi qu¹t cho bµ:
Bµn tay bÐ nhá
VÉy qu¹t thËt ®Òu
NgÊn n¾ng thiu thiu
§Ëu trªn têng tr¾ng.
Mäi khi bµ khoÎ bµ lu«n c¨n dÆn em nhiÒu ®iÒu, cßn nay bµ èm em còng
lo l¾ng vµ c¨n dÆn bµ nh bµ ®· dÆn em :
C¨n nhµ ®· v¾ng
Cèc chÐn n»m im
§«i m¾t lim dim
Ngñ ngon bµ nhÐ
(Qu¹t cho bµ ngñ - Th¹ch Quú - TV3 TËp 1)
T×nh cha cao c¶, s©u sa, thµnh c«ng cña cuéc ®êi con cã c«ng nu«i d-
ìng, Êp ñ ý trÝ cña ngêi cha. Bµi th¬ “Nh÷ng çnh buåm” - SGK TV5 tËp 2
cña Hoµng Trung Th«ng, thÓ hiÖn râ ®iÒu ®ã:
Hai cha con bíc ®i trªn çt
¸nh mÆt trêi rùc rì biÓn xanh

Bãng cha dµi lªnh khªnh
Bãng con trßn ch¾c nÞch
Sau trËn ma ®ªm r¶ rÝch
Çt cµng mÞm, biÓn cµng trong.
Cha d¾t con ®i díi n¾ng mai hång
Bçng con l¾c tay cha khÏ hái :
C©u hái sao mµ th¬ ng©y, dÔ th¬ng
Cha ¬i!
Sao xa kia chØ thÊy níc víi trêi
Kh«ng thÊy nhµ, kh«ng thÊy c©y, kh«ng thÊy ngêi ë ®ã.
thÊy con cßn nhá, ngêi cha ®«n hËu nãi cho con biÕt ë n¬i ®ã còng nh bao n¬i
b×nh thêng kh¸c trªn tr¸i ®Êt chØ cã ®iÒu cha còng cha tõng tíi ®ã:
Cha mØm cêi xoa ®Çu con nhá:
‘‘Theo çnh buåm ®i m·i tíi n¬i xa
SÏ cã c©y, cã cöa, cã nhµ.
Nhng n¬i ®ã cha cha hÒ ®i ®Õn.’’
nhng kh«ng! ®· vît ra khái tÇm suy nghÜ th«ng thêng cña mét em bÐ, sù t×m
tßi, kh¸m ph¸ ®· th«i thóc em.
Con l¹i trá çnh buåm khÏ nãi:
‘‘ Cha mîn cho con çnh buåm tr¾ng nhÐ
§Ó con ®i…’’
Cha giËt m×nh nhËn ra suy nghÜ vµ íc m¬ cña con ®ã còng chÝnh lµ nh÷ng ý
nghÜ cña cha ®ang tr¨n trë, vµ hiÓu ra mét ®iÒu: ai còng cã mét thêi th¬ Êu ®Ó
méng m¬, ®Ó ao íc vµ hy väng, ®ã lµ tiÒn ®Ò, lµ hµnh trang cho con v÷ng bíc vµo
t¬ng lai
Lêi cña con hay tiÕng sãng th× thÇm
Hay tiÕng cña lßng cha tõ mét thêi xa th¼m?
LÇn ®Çu tiªn tríc biÓn kh¬i v« tËn
Cha gÆp l¹i m×nh trong nh÷ng íc m¬ con.
Muèn t×m hiÓu trÎ em h·y nghe trÎ em nãi, nÒn gi¸o dôc hiÖn ®¹i ®· hiÓu
râ ®iÒu ®ã nªn ®· dµnh cho çc em nh÷ng vÞ trÝ xøng ®¸ng trong v¨n ch¬ng ®Ó
çc em cã nh÷ng lêi t©m t×nh vêi ngêi lín. §èi tîng t©m t×nh ë ®©y l¹i lµ «ng,
bµ, ngêi cha, ngêi mÑ. Çc em th«ng qua nh÷ng suy nghÜ rÊt ng©y th¬, non trÎ
nhng lµ c¶ mét tÊm lßng hiÕu th¶o, ch¨m ngoan, mÆt kh¸c nh÷ng ý nghÜ cña

çc em ®îc béc b¹ch th«ng qua çch t©m t×nh, thÕ lµ ngêi lín cã c¬ héi hiÓu
çc em, tõ ®ã ®Þnh híng tèt cho çc em vµo nh÷ng ý tëng s¸ng t¹o míi trong
t¬ng lai.
2.1.5. Lêi b¹n bÌ cïng trang løa nãi víi nhau
B¹n bÌ cïng trang løa bao giê còng lµ nh÷ng tiÕng nãi tri ©m, th©n thiÕt
vµ gÇn gòi h¬n c¶ so víi çc cung bËc kh¸c. Sè lîng çc bµi th¬ vÒ tiÓu lo¹i
nµy vît tréi h¬n h¼n çc tiÓu lo¹i kh¸c gåm 46 bµi, chiÕm tØ lÖ 35.6% tr¶i ®Òu
trong SGK TV tõ líp 1 cho ®Õn líp 5
Líp 1 : Ai dËy sím - Vâ Qu¶ng QuyÓn vë cña em - Quang Huy
S¸ng nay - Thi Ngäc Ngìng cöa - Vò QuÇn Ph¬ng
Ng«i nhµ - T« Hµ MÌo con ®i häc - P. v«-r«n-c«
XØa ç mÌ - Ph¹m Hæ L¨ng B¸c - NguyÔn Phan H¸ch
Líp 2: C« gi¸o líp em - Nguyªn Xu©n Xanh
DËysím - Thanh Hµo
BÐ nh×n biÓn - TrÇn M¹nh H¶o
Con VÖn - NguyÔn Hoµng S¬n
Líp 3: Hai bµn tay em - Huy CËn
Ch¬i chuyÒn - Th¸i Hoµng Linh
Mïa thu cña em - Quang Huy
Ngµy khai trêng - NguyÔn Bïi Vîi
BËn - Trinh §êng
Bµn tay c« gi¸o - NguyÔn Träng Hoµn
«ng trêi bËt löa - §ç Xu©n Thanh
Em th¬ng - NguyÔn Ngäc Ký
Khãi chiÒu - Hoµng T¸
Suèi - Vò Duy Th«ng
Mét m¸i nhµ chung - §Þnh H¶i
Nhµ bè ë - NguyÔn Th¸i VËn
Anh ®om ®ãm - Vâ Qu¶ng
Bµi h¸t ngêi trång c©y - BÕ KiÕn Quèc
MÌ hoa lîn sãng - Th¹ch Quú
MÆt trêi xanh cña t«i - NguyÔn ViÕt B×nh
Th× thÇm - Phïng Ngäc Hïng
Ma - TrÇn T©m
Tải bản FULL (file word 76 trang): bit.ly/2Ywib4t
Dự phòng: fb.com/KhoTaiLieuAZ

Dßng suèi thøc - Quang Huy
Cua cµng thæi x«i - NguyÔn ngäc Phó
Sao mai - ý Nhi
Líp 4: NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹ - §Þnh H¶i
§«i que ®an - Ph¹m Hæ
ChuyÖn cæ tÝch vÒ loµi ngêi - Xu©n Quúnh
Tr¨ng ¬i tõ ®©u ®Õn - TrÇn §¨ng Khoa
Líp 5: S¾c mµu em yªu - Ph¹m §×nh ¢n
Bµi ca vÒ tr¸i ®Êt - §Þnh H¶i
TiÕng väng - NguyÔn Quang ThiÒu
H¹t g¹o lµng ta - TrÇn §¨ng Khoa
VÒ ng«i nhµ ®ang x©y - §ång Xu©n Lan
C¸nh cam l¹c mÑ - Ng©n VÞnh
Cao B»ng - Tróc Th«ng
Lêi t©m t×nh cña b¹n bÌ cïng trang løa thêng lµ c¸c vÊn ®Ò xoay quanh
chñ ®Ò häc tËp, vui ch¬i, gi¶i trÝ hoÆc bµn luËn vÒ mét vÊn ®Ò g× ®ã phï hîp
víi t©m lý løa tuæi.
Bµi th¬ “Mïa thu cña em“ cña t¸c gi¶ Quang Huy SGK TV3 TËp 1 ®·
nãi vÒ mét mïa thu, mµ kh«ng ph¶i lµ mïa thu trong th¬ Xu©n DiÖu hay th¬
Lu Träng L mµ lµ “mïa thu cña em” - mïa thu cña tuæi häc trß. Còng cã hoa
cóc vµng nhng trong trÝ tëng tîng cña em l¹i “Nh ngh×n con m¾t - Më nh×n
trêi ªm”. Bªn c¹nh ®ã cã mµu xanh cña cèm míi, cã ngµy héi ríc ®Ìn vµ cã lÏ
®©y lµ ®iÒu quan träng nhÊt: Mïa thu lµ mïa ®Õn trêng, n¬i cã thÇy c« vµ b¹n
bÌ ®ang tr«ng ®îi
Ng«i trêng th©n quen
B¹n thÇy mong ®îi
LËt trang vë míi
Em vµ mïa thu
Tõ mét h×nh ¶nh t¶ thùc “lËt trang vë míi” bçng thµnh h×nh ¶nh tîng tr-
ng diÔn t¶ mét n¨m häc míi ®· ®Õn. Còng h×nh ¶nh Êy, c©u kÕt cña bµi th¬ më
ra mét suy t míi, c¶m xóc míi. Em vµ mïa thu, em vµ mïa thu lµ mét, em lµ
thiªn nhiªn réng lín v« biªn, lêi th¬ ®· hÕt nhng t×nh th¬ l¹i kh«n cïng, vang
väng m·i m·i.
Tải bản FULL (file word 76 trang): bit.ly/2Ywib4t
Dự phòng: fb.com/KhoTaiLieuAZ

Bµi th¬ “Cïng vui ch¬i“ trong SGK TV3 TËp 2 lµ mét bµi th¬ viÕt vÒ
giê ra ch¬i, c¶nh thiªn nhiªn trong s¸ng, rén rµng, çc b¹n häc sinh n« ®ïa, ®¸
cÇu trong n¾ng. NÐt ®Æc s¾c cña bµi th¬ lµ miªu t¶, lµm næi bËt khung c¶nh
sinh ®éng, vui t¬i díi m¸i trêng th©n yªu.
Bµi th¬ kÕt thóc b»ng mét khæ th¬ mµ míi ®äc lªn ta khã x¸c ®Þnh ®îc
®ã lµ lêi cña ai:
Trong n¾ng vµng t¬i m¸t
Cïng ch¬i cho khoÎ ngêi
TiÕng cêi xen tiÕng h¸t
Ch¬i vui häc cµng vui.
( Cïng vui ch¬i - TËp ®äc líp 3)
Kh«ng h¼n lµ lêi t¸c gi¶, còng kh«ng ph¶i lµ lêi cña b¹n nµo cô thÓ. D-
êng nh ®ã lµ lêi çc b¹n vÉn thêng nãi víi nhau hµng ngµy. Lóc häc th× ch¨m
chØ chuyªn cÇn, lóc ch¬i th× ch¬i th× ch¬i cho thËt vui. Cµng ch¬i vui th× lóc
vµo häc cµng thÊy tho¶i m¸i, chãng hiÓu bµi, thuéc bµi.
B¹n bÌ cïng trang løa lµ n¬i cã tiÕng nãi c¶m th«ng s©u s¾c nhÊt. Cæ
nh©n cã c©u: “häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n”. Lêi t©m t×nh ë tiÓu lo¹i nµy thêng
®îc béc lé trùc tiÕp gi÷a çc ®èi tîng t©m t×nh. Ngêi t©m t×nh thêng thay ®æi
cã lóc lµm b¹n, lóc lµ t«i, lóc l¹i lµ nh©n vËt kh«ng thËt râ…chÝnh ®iÒu ®ã ®·
gióp çc em dÔ hiÓu, dÔ nhËn thøc vÒ hµnh vi cña m×nh h¬n. Tõ ®ã, th«ng qua
çc lêi th¬ cho çc em Èn chøa nh÷ng gi¸ trÞ gi¸o dôc sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ nh
mong ®îi.
Tãm l¹i mçi mét bµi th¬ lµ mét lêi t©m t×nh. §ã lµ nh÷ng lêi chØ b¶o
©n cÇn, ®«n hËu cña «ng, bµ, cha, mÑ víi çc con, çc ch¸u vÒ ®¹o lý lµm
ngêi , lµm con…Còng lµ lêi t©m t×nh cña anh chÞ em trong gia ®×nh víi nhau
vÒ lèi ¨n, lèi ë, phÐp ®èi nh©n xö thÕ trong çc mèi quan hÖ kh¸c nhau, vµ
còng lµ lêi béc b¹ch chia sÎ vµ mong muèn cña chÝnh çc em nhá víi «ng,
bµ, cha, mÑ. Nhng h¬n tÊt c¶ cho løa tuæi häc trß lµ lêi t©m giao gi÷a çc
b¹n häc trß cïng trang løa, tríc nh÷ng mèi quan hÖ: b¹n bÌ, thÇy trß, trêng
líp…§©y lµ nh÷ng lêi t©m t×nh, khuyªn nhñ cña çc em mét çch nhÑ nhµng
nh»m tÝch luý thªm vèn kiÕn thøc sèng nãi chung vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn
trong t¬ng lai cho çc em.
2.2. Hoµn c¶nh diÔn ra lêi nãi
2608703

Thể loại thơ trong chương trình tiếng việt tiểu học và cách đọc hiểu_Khóa luận tốt nghiệp khoa GDTH.

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (17)

Similar to Thể loại thơ trong chương trình tiếng việt tiểu học và cách đọc hiểu_Khóa luận tốt nghiệp khoa GDTH.

Similar to Thể loại thơ trong chương trình tiếng việt tiểu học và cách đọc hiểu_Khóa luận tốt nghiệp khoa GDTH. (16)

More from nataliej4

More from nataliej4 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (19)

Thể loại thơ trong chương trình tiếng việt tiểu học và cách đọc hiểu_Khóa luận tốt nghiệp khoa GDTH.