SlideShare a Scribd company logo
1 of 8
Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc
A më ®Çu
C¸c bµi to¸n vÒ cùc trÞ ®¹i sè ë cÊp 2 cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi häc
sinh ë bËc häc nµy .§Ó gi¶i c¸c bµi to¸n cùc trÞ ®¹i sè , t×m gi¸ trÞ lín nhÊt ,gi¸
trÞ nhá nhÊt cña biÓu thøc ®¹i sè ngêi lµm to¸n ph¶i sö dông c¸c phÐp biÕn
®æi ®ång nhÊt c¸c biÓu thøc ®¹i sè , ph¶i biÕn ®æi vµ sö dông kh¸ nhiÒu
c¸c d¹ng h»ng ®¼ng thøc tõ c¸c d¹ng ®¬n gi¶n ®Õn c¸c d¹ng phøc t¹p .Bëi
thÕ , cã thÓ nãi c¸c bµi to¸n cùc trÞ ®¹i sè ë cÊp 2 t¹o ra kh¶ n¨ng gióp häc
sinh cã ®iÒu kiÖn rÌn luyÖn kü n¨ng biÕn ®æi ®ång nhÊt c¸c biÓu thøc ®¹i
sè.
C¸c bµi to¸n cùc trÞ ®¹i sè ë ch¬ng tr×nh to¸n cÊp 2 cã sù liªn quan mËt thiÕt
®Õn c¸c kiÕn thøc chøng minh bÊt d¼ng thøc , c¸c bµi to¸n gi¶i ph¬ng tr×nh
vµ hÖ ph¬ng tr×nh , c¸c kiªn thøc vÒ tËp hîp vÒ hµm sè vµ ®å thÞ hµm sè.
VÒ mÆt t tëng bµi to¸n cùc trÞ ®¹i sè gióp häc sinh thªm gÇn gòi víi kiÕn thøc
thùc tÕ cña ®êi sèng x· héi , rÌn luyÖn nÕp nghÜ khoa häc , lu«n mong muèn
nh÷ng c«ng viÖc ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt , tèt nhÊt .
Tãm l¹i c¸c bµi to¸n cùc trÞ trong ®¹i ë chong tr×nh to¸n cÊp 2 lµ c¸c bµi to¸n
tæng hîp c¸c kiÕn thøcvµ kü n¨ng tÝnh to¸n rÌn kh¶ n¨ng t duy cho häc sinh ,
nã cã mét vai trß quan träng trong viÖc båi dìng häc sinh giái .Båi dâng HS thi
vµo c¸c trêng chuyªn , thi vµo cÊp 3.
B néi dung:
I. Ph¬ng ph¸p t×m gi¸ trÞ lín nhÊt , gi¸ trÞ nhá nhÊt cña mét biÓu thøc b»ng
c¸ch ®a vÒ d¹ng Ax ≥0 hoÆc Ax ≤ 0
a, C¬ së lý luËn
- Trong tËp hîp c¸c sè (nguyªn , h÷u tû , sè thùc) kh«ng ©m th× sè 0 cã gi¸ trÞ
nhá nhÊt .
- Trong tËp hîp c¸c sè (nguyªn , h÷u tû , sè thùc) ©m th× sè 0 cã gi¸ trÞ lín
nhÊt .
- Tõ ®ã ta cã kÕt luËn : NÕu M = Ax / Ax ≥0 th× GTNN cña Ax = 0
NÕu M = Ax / Ax ≤0 th× GT LN cña Ax = 0
b, C¸c vÝ dô .
VÝ dô 1:
T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña biÓu thøc :
Ax = 2x2
- 8x +1 víi x lµ sè thùc bÊt kú.
Lêi gi¶i : Ta cã Ax = 2x2
- 8x +1 = 2( x- 2 )2
- 7 Ta cã víi mäi x th×
(x- 2)2
≥0 Nªn ta cã 2(x- 2)2
- 7 ≥-7 .
VËy Ax ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt b»ng -7 khi x=2
VÝ dô 2:
T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc:
Mx = - 5x2
- 4x + 1 víi x lµ sè thùc bÊt kú.
1
Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc
Lêi gi¶i: Ta cã Mx = - 5x2
- 4x + 1 = -5 ( x + 5
2
)2
+ 5
9
Víi mäi gi¸ trÞ cña x ta lu«n cã : -5 ( x + 5
2
)2
≤0 . VËy Mx ≤
5
9
(dÊu = x¶y ra
khi x = - 5
2
. Ta cã GTLN cña Mx = 5
9
víi x = - 5
2
.
II . Ph¬ng ph¸p gi¶i c¸c bµi to¸n t×m GTLN, GTNN cña biÓu thøc ®¹i sè b»ng
c¸ch ®a vÒ d¹ng 02
≥
k
Ax
hoÆc 02
≤
k
Ax
VÝ dô 3:
T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña biÓu thøc:
Ax =
x
xx
3
16152
++
Vãi x lµ c¸c sè thùc d¬ng .
Lêi gi¶i: Ta cã Ax =
x
xx
3
16152
++
=
3
23
3
)4( 2
+
−
x
x
víi mäi x >0 th×
3
23
3
)4( 2
+
−
x
x
≥
3
23
. VËy GTNN cña Ax = 3
23
víi x= 4.
VÝ dô 4:
T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc:
Mx=
32
1063
2
2
++
++
xx
xx
víi x thuéc tËp hîp sè thùc.
Lêi gi¶i: Ta cã Mx=
32
1063
2
2
++
++
xx
xx
= 3 + 2)1(
1
2
++x
.
V× 2)1(
1
2
++x
≤
2
1
nªn ta cã
Mx = 3 + 2)1(
1
2
++x
≤ 3 + 0,5 = 3,5. VËy GTLN Mx = 3,5 víi (x+1)2
= 0 hay x=
-1
VÝ dô 5:
T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc:
Fx,y = 22
1)(
2442
222
+++
+−+
xyyx
xyyxy
víi x, y lµ c¸c sè thùc.
Lêi gi¶i:Ta cã Fx,y = 22
1)(
2442
222
+++
+−+
xyyx
xyyxy
= )2)(1(
1
24
4
++
+
xy
y
v× y4
+1 ≠ 0 víi mäi gi¸
trÞ cña x nªn ta chia c¶ tö vµ mÉu cho y4
+1 ta ®îc : Fx,y =
2
1
2
+x
v× x2
≥0 víi
mäi x nªn x2
+ 2 ≥2 víi mäi x ,vµ do ®ã ta cã Fx,y =
2
1
2
+x
≤
2
1
VËy Fx,y dËt GTLN = 2
1
víi x=0, y lÊy gi¸ trÞ tuú ý.
2
Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc
III. T×m GTLN, GTNN cña biÓu thøc ®¹i sè b»ng c¸ch ¸p dông bÊt ®¼ng thøc
C«si.
1.BÊt ®¼ng thøc C«si : Víi c¸c sè d¬ng a,b, c ta cã:
a + b ab2≥ ®¹t ®îc dÊu = khi a=b .
a + b+ c abc3≥ ®¹t ®îc dÊu = khi a=b = c .
2. C¸c vÝ dô :
VÝ dô 6: T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña biÓu thøc:
Ax =
x
x 28 2
+
víi x > 0.
Lêi gi¶i:Ta cã Ax =
x
x 28 2
+
= 8x + x
2
. Ta thÊy 8x vµ x
2
lµ hai ®¹i lîng lÊy gi¸
trÞ d¬ng ¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai sè d¬ng lµ 8x vµ x
2
ta cã:
8x + x
2
8162
2
.82 ==≥
x
x dÊu = xÈy ra khi 8x = x
2
= > x = 2
1
.
VËy GTNN Ax = 8 víi x = 2
1
.
VÝ dô 7 :
T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc:
Bx = 16x3
- x6
víi x thuéc tËp hîp c¸c sè thùc d¬ng .
Lêi gi¶i: Tríc hÕt ta ph¶i t×m c¸ch biÕn ®æi ®Ó ¸p dông ®îc bÊt ®¼ng thøc
C«si ta cã
Bx = 16x3
- x6
= x3
(16- x3
) . Ta cã x3
> 0 , cßn 16 – x3
> 0 khi 16 > x3
hay x <
3
16 (*)
ta thÊy x3
vµ 16 – x3
lµ hai ®¹i lîng d¬ng . ¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai
sè d¬ng x3
vµ 16- x3
ta cã 2 1616)16( 3333
=−+≤− xxxx suy ra x3
( 16 – x3
) ≤ 64
dÊu = xÈy ra khi x3
= 16- x3
=> x = 2 (Tho¶ m·n *). GTLN cña Bx = 64 , víi
x=2.
IV. Gi¶i c¸c bµi to¸n cùc trÞ ®¹i sè b»ng ph¬ng ph¸p ®Æt Èn phô :
VÝ dô 8 :
Víi gi¸ trÞ nµo cña x th× biÓu thøc
Px =
52
3568056164
2
234
++
++++
xx
xxxx
®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
Lêi gi¶i: Ta cã : Px =
52
3568056164
2
234
++
++++
xx
xxxx
= 4x2
+ 8x+ 20 +
52
256
2
++ xx
V× x2
+ 2x +5 = (x+1)2
+4 > 0 (*) nªn Px lu«n x¸c ®Þnh víi mäi x ta ®Æt
y = x2
+ 2x + + 5 , ta cã Px = 4y + y
256
víi y > 0 , ta thÊy 4y vµ y
256
lµ hai ®¹i
lîng lu«n d¬ng .¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai sè d¬ng 4y vµ y
256
ta
cã :
3
Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc
4y + y
256
6416.2.2
256
.42 ==≥
y
y . DÊu = xÈy ra khi 4y = y
256
=> y = 8 hoÆc
y = -8
tõ ®ã tÝnh ®îc x= -3 hoÆc x=1. VËy víi x=-3 hoÆc x=1 th× GTNN cña Px =
64.
VÝ dô 9 :
T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc :
Qx = (x2
- 2x + 2)(4x- 2x2
+ 2) víi x thuéc tËp hîp c¸c sè thùc.
Lêi gi¶i: §Æt x2
- 2x +2 = y ta cã 4x – 2x2
+ 2 = -y +6 . VËy Qx = y ( 6- 2y).
Ta cã 2Qx = 2y(6-2y) , ta thÊy x2
- 2x+2 = (x- 1)2
+1 >0 => y >0 => 6-2y > 0
khi y<3
VËy 2y vµ 6-2y lµ hai sè d¬ng .¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai sè d¬ng
2y vµ 6-2y ta cã : 2y + 6-2y )26(22 yy −≥ => 3 ≥ )26(2 yy − => 9 ≥ 2 Qx
dÊu = xÈy ra khi
2y = 6- 2y => y = 1,5 thay vµo ta cã x2
- 2x +2 = 1,5 => x = 1+
2
2
hoÆc x=
1 -
2
2
.VËy GTLN cña Qx = 4,5 víi x = 1+
2
2
hoÆc x= 1 -
2
2
.
VÝ dô 10 :
T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc :
Hx = (8 + x2
+ x )(20 – x2
–x) víi x lµ c¸c sè thùc tuú ý .
Lêi gi¶i: Ta cã : * 8+ x2
+ x =( x+ 2
1
)2
+ 4
31
>0 víi mäi gi¸ trÞ cña x
*20 – x2
–x > 0 khi -5 < x < 4 .
Nh vËy Hx = (8 + x2
+ x )(20 – x2
–x) >0 khi -5 < x <4 . Tõ ®ã suy ra Hx cã gi¸
trÞ lín nhÊt th× GTLN ®ã chØ ®¹t ë trong kho¶ng x¸c ®Þnh (-5 ; 4).
Víi -5 <x <4 ta cã 8+ x2
+ x vµ 20 – x2
–x lu«n d¬ng . ¸p dông bÊt ®¼ng thøc
C«si cho hai ®¹i lîng d¬ng 8+ x2
+ x vµ 20 – x2
–x ta cã :
(8+ x2
+ x )+( 20 – x2
–x) )20)(8(2 22
xxxx −−++≥
 14 )20)(8( 22
xxxx −−++≥ => 196 ≥ (8 + x2
+ x )(20 – x2
–x) .DÊu =
xÈy ra khi 8+ x2
+ x =20 – x2
–x => x= 2 hoÆc x= -3.
Hay Hx ≤ 196 .VËy GTLN cña Hx = 196 ,víi x=2 hoÆc x = -3.
V. T×m GTLN, GTNN cña c¸c biÓu thøc chøa nhiÒu ®¹i lîng .
VÝ dô 11 :
T×m gi¸ trÞ cña m, p sao cho A = m2
– 4mp + 5p2
+ 10m – 22p + 28 ®¹t gi¸
trÞ nhá nhÊt . T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt ®ã .
Lêi gi¶i:
Ta cã A = m2
– 4mp + 5p2
+ 10m – 22p + 28 = ( m – 2p)2
+ ( p – 1)2
+27 +
10(m – 2p)
§Æt X = m-2p ta cã A = X2
+ 10 X +( p-1)2
+ 27 = (X+5) 2
+ (p-1)2
+ 2 .
Ta thÊy (X+5) 2
≥0 ; (p-1)2
≥0 víi mäi m, p do ®ã A ®¹t GTNN khi X+ 5=0 vµ
p-1=0.
4
Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc
Gi¶i hÖ ®iÒu kiÖn trªn ta ®îc p= 1 , m= -3 .VËy GTNN cña A = 2 víi p= 1, m=-
3
VÝ dô 12 :
T×m gi¸ trÞ cña x, y sao cho F = x2
+ 26y2
– 10xy +14x – 76y + 59. ®¹t gi¸ trÞ
nhá nhÊt . T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt ®ã.
Lêi gi¶i:
Ta cã F = x2
+ 26y2
– 10xy +14x – 76y + 59 = ( x-5y)2
+ (y-3)2
+14(x-5y)+50.
§Æt Èn phô : Z = x-5y ta cã F = (Z+7)2
+ (y- 3)2
+1 ≥1.
DÊu = xÈy ra khi Z+7=0 vµ y-3 = 0 gi¶ hÖ ®iÒu kiÖn trªn ta ®îc x=8 y= 3
.VËy GTNN cña F = 1 víi x=8, y=3 .
VÝ dô 13 :
T×m gi¸ trÞ cña x, y,z sao cho P = 19x2
+54y2
+16z2
-16xz – 24yz +36xy +5.
§¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt . T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt ®ã.
Lêi gi¶i:
Ta cã P = 19x2
+54y2
+16z2
-16xz – 24yz +36xy +5 = ( 9x2
+ 36xy + 36y2
) +
(18y2
- 24yz +8z2
) + (8x2
– 16xz + 8z2
) + 2x2
+ 5 hay
P = 9(x+2y)2
+ 2(3y – 2z)2
+ 8(x- z )2
+ 2x2
+ 5 .Ta thÊy (x+2y)2
≥ 0 ;
(3y – 2z)2
≥ 0; (x- z )2
≥ 0; 2x2
≥ 0 víi mäi gi¸ trÞ cña x, y, z .
VËy GTNN cña P = 5 ®¹t ®îc khi x+2y = 0 vµ 3y- 2z =0 vµ x- z =0 vµ x=0 .
Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh trªn ta ®îc x= y =z = 0 .
VI. T×m GTLN,GTNN b»ng ph¬ng ph¸p sö dông bÊt ®¼ng thøc Buanhiac«pski.
*BÊt ®¼ng thøc Buanhiac«pski.
( a1b1 + a2b2 + .........anbn)2
≤ (a1
2
+ a2
2
+......+an
2
)(b1
2
+ b2
2
.......bn
2
)
DÊu b»ng xÈy ra khi
n
n
b
a
b
a
b
a
=== ......
2
2
1
1
*C¸c vÝ dô :
VÝ dô 14 : T×m c¸c gi¸ trÞ cña x,y,z ®Ó biÓu thøc sau ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt .
P = x2
+ y2
+z2
. T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt ®ã biÕt : x+y+z = 1995.
Lêi gi¶i:
¸p dông bÊt ®¼ng thøc Buanhiacèpki cho bé ba sè : 1, 1, 1 vµ x, y, z ta cã :
(x.1 + y.1 + z.1)2
≤ (1 + 1+ 1)(x2
+ y2
+ z2
)
Hay : ( x + y +z )2
≤ 3.(x2
+ y2
+ z2
) . Tõ ®ã ta cã :
P = x2
+ y2
+ z2
≥
3
1995
3
)( 22
=
++ zyx
( V× theo gi¶ thiÕt x+ y +z =1995).
VËy GTNN cña P =
3
19952
dÊu = xÈy ra khi x =y =z kÕt hîp víi gi¶ thiÕt x + y
+z = 1995 .Ta cã x= y =z =665.
VÝ dô 14 :
Cho biÓu thøc Q = zyx .542 ++ . Trong ®ã x,y,z lµ c¸c ®¹i lîng tho¶ m·n ®iÒu
kiÖn
x2
+ y2
+ z2
= 169.T×m GTLN cña Q.
5
Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc
Lêi gi¶i:
¸p dông bÊt ®¼ng thøc Buanhiacèpki cho bé ba sè : 2, 4, 5 vµ x, y, z ta cã :
(2x + 4y + 5 z)2
≤{ 22
+ 42
+ ( 5 )2
}( x2
+ y2
+ z2
) .
Hay Q2
≤{ 22
+ 42
+ ( 5 )2
}( x2
+ y2
+ z2
) v× x2
+ y2
+ z2
= 169 nªn Q2
≤
25.169.
VËy GTLN cña Q= 65 , dÊu = xÈy ra khi 542
zyx
== vµ x2
+ y2
+ z2
= 169 tõ ®ã
t×m ®îc x = 5
26
;
5
26
− . y= .
5
52
;
5
52
− z =
5
513
;
5
513
−
VII. C¸c bµi tËp ¸p dông :
Bµi 1: Cho biÓu thøc : Q =
544
3
2
+− xx
. T×m GTLN cña Q.
Bµi 2: BiÓu thøc : P =
2
12
2
+
+
x
x
cã gi¸ trÞ lín nhÊt kh«ng ?
H·y chøng tá kh¼ng ®Þnh cña m×nh.
Bµi 3: Cho biÓu thøc : A =
12
1
2
2
++
++
xx
xx
. Víi x ≠ -1 , x >0 .H·y t×m GTNN cña A.
Bµi 4: Cho biÓu thøc : B=
126
146
2
2
+−
+−
xx
xx
. T×m GTLN cña B.
Bµi 5: Cho biÓu thøc: F =
x
xx
3
16152
++
. Víi x >0. H·y t×m GTNN cña F.
Bµi 6: Cho biÓu thøc: A = 4
2
1 x
x
+
. H·y t×m GTLN cña A.
Bµi 7: Cho biÓu thøc: Y =
x
xx )8)(2( ++
. Víi x > 0 . H·y t×m GTNN cña Y.
Bµi 8: Cho biÓu thøc: Y =
1
122 23
−
−−+
x
xxx
. T×m GTNN cua Y.
VIII. Híng dÉn gi¶i vµ ®¸p sè :
Bµi 1:Ta cã : Q = 4
3
4)12(
3
2
≤
+−x
. VËy GTLN cña Q = 4
3
, víi x= 0,5.
Bµi 2: Ta cã P = 1 -
2
)1(
2
2
+
−
x
x
. V×
2
)1(
2
2
+
−
x
x
≥0 víi mäi x nªn P ≤1. VËy GTLN
cña P= 1
khi x=1.
Bµi 3:Ta cã : A= 1 - 2
1
1
++
x
x . §Ó A ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt khi 2
1
1
++
x
x ®¹t GTLN
muèn vËy x+ x
1
+ 2 ph¶i ®¹t GTNN. Mµ x> 0 nªn x
1
> 0 ¸p dông bÊt ®¼ng
thøc C«si cho hai sè d¬ng x vµ x
1
ta cã : x + x
1
x
x
1
.2≥ = 2 .DÊu = xÈy
ra khi
x = x
1
=> x= 1; x = -1 (Lo¹i ).
6
Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc
VËy GTNN cña A = 1 - 4
3
4
1
= , víi x= 1.
Bµi 4: Ta cã : B=
126
146
2
2
+−
+−
xx
xx
= 1+ 3)3(
2
2
+−x
. Ta thÊy B cã GTLN th×
3)3(
2
2
+−x
ph¶i ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt , vµ do ®ã (x-3)2
+ 3 ph¶i ®¹t gi¸ trÞ nhá
nhÊt .
Ta cã (x- 3)2
+ 3 ≥ 3 víi mäi x . VËy GTLN cña B = 3
5
, víi x = 3.
Bµi 5: Ta cã F =
x
xx
3
16152
++
. Víi x >0 chia tö cho mÉu ta cã F = 5
3
16
3
++
x
x
v× x
> 0
Nªn 3
x
> 0; x3
16
> 0 . ¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si ta cã : 3
x
+ x3
16
x
x
3
16
3
2≥ =
3
8
; DÊu = xÈy ra khi x = 4. VËy GTNN cña F = 5 + 3
8
= 3
23
; víi x = 4.
Bµi 6: Ta cã : A = 4
2
1 x
x
+
víi x ≠ 0 th× A = 2
2
1
1
x
x
+
. A ®¹t GTLN khi 2
1
x
+ x2
nhá nhÊt , ta thÊy x2
vµ 2
1
x
lµ hai sè d¬ng nªn theo bÊt ®¼ng thøc C«si ta
cã:
x2
+ 2
1
x 2
2 1
.2
x
x≥ = 2 . DÊu = xÈy ra khi x4
= 1 => x= 1; x = -1.
VËy GTLN cña A = 2
1
, víi x= 1; x = -1.
Bµi 7: Ta cã : Y =
x
xx )8)(2( ++
. Víi x > 0 Y = x + x
16
+ 10
x
x
16
.2≥ + 10 = 18
( Theo bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai sè d¬ng x vµ x
16
). DÊu = xÈy ra khi x =
4.
VËy GTNN cña Y = 18; víi x = 4 .
Bµi 8: Ta cã : Y =
1
122 23
−
−−+
x
xxx
( víi x ≠ 1) Y = ( x + 2
3
)2
- 4
5
4
5
−≥ .
DÊu = xÈy ra khi x = - 2
3
.
VËy GTNN cña Y = - 4
5
; víi x = - 2
3
.
c. kÕt luËn :
C¸c bµi to¸n vÒ t×m GTLN; GTNN lµ mét d¹ng to¸n kh«ng thÓ thiÕu trong ch-
¬ng tr×nh to¸n cÊp 2 . C¸c bµi to¸n nµy lµ mét trong nh÷ng chñ ®Ò quan träng
®Ó båi dìng häc sinh giái vµ luyÖn thi vµo cÊp 3; luyÖn thi vµo trêng chuyªn.
Víi kinh nghiÖm cña b¶n th©n trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i ®· suy tÇm c¸c
bµi to¸n vÒ t×m GTLN; GTNN vµ c¸c ph¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó gi¶i c¸c bµi to¸n
7
Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc
nµy . §ã chÝnh lµ néi dung t«i thÓ hiÖn trong chuyªn ®Ò . Do kinh nghiÖm
cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt rÊt mong sù
®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o ; cña c¸c em häc sinh ®Ó chuyªn ®Ò ®îc hoµn
thiÖn h¬n. Mäi gãp ý xin liªn hÖ sè ®iÖn tho¹i 0982 172 094 T«i xin ch©n
thµnh c¶m ¬n .
VÜnh Têng th¸ng 2 n¨m 2008
Cao Quèc Cêng
8

More Related Content

What's hot

Cac dang bai tap so hoc ve day so
Cac dang bai tap so hoc ve day soCac dang bai tap so hoc ve day so
Cac dang bai tap so hoc ve day soLê Quyên
 
Ve do thi ham tri tuyet doi
Ve do thi ham tri tuyet doiVe do thi ham tri tuyet doi
Ve do thi ham tri tuyet doiQuoc Nguyen
 
Toan pt.de076.2011
Toan pt.de076.2011Toan pt.de076.2011
Toan pt.de076.2011BẢO Hí
 
Phương Pháp Giải Nhanh Toán Đại Học - Tôi Là Quản Trị
Phương Pháp Giải Nhanh Toán Đại Học - Tôi Là Quản TrịPhương Pháp Giải Nhanh Toán Đại Học - Tôi Là Quản Trị
Phương Pháp Giải Nhanh Toán Đại Học - Tôi Là Quản TrịHải Finiks Huỳnh
 
[123doc] de-cuong-on-tap-toan-9
[123doc]   de-cuong-on-tap-toan-9[123doc]   de-cuong-on-tap-toan-9
[123doc] de-cuong-on-tap-toan-9Nguyen Nhung
 
Toan pt.de134.2011
Toan pt.de134.2011Toan pt.de134.2011
Toan pt.de134.2011BẢO Hí
 
Những điều cần biết luyện thi quốc gia kỹ thuật giải nhanh hệ phương trình tá...
Những điều cần biết luyện thi quốc gia kỹ thuật giải nhanh hệ phương trình tá...Những điều cần biết luyện thi quốc gia kỹ thuật giải nhanh hệ phương trình tá...
Những điều cần biết luyện thi quốc gia kỹ thuật giải nhanh hệ phương trình tá...https://www.facebook.com/garmentspace
 
152 bai toan on thi vao 10
152 bai toan on thi vao 10152 bai toan on thi vao 10
152 bai toan on thi vao 10Tam Vu Minh
 
Các đề thi đại học từ năm 2002 đén năm 2012" LuyenjthiBMT"
Các đề thi đại học từ năm 2002 đén năm 2012" LuyenjthiBMT"Các đề thi đại học từ năm 2002 đén năm 2012" LuyenjthiBMT"
Các đề thi đại học từ năm 2002 đén năm 2012" LuyenjthiBMT"luyenthibmt
 

What's hot (14)

Cac dang bai tap so hoc ve day so
Cac dang bai tap so hoc ve day soCac dang bai tap so hoc ve day so
Cac dang bai tap so hoc ve day so
 
đạI số tổ hợp chương 3
đạI số tổ hợp chương 3đạI số tổ hợp chương 3
đạI số tổ hợp chương 3
 
Ve do thi ham tri tuyet doi
Ve do thi ham tri tuyet doiVe do thi ham tri tuyet doi
Ve do thi ham tri tuyet doi
 
Pt vo-ti
Pt vo-tiPt vo-ti
Pt vo-ti
 
Toan pt.de076.2011
Toan pt.de076.2011Toan pt.de076.2011
Toan pt.de076.2011
 
Phương Pháp Giải Nhanh Toán Đại Học - Tôi Là Quản Trị
Phương Pháp Giải Nhanh Toán Đại Học - Tôi Là Quản TrịPhương Pháp Giải Nhanh Toán Đại Học - Tôi Là Quản Trị
Phương Pháp Giải Nhanh Toán Đại Học - Tôi Là Quản Trị
 
[123doc] de-cuong-on-tap-toan-9
[123doc]   de-cuong-on-tap-toan-9[123doc]   de-cuong-on-tap-toan-9
[123doc] de-cuong-on-tap-toan-9
 
Toiuu Tk
Toiuu TkToiuu Tk
Toiuu Tk
 
Toan pt.de134.2011
Toan pt.de134.2011Toan pt.de134.2011
Toan pt.de134.2011
 
đạI số tổ hợp chương 4
đạI số tổ hợp chương 4đạI số tổ hợp chương 4
đạI số tổ hợp chương 4
 
Những điều cần biết luyện thi quốc gia kỹ thuật giải nhanh hệ phương trình tá...
Những điều cần biết luyện thi quốc gia kỹ thuật giải nhanh hệ phương trình tá...Những điều cần biết luyện thi quốc gia kỹ thuật giải nhanh hệ phương trình tá...
Những điều cần biết luyện thi quốc gia kỹ thuật giải nhanh hệ phương trình tá...
 
152 bai toan on thi vao 10
152 bai toan on thi vao 10152 bai toan on thi vao 10
152 bai toan on thi vao 10
 
Các đề thi đại học từ năm 2002 đén năm 2012" LuyenjthiBMT"
Các đề thi đại học từ năm 2002 đén năm 2012" LuyenjthiBMT"Các đề thi đại học từ năm 2002 đén năm 2012" LuyenjthiBMT"
Các đề thi đại học từ năm 2002 đén năm 2012" LuyenjthiBMT"
 
Hàm bậc 4
Hàm bậc 4Hàm bậc 4
Hàm bậc 4
 

Similar to Cac phuong phap tim gtlngtnn

Chuyen de phuong trinh nghiem nguyen
Chuyen de phuong trinh nghiem nguyenChuyen de phuong trinh nghiem nguyen
Chuyen de phuong trinh nghiem nguyenCảnh
 
Chuyên đề các dạng toán về lũy thừa số hữu tỉ
Chuyên đề các dạng toán về lũy thừa số hữu tỉChuyên đề các dạng toán về lũy thừa số hữu tỉ
Chuyên đề các dạng toán về lũy thừa số hữu tỉKim Liên Cao
 
Tóm tắt chương trình toán
Tóm tắt chương trình toánTóm tắt chương trình toán
Tóm tắt chương trình toánLong Nguyen
 
Tóm tắt chương trình toán
Tóm tắt chương trình toánTóm tắt chương trình toán
Tóm tắt chương trình toánLong Nguyen
 
07 nguyen ham luong giac p2
07 nguyen ham luong giac p207 nguyen ham luong giac p2
07 nguyen ham luong giac p2Huynh ICT
 
Pt bpt-mu-loga-phan1
Pt bpt-mu-loga-phan1Pt bpt-mu-loga-phan1
Pt bpt-mu-loga-phan1thoang thoang
 
Phương pháp giải phương trình, bất phương trình mũ
Phương pháp giải phương trình, bất phương trình mũPhương pháp giải phương trình, bất phương trình mũ
Phương pháp giải phương trình, bất phương trình mũLinh Nguyễn
 
Hệ phương trình với phương pháp thế
Hệ phương trình với phương pháp thếHệ phương trình với phương pháp thế
Hệ phương trình với phương pháp thếtuituhoc
 
Tuyentapcacbaitoanvaphuongphapgiaiptvabptvoty 130720045957-phpapp01
Tuyentapcacbaitoanvaphuongphapgiaiptvabptvoty 130720045957-phpapp01Tuyentapcacbaitoanvaphuongphapgiaiptvabptvoty 130720045957-phpapp01
Tuyentapcacbaitoanvaphuongphapgiaiptvabptvoty 130720045957-phpapp01Hien Chu
 
Bài giảng don thúc dòng dạng
Bài giảng don thúc dòng dạngBài giảng don thúc dòng dạng
Bài giảng don thúc dòng dạngthecheri
 
24808166 bdt-cauchy-va-bdt-bunhia
24808166 bdt-cauchy-va-bdt-bunhia24808166 bdt-cauchy-va-bdt-bunhia
24808166 bdt-cauchy-va-bdt-bunhiaThu Nguyễn
 
Bai mu-logarit
Bai mu-logaritBai mu-logarit
Bai mu-logaritnaovichet
 
Tuyen tap cac bai toan va phuong phap giai pt va bpt vo ty
Tuyen tap cac bai toan va phuong phap giai  pt va bpt vo ty Tuyen tap cac bai toan va phuong phap giai  pt va bpt vo ty
Tuyen tap cac bai toan va phuong phap giai pt va bpt vo ty Huynh ICT
 
Tập 7 chuyên đề Toán học: Số phức - Megabook.vn
Tập 7 chuyên đề Toán học: Số phức - Megabook.vnTập 7 chuyên đề Toán học: Số phức - Megabook.vn
Tập 7 chuyên đề Toán học: Số phức - Megabook.vnMegabook
 
Hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp
Hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợpHoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp
Hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợpNguyễn Hữu Học
 

Similar to Cac phuong phap tim gtlngtnn (20)

Chuyen de phuong trinh nghiem nguyen
Chuyen de phuong trinh nghiem nguyenChuyen de phuong trinh nghiem nguyen
Chuyen de phuong trinh nghiem nguyen
 
Chuyên đề các dạng toán về lũy thừa số hữu tỉ
Chuyên đề các dạng toán về lũy thừa số hữu tỉChuyên đề các dạng toán về lũy thừa số hữu tỉ
Chuyên đề các dạng toán về lũy thừa số hữu tỉ
 
Tóm tắt chương trình toán
Tóm tắt chương trình toánTóm tắt chương trình toán
Tóm tắt chương trình toán
 
Tóm tắt chương trình toán
Tóm tắt chương trình toánTóm tắt chương trình toán
Tóm tắt chương trình toán
 
1
11
1
 
07 nguyen ham luong giac p2
07 nguyen ham luong giac p207 nguyen ham luong giac p2
07 nguyen ham luong giac p2
 
Pt bpt-mu-loga-phan1
Pt bpt-mu-loga-phan1Pt bpt-mu-loga-phan1
Pt bpt-mu-loga-phan1
 
Phương pháp giải phương trình, bất phương trình mũ
Phương pháp giải phương trình, bất phương trình mũPhương pháp giải phương trình, bất phương trình mũ
Phương pháp giải phương trình, bất phương trình mũ
 
Hệ phương trình với phương pháp thế
Hệ phương trình với phương pháp thếHệ phương trình với phương pháp thế
Hệ phương trình với phương pháp thế
 
Tuyentapcacbaitoanvaphuongphapgiaiptvabptvoty 130720045957-phpapp01
Tuyentapcacbaitoanvaphuongphapgiaiptvabptvoty 130720045957-phpapp01Tuyentapcacbaitoanvaphuongphapgiaiptvabptvoty 130720045957-phpapp01
Tuyentapcacbaitoanvaphuongphapgiaiptvabptvoty 130720045957-phpapp01
 
Bdt dua ve mot bien
Bdt dua ve mot bienBdt dua ve mot bien
Bdt dua ve mot bien
 
bdt dua ve mot bien
bdt dua ve mot bienbdt dua ve mot bien
bdt dua ve mot bien
 
Bài giảng don thúc dòng dạng
Bài giảng don thúc dòng dạngBài giảng don thúc dòng dạng
Bài giảng don thúc dòng dạng
 
24808166 bdt-cauchy-va-bdt-bunhia
24808166 bdt-cauchy-va-bdt-bunhia24808166 bdt-cauchy-va-bdt-bunhia
24808166 bdt-cauchy-va-bdt-bunhia
 
Bai mu-logarit
Bai mu-logaritBai mu-logarit
Bai mu-logarit
 
200 logarit + giai
200 logarit + giai200 logarit + giai
200 logarit + giai
 
Tuyen tap cac bai toan va phuong phap giai pt va bpt vo ty
Tuyen tap cac bai toan va phuong phap giai  pt va bpt vo ty Tuyen tap cac bai toan va phuong phap giai  pt va bpt vo ty
Tuyen tap cac bai toan va phuong phap giai pt va bpt vo ty
 
Tập 7 chuyên đề Toán học: Số phức - Megabook.vn
Tập 7 chuyên đề Toán học: Số phức - Megabook.vnTập 7 chuyên đề Toán học: Số phức - Megabook.vn
Tập 7 chuyên đề Toán học: Số phức - Megabook.vn
 
Hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp
Hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợpHoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp
Hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp
 
Ôn tập phương trình vô tỉ trong Toán THCS ôn thi vào lớp 10
Ôn tập phương trình vô tỉ trong Toán THCS ôn thi vào lớp 10Ôn tập phương trình vô tỉ trong Toán THCS ôn thi vào lớp 10
Ôn tập phương trình vô tỉ trong Toán THCS ôn thi vào lớp 10
 

More from Tam Vu Minh

De thi hoc ky i nam hoc 20102011
De thi hoc ky i nam hoc 20102011De thi hoc ky i nam hoc 20102011
De thi hoc ky i nam hoc 20102011Tam Vu Minh
 
đề Cương ôn tập toán 9
đề Cương ôn tập toán 9đề Cương ôn tập toán 9
đề Cương ôn tập toán 9Tam Vu Minh
 
đề Cương ôn tập toán 9
đề Cương ôn tập toán 9đề Cương ôn tập toán 9
đề Cương ôn tập toán 9Tam Vu Minh
 
Chuyen%20de%20phuong%20trinh%20nghiem%20nguyen
Chuyen%20de%20phuong%20trinh%20nghiem%20nguyenChuyen%20de%20phuong%20trinh%20nghiem%20nguyen
Chuyen%20de%20phuong%20trinh%20nghiem%20nguyenTam Vu Minh
 
Chuyên trần phú hải phòng 2012(toán)
Chuyên trần phú   hải phòng 2012(toán)Chuyên trần phú   hải phòng 2012(toán)
Chuyên trần phú hải phòng 2012(toán)Tam Vu Minh
 
Chuyen de rut gon bieu thuc dung cho day va hoc on thi vao thpt
Chuyen de rut gon bieu thuc dung cho day va hoc on thi vao thptChuyen de rut gon bieu thuc dung cho day va hoc on thi vao thpt
Chuyen de rut gon bieu thuc dung cho day va hoc on thi vao thptTam Vu Minh
 
Chuyen de boi duong toan cua thay nguyentatthu
Chuyen de boi duong toan cua thay nguyentatthuChuyen de boi duong toan cua thay nguyentatthu
Chuyen de boi duong toan cua thay nguyentatthuTam Vu Minh
 
Cac phuong phap tim gtlngtnn
Cac phuong phap tim gtlngtnnCac phuong phap tim gtlngtnn
Cac phuong phap tim gtlngtnnTam Vu Minh
 
Cac chuyen de on toan 9doc
Cac chuyen de on toan 9docCac chuyen de on toan 9doc
Cac chuyen de on toan 9docTam Vu Minh
 
Cac chuyen de on toan 9doc
Cac chuyen de on toan 9docCac chuyen de on toan 9doc
Cac chuyen de on toan 9docTam Vu Minh
 
Bdt dt chuyen_qt_l_t
Bdt dt chuyen_qt_l_tBdt dt chuyen_qt_l_t
Bdt dt chuyen_qt_l_tTam Vu Minh
 
Bdhsg toan 9 cuc ha ydoc
Bdhsg toan 9  cuc ha ydocBdhsg toan 9  cuc ha ydoc
Bdhsg toan 9 cuc ha ydocTam Vu Minh
 
1905 ontaplop9 hk2_2008_2009
1905 ontaplop9 hk2_2008_20091905 ontaplop9 hk2_2008_2009
1905 ontaplop9 hk2_2008_2009Tam Vu Minh
 
Bai luyen tap pt nghiem_nguyen
Bai luyen tap pt nghiem_nguyenBai luyen tap pt nghiem_nguyen
Bai luyen tap pt nghiem_nguyenTam Vu Minh
 
1905 ontaplop9 hk2_2008_2009
1905 ontaplop9 hk2_2008_20091905 ontaplop9 hk2_2008_2009
1905 ontaplop9 hk2_2008_2009Tam Vu Minh
 
1904 ontaphk1 lop9_2008_2009
1904 ontaphk1 lop9_2008_20091904 ontaphk1 lop9_2008_2009
1904 ontaphk1 lop9_2008_2009Tam Vu Minh
 

More from Tam Vu Minh (20)

De thi hoc ky i nam hoc 20102011
De thi hoc ky i nam hoc 20102011De thi hoc ky i nam hoc 20102011
De thi hoc ky i nam hoc 20102011
 
đề Cương ôn tập toán 9
đề Cương ôn tập toán 9đề Cương ôn tập toán 9
đề Cương ôn tập toán 9
 
đề Cương ôn tập toán 9
đề Cương ôn tập toán 9đề Cương ôn tập toán 9
đề Cương ôn tập toán 9
 
Dc lop90910
Dc lop90910Dc lop90910
Dc lop90910
 
D9 so1
D9 so1D9 so1
D9 so1
 
Chuyen%20de%20phuong%20trinh%20nghiem%20nguyen
Chuyen%20de%20phuong%20trinh%20nghiem%20nguyenChuyen%20de%20phuong%20trinh%20nghiem%20nguyen
Chuyen%20de%20phuong%20trinh%20nghiem%20nguyen
 
Chuyên trần phú hải phòng 2012(toán)
Chuyên trần phú   hải phòng 2012(toán)Chuyên trần phú   hải phòng 2012(toán)
Chuyên trần phú hải phòng 2012(toán)
 
Chuyen de rut gon bieu thuc dung cho day va hoc on thi vao thpt
Chuyen de rut gon bieu thuc dung cho day va hoc on thi vao thptChuyen de rut gon bieu thuc dung cho day va hoc on thi vao thpt
Chuyen de rut gon bieu thuc dung cho day va hoc on thi vao thpt
 
Chuyen de boi duong toan cua thay nguyentatthu
Chuyen de boi duong toan cua thay nguyentatthuChuyen de boi duong toan cua thay nguyentatthu
Chuyen de boi duong toan cua thay nguyentatthu
 
Cac phuong phap tim gtlngtnn
Cac phuong phap tim gtlngtnnCac phuong phap tim gtlngtnn
Cac phuong phap tim gtlngtnn
 
Cac chuyen de on toan 9doc
Cac chuyen de on toan 9docCac chuyen de on toan 9doc
Cac chuyen de on toan 9doc
 
Cac chuyen de on toan 9doc
Cac chuyen de on toan 9docCac chuyen de on toan 9doc
Cac chuyen de on toan 9doc
 
Btd schuong i
Btd schuong iBtd schuong i
Btd schuong i
 
Bien doi dai_so
Bien doi dai_soBien doi dai_so
Bien doi dai_so
 
Bdt dt chuyen_qt_l_t
Bdt dt chuyen_qt_l_tBdt dt chuyen_qt_l_t
Bdt dt chuyen_qt_l_t
 
Bdhsg toan 9 cuc ha ydoc
Bdhsg toan 9  cuc ha ydocBdhsg toan 9  cuc ha ydoc
Bdhsg toan 9 cuc ha ydoc
 
1905 ontaplop9 hk2_2008_2009
1905 ontaplop9 hk2_2008_20091905 ontaplop9 hk2_2008_2009
1905 ontaplop9 hk2_2008_2009
 
Bai luyen tap pt nghiem_nguyen
Bai luyen tap pt nghiem_nguyenBai luyen tap pt nghiem_nguyen
Bai luyen tap pt nghiem_nguyen
 
1905 ontaplop9 hk2_2008_2009
1905 ontaplop9 hk2_2008_20091905 ontaplop9 hk2_2008_2009
1905 ontaplop9 hk2_2008_2009
 
1904 ontaphk1 lop9_2008_2009
1904 ontaphk1 lop9_2008_20091904 ontaphk1 lop9_2008_2009
1904 ontaphk1 lop9_2008_2009
 

Cac phuong phap tim gtlngtnn

  • 1. Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc A më ®Çu C¸c bµi to¸n vÒ cùc trÞ ®¹i sè ë cÊp 2 cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi häc sinh ë bËc häc nµy .§Ó gi¶i c¸c bµi to¸n cùc trÞ ®¹i sè , t×m gi¸ trÞ lín nhÊt ,gi¸ trÞ nhá nhÊt cña biÓu thøc ®¹i sè ngêi lµm to¸n ph¶i sö dông c¸c phÐp biÕn ®æi ®ång nhÊt c¸c biÓu thøc ®¹i sè , ph¶i biÕn ®æi vµ sö dông kh¸ nhiÒu c¸c d¹ng h»ng ®¼ng thøc tõ c¸c d¹ng ®¬n gi¶n ®Õn c¸c d¹ng phøc t¹p .Bëi thÕ , cã thÓ nãi c¸c bµi to¸n cùc trÞ ®¹i sè ë cÊp 2 t¹o ra kh¶ n¨ng gióp häc sinh cã ®iÒu kiÖn rÌn luyÖn kü n¨ng biÕn ®æi ®ång nhÊt c¸c biÓu thøc ®¹i sè. C¸c bµi to¸n cùc trÞ ®¹i sè ë ch¬ng tr×nh to¸n cÊp 2 cã sù liªn quan mËt thiÕt ®Õn c¸c kiÕn thøc chøng minh bÊt d¼ng thøc , c¸c bµi to¸n gi¶i ph¬ng tr×nh vµ hÖ ph¬ng tr×nh , c¸c kiªn thøc vÒ tËp hîp vÒ hµm sè vµ ®å thÞ hµm sè. VÒ mÆt t tëng bµi to¸n cùc trÞ ®¹i sè gióp häc sinh thªm gÇn gòi víi kiÕn thøc thùc tÕ cña ®êi sèng x· héi , rÌn luyÖn nÕp nghÜ khoa häc , lu«n mong muèn nh÷ng c«ng viÖc ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt , tèt nhÊt . Tãm l¹i c¸c bµi to¸n cùc trÞ trong ®¹i ë chong tr×nh to¸n cÊp 2 lµ c¸c bµi to¸n tæng hîp c¸c kiÕn thøcvµ kü n¨ng tÝnh to¸n rÌn kh¶ n¨ng t duy cho häc sinh , nã cã mét vai trß quan träng trong viÖc båi dìng häc sinh giái .Båi dâng HS thi vµo c¸c trêng chuyªn , thi vµo cÊp 3. B néi dung: I. Ph¬ng ph¸p t×m gi¸ trÞ lín nhÊt , gi¸ trÞ nhá nhÊt cña mét biÓu thøc b»ng c¸ch ®a vÒ d¹ng Ax ≥0 hoÆc Ax ≤ 0 a, C¬ së lý luËn - Trong tËp hîp c¸c sè (nguyªn , h÷u tû , sè thùc) kh«ng ©m th× sè 0 cã gi¸ trÞ nhá nhÊt . - Trong tËp hîp c¸c sè (nguyªn , h÷u tû , sè thùc) ©m th× sè 0 cã gi¸ trÞ lín nhÊt . - Tõ ®ã ta cã kÕt luËn : NÕu M = Ax / Ax ≥0 th× GTNN cña Ax = 0 NÕu M = Ax / Ax ≤0 th× GT LN cña Ax = 0 b, C¸c vÝ dô . VÝ dô 1: T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña biÓu thøc : Ax = 2x2 - 8x +1 víi x lµ sè thùc bÊt kú. Lêi gi¶i : Ta cã Ax = 2x2 - 8x +1 = 2( x- 2 )2 - 7 Ta cã víi mäi x th× (x- 2)2 ≥0 Nªn ta cã 2(x- 2)2 - 7 ≥-7 . VËy Ax ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt b»ng -7 khi x=2 VÝ dô 2: T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc: Mx = - 5x2 - 4x + 1 víi x lµ sè thùc bÊt kú. 1
  • 2. Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc Lêi gi¶i: Ta cã Mx = - 5x2 - 4x + 1 = -5 ( x + 5 2 )2 + 5 9 Víi mäi gi¸ trÞ cña x ta lu«n cã : -5 ( x + 5 2 )2 ≤0 . VËy Mx ≤ 5 9 (dÊu = x¶y ra khi x = - 5 2 . Ta cã GTLN cña Mx = 5 9 víi x = - 5 2 . II . Ph¬ng ph¸p gi¶i c¸c bµi to¸n t×m GTLN, GTNN cña biÓu thøc ®¹i sè b»ng c¸ch ®a vÒ d¹ng 02 ≥ k Ax hoÆc 02 ≤ k Ax VÝ dô 3: T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña biÓu thøc: Ax = x xx 3 16152 ++ Vãi x lµ c¸c sè thùc d¬ng . Lêi gi¶i: Ta cã Ax = x xx 3 16152 ++ = 3 23 3 )4( 2 + − x x víi mäi x >0 th× 3 23 3 )4( 2 + − x x ≥ 3 23 . VËy GTNN cña Ax = 3 23 víi x= 4. VÝ dô 4: T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc: Mx= 32 1063 2 2 ++ ++ xx xx víi x thuéc tËp hîp sè thùc. Lêi gi¶i: Ta cã Mx= 32 1063 2 2 ++ ++ xx xx = 3 + 2)1( 1 2 ++x . V× 2)1( 1 2 ++x ≤ 2 1 nªn ta cã Mx = 3 + 2)1( 1 2 ++x ≤ 3 + 0,5 = 3,5. VËy GTLN Mx = 3,5 víi (x+1)2 = 0 hay x= -1 VÝ dô 5: T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc: Fx,y = 22 1)( 2442 222 +++ +−+ xyyx xyyxy víi x, y lµ c¸c sè thùc. Lêi gi¶i:Ta cã Fx,y = 22 1)( 2442 222 +++ +−+ xyyx xyyxy = )2)(1( 1 24 4 ++ + xy y v× y4 +1 ≠ 0 víi mäi gi¸ trÞ cña x nªn ta chia c¶ tö vµ mÉu cho y4 +1 ta ®îc : Fx,y = 2 1 2 +x v× x2 ≥0 víi mäi x nªn x2 + 2 ≥2 víi mäi x ,vµ do ®ã ta cã Fx,y = 2 1 2 +x ≤ 2 1 VËy Fx,y dËt GTLN = 2 1 víi x=0, y lÊy gi¸ trÞ tuú ý. 2
  • 3. Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc III. T×m GTLN, GTNN cña biÓu thøc ®¹i sè b»ng c¸ch ¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si. 1.BÊt ®¼ng thøc C«si : Víi c¸c sè d¬ng a,b, c ta cã: a + b ab2≥ ®¹t ®îc dÊu = khi a=b . a + b+ c abc3≥ ®¹t ®îc dÊu = khi a=b = c . 2. C¸c vÝ dô : VÝ dô 6: T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña biÓu thøc: Ax = x x 28 2 + víi x > 0. Lêi gi¶i:Ta cã Ax = x x 28 2 + = 8x + x 2 . Ta thÊy 8x vµ x 2 lµ hai ®¹i lîng lÊy gi¸ trÞ d¬ng ¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai sè d¬ng lµ 8x vµ x 2 ta cã: 8x + x 2 8162 2 .82 ==≥ x x dÊu = xÈy ra khi 8x = x 2 = > x = 2 1 . VËy GTNN Ax = 8 víi x = 2 1 . VÝ dô 7 : T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc: Bx = 16x3 - x6 víi x thuéc tËp hîp c¸c sè thùc d¬ng . Lêi gi¶i: Tríc hÕt ta ph¶i t×m c¸ch biÕn ®æi ®Ó ¸p dông ®îc bÊt ®¼ng thøc C«si ta cã Bx = 16x3 - x6 = x3 (16- x3 ) . Ta cã x3 > 0 , cßn 16 – x3 > 0 khi 16 > x3 hay x < 3 16 (*) ta thÊy x3 vµ 16 – x3 lµ hai ®¹i lîng d¬ng . ¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai sè d¬ng x3 vµ 16- x3 ta cã 2 1616)16( 3333 =−+≤− xxxx suy ra x3 ( 16 – x3 ) ≤ 64 dÊu = xÈy ra khi x3 = 16- x3 => x = 2 (Tho¶ m·n *). GTLN cña Bx = 64 , víi x=2. IV. Gi¶i c¸c bµi to¸n cùc trÞ ®¹i sè b»ng ph¬ng ph¸p ®Æt Èn phô : VÝ dô 8 : Víi gi¸ trÞ nµo cña x th× biÓu thøc Px = 52 3568056164 2 234 ++ ++++ xx xxxx ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt. Lêi gi¶i: Ta cã : Px = 52 3568056164 2 234 ++ ++++ xx xxxx = 4x2 + 8x+ 20 + 52 256 2 ++ xx V× x2 + 2x +5 = (x+1)2 +4 > 0 (*) nªn Px lu«n x¸c ®Þnh víi mäi x ta ®Æt y = x2 + 2x + + 5 , ta cã Px = 4y + y 256 víi y > 0 , ta thÊy 4y vµ y 256 lµ hai ®¹i lîng lu«n d¬ng .¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai sè d¬ng 4y vµ y 256 ta cã : 3
  • 4. Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc 4y + y 256 6416.2.2 256 .42 ==≥ y y . DÊu = xÈy ra khi 4y = y 256 => y = 8 hoÆc y = -8 tõ ®ã tÝnh ®îc x= -3 hoÆc x=1. VËy víi x=-3 hoÆc x=1 th× GTNN cña Px = 64. VÝ dô 9 : T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc : Qx = (x2 - 2x + 2)(4x- 2x2 + 2) víi x thuéc tËp hîp c¸c sè thùc. Lêi gi¶i: §Æt x2 - 2x +2 = y ta cã 4x – 2x2 + 2 = -y +6 . VËy Qx = y ( 6- 2y). Ta cã 2Qx = 2y(6-2y) , ta thÊy x2 - 2x+2 = (x- 1)2 +1 >0 => y >0 => 6-2y > 0 khi y<3 VËy 2y vµ 6-2y lµ hai sè d¬ng .¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai sè d¬ng 2y vµ 6-2y ta cã : 2y + 6-2y )26(22 yy −≥ => 3 ≥ )26(2 yy − => 9 ≥ 2 Qx dÊu = xÈy ra khi 2y = 6- 2y => y = 1,5 thay vµo ta cã x2 - 2x +2 = 1,5 => x = 1+ 2 2 hoÆc x= 1 - 2 2 .VËy GTLN cña Qx = 4,5 víi x = 1+ 2 2 hoÆc x= 1 - 2 2 . VÝ dô 10 : T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña biÓu thøc : Hx = (8 + x2 + x )(20 – x2 –x) víi x lµ c¸c sè thùc tuú ý . Lêi gi¶i: Ta cã : * 8+ x2 + x =( x+ 2 1 )2 + 4 31 >0 víi mäi gi¸ trÞ cña x *20 – x2 –x > 0 khi -5 < x < 4 . Nh vËy Hx = (8 + x2 + x )(20 – x2 –x) >0 khi -5 < x <4 . Tõ ®ã suy ra Hx cã gi¸ trÞ lín nhÊt th× GTLN ®ã chØ ®¹t ë trong kho¶ng x¸c ®Þnh (-5 ; 4). Víi -5 <x <4 ta cã 8+ x2 + x vµ 20 – x2 –x lu«n d¬ng . ¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai ®¹i lîng d¬ng 8+ x2 + x vµ 20 – x2 –x ta cã : (8+ x2 + x )+( 20 – x2 –x) )20)(8(2 22 xxxx −−++≥  14 )20)(8( 22 xxxx −−++≥ => 196 ≥ (8 + x2 + x )(20 – x2 –x) .DÊu = xÈy ra khi 8+ x2 + x =20 – x2 –x => x= 2 hoÆc x= -3. Hay Hx ≤ 196 .VËy GTLN cña Hx = 196 ,víi x=2 hoÆc x = -3. V. T×m GTLN, GTNN cña c¸c biÓu thøc chøa nhiÒu ®¹i lîng . VÝ dô 11 : T×m gi¸ trÞ cña m, p sao cho A = m2 – 4mp + 5p2 + 10m – 22p + 28 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt . T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt ®ã . Lêi gi¶i: Ta cã A = m2 – 4mp + 5p2 + 10m – 22p + 28 = ( m – 2p)2 + ( p – 1)2 +27 + 10(m – 2p) §Æt X = m-2p ta cã A = X2 + 10 X +( p-1)2 + 27 = (X+5) 2 + (p-1)2 + 2 . Ta thÊy (X+5) 2 ≥0 ; (p-1)2 ≥0 víi mäi m, p do ®ã A ®¹t GTNN khi X+ 5=0 vµ p-1=0. 4
  • 5. Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc Gi¶i hÖ ®iÒu kiÖn trªn ta ®îc p= 1 , m= -3 .VËy GTNN cña A = 2 víi p= 1, m=- 3 VÝ dô 12 : T×m gi¸ trÞ cña x, y sao cho F = x2 + 26y2 – 10xy +14x – 76y + 59. ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt . T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt ®ã. Lêi gi¶i: Ta cã F = x2 + 26y2 – 10xy +14x – 76y + 59 = ( x-5y)2 + (y-3)2 +14(x-5y)+50. §Æt Èn phô : Z = x-5y ta cã F = (Z+7)2 + (y- 3)2 +1 ≥1. DÊu = xÈy ra khi Z+7=0 vµ y-3 = 0 gi¶ hÖ ®iÒu kiÖn trªn ta ®îc x=8 y= 3 .VËy GTNN cña F = 1 víi x=8, y=3 . VÝ dô 13 : T×m gi¸ trÞ cña x, y,z sao cho P = 19x2 +54y2 +16z2 -16xz – 24yz +36xy +5. §¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt . T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt ®ã. Lêi gi¶i: Ta cã P = 19x2 +54y2 +16z2 -16xz – 24yz +36xy +5 = ( 9x2 + 36xy + 36y2 ) + (18y2 - 24yz +8z2 ) + (8x2 – 16xz + 8z2 ) + 2x2 + 5 hay P = 9(x+2y)2 + 2(3y – 2z)2 + 8(x- z )2 + 2x2 + 5 .Ta thÊy (x+2y)2 ≥ 0 ; (3y – 2z)2 ≥ 0; (x- z )2 ≥ 0; 2x2 ≥ 0 víi mäi gi¸ trÞ cña x, y, z . VËy GTNN cña P = 5 ®¹t ®îc khi x+2y = 0 vµ 3y- 2z =0 vµ x- z =0 vµ x=0 . Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh trªn ta ®îc x= y =z = 0 . VI. T×m GTLN,GTNN b»ng ph¬ng ph¸p sö dông bÊt ®¼ng thøc Buanhiac«pski. *BÊt ®¼ng thøc Buanhiac«pski. ( a1b1 + a2b2 + .........anbn)2 ≤ (a1 2 + a2 2 +......+an 2 )(b1 2 + b2 2 .......bn 2 ) DÊu b»ng xÈy ra khi n n b a b a b a === ...... 2 2 1 1 *C¸c vÝ dô : VÝ dô 14 : T×m c¸c gi¸ trÞ cña x,y,z ®Ó biÓu thøc sau ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt . P = x2 + y2 +z2 . T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt ®ã biÕt : x+y+z = 1995. Lêi gi¶i: ¸p dông bÊt ®¼ng thøc Buanhiacèpki cho bé ba sè : 1, 1, 1 vµ x, y, z ta cã : (x.1 + y.1 + z.1)2 ≤ (1 + 1+ 1)(x2 + y2 + z2 ) Hay : ( x + y +z )2 ≤ 3.(x2 + y2 + z2 ) . Tõ ®ã ta cã : P = x2 + y2 + z2 ≥ 3 1995 3 )( 22 = ++ zyx ( V× theo gi¶ thiÕt x+ y +z =1995). VËy GTNN cña P = 3 19952 dÊu = xÈy ra khi x =y =z kÕt hîp víi gi¶ thiÕt x + y +z = 1995 .Ta cã x= y =z =665. VÝ dô 14 : Cho biÓu thøc Q = zyx .542 ++ . Trong ®ã x,y,z lµ c¸c ®¹i lîng tho¶ m·n ®iÒu kiÖn x2 + y2 + z2 = 169.T×m GTLN cña Q. 5
  • 6. Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc Lêi gi¶i: ¸p dông bÊt ®¼ng thøc Buanhiacèpki cho bé ba sè : 2, 4, 5 vµ x, y, z ta cã : (2x + 4y + 5 z)2 ≤{ 22 + 42 + ( 5 )2 }( x2 + y2 + z2 ) . Hay Q2 ≤{ 22 + 42 + ( 5 )2 }( x2 + y2 + z2 ) v× x2 + y2 + z2 = 169 nªn Q2 ≤ 25.169. VËy GTLN cña Q= 65 , dÊu = xÈy ra khi 542 zyx == vµ x2 + y2 + z2 = 169 tõ ®ã t×m ®îc x = 5 26 ; 5 26 − . y= . 5 52 ; 5 52 − z = 5 513 ; 5 513 − VII. C¸c bµi tËp ¸p dông : Bµi 1: Cho biÓu thøc : Q = 544 3 2 +− xx . T×m GTLN cña Q. Bµi 2: BiÓu thøc : P = 2 12 2 + + x x cã gi¸ trÞ lín nhÊt kh«ng ? H·y chøng tá kh¼ng ®Þnh cña m×nh. Bµi 3: Cho biÓu thøc : A = 12 1 2 2 ++ ++ xx xx . Víi x ≠ -1 , x >0 .H·y t×m GTNN cña A. Bµi 4: Cho biÓu thøc : B= 126 146 2 2 +− +− xx xx . T×m GTLN cña B. Bµi 5: Cho biÓu thøc: F = x xx 3 16152 ++ . Víi x >0. H·y t×m GTNN cña F. Bµi 6: Cho biÓu thøc: A = 4 2 1 x x + . H·y t×m GTLN cña A. Bµi 7: Cho biÓu thøc: Y = x xx )8)(2( ++ . Víi x > 0 . H·y t×m GTNN cña Y. Bµi 8: Cho biÓu thøc: Y = 1 122 23 − −−+ x xxx . T×m GTNN cua Y. VIII. Híng dÉn gi¶i vµ ®¸p sè : Bµi 1:Ta cã : Q = 4 3 4)12( 3 2 ≤ +−x . VËy GTLN cña Q = 4 3 , víi x= 0,5. Bµi 2: Ta cã P = 1 - 2 )1( 2 2 + − x x . V× 2 )1( 2 2 + − x x ≥0 víi mäi x nªn P ≤1. VËy GTLN cña P= 1 khi x=1. Bµi 3:Ta cã : A= 1 - 2 1 1 ++ x x . §Ó A ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt khi 2 1 1 ++ x x ®¹t GTLN muèn vËy x+ x 1 + 2 ph¶i ®¹t GTNN. Mµ x> 0 nªn x 1 > 0 ¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai sè d¬ng x vµ x 1 ta cã : x + x 1 x x 1 .2≥ = 2 .DÊu = xÈy ra khi x = x 1 => x= 1; x = -1 (Lo¹i ). 6
  • 7. Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc VËy GTNN cña A = 1 - 4 3 4 1 = , víi x= 1. Bµi 4: Ta cã : B= 126 146 2 2 +− +− xx xx = 1+ 3)3( 2 2 +−x . Ta thÊy B cã GTLN th× 3)3( 2 2 +−x ph¶i ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt , vµ do ®ã (x-3)2 + 3 ph¶i ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt . Ta cã (x- 3)2 + 3 ≥ 3 víi mäi x . VËy GTLN cña B = 3 5 , víi x = 3. Bµi 5: Ta cã F = x xx 3 16152 ++ . Víi x >0 chia tö cho mÉu ta cã F = 5 3 16 3 ++ x x v× x > 0 Nªn 3 x > 0; x3 16 > 0 . ¸p dông bÊt ®¼ng thøc C«si ta cã : 3 x + x3 16 x x 3 16 3 2≥ = 3 8 ; DÊu = xÈy ra khi x = 4. VËy GTNN cña F = 5 + 3 8 = 3 23 ; víi x = 4. Bµi 6: Ta cã : A = 4 2 1 x x + víi x ≠ 0 th× A = 2 2 1 1 x x + . A ®¹t GTLN khi 2 1 x + x2 nhá nhÊt , ta thÊy x2 vµ 2 1 x lµ hai sè d¬ng nªn theo bÊt ®¼ng thøc C«si ta cã: x2 + 2 1 x 2 2 1 .2 x x≥ = 2 . DÊu = xÈy ra khi x4 = 1 => x= 1; x = -1. VËy GTLN cña A = 2 1 , víi x= 1; x = -1. Bµi 7: Ta cã : Y = x xx )8)(2( ++ . Víi x > 0 Y = x + x 16 + 10 x x 16 .2≥ + 10 = 18 ( Theo bÊt ®¼ng thøc C«si cho hai sè d¬ng x vµ x 16 ). DÊu = xÈy ra khi x = 4. VËy GTNN cña Y = 18; víi x = 4 . Bµi 8: Ta cã : Y = 1 122 23 − −−+ x xxx ( víi x ≠ 1) Y = ( x + 2 3 )2 - 4 5 4 5 −≥ . DÊu = xÈy ra khi x = - 2 3 . VËy GTNN cña Y = - 4 5 ; víi x = - 2 3 . c. kÕt luËn : C¸c bµi to¸n vÒ t×m GTLN; GTNN lµ mét d¹ng to¸n kh«ng thÓ thiÕu trong ch- ¬ng tr×nh to¸n cÊp 2 . C¸c bµi to¸n nµy lµ mét trong nh÷ng chñ ®Ò quan träng ®Ó båi dìng häc sinh giái vµ luyÖn thi vµo cÊp 3; luyÖn thi vµo trêng chuyªn. Víi kinh nghiÖm cña b¶n th©n trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i ®· suy tÇm c¸c bµi to¸n vÒ t×m GTLN; GTNN vµ c¸c ph¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó gi¶i c¸c bµi to¸n 7
  • 8. Ngêi viÕt : Cao Quèc Cêng - Trêng thcs VÜnh Têng- VÜnh Têng- VÜnh Phóc nµy . §ã chÝnh lµ néi dung t«i thÓ hiÖn trong chuyªn ®Ò . Do kinh nghiÖm cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt rÊt mong sù ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o ; cña c¸c em häc sinh ®Ó chuyªn ®Ò ®îc hoµn thiÖn h¬n. Mäi gãp ý xin liªn hÖ sè ®iÖn tho¹i 0982 172 094 T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n . VÜnh Têng th¸ng 2 n¨m 2008 Cao Quèc Cêng 8