1. Β΄ελληνικός αποικισμός
Μια διαθεματική προσέγγιση του φαινομένου της
μετανάστευσης στο πέρασμα του χρόνου
Με τη χρήση του λογισμικού της ιστορίας για την α΄γυμνασίου , ενότητα Η
ίδρυση μιας αποικίας στο πλαίσιο του Β΄ ελληνικού αποικισμού (8ος-6ος
αι. π.Χ.) και υλικού από το διαδίκτυο
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

2. Αφόρμηση
Θυμόσαστε τα φύλλα εργασίας με το γενεαλογικό σας δέντρο; Από μια
πρόχειρη επεξεργασία των στοιχείων σχετικά με τη χώρα προέλευσης των
προγόνων σας προέκυψαν τα εξής αποτελέσματα:
Πίνακας 1
Ανατολική Ρωμυλία Μεσήμβρια 2
Αλβανία 5
Ρουμανία 1
Ρωσία 3
Πόντος(10) Κερασούντα(1), Σραπεζούντα(6), ΢αμσούντα 22
(5)
Ανατολική Θράκη(8) Κωνσταντινούπολη(10), Ανδριανούπολη (1), 23
Νικομήδεια(1), Προύσα(3)
Γερμανία 12
Γεωργία Συφλίδα 6
Καύκασος 7
Μ.Ασία(20) Σένεδος(1), Αιβαλί(1), ΢μύρνη(2) 24
Καπαδοκία Καισάρεια 2
Πίνακας 2
Μαθητές που προέρχονται από οικογένεια γηγενών κατοίκων 8
Μαθητές που προέρχονται από οικογένεια προσφύγων/μεταναστών 47
΢ύνολο μαθητών που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο 55
 Σε τι συμπεράσματα σας οδηγούν τα αποτελέσματα της μικρής αυτής
έρευνας;
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

3. Οδηγίες προς όλες τις ομάδες
 Αφού χωριστείτε σε ομάδες, ορίστε το ρόλο που θα έχει ο καθένας
μέσα σε αυτή (πχ. κάποιος κρατά σημειώσεις, κάποιος συντονίζει,
κάποιος γράφει το κείμενο στον επεξεργαστή, κάποιος κάνει την
παρουσίαση).
 Διαβάστε προσεκτικά το φύλλο εργασίας και ασχοληθείτε με τις
δραστηριότητες που σας προτείνονται.
 ΢τη συνέχεια απαντήστε στα ερωτήματα γράφοντας ένα κείμενο -
όχι περισσότερο από τρεις παραγράφους- στον επεξεργαστή
κειμένου το οποίο θα παρουσιάσετε στην ολομέλεια της τάξης.
Φύλλο εργασίας 1
Αίτια Β΄ αποικισμού
Ακολουθήστε την παρακάτω πορεία στο λογισμικό χάρτης πλοήγησης/ Η
ίδρυση μιας αποικίας στο πλαίσιο του Β΄ ελληνικού αποικισμού/ Οι λόγοι
που οδήγησαν στον Β' Ελληνικό Αποικισμό
 Αφού διαβάσετε προσεκτικά το κείμενο να συμπληρώσετε τον
παρακάτω πίνακα:
Λόγοι που οδήγησαν στον Β΄ ελληνικό αποικισμό
1.
2.
3.
Στη συνέχεια να μελετήσετε τις πηγές (χάρτης πλοήγησης/γραπτές πηγές )
προσπαθώντας να εντοπίσετε τους λόγους που οδήγησαν στον Β΄ ελληνικό
αποικισμό.
 Επιβεβαιώνονται οι λόγοι που ήδη έχετε βρει και συμπληρώσει στον
προηγούμενο πίνακα;
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

4.  Για ποιους λόγους νομίζετε ότι κάποιος στις μέρες μας εγκαταλείπει την
πατρίδα του;
Φύλλο εργασίας 2
Χάρτης των διαδρομών κατά τον Β΄ αποικισμό
Ακολουθήστε την παρακάτω πορεία στο λογισμικό χάρτης
πλοήγησης/εικόνες. Κάντε κλικ πάνω στην έκτη στη σειρά εικόνα η οποία
είναι ένας χάρτης. Στη συνέχεια ξανά κλικ πάνω στο χάρτη για να τον
μεγαλώσουμε. Έπειτα δεξί κλικ/αντιγραφή. Ανοίγετε το πρόγραμμα
ζωγραφικής και αφού εισάγετε ένα πλαίσιο να κάνετε επικόλληση. Τώρα
μπορείτε με τα εργαλεία σχεδίασης που έχετε στη διάθεσή σας να
αποτυπώσετε με διαφορετικά χρώματα κάθε φορά τις διαδρομές που έκαναν οι
άποικοι. Τις απαραίτητες πληροφορίες θα τις αντλήσετε από:
1) το κείμενο χάρτης πλοήγησης/ Η ίδρυση μιας αποικίας στο πλαίσιο
του Β΄ ελληνικού αποικισμού/ Σα γεωγραφικά όρια του β΄
ελληνικού αποικισμού
2) τις πηγές 1.3.4. χάρτης πλοήγησης/γραπτές πηγές
Κρατήστε σημειώσεις, ώστε να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα
μητροπόλεις αποικίες
 Για ποιους λόγους θεωρείτε ότι επέλεξαν τις συγκεκριμένες περιοχές για
αποικισμό;
 Παρακάτω έχετε σύγχρονους χάρτες της περιοχής της Μεσογείου. Να τους
μεταφέρετε στο πρόγραμμα ζωγραφικής και να τους μεγεθύνετε όσο
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

5. χρειάζεται. Τι παρατηρείτε; Υπάρχουν πόλεις που συνεχίζουν σήμερα να
έχουν την ίδια ονομασία με τις αρχαίες αποικίες;
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

6. Φύλλο εργασίας 3
Η εχθρική συμπεριφορά των αυτόχθονων
Ακολουθήστε την παρακάτω πορεία στο λογισμικό χάρτης πλοήγησης/Η
ίδρυση μιας αποικίας στο πλαίσιο του Β΄ελληνικού αποικισμού/Οι σχέσεις
των αποίκων με τους αυτόχθονες. Διαβάστε το σχετικό κείμενο.
Χρήσης
Ακολουθήστε την παρακάτω πορεία στο λογισμικό χάρτης
πλοήγησης/εικόνες. Η ένατη στη σειρά εικόνα είναι μια αγγειογραφία που
παρουσιάζει τη σκηνή προσορμίσεως ελληνικού πλοίου σε εχθρικό έδαφος.
Παρακολουθήστε το βίντεο με το τραγούδι «Δύο ξένοι»
Στίχοι/μουσική: Νίκος Πορτοκάλογλου
Ερμηνεία: Νίκος Πορτοκάλογλου, Σάββας Σιάτρας
Δίσκος: Τα καράβια μου καίω (1993)
Για την ταινία του Σωτήρη Γκορίτσα: Απ' το χιόνι(1993)
http://www.youtube.com/watch?v=-qwV1bwm6dc
Nikos Portokaloglou - 2 ksenoi (Audio).avi
 Με ποιο τρόπο αντιμετώπιζαν οι αυτόχθονες κάτοικοι τους αποίκους;
 Πώς αντιμετωπίζουν σήμερα οι αυτόχθονες κάτοικοι μιας χώρας έναν
μετανάστη ή έναν πρόσφυγα;
Φύλλο εργασίας 4
΢υνέπειες αποικισμού
Το σχολείο με το οποίο έχουμε αδελφοποιηθεί μέσω του ευρωπαϊκού
προγράμματος eΣwinning βρίσκεται στην πόλη Alicante. Διαβάστε για την
πόλη αυτή κάποια αποσπάσματα από τη Βικιπαίδεια.
…γύρω στο 1000 π.Χ. Έλληνες και Φοίνικες έμποροι άρχισαν να επισκέπτονται τις
ανατολικές ακτές της Ισπανίας και να ιδρύουν μικρά εμπορικά λιμάνια. Έτσι οι
αυτόχθονες ιβηρικές φυλές γνώρισαν το αλφάβητο, το σίδηρο και τον τροχό
αγγειοπλαστικής.
…η Λευκή Άκρα ιδρύθηκε το 325/4 π.Χ. από Έλληνες αποίκους στην
νοτιοανατολική Ιβηρία, εκεί που βρίσκεται σήμερα το Alicante. Πρέπει να κτίστηκε από
την Μασσαλία που την περίοδο εκείνη είχε προσλάβει στον στρατό της ορεσίβιους
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

7. Κρήτες και σφενδονήτες Ροδίους για να εποπτεύουν τις κινήσεις των Καρχηδονίων στα
νότια. Η πόλη ήταν γνωστή και ως Λευκή ακρόπολις, ονομασία που οφείλει σε κάποιο
φυσικό της χαρακτηριστικό. Η ελληνική αποικία βρισκόταν στην φυλή των
Κωντεστανών.
Κατά το 236 π.Χ. ο Καρχηδόνιος στρατηγός Αμίλκας Βάρκας εξεστράτευσε στην
Ιβηρική χερσόνησο εναντίον των Ρωμαίων και επανίδρυσε την Λευκή Άκρα ως
φοινικικό εμπορείο. Μετά το 201 π.Χ. ο Ρωμαίος ύπατος Πόπλιος Κορνήλιος ΢κιπίων
κυρίευσε την πόλη, μετονομάζοντάς την σε Lucentum (δηλ. φωτεινή πόλη, σε
αντιστοιχία του ελληνικού Λυκανδός).
Κατά τη ρωμαιοκρατία η Λευκή Άκρα πλουτίστηκε με θέατρο, λουτρά, αποχεύτευση
κ.ο.κ. Έφθασε στο αποκορύφωμά της κατά τον 1ο π.Χ.-1ο αι. μ.Χ., αλλά στους
μεταγενέστερους αιώνες (2ο με 3ο αιώνα) έπεσε σε παρακμή. Αιτία υπήρξε ο
ανταγωνισμός με την γειτονική Ελίκη (σημ. Elche) που υπερείχε σε ποιότητα ύδατος και
σε επικοινωνία δια ξηράς. Αυτό οδήγησε σε ερήμωση της πόλης. Από την ρωμαϊκή
κατοχή περιήλθε στους Βησιγότθους (5ος αιώνας) και στην περίοδο 554 -620 μ.Χ. στη
βυζαντινή κυριαρχία.
 Τι είδους επίδραση είχε το πέρασμα των Ελλήνων από την περιοχή;
Ακολουθήστε την παρακάτω πορεία στο λογισμικό χάρτης
πλοήγησης/εικόνες. Αφού εντοπίσετε μέσα στον κατάλογο εικόνες πλοίων
της αρχαιότητας να συμπληρώσετε τον επόμενο πίνακα
Είδος πλοίου Περιγραφή Χρήση
 Επηρέασε τη ναυσιπλοΐα ο αποικισμός;
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

8. Στη συνέχεια ακολουθήστε την εξής διαδρομή στο λογισμικό χάρτης
πλοήγησης/Η ίδρυση μιας αποικίας στο πλαίσιο του β΄ ελληνικού
αποικισμού/Σα αποτελέσματα του β΄ ελληνικού αποικισμού
 Αφού διαβάσετε το σχετικό κείμενο να συμπληρώσετε τον παρακάτω
πίνακα
Σα αποτελέσματα του β΄ ελληνικού αποικισμού
Οικονομικά
Κοινωνικά/Πολιτικά
Πολιτιστικά
Φύλλο εργασίας 5
Ο γυρισμός του ξενιτεμένου
Υπάρχει μια μεγάλη κατηγορία δημοτικών τραγουδιών που είναι γνωστά ως
τραγούδια της ξενιτιάς. Μελετήστε το δημοτικό τραγούδι, Ο γυρισμός του
ξενιτεμένου.
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

9. Εξξόδηζε γε αλαηνιή θαη μεκεξώλεη ε δύζε,
γιπθνραξάδνπλ ηα βνπλά θη' ν απγεξηλόο ηξαπεηέηαη,
παλ ηα πνπιάθηα 'ο ηε βνζθή θ' νη ιπγεξαίο 'ο ηε βξύζε.
Βγαίλσ θ' εγώ θη' ν καύξνο κνπ θαη ηα ιαγσληθά κνπ.
Βξίζθσ κηα θόξε πόπιελε ζε καξκαξέληα γνύξλα.
Τε ραηξεηάσ, δε κνπ κηιεί, ηεο θξέλσ, δελ κνπ θξέλεη.
"Κόξε, γηα βγάιε καο λεξό, ηελ θαιή κνίξα λά ρεο,
λα πησ θ' εγώ θη' ν καύξνο κνπ θαη ηα ιαγσληθά κνπ."
Σαξάληα ζίθινπο έβγαιε, 'ο ηα κάηηα δελ ηελ είδα,
θη' απάλσ 'ο ηνπο ζαξαληαδπό ηε βιέπσ δαθξπζκέλε.
"Γηαηί δαθξύδεηο, ιπγεξή, θαη βαξηαλαζηελάδεηο;
Μήλα πεηλάο, κήλα δηςάο, κελ έρεο θαθή κάλλα;"
-Μήηε πεηλώ, κήηε δηςώ, κήη' έρσ θαθή κάλλα.
Ξέλε κνπ, θη' αλ εδάθξπζα θη' α βαξηαλαζηελάδσ,
ηνλ άληξα ρσ 'ο ηελ μεληηεηά θαη ιείπεη δέθα ρξόλνπο,
θη' αθόκε δπν ηνλ θαξηεξώ, 'ο ηνπο ηξεηο ηνλ παληπραίλσ,
θη' α δελ εξζή, θη' α δε θαλή, θαιόγξηα ζελά γέλσ,
ζα πάγσ 'ο έξεκα βνπλά, λα ζηήζσ κνλαζηήξη,
θαη 'ο ην θειιί ζα ζθαιηζηώ, 'ο ηα καύξα ζειά βάςσ,
εθεηόλ λα ηξώγε ε μεληηεηά θ' εκέ ηα καύξα ξάζα.
-Κόξε κνπ, ν άληξαο ζνπ πέζαλε, θόξε κνπ, ν άληξαο ζνπ ράζε,
ηα ρέξηα κνπ ηνλ θξάηεζαλ, ηα ρέξηα κνπ ηνλ ζάςαλ,
ςσκί θεξί ηνπ κνίξαζα, θ' είπε λα ηα πιεξώζεο,
ηνλ έδσθα θ' έλα θηιί, θ' είπε λα κνπ ην δώζεο.
-Ψσκί θεξί ηνπ κνίξαζεο, δηπιά λα ζε πιεξώζσ,
κα γηάη' εθείλν ην θηιί, ζύξε λα ζνπ ην δώζε.
-Κόξε κνπ, εγώ είκαη ν άληξαο ζνπ, εγώ είκαη θη' ό θαιόο ζνπ.
-Ξέλε κνπ, αλ είζαη ν άληξαο κνπ, αλ είζαη θη' ν θαιόο κνπ.
δείμε ζεκάδηα ηεο απιήο θαη ηόηεο λα πηζηέςσ.
-Έρεηο κειηά 'ο ηελ πόξηα ζνπ θαη θιήκα 'ο ηελ απιή ζνπ,
θάλεη ζηαθύιη ξαδαθτ θαη ην θξαζί κνζθάην,
θη' όπνηνο ην πηή δξνζίδεηαη θαη πάιη αλαδεηά ην.
-Απηά είλ' ζεκάδηα ηεο απιήο, ηα μέξεη ν θόζκνο όινο,
δηαβάηεο ήζνπλ, πέξαζεο, ηα είδεο θαη κνπ ηα ιέεηο.
Πεο κνπ ζεκάδηα ηνπ ζπηηηνύ θαη ηόηεο λα πηζηέςσ.
-Αλάκεζα 'ο ηελ θάκαξα ρξπζό θαληήιη αλάθηεη,
θαη θέγγεη ζνπ πνπ γδύλεζαη θαη πιέθεηο ηα καιιηά ζνπ,
θέγγεη ζνπ ηνηο γιπθαίο απγαίο πνπ ηα θαιά ζνπ βάδεηο.
-Κάπνηνο θαθόο κνπ γείηνλαο ζνπ ηα πε θαη ηα μέξεηο.
Πεο κνπ ζεκάδηα ηνπ θνξκηνύ, ζεκάδηα ηεο αγάπεο.
-Έρεηο ειηά 'ο ηα ζηήζε ζνπ θ' ειηά 'ο ηελ ακαζθάιε
-Ξέλε κνπ εζύ είζαη ν άληξαο κνπ, εζύ είζαη θη' ν θαιόο κνπ."
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

10. Στη συνέχεια δείτε το βίντεο με ένα απόσπασμα από την ταινία του Θόδωρου
Αγγελόπουλου «Σαξίδι στα Κύθηρα». Ο ήρωας, ο οποίος είναι ένας
πολιτικός πρόσφυγας του εμφυλίου γυρίζει από την ΕΣΣΔ στην Ελλάδα μετά
από 30 χρόνια. Παρακολουθήστε τη σκηνή αναγνώρισης από τη γυναίκα του.
Η μουσική που ακούγεται είναι της Ελένης Καραίνδρου
http://www.youtube.com/watch?v=QqCk5ozMypY
Ταξίδι στα Κύθηρα - Voyage to Cythera.avi
 Ποια νομίζετε ότι είναι τα συναισθήματα κάποιου που γυρίζει στην
πατρίδα του μετά από χρόνια και συναντά τα αγαπημένα του πρόσωπα;
 Μήπως γνωρίζετε έναν ήρωα που αποτελεί το σύμβολο του
περιπλανώμενου ανθρώπου με στόχο την επιστροφή στην πατρίδα του;
 Σε ποιο γνωστό σας έργο τον συναντούμε;
 Σε ποια εποχή ανήκει;
 Πώς εξηγείται ότι πολύ συχνά αναφερόμαστε σε αυτόν ακόμη και
σήμερα;
Φύλλο εργασίας 6 (δύο ομάδες)
Σαξιδιάρικες λέξεις
α΄ομάδα
Δεν ταξιδεύουν μόνο οι άνθρωποι …μεγάλα ταξίδια μέσα στο χρόνο και το
χώρο κάνουν και οι λέξεις αποτυπώνοντας πολύ συχνά τις μετακινήσεις των
πληθυσμών.
 Μελετήστε τον παρακάτω πίνακα ο οποίος δείχνει την ετυμολογία κάθε
λέξης. Τι συμπεράσματα βγάζετε για τις διαδρομές που ακολουθούν οι
λέξεις; Τι δείχνουν αυτές οι διαδρομές;
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

11. δράμι *αντδ. < μςν. δράμι(ον) < αραβ. dirhem (*-ém+) με μετάκ. του *r+, κατά
τθ ςθμ. του τουρκ. dirhem (*-ém+, μετακ. τόνου;) < αρχ. δραχμή
`μικρι μονάδα βάρουσ, δραχμι΄+
φιντάνι *αντδ. < τουρκ. fidan -ι < αρχ. φυτόν]
φουντοφκι *αντδ. < τουρκ. fιndιk -ι < αραβ. < ελνςτ. (κάρυον) Ποντικόν `καρφδι
από τθν περιοχι του Πόντου΄+
*αντδ. < τουρκ. kalιp -ι (*i > u+ από επίδρ. του χειλ. *p+) < αραβ. qālib <
καλοφπι
ελνςτ. καλάπουσ (δεσ ςτο καλαπόδι)]
*αντδ. < τουρκ. lâterna < ιταλ. lanterna `φανάρι, οδοντωτόσ
λατζρνα κυλινδρικόσ τροχόσ (ςε ςχιμα φαναριοφ)΄ < λατ. la(n)terna < αρχ.
λαμπτήρ, αιτ. -ῆρα `φανάρι΄+
*αντδ. < τουρκ. liman -ι < ελνςτ. λιμζνιον υποκορ. του αρχ. λιμήν]
λιμάνι
*μςν. *μπαροφτιν (πρβ. μςν. παροφτιν) αντδ. < τουρκ. barut -ι < ελνςτ.
μπαροφτι
πυρίτησ (λίθοσ) `τςακμακόπετρα΄· μεταπλ. ςε κθλ. με βάςθ τθν όμοια
προφ. τθσ κατάλ.+
μπουντροφμι *αντδ. < τουρκ. bodrum -ι (*o > u+ από επίδρ. του χειλ. *b+) < μςν.
ιππόδρομοσ < ελνςτ. ιππόδρομοσ (επειδι είχε υπόγεια για τα κθρία)+
*αντδ. < τουρκ. (διαλεκτ.) payton -ι < fayton < γαλλ. phaéton < όν.
παϊτόνι
Phaéton < λατ. Phaethon < αρχ. Φαζθων (ο γιοσ του Ήλιου που
κζλθςε να οδθγιςει το άρμα του πατζρα του)· εναλλ. *(ai) – ae]]
πλιγοφρι *ίςωσ < *πνιγοφρι < πνίγ(ω) -οφρι (επειδι πριν αλεςτεί βράηεται)·
αντδ. < τουρκ. bulgur < πλιγοφρι]
*αντδ. < τουρκ. tefter, defter -ι < αραβ. diftar < αρχ. διφθζρα ςτθ
τεφτζρι ςθμ.: `γραφικι φλθ΄ (πρβ. μςν. δεφτζρι ςυμφυρ. του υποκορ.
διφθζριον & τουρκ. tefter)+
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

12. ομάδα β΄
 Προσπαθήστε να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της δεξιάς στήλης
με τις λέξεις της αριστερής. Τι παρατηρείτε; Τι είδους
μετακινήσεις πληθυσμών έχουμε; Ποιες διαφορές εντοπίζετε;
Υπάρχουν λέξεις που είναι χρωματισμένες θετικά ή αρνητικά;
1.Μετανάστες α)αυτοί που είναι εγκατεστημένοι
και ζουν σε αποικία
2.Πρόσφυγες β)αυτοί που αναγκάζονται ή
εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν
την πατρίδα τους ή τον τόπο της
μόνιμης κατοικίας τους και να
καταφύγουν σε μια ξένη χώρα ή στη
χώρα της εθνικής τους προέλευσης
3.Άποικοι γ)αυτοί που επιστρέφουν στην
πατρίδα τους, ύστερα από
μακρόχρονη απουσία.
4.Παλλινοστούντες δ)Αυτοί που έχουν μεταναστεύσει,
ιδίως με κίνητρο την εργασία
Αντιστοίχιση 1. 2. 3. 4.
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ

13.  Μελετήστε τις σημασίες της λέξης αποικία, καθώς και τα
παραδείγματα που δίνονται, σύμφωνα με το λεξικό Τριανταφυλλίδη. Τι
παρατηρείτε; Ποια είναι η πρώτη σημασία της λέξης; Ποια σημασία
αποκτά στο πέρασμα στου χρόνου;
χώρα που αποτελεί κτιςθ μιασ άκροιςμα (κατώτερων)
άλλθσ και θ οποία είναι οργανιςμών (κυρ. υδρόβιων) του
εξαρτθμζνθ οικονομικά και ίδιου είδουσ, που είναι ςυνδεμζνοι
πολιτικά από αυτιν: H Iνδία οργανικά μεταξφ τουσ και ηουν
υπήρξε ωσ τα μζςα του εικοςτοφ ομαδικά: Aποικίεσ υδροβίων /
αιϊνα ~ τησ M. Bρετανίασ. κοραλλιϊν / μικροοργανιςμϊν /
μικροβίων.
Αποικία
χώρα που κυριαρχείται τόποσ όπου μετακινείται μαηικά
οικονομικά και πολιτικά από άλλθ και εγκακίςταται μόνιμα αρικμόσ
ιςχυρότερθ: H αντιπολίτευςη ανκρώπων από άλλθ χώρα: Οι
κατήγγειλε την κυβζρνηςη ότι ελληνικζσ αποικίεσ ςτα παράλια
μετζτρεψε τη χϊρα ςε ~ των HΠA. τησ M. Aςίασ ζγιναν εςτίεσ
πολιτιςμοφ. H Kαρχηδόνα ήταν ~
τησ Tφρου
Αθανασία Παπαχρήστου, επιμορφώτρια στις ΣΠΕ