Ełk, 17.03.2012
 Czyszczenie zębów nitką dentystyczną (nie
cierpisz tego robić ale wiesz, że powinieneś)
 Zamówienie w barze na lotnisku kanapki z
pszennego chleba z żółtym serem i
majonezem, bez sałaty (gdybyś miał możliwość
wyboru, nawet byś na to nie spojrzał, a co
dopiero kupił)
 Składanie zeznania podatkowego, gdy i tak
wiadomo, że nie otrzyma się zwrotu pieniędzy
(coś, co odkłada się aż do ostatniej chwili)
Hawkins & B. Nederhood (1994)
Podręcznik ewaluacji programów profilaktycznych
 Audyt – sprawdzanie zgodności wykorzystania
zasobów (głównie finansowych) z obowiązującymi
przepisami oraz standardami
 Kontrola – może odnosić się do aspektów finansowo –
prawnych, w szczególności porównania stanu
faktycznego ze stanem wymaganym. Może mieć
charakter wycinkowy, dotyczyć jednego aspektu
 Monitorowanie – proces systematycznego zbierania i
analizowania ilościowych i jakościowych informacji
nt. wdrażania programu z wcześniej przyjętymi
założeniami. Służy sprawdzaniu prawidłowości
przebiegu projektu, w szczególności osiągania
założonych celów i rezultatów oraz nakładów
poniesionych na ich realizację
 Ocena wartości programu w celu jego
usprawnienia, rozwoju lub lepszego
rozumienia
 Zbieranie i wykorzystywanie informacji w
celu odpowiedzi na pytanie/a dotyczące
programu
 Ocena
efektywności, skuteczności, oddziaływania, t
rwałości i zgodności projektu ze wstępnymi
zamierzeniami.
Wróg jeśli:
 Traktowana jest jako zło konieczne i wymóg
biurokratyczny
 Realizatorzy boją się negatywnej oceny swojej pracy
profilaktycznej
 Jest narzędziem kontroli instytucji nadzorującej
Przyjaciel jeśli:
 Realizatorzy są zainteresowani efektami swojej pracy
profilaktycznej i rozwojem skutecznych programów
 Instytucje nadzorujące traktują ją jako narzędzie
służące rozwojowi kompetencji np. zespołu
pedagogicznego i działań profilaktycznych
 Zbadanie potrzeb np. beneficjentów
 Określenie kierunków i celów działań
 Poprawa przejrzystości podejmowanych działań
 Poznawanie mechanizmów wdrażania programów i
projektów
 Zwiększenie skuteczności i efektywności
 Wspomaganie procesu podejmowania decyzji
 Identyfikacja słabych i mocnych stron interwencji
 Sygnalizowanie pojawiających się problemów
 Określenie stopnia zgodności z przyjętymi
założeniami
 Zwiększanie profesjonalizmu świadczonych usług
 Pogłębianie odpowiedzialności za program/projekt
 Demokratyzacja procesu zarządzania
 Ewaluacja ex-ante
 Ewaluacja mid-term
 Ewaluacja ex-post
 Ewaluacja on-going
Jest to ewaluacja przeprowadzona przed
wdrażaniem programu i mająca za zadanie
ocenić, na ile planowana interwencja jest
trafna z punktu widzenia potrzeb oraz spójna
w zakresie planowanych celów i sposobów ich
realizacji. Może stanowić również zbadanie
kontekstu, identyfikację potencjalnych
trudności oraz diagnozę potrzeb i oczekiwań
grupy docelowej.
Jest realizowana mniej więcej w połowie
wdrażania programu. Poddaje analizie osiągnięte
na tym etapie rezultaty oraz dokonuje pierwszej
oceny jakości realizacji programu. Jej istotną rolą
jest również ocena poczynionych na etapie
programowania założeń, w tym szczególnie celów
oraz przyjętych wskaźników. Wyniki takiej
ewaluacji mogą przyczynić się do pewnych
modyfikacji oraz aktualizacji przyjętych założeń.
Opiera się w głównej mierze na danych z
monitoringu, jej jakość warunkowana jest
zakresem i rzetelnością danych monitoringowych.
Przeprowadza się ją po zakończeniu projektu.
Podstawowym zadaniem jest zbadanie
długofalowych efektów oddziaływania programu
oraz ich trwałości. Ważnym zadaniem jest
całościowa ocena skuteczności i efektywności
interwencji oraz jej trafności i użyteczności.
Szczególnie istotne jest odniesienie się do
założonych celów i sprawdzenie, na ile się udało je
osiągnąć. Oprócz zakładanych efektów może ona
pokazać inne efekty, których nie zakładano. Służy
nie tylko kompleksowemu podsumowaniu
realizacji, ale stanowi również cenne źródło
informacji użytecznych przy planowaniu kolejnych
działań lub kontynuacji obecnych.
Ma charakter uzupełniający dla wszystkich
wcześniej wymienionych typów ewaluacji i może
być prowadzona niezależnie od nich. Jest
prowadzona w trakcie działań, jednak nie należy
jej mylić z monitoringiem, gdyż jej zadaniem jest
dokonanie pogłębionej oceny wybranych
problemów, niekiedy zdiagnozowanych podczas
realizacji innych ewaluacji. Skupia się na realizacji
interwencji, diagnozuje i analizuje pojawiające się
problemy oraz poszukuje możliwości ich
rozwiązania. Może służyć pogłębionej analizie
uwarunkowań kontekstowych, które mogą mieć
znaczenie dla powodzenia realizacji
programu, bądź osiągnięcia założonych celów.
Skupiają się na analizie jakiegoś wycinka
prowadzonych działań, analiza ta ma
zazwyczaj charakter przekrojowy i/lub
porównawczy. Może dotyczyć np. określonego
elementu działania, bądź zawierać analizy
porównawcze z innymi działaniami. Często
realizowane są w formule studium
przypadku, który pozwala na szczegółową i
pogłębioną analizę wybranego zagadnienia.
 Ewaluacja założeń programu (ekspertyza) –
sprawdza, czy są dane teoretyczne i
empiryczne uzasadniające realizację
programu
 Ewaluacja procesu – dokumentuje, co się
wydarzyło w trakcie realizacji projektu
 Ewaluacja wyników – sprawdza, czy
osiągnięto zamierzone cele
 Ewaluacja efektywności (kosztów) –
kontroluje opłacalność poniesionych
nakładów
 Ekspertyza
 Ewaluacja procesu
 Ewaluacja wyników
 Ewaluacja efektywności
Pytania o podstawy i
założenia
Pytania o realizację
programu
Pytania o efekty
programu
Pytania o koszty w
porównaniu z
wynikami
podstawy zasoby program
Wyniki
bezpośred
nie
Wyniki
odroczone
Analiza kosztów – efektywność
Pytania o stosunek nakładów do efektów
Ekspertyza
Pytania o
założenia
Ewaluacja procesu
Pytania o nakłady i
proces realizacji
programu
Ewaluacja wyników
Pytania o doraźne i
odroczone skutki
 Trafność (relevance)
 Efektywność (efficiency)
 Skuteczność (effeciveness)
 Oddziaływanie / wpływ (impact)
 Trwałość efektów (sustainability)
 Analiza dokumentów
 Wywiady
 Kwestionariusze
 Obserwacja
 Analiza dostępnych danych
 Dane z monitoringu
 Studium przypadku
 Grupy fokusowe
 Opinie ekspertów
 Techniki grupowe
Jakościowe
 Nastawione na
klasyfikacje i
interpretacje
 Wyniki prezentowane w
postaci cytatów
wytwórców (np.
rysunki dzieci)
 Pytania dotyczą
charakteru
zjawiska, porównania
cech, interpretacji
znaczeń
Ilościowe
 Nastawione na pomiar
danego zjawiska
 Wyniki prezentowane
są w postaci licz lub
proporcji
 Pytania dotyczą
rozmiarów danego
zjawiska lub ilości
przypadków
 Rozpoznanie nowego zjawiska (np. używanie
nowych narkotyków syntetycznych)
 Dotarcie do „ukrytych” populacji (np.
nastolatki okazjonalnie palące marihuanę)
 Zaplanowanie lub ulepszenie działań (np.
podjęcie decyzji, jakie działania interwencyjne
warto realizować z daną grupą)
 Przygotowanie do zbierania danych metodą
ilościową (np. jakie kategorie odpowiedzi
zastosować w pytaniach zamkniętych w
kwestionariuszu)
 Wyjaśnienie wyników zebranych metodami
ilościowymi (np. dlaczego wobec jednej grupy
działania przyniosły sukces, a wobec drugiej nie)
Typowe pytania:
 Czym charakteryzują się użytkownicy nowych
narkotyków syntetycznych?
 W jakich okolicznościach używają tych środków?
 Dlaczego używają ich w pewnych sytuacjach a w
innych nie?
Wykorzystują dane z wielu źródeł tzw.
„triangulacja”
 Zbieranie informacji przy pomocy kilku
metod, różnych badaczy od różnych
respondentów
 Umożliwia głębszą analizę, ujęcie szerszego
kontekstu
Metoda Najlepsze zastosowanie
Wywiady indywidualne Poznanie indywidualnych doświadczeń,
opinii, biografii
Wywiady grupowe Badanie postaw, doświadczeń
powstających w określonym kontekście
społecznym, szukanie nowych rozwiązań
Obserwacje Badanie zachowań prowadzone w
naturalnym środowisku
Studium przypadku Dokładna analiza funkcjonowania w
realnym świecie
 Ocena skali zjawiska – np. odsetek
nastolatków którzy brali dopalacze
 Uchwycenie zmiany danego zjawiska na
przestrzeni czasu – np. rozpowszechnienie
różnego rodzaju narkotyków w porównaniu z
poprzednimi latami (ocena trendów)
 Ocena skuteczności działań profilaktycznych
– np. wpływ programu na ograniczenie picia
alkoholu przez odbiorców
 Porównanie grup np. chłopców i dziewcząt
 Ilu uczestników paliło papierosy w ostatnim
miesiącu?
 Jaki odsetek odbiorców upił się przynajmniej
raz w ostatnim roku?
 Ilu z nich wagarowało w ostatnim semestrze?
 Jak często brali udział w bójkach w ostatnim
roku?
 Panel ekspertów
 Benchmarking
 Analiza SWOT
 Analiza kosztów i korzyści
 Analiza kosztów i efektywności
 Modele ekonometryczne
 Wewnętrzny mechanizm zarządzania
projektem
 Zapewnienie zgodności realizacji
 Kontrola realizacji zadań
 Informacja zwrotna wspomagająca
zarządzanie projektem
Monitoring to dokumentowanie realizacji, czyli
zbieranie obiektywnych dowodów
potwierdzających poprawne działanie projektu
 Kontrola wewnętrzna i zewnętrzna
 Sprawozdawczość
 Zarządzanie jakością
 Zarządzanie zmianą
 ewaluacja
PRZEDMIOT MONITORINGU
MONITORING RZECZOWY
Śledzenie postępów prac
PROCES REALIZACJI
MONITORING FINANSOWY
Śledzenie kosztów
PROCES WYDATKOWANIA
Gromadzenie obiektywnych dokumentów
Zadania projektowe Przepływy gotówkowe
Harmonogram wykonania Kwalifikowalność kosztów
Wskaźniki rezultatów twardych Salda kosztów
Wskaźniki rezultatów miękkich Źródła finansowania
Ewidencja uczestników Wzajemne rozliczenie
WYTYCZNE PROCEDURY FORMULARZE
 Kontrola merytorycznego zakresu realizacji
 Harmonogram wdrażania projektu
 Systematyczne pomiary osiągania
zamierzonych rezultatów i celów
 Ewidencja informacji i uczestnikach i
formach wsparcia
 Dokumentacja projektowa – inwentaryzuje
wszystkie istotne, zaplanowane parametry
projektu (np. harmonogram, tabele wskaźników
rezultatów twardych i miękkich, tabele danych o
beneficjentach)
 Kwestionariusze – najlepiej opracowane przez
realizatorów (np. karty rekrutacyjne, pracy,
doradcze, listy obecności, dzienniki szkoleń,
zestawienia wydanych zaświadczeń, dyplomów,
ankiety ewaluacyjne, testy)
 Arkusze kalkulacyjne – analizują przebieg
finansowy projektu
 Schematy obiegu dokumentów – wzory
sprawozdań wewnętrznych itp..
 Uaktywnili się uczniowie bierni na lekcjach
 Zwiększyła się integracja środowiska
lokalnego
 Rodzice mają lepszy kontakt z dziećmi
 „Otworzyli” się beneficjenci mający
problemy w domu
 Przyniósł głównie wzrost wiedzy z zakresu
negatywnych skutków używania substancji
psychoaktywnych
 Nie wpłynął na zmianę ich poglądów, ani
intencji dotyczącej używania substancji
psychoaktywnych
 Nie znalazł odzwierciedlenia w ograniczeniu
zachowań ryzykownych
Realizatorzy:
 Aktywizacja w szkole
 Integracja społeczna
 Wzbudzanie zaufania
 Lepsze relacje rodzic
– dziecko
?????
Ewaluatorzy
 Przyrost wiedzy
 Brak wpływu na
poglądy i intencje
 Nie ograniczył
zachowań
ryzykownych
Dobry program zły program
 Odmiennych kryteriów ewaluacji
stosowanych przez realizatorów i
zewnętrznych ewaluatorów
 Oraz związanych z tym zupełnie innych
pytań ewaluacyjnych, jakie interesują
jednych i drugich
Ewaluacja i monitoring programu

Ewaluacja i monitoring programu

  • 1.
  • 2.
     Czyszczenie zębównitką dentystyczną (nie cierpisz tego robić ale wiesz, że powinieneś)  Zamówienie w barze na lotnisku kanapki z pszennego chleba z żółtym serem i majonezem, bez sałaty (gdybyś miał możliwość wyboru, nawet byś na to nie spojrzał, a co dopiero kupił)  Składanie zeznania podatkowego, gdy i tak wiadomo, że nie otrzyma się zwrotu pieniędzy (coś, co odkłada się aż do ostatniej chwili) Hawkins & B. Nederhood (1994) Podręcznik ewaluacji programów profilaktycznych
  • 4.
     Audyt –sprawdzanie zgodności wykorzystania zasobów (głównie finansowych) z obowiązującymi przepisami oraz standardami  Kontrola – może odnosić się do aspektów finansowo – prawnych, w szczególności porównania stanu faktycznego ze stanem wymaganym. Może mieć charakter wycinkowy, dotyczyć jednego aspektu  Monitorowanie – proces systematycznego zbierania i analizowania ilościowych i jakościowych informacji nt. wdrażania programu z wcześniej przyjętymi założeniami. Służy sprawdzaniu prawidłowości przebiegu projektu, w szczególności osiągania założonych celów i rezultatów oraz nakładów poniesionych na ich realizację
  • 5.
     Ocena wartościprogramu w celu jego usprawnienia, rozwoju lub lepszego rozumienia  Zbieranie i wykorzystywanie informacji w celu odpowiedzi na pytanie/a dotyczące programu  Ocena efektywności, skuteczności, oddziaływania, t rwałości i zgodności projektu ze wstępnymi zamierzeniami.
  • 6.
    Wróg jeśli:  Traktowanajest jako zło konieczne i wymóg biurokratyczny  Realizatorzy boją się negatywnej oceny swojej pracy profilaktycznej  Jest narzędziem kontroli instytucji nadzorującej Przyjaciel jeśli:  Realizatorzy są zainteresowani efektami swojej pracy profilaktycznej i rozwojem skutecznych programów  Instytucje nadzorujące traktują ją jako narzędzie służące rozwojowi kompetencji np. zespołu pedagogicznego i działań profilaktycznych
  • 7.
     Zbadanie potrzebnp. beneficjentów  Określenie kierunków i celów działań  Poprawa przejrzystości podejmowanych działań  Poznawanie mechanizmów wdrażania programów i projektów  Zwiększenie skuteczności i efektywności  Wspomaganie procesu podejmowania decyzji  Identyfikacja słabych i mocnych stron interwencji  Sygnalizowanie pojawiających się problemów  Określenie stopnia zgodności z przyjętymi założeniami  Zwiększanie profesjonalizmu świadczonych usług  Pogłębianie odpowiedzialności za program/projekt  Demokratyzacja procesu zarządzania
  • 8.
     Ewaluacja ex-ante Ewaluacja mid-term  Ewaluacja ex-post  Ewaluacja on-going
  • 9.
    Jest to ewaluacjaprzeprowadzona przed wdrażaniem programu i mająca za zadanie ocenić, na ile planowana interwencja jest trafna z punktu widzenia potrzeb oraz spójna w zakresie planowanych celów i sposobów ich realizacji. Może stanowić również zbadanie kontekstu, identyfikację potencjalnych trudności oraz diagnozę potrzeb i oczekiwań grupy docelowej.
  • 10.
    Jest realizowana mniejwięcej w połowie wdrażania programu. Poddaje analizie osiągnięte na tym etapie rezultaty oraz dokonuje pierwszej oceny jakości realizacji programu. Jej istotną rolą jest również ocena poczynionych na etapie programowania założeń, w tym szczególnie celów oraz przyjętych wskaźników. Wyniki takiej ewaluacji mogą przyczynić się do pewnych modyfikacji oraz aktualizacji przyjętych założeń. Opiera się w głównej mierze na danych z monitoringu, jej jakość warunkowana jest zakresem i rzetelnością danych monitoringowych.
  • 11.
    Przeprowadza się jąpo zakończeniu projektu. Podstawowym zadaniem jest zbadanie długofalowych efektów oddziaływania programu oraz ich trwałości. Ważnym zadaniem jest całościowa ocena skuteczności i efektywności interwencji oraz jej trafności i użyteczności. Szczególnie istotne jest odniesienie się do założonych celów i sprawdzenie, na ile się udało je osiągnąć. Oprócz zakładanych efektów może ona pokazać inne efekty, których nie zakładano. Służy nie tylko kompleksowemu podsumowaniu realizacji, ale stanowi również cenne źródło informacji użytecznych przy planowaniu kolejnych działań lub kontynuacji obecnych.
  • 12.
    Ma charakter uzupełniającydla wszystkich wcześniej wymienionych typów ewaluacji i może być prowadzona niezależnie od nich. Jest prowadzona w trakcie działań, jednak nie należy jej mylić z monitoringiem, gdyż jej zadaniem jest dokonanie pogłębionej oceny wybranych problemów, niekiedy zdiagnozowanych podczas realizacji innych ewaluacji. Skupia się na realizacji interwencji, diagnozuje i analizuje pojawiające się problemy oraz poszukuje możliwości ich rozwiązania. Może służyć pogłębionej analizie uwarunkowań kontekstowych, które mogą mieć znaczenie dla powodzenia realizacji programu, bądź osiągnięcia założonych celów.
  • 13.
    Skupiają się naanalizie jakiegoś wycinka prowadzonych działań, analiza ta ma zazwyczaj charakter przekrojowy i/lub porównawczy. Może dotyczyć np. określonego elementu działania, bądź zawierać analizy porównawcze z innymi działaniami. Często realizowane są w formule studium przypadku, który pozwala na szczegółową i pogłębioną analizę wybranego zagadnienia.
  • 14.
     Ewaluacja założeńprogramu (ekspertyza) – sprawdza, czy są dane teoretyczne i empiryczne uzasadniające realizację programu  Ewaluacja procesu – dokumentuje, co się wydarzyło w trakcie realizacji projektu  Ewaluacja wyników – sprawdza, czy osiągnięto zamierzone cele  Ewaluacja efektywności (kosztów) – kontroluje opłacalność poniesionych nakładów
  • 15.
     Ekspertyza  Ewaluacjaprocesu  Ewaluacja wyników  Ewaluacja efektywności Pytania o podstawy i założenia Pytania o realizację programu Pytania o efekty programu Pytania o koszty w porównaniu z wynikami
  • 16.
    podstawy zasoby program Wyniki bezpośred nie Wyniki odroczone Analizakosztów – efektywność Pytania o stosunek nakładów do efektów Ekspertyza Pytania o założenia Ewaluacja procesu Pytania o nakłady i proces realizacji programu Ewaluacja wyników Pytania o doraźne i odroczone skutki
  • 17.
     Trafność (relevance) Efektywność (efficiency)  Skuteczność (effeciveness)  Oddziaływanie / wpływ (impact)  Trwałość efektów (sustainability)
  • 18.
     Analiza dokumentów Wywiady  Kwestionariusze  Obserwacja  Analiza dostępnych danych  Dane z monitoringu  Studium przypadku  Grupy fokusowe  Opinie ekspertów  Techniki grupowe
  • 19.
    Jakościowe  Nastawione na klasyfikacjei interpretacje  Wyniki prezentowane w postaci cytatów wytwórców (np. rysunki dzieci)  Pytania dotyczą charakteru zjawiska, porównania cech, interpretacji znaczeń Ilościowe  Nastawione na pomiar danego zjawiska  Wyniki prezentowane są w postaci licz lub proporcji  Pytania dotyczą rozmiarów danego zjawiska lub ilości przypadków
  • 20.
     Rozpoznanie nowegozjawiska (np. używanie nowych narkotyków syntetycznych)  Dotarcie do „ukrytych” populacji (np. nastolatki okazjonalnie palące marihuanę)  Zaplanowanie lub ulepszenie działań (np. podjęcie decyzji, jakie działania interwencyjne warto realizować z daną grupą)  Przygotowanie do zbierania danych metodą ilościową (np. jakie kategorie odpowiedzi zastosować w pytaniach zamkniętych w kwestionariuszu)  Wyjaśnienie wyników zebranych metodami ilościowymi (np. dlaczego wobec jednej grupy działania przyniosły sukces, a wobec drugiej nie)
  • 21.
    Typowe pytania:  Czymcharakteryzują się użytkownicy nowych narkotyków syntetycznych?  W jakich okolicznościach używają tych środków?  Dlaczego używają ich w pewnych sytuacjach a w innych nie? Wykorzystują dane z wielu źródeł tzw. „triangulacja”  Zbieranie informacji przy pomocy kilku metod, różnych badaczy od różnych respondentów  Umożliwia głębszą analizę, ujęcie szerszego kontekstu
  • 22.
    Metoda Najlepsze zastosowanie Wywiadyindywidualne Poznanie indywidualnych doświadczeń, opinii, biografii Wywiady grupowe Badanie postaw, doświadczeń powstających w określonym kontekście społecznym, szukanie nowych rozwiązań Obserwacje Badanie zachowań prowadzone w naturalnym środowisku Studium przypadku Dokładna analiza funkcjonowania w realnym świecie
  • 23.
     Ocena skalizjawiska – np. odsetek nastolatków którzy brali dopalacze  Uchwycenie zmiany danego zjawiska na przestrzeni czasu – np. rozpowszechnienie różnego rodzaju narkotyków w porównaniu z poprzednimi latami (ocena trendów)  Ocena skuteczności działań profilaktycznych – np. wpływ programu na ograniczenie picia alkoholu przez odbiorców  Porównanie grup np. chłopców i dziewcząt
  • 24.
     Ilu uczestnikówpaliło papierosy w ostatnim miesiącu?  Jaki odsetek odbiorców upił się przynajmniej raz w ostatnim roku?  Ilu z nich wagarowało w ostatnim semestrze?  Jak często brali udział w bójkach w ostatnim roku?
  • 25.
     Panel ekspertów Benchmarking  Analiza SWOT  Analiza kosztów i korzyści  Analiza kosztów i efektywności  Modele ekonometryczne
  • 27.
     Wewnętrzny mechanizmzarządzania projektem  Zapewnienie zgodności realizacji  Kontrola realizacji zadań  Informacja zwrotna wspomagająca zarządzanie projektem Monitoring to dokumentowanie realizacji, czyli zbieranie obiektywnych dowodów potwierdzających poprawne działanie projektu
  • 28.
     Kontrola wewnętrznai zewnętrzna  Sprawozdawczość  Zarządzanie jakością  Zarządzanie zmianą  ewaluacja
  • 29.
    PRZEDMIOT MONITORINGU MONITORING RZECZOWY Śledzeniepostępów prac PROCES REALIZACJI MONITORING FINANSOWY Śledzenie kosztów PROCES WYDATKOWANIA Gromadzenie obiektywnych dokumentów Zadania projektowe Przepływy gotówkowe Harmonogram wykonania Kwalifikowalność kosztów Wskaźniki rezultatów twardych Salda kosztów Wskaźniki rezultatów miękkich Źródła finansowania Ewidencja uczestników Wzajemne rozliczenie WYTYCZNE PROCEDURY FORMULARZE
  • 30.
     Kontrola merytorycznegozakresu realizacji  Harmonogram wdrażania projektu  Systematyczne pomiary osiągania zamierzonych rezultatów i celów  Ewidencja informacji i uczestnikach i formach wsparcia
  • 31.
     Dokumentacja projektowa– inwentaryzuje wszystkie istotne, zaplanowane parametry projektu (np. harmonogram, tabele wskaźników rezultatów twardych i miękkich, tabele danych o beneficjentach)  Kwestionariusze – najlepiej opracowane przez realizatorów (np. karty rekrutacyjne, pracy, doradcze, listy obecności, dzienniki szkoleń, zestawienia wydanych zaświadczeń, dyplomów, ankiety ewaluacyjne, testy)  Arkusze kalkulacyjne – analizują przebieg finansowy projektu  Schematy obiegu dokumentów – wzory sprawozdań wewnętrznych itp..
  • 33.
     Uaktywnili sięuczniowie bierni na lekcjach  Zwiększyła się integracja środowiska lokalnego  Rodzice mają lepszy kontakt z dziećmi  „Otworzyli” się beneficjenci mający problemy w domu
  • 34.
     Przyniósł główniewzrost wiedzy z zakresu negatywnych skutków używania substancji psychoaktywnych  Nie wpłynął na zmianę ich poglądów, ani intencji dotyczącej używania substancji psychoaktywnych  Nie znalazł odzwierciedlenia w ograniczeniu zachowań ryzykownych
  • 35.
    Realizatorzy:  Aktywizacja wszkole  Integracja społeczna  Wzbudzanie zaufania  Lepsze relacje rodzic – dziecko ????? Ewaluatorzy  Przyrost wiedzy  Brak wpływu na poglądy i intencje  Nie ograniczył zachowań ryzykownych Dobry program zły program
  • 36.
     Odmiennych kryteriówewaluacji stosowanych przez realizatorów i zewnętrznych ewaluatorów  Oraz związanych z tym zupełnie innych pytań ewaluacyjnych, jakie interesują jednych i drugich