1. www.dilettante.pl
TEATR HISZPAŃSKIEGO ZŁOTEGO WIEKU
SLAJD 1. TYTUŁ
WSTĘP
SLAJD 2. EUROPA XVI/XVII WIEKU
Okres drugiej połowy XVI i XVII wieku w Hiszpanii nazywany jest Złotym Wiekiem.
W tym czasie w innych krajach Europy żyli i działali: William Szekspir w Anglii,
Peter Paul Rubens we Flandrii, Rembrandt van Rijn w Holandii, we Włoszech
triumfy święciła commedia dell’arte.
SLAJD 3
Wtedy właśnie, a dokładnie w latach 1550-1681, kultura i sztuka Hiszpanii przeży-
wały największy rozkwit. Nigdy wcześniej ani nigdy później teatr na Półwyspie Ibe-
ryjskim nie miał się lepiej. Panujący w tym okresie królowie byli wielkimi znawcami
i miłośnikami sztuki, pragnęli otaczać się ludźmi o podobnych zainteresowaniach:
pisarzami, malarzami, muzykami, artystami teatralnymi. Sprowadzali na dwór hisz-
pański artystów z całego świata, popierali wszelką działalność kulturalną.
Wśród tych artystów znaleźli się dwaj pisarze: Lope de Vega i Pedro Calderon.
Byli to najwięksi i najbardziej popularni dramatopisarze hiszpańskiego Złotego
Wieku. Ich utwory do dziś stanowią inspirację dla twórców teatralnych.
LITERATURA DRAMATYCZNA
SLAJD 4. LOPE DE VEGA
Lope de Vega (1562-1635) – był prawdziwym mistrzem teatru hiszpańskiego.
W młodości prowadził życie pełne przygód miłosnych i wojennych (wziął nawet
udział w bitwie morskiej z Anglią). Jego fascynujące życie było doskonałym źró-
dłem wątków dla dramatów, które pisał, a zaczął tworzyć bardzo wcześnie. Pierw-
sze utwory powstały, kiedy miał 12-13 lat! Stąd w jego dorobku tak ogromna licz-
ba sztuk (ok. 1800) – do dziś jednak zachowało się ich ok. 470. Lope de Vega jest
autorem bardzo różnych sztuk, podejmujących tematy historyczne i legendarne
(Owcze Źródło), komedii obyczajowych (Dziewczyna z dzbanem), a także utworów
z gatunku „płaszcza i szpady”, czyli lekkich i zabawnych historii o wartkiej akcji.
Twórca ten bardzo cenił gusta i zdanie ówczesnej publiczności – to dla niej tworzył.
Z tego powodu starał się zrewolucjonizować obowiązujące w tamtym czasie
sztywne reguły pisania utworów dramatycznych. Napisał tekst teoretyczny Nowa
sztuka pisania komedii w obecnych czasach (1609). W tym tekście zaprezentował
zasady pisania nowego gatunku, tzw. komedii nowej. Twierdził, że ludzi przycho-
dzących do teatru najbardziej interesuje prawdziwe życie, dlatego autorzy powinni
śledzić to, co się wokół nich dzieje i w swoich utworach odmalowywać świat, który
widzą. Tworzenie sztuk teatralnych nie może polegać na surowych regułach, które
nakazują ścisły podział na utwory komiczne i tragiczne. Utwory powinny cieszyć
ludzi i uczyć ich jednocześnie, mogą posiadać fragmenty smutne, ale zawsze
powinny kończyć się szczęśliwie, tzn. dobro powinno być nagradzane, a zło karane.
Utwory muszą także pobudzać wyobraźnię, dlatego powinny prezentować zawiłe
fabuły, np. z licznymi przebierankami bohaterów (głównie kobiet za mężczyzn) –
jest to bowiem zawsze źródłem wielu komicznych sytuacji.
SLAJD 5. PEDRO CALDERON
Pedro Calderon (1600-1681) – był młodszy od Lope de Vegi. W swoich utworach
czerpał z dorobku poprzednika, w także z zasad sformułowanych w Nowej sztuce
pisania komedii w obecnych czasach. Sam jednak wykazał się w swoich dramatach
tak dużą oryginalnością, że do dziś uznawany jest za hiszpańskiego Szekspira.
Życie Calderona było zupełnie inne od niezwykłych losów Lope de Vegi.
www.mik.krakow.pl TEATR HISZPAŃSKIEGO ZŁOTEGO WIEKU | 1

2. www.dilettante.pl
Calderon urodził się w rodzinie szlacheckiej i od dziecka był przeznaczony do stanu
duchownego. Pierwsze sukcesy literackie odniósł w wieku dwudziestu lat.
Jego utwory prezentują świat pełen sprzeczności, przepełnione są filozoficznymi
przesłaniami. Ze względu na religijność Calderon kładł duży nacisk na prawość
i honor swoich bohaterów (Życie snem, Książę Niezłomny). Ważniejsze było dla
niego pokazywanie dylematów moralnych, stawianie trudnych pytań i prezento-
wanie wskazówek, jak postępować w życiu, niż zwykłe zabawiane publiczności.
Dlatego udoskonalił wzorzec dramatu zaproponowany przez Lope de Vegę, zmniej-
szył liczbę zwrotów akcji, uporządkował dialogi, poprawił styl języka. Wykazywał
się bogatą wyobraźnią i dużym talentem poetyckim. Calderon kierował swoje
utwory raczej do wyuczonego odbiorcy, bardziej do bywalca teatru dworskiego niż
przeciętnego, prostego widza w miejskim teatrze publicznym. W wieku pięćdziesię-
ciu lat przyjął święcenia kapłańskie, od tego czasu poświęcił się przede wszystkim
twórczości religijnej i dworskiej.
TEATR HISZPAŃSKIEGO ZŁOTEGO WIEKU
SLAJD 6. RODZAJE TEATRU
W tym sprzyjającym sztuce hiszpańskiej okresie teatr rozwijał się w najważniej-
szych dla kraju ośrodkach życia społecznego, stając się z czasem najważniejszą
rozrywką wszystkich mieszkańców Hiszpanii – bez względu na płeć, wiek, status
majątkowy.
W życiu teatralnym Hiszpanii można wyróżnić aż trzy różne typy teatru: teatr
dworski, teatr religijny i teatr publiczny.
RODZAJE TEATRU
SLAJD 7. TEATR RELIGIJNY
W Hiszpanii Złotego Wieku teatr stał się ulubioną rozrywką zarówno prostych
ludzi – którzy chodzili do teatru publicznego, jak i króla oraz całego dworu – którzy
podziwiali spektakle w bogatych wnętrzach pałacowych. Niezwykle ciekawe jest
jednak to, że teatr został również uznany za doskonały sposób uświetniania religij-
nych uroczystości i świąt.
Najważniejszym świętem dla katolickiej Hiszpanii było wówczas Boże Ciało. Papież
nakazał obchodzić je bardzo uroczyście. Każda parafia musiała organizować specjalne
procesje – były bardzo długie i przypominały wielkie parady.
TEATR RELIGIJNY
SLAJD 8. PROCESJA BOŻEGO CIAŁA
Rozpoczynał ją król lub możny, za nimi kroczyła arystokracja, a dopiero potem
zwykli mieszkańcy. Wyglądało to jak barwny korowód, w którym ludzie nieśli
specjalne machiny teatralne, dziwacznie przebrane posągi olbrzymów, ciągnęli
specjalne wozy i platformy. Tak towarzyszyli Najświętszemu Sakramentowi,
przechadzając się po ulicach miast.
SLAJD 9. AUTOS SACRAMENTALES
Ważny punkt obchodów Bożego Ciała, obok barwnych procesji, stanowiły właśnie
występy teatralne prezentowane na placach i rynkach miejskich.
Nie były to jednak zwykłe spektakle, ale specjalnie przygotowywane na tę uroczy-
stość, tzw. autos sacramentales.
SLAJD 10
Autos sacramentales były to krótkie dramaty religijne, które opierały się głównie na
wątkach zaczerpniętych z Biblii i na żywotach świętych. Ich zadaniem było tłumacze-
nie ludziom reguł wiary katolickiej, które często dla niepiśmiennego ludu były trudne
do pojęcia. Utwory te musiały zatem działać na wyobraźnię i wyjaśniać w umowny
sposób zawiłe prawdy wiary. Autorzy, którymi byli czołowi dramatopisarze Hiszpanii
(m.in. Calderon, który temu gatunkowi poświecił aż 30 lat swojego życia), posługiwali
www.mik.krakow.pl TEATR HISZPAŃSKIEGO ZŁOTEGO WIEKU | 2

3. www.dilettante.pl
się często symbolami, alegoriami, wplatali w swoje utwory wątki fantastyczne.
Takie niesamowite sztuki wymagały specjalnego sposobu wystawiania. Do tych
celów wykorzystywano platformy i wozy, które jechały w procesji.
Były to specjalne skomplikowane machiny składające się najczęściej z dwóch
poziomów – pierwszy z nich znajdował się wysoko nad ziemią, aby każdy mógł
dokładnie zobaczyć, co jest na nim odgrywane, drugi natomiast pełnił symboliczną
rolę nieba. Umieszczano tam liczne maszyny teatralne do efektów specjalnych
(liny, zapadnie itp.).
Wszystkim zależało, aby występy były doskonałe. Poszczególne parafie rywalizo-
wały ze sobą o to, która urządzi najbardziej atrakcyjną procesję i przygotuje najbar-
dziej zadziwiające występy. Brali w nich udział zawodowi aktorzy, hojnie opłacani
przez władze miast. O rozmiarach i rozmachu tych imprez mogą świadczyć zacho-
wane do dziś autos sacramentales, np. słynne Życie snem Calderona. Czytając ten
utwór dzisiaj, można sobie jedynie wyobrażać, jakim było kosztownym, pełnym
przepychu przedstawieniem.
SLAJD 11
Dekoracjami do tego autos były cztery ogromne kule umieszczone na czterech
wozach, symbolizujące cztery żywioły: Ziemię, Ogień, Wodę, Powietrze.
W pierwszej scenie pojawiają się postacie czterech żywiołów, z których każdy
próbuje udowodnić swoją wyższość nad innymi i zawłaszczyć sobie koronę. Spór
przerywa im pojawienie się Trójcy – Moc, Mądrość i Miłość – która każe przerwać
kłótnię i niszczy koronę, o którą się toczy spór. Żywioły chylą czoła przed tą wielką
Trójcą, uspokajają się i przepraszają za swoje postępowanie. Dowiadują się, że
mają równe siły, które muszą się wzajemnie wspierać i równoważyć, a nie sprze-
czać i rywalizować.
Trójca postanawia stworzyć Człowieka, który mógłby stać się księciem tych
czterech żywiołów. Musi go obdarzyć pięcioma zmysłami, rozumem, wolną wolą
– dzięki temu Człowiek sam będzie mógł odróżnić dobro od zła. Żywioły mają być
posłuszne Człowiekowi, ale jeśli okaże się pyszny i zły – mają go ukarać.
Następnie pojawia się Książę Ciemności, obserwuje Człowieka, nie wie, dlaczego
Bóg tak go wywyższył, ustanawiając władcą świata. Nie wie też, dlaczego jedy-
nym, co ma go krępować, są boskie przykazania. Książę Ciemności postanawia
kusić Człowieka. Rozum i Wola ostrzegają go, ale ten daje się podejść Ciemności
i zaczyna się wywyższać, zachwycać swym wyglądem, swoją pozycją. Za karę na-
stępuje trzęsienie ziemi i wszystko spowija Ciemność. Człowiek uświadamia sobie,
że to jego wina. Zrozumiał, że zgrzeszył. Moc, Wola, Mądrość i Rozum litują się
jednak nad Człowiekiem, ratują go, przepowiadając nadejście Zbawiciela. Opowia-
dają mu także o sakramencie Chrztu, który przy pomocy Wody pomoże przywrócić
Człowiekowi straconą łaskę.
W taki sposób za pomocą wartkiej akcji i alegorycznych postaci Calderon przedsta-
wił całą historię upadku i zbawienia człowieka.
RODZAJE TEATRU
SLAJD 12. TEATR DWORSKI
Wiemy już, że teatr religijny był w Hiszpanii Złotego Wieku bardzo popularną
rozrywką. Wielkimi miłośnikami sztuki teatralnej byli wówczas władcy hiszpańscy,
którzy chętnie na swym dworze oglądali występy aktorów.
Oczywiście wszystkie dworskie spektakle odbywały się w bardzo eleganckich
miejscach. Dwór oglądał je w specjalnie przygotowanych salach pałacowych. Tam
wyznaczano miejsce na scenę oraz rozdzielano miejsca dla publiczności. Twórcom
teatru dworskiego zależało na zadowoleniu znakomitej publiczności – króla, jego
świty oraz innych możnych zaproszonych na tę okazję. Obecność króla zmuszała
wszystkich do przestrzegania pewnych zasad zachowania. Przed spektaklem odda-
wano cześć rodzinie królewskiej podczas uroczystego wejścia, czyniono to również
po zakończeniu pokazu, kiedy rodzina opuszczała salę. Inne zasady dotyczyły
www.mik.krakow.pl TEATR HISZPAŃSKIEGO ZŁOTEGO WIEKU | 3

4. www.dilettante.pl
np. rozplanowania miejsc na widowni. Zasady te nakazywały, aby król zasiadał na
swym tronie na wprost sceny, wokół niego na krzesłach i poduszkach zasiadali
najbliżsi członkowie rodziny. Wzdłuż ścian pomieszczenia ustawiano długie ławy,
na których sadowiły się damy dworu, za ich plecami stawali panowie, przed
którymi klęczeli paziowie. Ten układ mógł się nieznacznie zmieniać w zależności
od wyglądu pomieszczenia – król jednak zawsze zasiadał na honorowym miejscu.
Dopiero z czasem, kiedy popularność teatru dworskiego wzrosła, na przedstawie-
niach mogli pojawiać się „zwykli” widzowie, którzy płacili za wejście.
TEATR DWORSKI
SLAJD 13. INSCENIZACJA
W przedstawieniach dworskich kładziono duży nacisk na olśnienie widza mnós-
twem niesamowitych scen, dlatego w przedstawieniach wykorzystywano bogatą
oprawę sceniczną, efekty świetlne, scenografię zbudowaną z obrazów imitują-
cych rzeczywistość (zaczęły pojawiać się malowane kulisy), spektakularne zmiany
dekoracji odbywające się przy użyciu specjalnych maszyn na odsłoniętej scenie,
tzw. zmiany otwarte – wszystko to wzbudzało niemałe zainteresowanie widzów.
W tym teatrze dbano o wysoki poziom, dlatego twórcy śledzili nowinki ze świata
i wykorzystywali w swoich spektaklach najnowsze machiny teatralne (liny, zapad-
nie), dzięki czemu publiczność mogła np. obserwować okręt płynący po spienionych
falach czy fruwające postacie.
SLAJD 14. AKTORZY
Przed tak dostojną publicznością nie mogli występować amatorzy. Dlatego za-
trudniano popularne zawodowe trupy aktorskie. Czasem występowały wprawdzie
grupy amatorów, ale tworzyli je wyłącznie członkowie arystokratycznych rodzin.
SLAJD 15. REPERTUAR
Przedstawienia odbywały się najczęściej przy okazji uroczystości dworskich, takich
jak np. urodziny członka rodziny królewskiej. Sztuki, które grano, pisane były spe-
cjalnie na taką okazję. Tematy czerpano z bieżących wydarzeń, ponieważ zadaniem
spektakli było nie tylko bawienie publiczności, ale także dostarczanie aktualnych
wiadomości. Podawano jednak wyłącznie informacje pomyślne, np. dotyczące
zwycięstw wojennych.
Czasem zdarzało się także wystawiać na dworze sztuki, które wcześniej zdobyły
popularność w teatrze publicznym – corralu.
PODSUMOWANIE
SLAJD 16
Wielka popularność sztuki teatralnej w Hiszpanii Złotego Wieku wpłynęła na pow-
stanie widowisk religijnych, związanych z uroczystymi procesjami z okazji uroczy-
stości Bożego Ciała i wystawianiem autos sacramentales oraz teatru dworskiego,
przeznaczonego dla władcy i arystokracji, wykorzystującego bogate dekoracje
i machiny teatralne.
SLAJD 17
Złoty Wiek kultury hiszpańskiej wyznaczają daty 1550-1681.
Czołowymi dramatopisarzami tego okresu byli Lope de Vega i Pedro Calderon.
RODZAJE TEATRU
SLAJD 18. TEATR PUBLICZNY
Rosnąca popularność teatru sprawiła, że wiele osób zaczęło zajmować się pisa-
niem sztuk dramatycznych. Autorzy tych sztuk zakładali własne grupy teatralne,
z którymi wędrowali po kraju, prezentując swoją twórczość. Występy trup wę-
drownych odbywały się na placach miejskich, na ulicach – czasem na prowizorycz-
nie konstruowanych podwyższeniach, czasem po prostu na bruku ulicznym.
www.mik.krakow.pl TEATR HISZPAŃSKIEGO ZŁOTEGO WIEKU | 4

5. www.dilettante.pl
Aktorzy występowali więc w mało komfortowych warunkach, narażeni albo na
deszcz, albo na palące hiszpańskie słonce. Ponadto zwykle występowali za darmo.
Nie pobierali opłat od widzów – każdy przechodzień mógł się zatrzymać i obejrzeć
przedstawienie.
Z czasem członkowie trup teatralnych zaczęli się zastanawiać, jak usprawnić
funkcjonowanie swoich zespołów, jak ułatwić występy sobie, a widzom zapewnić
bardziej komfortowe warunki odbioru sztuki. Większość z grup teatralnych zdecy-
dowała się osiąść w mieście i występować w stałym, specjalnie przeznaczonym do
tego miejscu. Dzięki temu występy mogły odbywać się regularnie. Można też było
pobierać od publiczności opłaty za obejrzenie spektaklu.
TEATR PUBLICZNY
SLAJD 19. CORRAL
Naprzeciw oczekiwaniom trup teatralnych wyszły zakony charytatywne, czyli brac-
twa zakonne opiekujące się szpitalami. Postanowiły one przeznaczyć na występy
teatralne dziedzińce swoich szpitali tzw. corrale, czyli prostokątne podwórza. Taka
przestrzeń okazała się idealnym miejscem dla urządzenia sceny i miejsc dla publicz-
ności. Poza tym okazało się to opłacalnym interesem zarówno dla grup teatral-
nych, jak i bractw wynajmujących dziedzińce. W wielu miejscach Hiszpanii zaczęły
funkcjonować podobne teatry, a z czasem każde miasto posiadało swój własny
corral – który stał się znakiem rozpoznawczym teatru hiszpańskiego.
Na dziedziniec wchodziło się przez bramę szpitala. Dziedziniec stanowił przestrzeń
otoczoną z czterech stron ścianami przylegających budynków. Jego centralna
część była niezadaszona – w ciepłej Hiszpanii nie stanowiło to jednak problemu.
W odbiorze sztuki przeszkadzać mogło jedynie palące słońce lub padający rzadko
deszcz. W takich przypadkach rozpościerano między budynkami dużą płócienną
płachtę, rodzaj przenośnego dachu.
Przestrzeń dziedzińca była podzielona na scenę oraz miejsca dla widzów. Scena
umieszczana była przy węższym boku dziedzińca, na podwyższeniu, prawie dwa
metry nad ziemią. W scenę wbudowana była zapadnia służąca do wykonywania
efektów specjalnych. Do efektów tych wykorzystywano także inne maszyny (dra-
biny, liny), które ukrywane były na poddaszu budynków. Wielką wagę przykładano
do scenografii. Dekoracje były malowane na płaskich powierzchniach, przypominały
obrazy, na których tle rozgrywała się akcja. Tworzono także specjalne trójwymiaro-
we elementy, podobne do tych, które kojarzą się z dzisiejszą scenografią teatralną.
Umieszczano je na galeriach budynku, na tyłach sceny albo na specjalnych platfor-
mach obok sceny. Akcja rozgrywała się nie tylko na podwyższeniu sceny – aktorzy
poruszali się także po galeriach, które mieściły się na ścianie budynku, za sceną.
Za filarami, na których wspierały się galerie, mieściła się garderoba dla aktorek.
Garderoba dla aktorów umieszczona była pod sceną. Informacja ta jest istotna,
gdyż dzięki niej wiemy, że w teatrze hiszpańskim mogły występować kobiety, a to
prawdziwy ewenement jak na tamte czasy (w teatrze elżbietańskim działającym
mniej więcej w tym samym czasie w Anglii mogli grać wyłącznie mężczyźni, a role
kobiece przydzielano młodym chłopcom). W Hiszpanii kobiety otrzymały pozwo-
lenie na grę w teatrze na prośbę samych widzów i osiągnęły w tym wielki sukces,
mogły nawet wcielać się w role męskie, przebierając się w męskie kostiumy –
odwrotnie niż w Anglii.
SLAJD 20. WIDOWNIA
Wśród widzów, podobnie jak w zespole teatralnym, również panowała hierarchia.
Dla lepiej urodzonych, bogatszych widzów przeznaczone były specjalne ławki na
parterze, wzdłuż boków podwórza, i miejsca pod podcieniami na specjalnie usta-
wionych schodkowych platformach. Wyżej, na piętrach, okna domów przyległych
do dziedzińca pełniły role lóż – były to bardzo wygodne i drogie miejsca. Także na
piętrze budynku znajdowało się honorowe miejsce dla dostojników – był to specjalny
balkon na wprost sceny. Hierarchia wśród publiczności dotyczyła także płci.
www.mik.krakow.pl TEATR HISZPAŃSKIEGO ZŁOTEGO WIEKU | 5

6. www.dilettante.pl
W teatrze wydzielano specjalne miejsca dla kobiet. Była to rozległa przestrzeń
wysoko pod dachem, rodzaj balkonu podzielonego na mniejsze loże, który nosił
nazwę cazuela, czyli kosz lub kurnik. W pobliżu sceny umieszczano także kilka
ławek i rzędy stołków. Za tymi siedzeniami były miejsca stojące, które zajmowali
widzowie z niższych stanów, np. rzemieślnicy. To oni byli grupą widzów, która
najżywiej reagowała na to, co działo się na scenie. Głośno dawali wyraz swojemu
zadowoleniu lub oburzeniu – na ich zdaniu bardzo zależało twórcom spektaklu.
Ta grupa nazywana była muszkieterami – niewiele trzeba im bowiem było do roz-
poczęcia bójki czy sprzeczki.
Miejsca dla widzów nie zajmowały całej przestrzeni dziedzińca. Podobnie jak
w dzisiejszych teatrach, znajdował się tam także rodzaj bufetu dla publiczności.
Były to dwie budki ustawione na przeciwległym do sceny krańcu dziedzińca,
w których sprzedawano napoje i słodycze.
Do popularności teatru w Hiszpanii Złotego Wieku w znacznym stopniu przyczyniła
się niska cena biletów. Za wstęp na przedstawienie płaciło się ok. 1/5 dziennego
zarobku. Oczywiście były też droższe miejsca – w loży kosztowały prawie dwadzie-
ścia razy więcej niż na parterze. Nie przeszkadzało to jednak szlachcie w wynajmo-
waniu tych lóż, nawet na cały rok z góry.
Do teatru przychodzili ludzie wszystkich stanów i zawodów, obu płci i różnego
statusu majątkowego. Przedstawienia zapewniały im rozrywkę przez cały rok,
przerwa następowała tylko w okresie Bożego Ciała. Występy odbywały się po
południu, kończyły przed zapadnięciem zmroku (w lecie zaczynały się o godzinie
szesnastej, a w zimie o czternastej, tak aby widzowie mogli dotrzeć do domów
przed zmierzchem).
SLAJD 21. AKTORZY
W teatrze hiszpańskim, jak wspomniano, mogli występować zarówno mężczyźni, jak
i kobiety. Zazwyczaj aktorzy tworzyli duże zespoły liczące 12-20 osób, co umożli-
wiało im granie przedstawień z liczną grupą bohaterów.
Zespół teatralny podpisywał umowę z danym szpitalem i dostawał tzw. licencję,
czyli pozwolenie na występy w danym corralu. Dotyczyła ona okresu od Wielka-
nocy do Bożego Ciała, potem o licencję mogła starać się inna grupa. W zespołach
teatralnych funkcjonowała ścisła hierarcha. Przewodzili im tzw. autores, czyli
osoby o funkcjach zbliżonych do dzisiejszego impresaria czy managera. Hierarchia
miała bezpośredni wpływ na przydzielanie ról. Najlepsze role w spektaklu dosta-
wali właśnie autores i ich partnerki, reszta ról była rozdzielana między pozostałych
aktorów. Trzeba podkreślić, że zawód aktora stał się w tym czasie w Hiszpanii za-
wodem powszechnie szanowanym. Aktorom udało się stworzyć specjalne zrzesze-
nie, rodzaj związku zawodowego, który sprawił, że ich zawód uznano za rzemiosło.
Podobnie stało się także w teatrze elżbietańskim. Były to jednak wyjątki – ogólnie
zawód aktora nie cieszył się bowiem w tamtych czasach dobrą opinią.
SLAJD 22. REPERTUAR
Teksty sztuk pisane były przez autores lub zamawiane u zawodowych dramatur-
gów. W tym drugim przypadku autores adaptowali zamówione dramaty do celów
i możliwości swoich zespołów. Głównym kryterium doboru tekstu były oczekiwania
publiczności. To od jej gustu zależały repertuary teatrów. Publiczność z najwięk-
szą radością przyjmowała zajmujące historie z licznymi zwrotami akcji, w których
pojawiały się zabawne przebieranki bohaterów. Widzowie byli stale spragnieni
nowości. Teatr był ich ulubioną rozrywką, więc szybko zapoznawali się z nowym
repertuarem. Dlatego jedną sztukę grano bardzo krótko, najwyżej dwa razy, potem
nudziła się publiczności! (to nie do pomyślenia w dzisiejszym teatrze, czasami jed-
no przedstawienie jest wystawiane po kilkaset razy). Jednak zanim sztuka została
wystawiona, musiała przejść przez urząd cenzury, który sprawdzał, czy autor nie
przemycił w utworze niestosownych treści. Największą popularnością cieszyły się
utwory Lope de Vegi i Pedro Calderona.
www.mik.krakow.pl TEATR HISZPAŃSKIEGO ZŁOTEGO WIEKU | 6

7. www.dilettante.pl
Występy w teatrze trwały całe popołudnie, dlatego ich przebieg był precyzyjnie prze-
myślany, tak aby bawić publiczność w każdej minucie przedstawienia. Główna sztuka
przerywana była występami muzycznymi i tanecznymi, farsowymi scenkami lub
skocznymi tańcami. Wszystko po to, aby zapewnić publiczności doskonałą zabawę.
PODSUMOWANIE
SLAJDY 23, 24
Trzy rodzaje teatru Hiszpanii Złotego Wieku to:
• teatr religijny – istotna część życia katolickiej Hiszpanii, uświetniał najważniejsze
święto (Boże Ciało) niesamowitymi wystawieniami autos sacramentales,
• teatr dworski – z bogatymi malowanymi dekoracjami i urządzeniami scenicznymi
bawił wyżej urodzoną publiczność i samego króla,
• teatr publiczny – organizował rozrywkę zwykłym obywatelom, prezentując im
na scenie rozstawionej na świeżym powietrzu (w corralu) niesamowite, pełne
zwrotów akcji przygody bohaterów sztuk
Cechą różniącą hiszpańskie zespoły aktorskie od np. trup z teatru elżbietańskiego
była obecność kobiet – aktorek!
SLAJDY 25, 26
Znaczenia słów:
• autos sacramentales – były to krótkie dramaty religijne, które opierały się głów-
nie na wątkach zaczerpniętych z Biblii i żywotów świętych; ich zadaniem było tłu-
maczenie ludziom reguł wiary katolickiej; wykorzystywały często symbole, alegorie,
wątki fantastyczne
• corral – prostokątne podwórze, z czasem przystosowane do występów teatral-
nych stało się nazwą teatru publicznego w Hiszpanii Złotego Wieku
www.mik.krakow.pl TEATR HISZPAŃSKIEGO ZŁOTEGO WIEKU | 7