1. ΛΤΚΟΘΑΝΑ΢Η ΚΛΕΛΙΑ
ΜΑΓΙΑΚΗ ΑΝΝΑ

2.  O Ντιϋγο Βελϊςκεθ (6 Ιουνύου 1599 - 6 Αυγούςτου
1660) όταν ϋνασ από τουσ ςημαντικότερουσ Ιςπανούσ
ζωγρϊφουσ τησ περιόδου του μπαρόκ, που φιλοτϋχνηςε
τα ϋργα του ςτην αυλό του βαςιλιϊ τησ Ιςπανύασ
Υύλιππου Δ'. Αναγνωρύζεται ςόμερα ωσ μύα από τισ
κορυφαύεσ φυςιογνωμύεσ ςτην ιςτορύα τησ τϋχνησ.
 Γεννόθηκε ςτη ΢εβύλλη. Ο πατϋρασ του όταν
πορτογαλικόσ καταγωγόσ και ην μητϋρα του καταγόταν
από τη ΢εβύλλη. Πόρε το επώνυμο τησ μητϋρασ του,
ςύμφωνα με την πορτογαλικό παρϊδοςη

3.  Η ΢εβύλλη, η πόλη που γεννόθηκε , όταν μια πλούςια
από κϊθε ϊποψη πόλη. Εύχε εξελιχθεύ ςε κϋντρο
πολιτιςτικόσ δραςτηριότητασ και αποτϋλεςε ϋνα
περιβϊλλον που πρόςφερε πλούςια ερεθύςματα ςτο
νεαρό Ντιϋγκο Βελϊςκεθ. Σαυτόχρονα διατηρούςε τη
θϋςη τησ ωσ οικονομικό και ναυτικό πρωτεύουςα τησ
Ιςπανύασ. Ήταν επύςησ μια ςπουδαύα μπαρόκ πόλη, με
μια καλλιεργημϋνη ελύτ που προωθούςε την τοπικό
τϋχνη και τη λογοτεχνύα. ΢’ αυτό το κοινωνικό
περιβϊλλον ανϋπτυξε το ταλϋντο του ο Βελϊςκεθ.

4.  Η μαθητεύα του Βελϊςκεθ ξεκύνηςε ςτην ηλικύα των δϋκα
ετών με τον Υραντςύςκο Φερϋρα τον Πρεςβύτερο, ο οπούοσ
περιγρϊφεται ωσ «ϋνασ αυςτηρόσ ϊνδρασ χωρύσ επιεύκεια»
, αλλϊ με καλλιτεχνικό ταλϋντο και γούςτο.
 Έπειτα ,ςτρϊφηκε ςτον Υρανςύςκο Πατςϋκο , του οπούου
ϋγινε μαθητόσ με επύςημο ςυμβόλαιο το 1610.
 Σο 1617 πϋραςε τισ υποχρεωτικϋσ εξετϊςεισ που απαιτούνταν
και του χορηγόθηκε ϊδεια ϊςκηςησ επαγγϋλματοσ και
μϊλιςτα για ολόκληρο το βαςύλειο, κϊτι ιδιαύτερα
αςυνόθιςτο για τουσ ιςχύοντεσ κανόνεσ.
 Ήταν πλϋον ϋτοιμοσ να ανούξει το δικό του εργαςτόριο και
ωσ δϊςκαλοσ.

6.  Έργο του 1623. Πρόκειται για ϋνα από τα πρώτα ϋργα
‘’μποντεγκόν’’του Βελϊςκεθ. Απεικονύζει το γϋρο νερουλϊ
, που δύνει ϋνα ποτόρι νερό ς’ ϋνα νεαρό αγόρι. ΢το βϊθοσ
διακρύνεται και ϋνασ ϊλλοσ ϊνδρασ που πύνει από μια
κούπα.
 Σα ϋργα «μποντεγκόν » όταν ιδιαύτερα δημοφιλό ςτην
ιςπανικό κοινωνύα του 17ου αιώνα . Εύχαν κυρύωσ οικιακϊ
θϋματα , τα οπούα ςυνόθωσ ϋκρυβαν και ϋνα ςυμβολικό
μόνυμα ό ϋνα ηθικό δύδαγμα.
 ΢τη ςυγκεκριμϋνη περύπτωςη ςτο Νερουλϊ , μπορεύ ο
ςυμβολιςμόσ να ςχετύζεται με τη δύψα- κυριολεκτικϊ ό
μεταφορικϊ, ό ςύμφωνα με την αλληγορύα των τριών
ηλικιών , τον ώριμο ϊνδρα που αποκτϊ γνώςη.

7.  Από την κουρελιαςμϋνη κϊπα του γϋρου
ϊνδρα με το ςχιςμϋνο μανύκι
ξεπροβϊλλει το χϋρι του ντυμϋνο με ϋνα
ολόλευκο πουκϊμιςο, που προςδύδει
αξιοπρϋπεια ςτην κατϊ τ΄ ϊλλα ταπεινό
φιγούρα του.
 Σο κρυςτϊλλινο ποτόρι που προςφϋρει
ο νερουλϊσ , αποκαλύπτει μϋςα από τη
διαφϊνεια του υγρού ϋνα ςύκο, το οπούο
ϋριχνα ςτο νερό για να προςθϋςει
ϊρωμα ό θρεπτικϊ ςτοιχεύα
 ΢τη ςτϊμνα διακρύνονται ςταγόνεσ
νερού , που κυλούν ςτη ςπειροειδό
επιφϊνεια.
 Γενικϊ το ϋργο ξεχωρύζει για την
πειςτικότητα ςτην απόδοςη των
αντικειμϋνων . Νομύζουμε ότι μπορούμε
να τα αγγύξουμε. Η όλη ςύνθεςη ϋχει
αποδοθεύ με τόςο πλούςια αρμονύα, που
η εικόνα μϋνει αξϋχαςτη ςε όποιον την
κούταξε, ανεξϊρτητα από το αν το θϋμα
τησ εύναι ςημαντικό ό αςόμαντο.

8.  Σο 1618 παντρεύεται την κόρη του
δαςκϊλου του , Φουϊνα
Πατςϋκο, η οπούα ϋνα χρόνο πριν
ποζϊρει για το πρόςωπο τησ
Παρθϋνου, ςτο ϋργο του ‘’’Η
Άμμωμοσ ςύλληψισ»
 ΢το ϋργο του ‘’ η προςκύνηςη των
Μϊγων» χρηςιμοποιεύ και πϊλι τη
γυναύκα του και την κόρη του
Υρανςύςκα , για να αποδώςει τα
πρόςωπα του Ιηςού και τησ
Παναγύασ.

9.  ‘’Η προςκύνηςη των
Μϊγων’’, ϋνα προςφιλϋσ
ςε πολλούσ καλλιτϋχνεσ
τησ Αναγϋννηςησ θϋμα .
Ο ζωγρϊφοσ επιλϋγει
θϋματα θρηςκευτικόσ
ζωγραφικόσ .΢το ϋργο
αυτό το φωσ παύζει
καθοριςτικό ρόλο, αφού
λούζει το θεύο ζευγϊρι ,
τονύζοντασ ϋτςι τα
χαρακτηριςτικϊ του .

10.  ΢τισ αρχϋσ του 1620, η φόμη του εύχε αρχύςει να εδραιώνεται
ςτη ΢εβύλλη και το 1622 κϊνει ϋνα πρώτο ταξύδι ςτη
Μαδρύτη. Ένα χρόνο αργότερα αποφαςίζει να
εγκαταςταθεί ςτη Μαδρίτη, η οποία αποτελούςε
πολιτικό κέντρο τησ χώρασ, καθώσ δύο χρόνια νωρύτερα
εύχε μεταφερθεύ εκεύ η βαςιλικό αυλό του Υιλύππου Δ’.
 Σην ϊνοιξη του 1623, ευνοημϋνοσ από τισ διαςυνδϋςεισ του
Πατςϋκο, καταφϋρνει να γύνει αυλικόσ ζωγράφοσ. Λύγουσ
μόνεσ νωρύτερα εύχε ςημειωθεύ ο θϊνατοσ του Ροντρύγκεσ ντε
Βιγιαντρϊντο, ενόσ εκ των τεςςϊρων ζωγρϊφων τησ
βαςιλικόσ αυλόσ. Ο Βελϊςκεθ εγκαθύςταται ςτο βαςιλικό
παλϊτι, ζει ωσ αξιωματούχοσ τα αυλόσ και εργϊζεται ςτο
δικό του εργαςτόριο. Η θέςη αυτή είναι ιδιαίτερα
τιμητική για τον καλλιτέχνη.

11.  ΢υνόθωσ ςτα ϋργα τουσ αποτύπωναν:
 πορτρϋτα υψηλόβαθμων αξιωματούχων ό και κϊποιου
μονϊρχη
Εικόνεσ από πολιτικϋσ δραςτηριότητεσ τησ βαςιλικόσ
οικογϋνειασ
Ηρωώκϊ εγχειρόματα
Γενικϊ τα ϋργα αυτϊ αναδεύκνυαν τη δύναμη του βαςιλιϊ
και τον πλούτο τησ επικρϊτειϊσ του. Η θϋςη αυτό που
ανϋλαβε ο Βελϊςκεθ τον ϋφερε μπροςτϊ ςε νϋεσ
προκλόςεισ , ςτισ οπούεσ ανταποκρύθηκε με απόλυτη
επιτυχύα.

12.  Έργο του 1626- 1627, που
απεικονύζει τον αδελφό του βαςιλιϊ
. Η ςτϊςη του ςώματοσ δεν ϋχει την
ακαμψύα που επιβϊλλει το
πρωτόκολλο, αλλϊ παρατηρείται
ένασ αυθορμητιςμόσ ςτον
τρόπο που ςτέκεται .Εύναι
δηλαδό ,ςα να προετοιμϊζεται για
το πορτρϋτο . Η θϋςη των χεριών
του, τόςο του αριςτερού που κρατϊ
το καπϋλο, όςο και του δεξιού που
εύναι γυμνό και κρατϊ το ϊλλο
γϊντι , τονύζουν αυτόν την αύςθηςη
τησ αυθόρμητησ ςτϊςησ που
αναδεικνύει την τέχνη του
δημιουργού

13.  Ο Βελϊςκεθ το 1623 ξεκύνηςε μια
ςειρϊ πορτρϋτων του βαςιλιϊ που
αποτυπώνουν την εικόνα του ςε
διϊφορεσ ηλικιακϋσ φϊςεισ και
ςτιγμϋσ τησ ζωόσ του.
Περιγρϊφεται ϋτςι η φυςική
εξέλιξη του βαςιλιά και
αποδίδονται όλεσ οι
φυςιογνωμικέσ αλλαγέσ.
Παρατηρούμε την εικόνα του
νεαρού κυνηγού Υιλύππου, που
ςτο ολόςωμο πορτρϋτο τονύζονται
τα κυνηγετικϊ ρούχα και το τοπύο
ςτο βϊθοσ( ο Υύλιπποσ ο Δ’ ωσ
κυνηγόσ ,1634-1636),

14.  την ευγενικό , ςχεδόν εφηβικό ομορφιϊ του ξανθού
νεαρού Υιλύππου, (ο Υύλιπποσ Δ’ με θώρακα, 1625)

15. Πρόκειται για ϋναν
μεγαλοπρεπό πύνακα ςτον
οπούο κυριαρχούν το
προφίλ του Φιλίππου και
του αλόγου του
πλαιςιωμένα από ένα
αχανέσ και εξαιρετικήσ
ομορφιάσ τοπίο. Οι
αποχρώςεισ του γκρύ και
του γαλϊζιου δημιουργούν
ϋντονα την αύςθηςη τησ
απόςταςησ.
Φαρακτηριςτικό εύναι
επύςησ η προςεγμϋνη
αμφύεςη του βαςιλιϊ και το
κομψό καπϋλο

16.  Αξύζει επύςησ να προςϋξουμε
το κανελύ ϊλογο με τη λευκό
μουςούδα και τα
διεςταλμένα ρουθούνια
, λεπτομϋρεια που αποδύδει την
προςπϊθειϊ του να καλπϊςει
όςο το δυνατόν πιο γρόγορα.
Εξαιρετικϊ αποδύδεται η
κίνηςη και με την εικόνα
των ποδιών του αλόγου.
 Σο ςημεύο όμωσ που
ςυγκεντρώνει ύςωσ το
μεγαλύτερο ενδιαφϋρον από
την ϊποψη τησ ρεαλιςτικόσ
και ςτιγμιαύασ
απεικόνιςησ, εύναι το πόδι του
βαςιλιϊ. Αυτόσ ακουμπά
ςτιγμιαία το ςπιρούνι ςτα
πλευρά του αλόγου, για να
προκαλέςει τη γρήγορη
κίνηςή του. Υαύνεται λοιπόν
πόςο προςεκτικϊ αποδύδει ο
καλλιτϋχνησ την τϋχνη τησ
ιππαςύασ ςτη λεπτομϋρειϊ τησ.

17.  Επιςτρϋφοντασ ςτα πρώτα ϋργα του δημιουργού , αξύζει να ςταθούμε ς’
αυτό το εξαιρετικϊ δημοφιλϋσ από τον κόςμο τησ μυθολογύασ ,
καλλιτϋχνημα. Υιλοτεχνόθηκε το 1629 και φιλοξενεύται και αυτό ςτο
μουςεύο Prado.

18.  Απεικονύζονται εννϋα ςυνολικϊ πρόςωπα, χαμηλού
κοινωνικοοικονομικού επιπϋδου, τα οπούα τιμούν ϋναν νϋο
που παριςτϊνει το Βϊκχο, το θεό του κραςιού. Σο θϋμα
αντιμετωπύζεται από το δημιουργό με ςαρκαςτικό διϊθεςη.
Ο πύνακασ ςηματοδοτεί την αρχή τησ ωριμότητασ του
καλλιτέχνη, που ςυμπύπτει με την αναχώρηςό του για την
Ιταλύα και την επύςκεψη του Ρούμπενσ ςτη Μαδρύτη, με τον
οπούον μοιρϊςτηκαν το πϊθοσ για τη ζωγραφικό του Ιταλού
Σιτςιϊνο.
 Αξύζει να ςημειωθεύ το μεγϊλο μϋγεθοσ του πύνακα, καθώσ
και η επύδραςη που ύςωσ δϋχτηκε από το πικαρέςκο
μυθιςτόρημα(πρωταγωνιςτϋσ οι picaros, ζητιϊνοι και
απατεώνεσ, ςύμβολα τησ κοινωνικοοικονομικόσ παρακμόσ
τησ Ιςπανύασ τη ςυγκεκριμϋνη εποχό).Επύςησ η επύδραςη
του Καραβϊτζιο φαύνεται ϋντονα ςτη μορφό του νεαρού
Βϊκχου.

19.  Ο γυμνόσ νεαρόσ που κϊθεται πϊνω ςτο
βαρϋλι και υποδύεται το ρόλο του θεού ,
ςτεφανώνει τον πιςτό χωρύσ να δύνει καμύα
ςημαςύα ςτην τελετό, με ϋνα αφηρημϋνο
βλϋμμα. Η ειρωνική διάθεςη του
καλλιτέχνη αναδεικνύεται με τη
ςυγκεκριμϋνη επιλογό.
 Ο γελαςτόσ μϋθυςοσ που η μορφό του
βρύςκεται ςχεδόν ςτο κϋντρο του πύνακα και
κοιτϊζει ευθϋωσ το θεατό του ϋργου,
ςυμβϊλλει επύςησ ςτο ςαρκαςτικό τόνο του
ϋργου. Το γέλιο του μεταςχηματίζει την
επιςημότητα τησ τελετήσ και το όλο
μυθολογικό θέμα ςε μια παρωδία.
 Η πόλινη κανϊτα και η γυϊλινη φιϊλη που
φαύνεται μόνο η βϊςη τησ αποδύδονται
εξαιρετικϊ με τισ διαβαθμύςεισ του φωτόσ
και αναδεικνύουν την τέχνη του
δημιουργού και ςτη νεκρή φύςη.

20.  Σο 1629 ο Βελϊςκεθ ταξιδεύει ςτην Ιταλύα με ϊδεια του βαςιλιϊ και
ςτόχο να διευρύνει τισ γνώςεισ του για την ιταλικό τϋχνη.
Επιςκϋπτεται τη Γϋνοβα, το Μιλϊνο, τη Βενετύα Μελετϊ ςε βϊθοσ
ςπουδαύα ϋργα των Βενετών ζωγρϊφων και ενςωματώνει οριςμϋνεσ
τεχνικϋσ τουσ ςτο ςτυλ του μετϊ από αυτό την πρώτη επύςκεψη.
΢υγκεκριμϋνα:
 χρηςιμοποιεύ πιο λαμπερό και με μεγαλύτερο εύροσ παλϋτα
χρωμϊτων
 Επηρεϊζεται ςτα ϋφιππα βαςιλικϊ πορτρϋτα .
 Μετϊ από μικρϋσ ενδιϊμεςεσ ςτϊςεισ φθϊνει ςτη Ρώμη. Εκεύ
παραμϋνει για ϋνα χρόνο και μελετϊ τα ρωμαώκϊ ϋργα τησ
αρχαιότητασ που αποτϋλεςαν αργότερα πηγϋσ ϋμπνευςόσ του. Σην
περύοδο αυτό φιλοτϋχνηςε το ‘’΢ιδηρουργεύο του Ηφαύςτου’’ και
το ‘’χιτών α του Ιωςόφ.’’

25.  Ο Βελϊςκεθ επιςτρϋφοντασ ςτην Ιςπανύα επιδόθηκε
και πϊλι ςε θϋματα θρηςκευτικόσ ζωγραφικόσ.
 Ανϋλαβε επύςησ μαζύ με ϊλλουσ καλλιτϋχνεσ τη
διακόςμηςη του παλατιού Μπουϋν Ρετύρο, το οπούο
όταν ϋνα μεγαλοπρεπϋσ ςυγκρότημα με πολλούσ
ανοικτούσ χώρουσ , που ϋδινε ςτο βαςιλιϊ τη
δυνατότητα για εναςχόληςη με το κυνόγι. Ο Βελϊςκεθ
φιλοτϋχνηςε μια ςειρϊ ϋφιππων πορτρϋτων των
βαςιλϋων Υιλύππου Γ’ και Υιλύππου Δ’ , των ςυζύγων
τουσ και των διαδόχων τουσ.

28.  Σο εύδοσ αυτό τησ ζωγραφικόσ όταν ιδιαύτερα
δημοφιλϋσ ςτα τϋλη 16ου , αρχϋσ 17ου αιώνα. Η
ζωγραφικό ιςτορικών γεγονότων θεωρεύτο η δεύτερη ςε
ςπουδαιότητα ζωγραφικό μετϊ τη θρηςκευτικό .Ο
Σριακονταετόσ πόλεμοσ που ξϋςπαςε ςτισ αρχϋσ του
17ου αιώνα, ώθηςε τουσ ζωγρϊφουσ όλησ τησ Ευρώπησ
να ςυμμετϊςχουν με το δικό τουσ τρόπουσ
λαμπρύνοντασ την εικόνα του ηγϋτη τησ χώρασ τουσ.
 Οι νύκεσ των ςτρατευμϊτων του Υιλύππου εξυμνούνται
ςτο ϋργο του Βελϊςκεθ ‘’Η παρϊδοςη τησ Μπρϋντα’’

30.  Πρόκειται για μια από τισ πιο γνωςτϋσ ςυνθϋςεισ του
Βελϊςκεθ, που φιλοτεχνόθηκε το 1635 για το παλϊτι
Μπουϋν Ρετύρο .Απεικονύζει τη νικητόρια μϊχη εναντύον
των Ολλανδών και την παρϊδοςη του ιςχυρού οχυρού
των Ολλανδών, τησ Μπρϋντα. Ο Βελϊςκεθ απεικονύζει
ςτο κϋντρο τουσ πρωταγωνιςτϋσ: το νικητό των
ιςπανικών ςτρατευμϊτων ΢πινόλα και τον ηττημϋνο
Ιουςτύνο του Ναςϊου , που παραδύδει το κλειδύ τησ
πόλησ. Πρόκειται για ϋνα πολυπρόςωπο ϋργο, που
αποδύδει τόςο το ολλανδικό τοπύο – που ποτϋ δε
γνώριςε ο καλλιτϋχνησ – όςο και την κύνηςη και το
κλύμα που επικρατεύ μεταξύ νικητών και ηττημϋνων.

31.  Οι όρθιεσ λόγχεσ των νικητών
Ιςπανών ςτρατιωτών
δημιουργούν έναν φράχτη που
διαχωρίζει τον πίνακα ςε δύο
μέρη: το μπροςτινό και το τοπύο
ςτο φόντο που δύνει ϋμφαςη ςτο
βϊθοσ. Πολύ ρεαλιςτικϋσ εύναι οι
λύγεσ λοξϋσ λόγχεσ που φαύνονται να
κινούνται ανϊμεςα ςτισ
παρϊλληλεσ. Οι απόλυτα ορθϋσ
αναδεικνύουν την ακλόνητη
πειθαρχία του ςτρατού.
 Ο καλλιτϋχνησ δύνει μεγϊλη
έμφαςη ςτο πρόςωπο και τισ
εκφράςεισ του νικητή Σπινόλα
καθώσ και το κλειδύ που του
παραδύδεται. ΢το φόντο
διακρύνονται οι ηττημένοι
ςτρατιώτεσ που αποχωρούν με
χαμηλωμένα τα βλέμματά τουσ.

32.  Σην εποχό που ο καλλιτϋχνησ ζούςε ςτο παλϊτι του
Μπουϋν Ρετύρο , ο καλλιτϋχνησ δημιούργηςε πολλϊ
πορτρέτα τησ βαςιλικήσ οικογένειασ ,κϊποια από τα
οπούα όδη γνωρύςαμε . Εύναι χαρακτηριςτικό ότι, ενώ
πολλϊ από τα πρόςωπα αυτϊ δεν όταν γοητευτικϊ ό
ενδιαφϋροντα, φορούςαν ϊκαμπτα ρούχα που δεν τα
κολϊκευαν ό όθελαν μόνο να δεύχνουν επιβλητικϊ, ο
Βελϊςκεθ μεταμόρφωςε αυτϋσ τισ προςωπογραφύεσ με
τρόπο ςχεδόν μαγικό ςε μερικϊ από τα πιο θαυμαςτϊ
ϋργα ζωγραφικόσ ςτον κόςμο. Οριςμϋνα τϋτοια
πορτρϋτα που αιχμαλωτύζουν την προςωπικότητα των
αρχόντων που απεικονύζουν, εύναι τα ακόλουθα:

33. Η Πριγκύπιςςα Μϊρβα ,
Βαςύλιςςα τησ Ουγγαρύασ, 1630
Ο γλύπτησ Martinez Montanes
(1635-36)

34.  Χουαν ντε Παρέχα
 Ο Φουϊν ντε Παρϋχα όταν ο
βοηθόσ του Βελϊςκεθ ,τον οπούο
μύηςε ςτην τϋχνη τησ
ζωγραφικόσ. Ο Παρϋχα τον
ακολούθηςε ςτο δεύτερο ταξύδι
του ςτην Ιταλύα και ο Βελϊςκεθ
τον ζωγρϊφιςε ςτη Ρώμη το
1650.
 Αξιοπρόςεκτη εύναι η περόφανη
ςτϊςη του Παρϋχα, η ϋνταςη που
κυριαρχεύ ςτο βλϋμμα του ,καθώσ
και το φωσ που ο ποιητόσ λούζει
το πρόςωπό του. Σα χρώματα
που χρηςιμοποιεύ ο καλλιτϋχνησ
εύναι περιοριςμϋνησ γκϊμασ,
όμωσ επιτρϋπουν την απόδοςη
λεπτομερειών ςτην απόδοςη τησ
ενδυμαςύασ του.

35.  Πϊπασ Ιννοκϋντιοσ Ι’
 Σο διϊςημο αυτό πορτρϋτο
φιλοτεχνόθηκε το 1650.
Αποδύδει με επιτυχύα τη
μεγαλοπρϋπεια του
παπικού αξιώματοσ και το
χαρακτόρα του
Ιννοκϋντιου. Κυριαρχούν
τα κόκκινα χρώματα ςτη
μπϋρτα, την πολυθρόνα
και την κουρτύνα, τα οπούα
δϋνουν αρμονικϊ μεταξύ
τουσ.

36.  ΢την αυλό του Υιλύππου ζούςαν αρκετού διαςκεδαςτϋσ,
των οπούων τα παραμορφωμϋνα χαρακτηριςτικϊ ,
τόνιζαν την ομορφιϊ τησ βαςιλικόσ οικογϋνειασ. Ο
Βελϊςκεθ ζωγρϊφιςε ϋξι επύςημουσ νϊνουσ και
γελωτοποιούσ τησ Αυλόσ καθώσ και ϊλλα ανώνυμα
πρόςωπα. ΢ε όλα αποδύδονται με λεπτομϋρεια τα
χαρακτηριςτικϊ τουσ.

37. Νϊνοσ καθιςμϋνοσ ςτο
πϊτωμα, 1645
Πορτϋτο του γελωτοποιού του αποκαλούμενου
Δον Φουϊν τησ Αυςτρύασ,1636. ο Βελϊςκεθ
ζωγρϊφιςε το διαςκεδαςτό ςε ςτρατιωτικό
πόζα, για να διακωμωδόςει τα ηρωώκϊ
πορτρϋτα τησ εποχόσ

38.  Ο βαςιλιϊσ τον ςτϋλνει ςτην Ιταλύα για να αγορϊςει ϋργα
τϋχνησ και αρχαύα ελληνικϊ και ρωμαώκϊ αγϊλματα και να
επιςκεφθεύ τον πϊπα Ιννοκϋντιο. Επιςκϋπτεται το Μιλϊνο,
την Πϊδοβα ,τη Βενετύα , τη Μόδενα , την Πϊρμα, τη
Μπολόνια , τη Ρώμη και τη Νϊπολη. Μελετϊ θαυμϊςια ϋργα
ζωγραφικόσ και γλυπτικόσ, μεταξύ των οπούων και το
Μυςτικό Δεύπνο του Ντα Βύντςι. Αγορϊζει πύνακεσ του
Σιντορϋτο και γνωρύζει το ϋργο του Κορϋτζιο. ΢τη Ρώμη
αποκτϊ πρόςβαςη ςτουσ πιο γνωςτούσ καλλιτεχνικούσ
κύκλουσ . Επιςτρϋφει ςτην Ιςπανύα μετϊ από δυόμιςη
χρόνια παραμονόσ ςτην Ιταλύα , η οπούα του πρόςφερε
μοναδικϋσ καλλιτεχνικϋσ επιρροϋσ.

39.  Ο βαςιλιϊσ ευχαριςτημϋνοσ από τα ϋργα που κατϊφερε
ο Βελϊςκεθ να ςυλλϋξει τον διόριςε ωσ Μϋγα
Σελετϊρχη του παλατιού, το 1652.Ο καλλιτϋχνησ ϋχει
πλϋον υψηλό θϋςη ςτην ιεραρχύα τησ Αυλόσ και οι
αρμοδιότητϋσ του εύναι ιδιαύτερα αυξημϋνεσ. Σην εποχό
αυτό, παρϊ τον περιοριςμϋνο χρόνο που διαθϋτει
φιλοτεχνεύ ϋνα ςημαντικό ϋργο, το Μύθο τησ Αρϊχνησ.

41.  Απεικονύζεται ϋνα εργαςτόριο υφαντριών, όπου κυλϊ η
καθημερινότητα των εργαζόμενων κοριτςιών ανϊμεςα
ςε κουβϊρια και ανϋμεσ.
 Η ανϋμη ϋχει ςημαντικό θϋςη αν παρατηρόςουμε ςε
ϋνα πρώτο επύπεδο το ϋργο. Εύναι μϊλιςτα
χαρακτηριςτικό ότι οι ακτύνεσ τησ δεν εύναι ορατϋσ ,
λόγω τησ ταχύτητασ περιςτροφόσ τησ. Η οπτικό
αναπαρϊςταςη τησ κύνηςησ τησ ανϋμησ αποτελεύ μια
πρωτοτυπύα του καλλιτϋχνη για τα δεδομϋνα τησ
εποχόσ του.

42.  Αν παρατηρόςουμε προςεκτικϊ
το ϋργο τϋχνησ ,θα δούμε ότι το
ενδιαφϋρον κρύβεται ςε ϋνα
δεύτερο επύπεδο, όπου ϋνασ
πύνακασ βρύςκεται μϋςα ς’ϋναν
ϊλλο πύνακα. Η ταπιςερύ που
κρϋμεται ςτον πύςω τούχο εύναι ο
ϊλλοσ πύνακασ . Απεικονύζει ϋνα
μυθολογικό θϋμα . Η Αθηνϊ ,
θεϊ τησ υφαντικόσ ετοιμϊζεται
να μεταμορφώςει ςε ϋντομο την
Αρϊχνη, που εύναι διϊςημη για
την τϋχνη τησ ςτον αργαλειό,
γιατύ τόλμηςε να τη
ςυναγωνιςτεύ ςτη δημιουργύα
ενόσ υφϊςματοσ με την αρπαγό
τησ Ευρώπησ. Οι επιδρϊςεισ του
Σιτςιϊνο ςτην επιλογό του
θϋματοσ τησ αρπαγόσ τησ
Ευρώπησ εύναι εμφανεύσ.

43.  Η απόδοςη τησ
κύρτωςησ του ςώματοσ
των δύο υφαντριών
καθώσ γυρύζουν την
ανϋμη ύςωσ εύναι
εμπνευςμϋνη από τισ
φιγούρεσ του Μιχαόλ
Άγγελου ςτην Καπϋλα
΢ιςτύνα.

44.  Σο αριςτούργημα του Βελϊςκεθ, αλλϊ και όλησ ύςωσ τησ
ευρωπαώκόσ ζωγραφικόσ αποτελεύ το ϋργο που φιλοτϋχνηςε
την εποχό αυτό ‘’Βαςιλικό Οικογϋνεια’’, το οπούο ςόμερα
εύναι γνωςτό ωσ ‘’Las Meninas’’, ‘’Oι Δεςποινύδεσ των Σιμών’’.
Πρόκειται για τισ ελκυςτικϋσ νεαρϋσ κυρύεσ των τιμών που
ςτϋκονται ςτο πλϊι τησ ινφϊντασ Μαργαρύτασ, τησ
μοναχοκόρησ του βαςιλιϊ Υιλύππου Δ’. Ο ύδιοσ ο Βελϊςκεθ
απεικονύζεται ςτο ϋργο να ζωγραφύζει και μϊλιςτα τα
πρόςωπα που ζωγραφύζει εύναι ο βαςιλιϊσ και η βαςύλιςςα.
΢το εργαςτόριό του ειςϋρχεται πλόθοσ κόςμου και ανϊμεςϊ
τουσ η Μαργαρύτα με τισ Δεςποινύδεσ των τιμών. Σο ϋργο
ολοκληρώθηκε το 1656 και αποτελεύ ϋνα από τα
μεγαλύτερα επιτεύγματα του νατουραλιςμού του 17ου αιώνα.
Εύναι ϋνασ τερϊςτιοσ πύνακασ, περύπου τρύα μϋτρα ύψοσ.

46.  Η γοητεύα του ϋγκειται μερικώσ ςτην απόλυτη αληθοφάνεια και
την οπτική αξιοπιςτία τησ ςκηνήσ ςε κάθε τησ λεπτομέρεια:
 τα χρυςϊ μαλλιϊ τησ ινφϊντασ Μαργαρύτασ,
 τα πολυτελό υφϊςματα των κρινολύνων,
 το πυκνό τρύχωμα του ςκύλου ςτο πρώτο επύπεδο,
 το φωσ που απλώνεται ςε όλη τη ςκηνό ειςερχόμενο από το
παρϊθυρο ςτα δεξιϊ.
 Η λεπτό γενικϊ αρμονύα των χρωμάτων
 Eξαιρετικό εύναι επύςησ το ότι ο καλλιτϋχνησ παίζει
αριςτουργηματικά με το χώρο.
 Γενικϊ η εντύπωςη που δημιουργεύται εύναι ότι το ϋργο αυτό
απεικονίζει ένα πραγματικό γεγονόσ, μια ςκηνή που
διαδραματίςτηκε τυχαία και αιχμαλωτίςτηκε από τη
ζωγραφική τέχνη του Βελάςκεθ. Είναι ςα να ςταμάτηςε μια
πραγματική ςτιγμή μέςα ςτο χρόνο , πολύ πριν εφευρεθεί η
φωτογραφική μηχανή!!!

47.  ΢τον καθρϋφτη του απϋναντι
τούχου αντανακλώνται οι
μορφϋσ του βαςιλιϊ Υιλύππου
Δ' και τησ ςυζύγου του
Μαριϊννασ τησ Αυςτρύασ.
Αυτού βρύςκονται ακριβώσ
ςτον ύδιο χώρο που βρύςκεται
και ο θεατόσ και ποζϊρουν
ςτο ζωγρϊφο που φιλοτεχνεύ
το πορτρϋτο ςτο μεγϊλο
πύνακα αριςτερϊ. Αυτό
δημιουργεύ την αύςθηςη του
χώρου όχι
ζωγραφιςμϋνου, αλλϊ
πραγματικού και βατού, όπου
θα όταν δυνατό να ειςϋλθει ο
παρατηρητόσ, να αγγύξει την
ινφϊντα, τισ δύο μενύνασ
(κυρύεσ επύ των τιμών) που
την φροντύζουν, τη νϊνο
Μαριμπϊρμπολα και το
Νικολϊσ, που πειρϊζει με το
πόδι του το ςκύλο.
Ο Βελϊςκεθ αυτοπροςωπογραφεύται ενώ
ζωγραφύζει το πορτρϋτο του βαςιλικού
ζεύγουσ, προτεύνει δηλαδό το θϋμα του
πύνακα μϋςα ςτον πύνακα . Μασ παραςύρει
ϋτςι ςε ϋνα παιχνύδι λαβυρύνθου ανϊμεςα ςτον
εςωτερικό και εξωτερικό χώρο.

48. Μια από τισ δεςποινύδεσ των Σιμών που
προςφϋρει αναψυκτικϊ ςτη
Μαργαρύτα.Σα χρυςϊ μαλλιϊ τησ
΢την ακολουθύα τησ ςυμπεριλαμβϊνονται
οι νϊνοι Μαριμπϊρμπολα και Νικολϊσ
Περτουςϊτο. Ο τελευταύοσ κλωτςϊ τον
όςυχο ςκύλο, δεύχνοντασ ϋτςι την
οικειότητα και την αμεριμνηςύα του, ςαν να
όταν ςτο παλϊτι ςυνόθεια να παρύςτανται
οι νϊνοι ςτα ποζαρύςματα. Οι
προςωπογραφύεσ των γελωτοποιών τησ
αυλόσ ϋχουν ςημαντικό θϋςη και ςε αυτό το
ϋργο.

49.  ΢το κενό τησ πόρτασ που
ανούγει ϋνα καινούργιο χώρο
ςε ςύγκριςη με εκεύνον τησ
ςύνθεςησ, μπαύνει ςτο πλαύςιο
μύα μορφό που ςτϋκεται πϊνω
ςτα ςκαλοπϊτια. Εύναι ο Φοςϋ
Νιϋτο Βελϊςκεθ, ο πρώτοσ
επικεφαλόσ ταπητουργόσ τησ
Βαςύλιςςασ και μελλοντικόσ
ανθυπαςπιςτόσ του παλατιού.
Ένα ϊλλο παιχνύδι
ψευδαιςθόςεων, εικόνων που
τρϋχει η μύα πύςω από την
ϊλλη.

50.  ΢τη διϊρκεια τησ μακρόχρονησ πορεύασ του την Αυλό, ο
Βελϊςκεθ επιθυμούςε να αναγνωριςτεύ ωσ
αριςτοκρϊτησ, παρόλο που δεν μπορούςε να αποδεύξει
πλόρωσ την αριςτοκρατικό του καταγωγό. Μετϊ από
παρϋμβαςη του βαςιλιϊ, ςτισ 12 Ιουνύου του 1658, ο
Βελϊςκεθ χρύςτηκε Ιππότησ.
 Πϋθανε ςτισ 6 Αυγούςτου 1660. Η ταφό του ϋγινε με
κϊθε μεγαλοπρϋπεια ςτην εκκληςύα του ΢αν Φουϊν
Μπαουτύςτα, παρουςύα ευγενών και αυλικών, ενώ οκτώ
ημϋρεσ αργότερα πϋθανε και η ςύζυγόσ του Φουϊνα, την
οπούα ϋθαψαν δύπλα του.

51.  Σο ϋργο του μελετόθηκε προςεκτικϊ από
μεταγενϋςτερουσ καλλιτϋχνεσ και αποτϋλεςε πηγό
ϋμπνευςησ για τισ δημιουργύεσ τουσ. Ο Γκόγια και ο
Πικϊςο αποτελούν χαρακτηριςτικϋσ περιπτώςεισ .

52.  Velazquez, gallery guide.Francisco Calvo Serraller
 «Σο χρονικό τησ Σϋχνησ» Ε.Η Gombrich
 http://el.wikipedia.org
 http://www.kathimerini.gr/269949/article/politismos
/arxeio-politismoy/to-kallitexniko-megaleio-toy-
velaske8
 http://habilisii-habilis.blogspot.gr/2011/11/1640-
1599.html
 Velazquez, ArtBook, Εθνικό Σρϊπεζα, Electa
 Mεγϊλα Μουςεύα Μαδρύτη, Μουςεύο Πρϊδο. Σρϊπεζα
Κύπρου, Electa.