1. Sandro Botticelli
Alessandro di Mariano Filippepi

2. • Γεννήθηκε το 1445 στη Φλωρεντία από πατέρα βυρσοδέψη. Το πραγματικό του
επώνυμο ήταν Φιλιπέπι, αλλά ονομάστηκε Μποτιτσέλι ή λόγω του αδελφού του που
ήταν παχύς (μικρό βαρέλι : Il Botticello) ή λόγω της ενασχόλησής του με τη
χρυσοτεχνία (xρυσοτέχνης:batigello)
• Αρχικά εργάστηκε ως χρυσοτέχνης ( αξιοσέβαστο επάγγελμα), αλλά στα 18 του το
εγκατέλειψε για τη ζωγραφική. Δάσκαλός του υπήρξε ο Φρα Φιλίππο Λίππι
(σπουδαίος ζωγράφος της Φλωρεντίας, στον οποίο οι επιφανείς οικογένειες της
πόλης ανέθεταν σημαντικές παραγγελίες).
• Κοντά στο Λίππι στην πόλη Πράτο φιλοτέχνησε μια προσκύνηση των Μάγων το
1465-67

3. Δυο φιγούρες στην έπαυλη Λέμι στη Φλωρεντία
• Μετά την ολοκλήρωση των
σπουδών του επέστρεψε στη
Φλωρεντία σε δικό του
εργαστήριο. Τότε δέχθηκε την
επιρροή του Αντρέα ντελ
Βερόκιο, δασκάλου του
Λεονάρντο ντα Βίντσι
• Σιγά σιγά άρχισε να αποκτά
φήμη κυρίως φιλοτεχνώντας
προσωπογραφίες
προσωπικοτήτων της υψηλής
κοινωνίας της Φλωρεντίας
• Σημαντική προσωπογραφία ήταν
εκείνη του Τζουλιάνο των
Μεδίκων, γόνου της γνωστής
οικογένειας με την οποία
συνδέθηκε στενά και εξαιτίας της
οποίας ήρθε σε επαφή με το
νεοπλατωνισμό

4. • Το 1481
προσκλήθηκε από
τον πάπα Σίξτο Δ΄
προκειμένου να
διακοσμήσει μαζί
με τους
Γκιρλαντάγιο,
Κόζιμο Ροσέλι και
Περουτζίνο τους
τοίχους της
Καπέλα Σιξτίνα. Ο
Μποτιτσέλι για το
σκοπό αυτό
φιλοτέχνησε τρεις
νωπογραφίες:
- Οι Πειρασμοί του
Μωυσή
- Η Τιμωρία των
εξεγερμένων
Εβραίων
- Οι Πειρασμοί του
Χριστού
Οι τρεις πειρασμοί του Χριστού

5. • Επιστρέφοντας στη Φλωρεντία το 1482 και συνέθεσε τα σπουδαιότερα έργα
του, μεταξύ των οποίων και η Αλληγορία της ‘Ανοιξης
• Στα μέσα της δεκαετίας του 1480 ολοκλήρωσε ένα από τα πιο δημοφιλή έργα
του, τη Γέννηση της Αφροδίτης, πιθανόν μια παραγγελία της οικογένειας των
Μεδίκων

6. • Την ίδια εποχή, επηρεασμένος από τις συντηρητικές θρησκευτικές απόψεις του
μοναχού Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα , μείωσε εμφανώς τους πίνακές του με κοσμικά
θέματα.
• Ο τελευταίος μη θρησκευτικός του πίνακας ήταν Η Συκοφαντία του Απελλή,
εμπνευσμένο από ένα χαμένο έργο του αρχαίου ζωγράφου Απελλή, που αναφέρει ο
Λουκιανός στους Νεκρικούς Διαλόγους του

7. • Σημαντικό έργο του Μπ. αυτή την περίοδο της επιρροής από το
Σαβοναρόλα ήταν η Μυστική Γέννηση (1500), που αποτελεί μια εκδοχή της
προσκύνησης των ποιμένων και φιλοτεχνήθηκε μετά τον απαγχονισμό του
Σαβοναρόλα. Είναι το μοναδικό έργο που φέρει την υπογραφή του καθώς
και την ημερομηνία της ολοκλήρωσής του , χάρη στην αρχαία ελληνική
επιγραφή που φιλοτέχνησε ο ίδιος και στην οποία γράφει:
Εγώ, ο Αλέξανδρος, ζωγράφισα το έργο αυτό, στο τέλος του έτους 1500,
σε ακιρούς ταραγμένους για την Ιταλία , στο μισό του χρόνου, κατά την
εκπλήρωση της προφητείας του 11ου
κεφαλαίου της Αποκάλυψης του
Ιωάννη, στην εποχή της δεύτερης πληγής της Αποκάλυψης, όταν ο
διάβολος αφήνεται ελεύθερος για τρεισήμισι χρόνια. Μετά θα αλυσοδεθεί
σύμφωνα με το 12ο
κεφάλαιο και θα τον δούμε να συντρίβεται, όπως σε
αυτό τον πίνακα

8. ΜΥΣΤΙΚΗ ΓΕΝΝΗΣΗ
(1501)
• Περιγράφει τη
γέννηση του Ιησού
• Παράλληλα αποδίδει
τις συνέπειες του
θαυμαστού αυτού
γεγονότος στην
ανθρωπότητα
• Οι άγγελοι κρατούν
κλαδιά ελιάς και
πανηγυρίζουν τη
λύτρωση του
ανθρώπου από το
προπατορικό
αμάρτημα και τη
συμφιλίωσή του με
τον Αιώνιο Πατέρα
• Το γεγονός αυτό
υπογραμμίζεται πιο
έντονα με τον
εναγκαλισμό αγγέλων
και ανθρώπων στο
πρώτο πλάνο.

9. • Στα τελευταία έργα του
υιοθέτησε απέριττο ύφος,
χωρίς πολλά διακοσμητικά
στοιχεία, για να μην
αποσπάται η προσοχή του
θεατή από το κεντρικό θέμα,
με το σκεπτικό ότι ο πίνακας
δεν αποβλέπει πρωτίστως
στην τέρψη, αλλά στη διδαχή.
• Τα πρόσωπα γύρω από τον
Ιησού σχηματίζουν πυραμίδα.
Η Παναγία στη μέση σπαράζει.
Η ωραιότατη Μαρία
Μαγδαληνή με λυτά μαλλιά
πλένει τα πόδια του Ιησού. Ο
Πέτρος δεξιά ευλογεί. Ο
Παύλος αριστερά κρατά το
σπαθί του μαρτυρίου.
Μυστικιστικό ύφος και έντονο
πάθος (επίδραση από το
Σαβοναρόλα: πουριτανισμός,
απαγόρευση χαράς)
Επιτάφιος θρήνος του Χριστού. 1490. Παλαιά Πινακοθήκη-Μόναχο

10. Στο τέλος της ζωής του , εξαιτίας της παραμόρφωσης της
πλάτης του, δεν μπορούσε να ζωγραφίσει.
Πέθανε το 1510, στις 17 Μαϊου και θάφτηκε στο κοιμητήριο της
εκκλησίας των Αγίων Πάντων. Μαζί του έσβησε και η φήμη του
και ο ζωγράφος λησμονήθηκε μέχρι το 19ο αιώνα, όταν ο
Άγγλος κριτικός Τζον Ράσκιν έφερε το έργο του πάλι στο
προσκήνιο.

11. ΕΠΙΡΡΟΕΣ
• Στα έργα του Μπ. μπορεί κανείς να διακρίνει την επιρροή των δύο
τάσεων που κυριαρχούσαν στη Φλωρεντία:
α. Η τάση των Μεδίκων, που χαρακτηριζόταν από τη
μεγαλοπρέπεια της αναγεννησιακής αυλής
β. Η τάση του Σαβοναρόλα , που αποκήρυσσε την πολυτέλεια και
την κοσμικότητα και τόνιζε την αναγκαιότητα της γενικευμένης
μεταμέλειας ενάντια στη διαφθορά
• Ο Μπ. Αξιοποίησε στοιχεία και των δύο τάσεων. Σε κάποια έργα
του είναι εμφανής ο προοδευτικός ουμανισμός της αριστοκρατικής
άρχουσας τάξης, ενώ σε άλλα η ένταση και η πνευματικότητα του
Μεσαίωνα ( ο Σαβοναρόλα διακήρυσσε ότι οι καλλιτέχνες έπρεπε
να εργάζονται αποκλειστικά για τη δόξα του Θεού.

12. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΚΕ
• Πίνακες της Παναγίας με το
Θείο Βρέφος. Οι πίνακες αυτοί
είχαν μεγάλη ζήτηση και
εκθέτονταν σε όλους τους
χώρους: ιδιωτικές επαύλεις,
δημόσιους οργανισμούς,
εκκλησίες. Πολλά τέτοια έργα
πρέπει να φιλοτέχνησαν οι
βοηθοί του Μπ., ενώ ο ίδιος
ασχολούνταν περισσότερο με
τα «τόντο» , τους
στρογγυλούς πίνακες που
προτιμούσαν οι πελάτες. Το
πιο γνωστό τόντο του Μπ
είναι η Παναγία του
Magnificat, που απεικονίζει
την Παναγία την ώρα που
γράφει το «Η ψυχή μου υμνεί
τον Κύριον» από τη Βίβλο. Το
πρωτότυπο εκτίθεται στην
πινακοθήκη Ουφίτσι στη
Φλωρεντία, αλλά υπάρχουν

13. • Σχέδια
Ο Μπ είχε τη φήμη μεγάλου σχεδιαστή εξαιτίας της λεπτής πινελιάς
του. Λίγα τέτοια έργα σώθηκαν, όπως Οι Τρεις Άγγελοι (1475) και
απεικονίσεις σκηνών από τη Θεία Κωμωδία, που τον απασχόλησε
για πολλά χρόνια
• Θέματα από τη μυθολογία και τη Βίβλο.
Είναι τα έργα τα οποία του έδωσαν τη μεγαλύτερη φήμη και
εκτιμώνται κυρίως σήμερα. Πηγή έμπνευσής του υπήρξαν οι αρχαίοι
έλληνες συγγραφείς, που με την Αναγέννηση είχαν έρθει και πάλι
δυναμικά στο προσκήνιο. Ο Μποτιτσέλι δεν απέδιδε απλώς το θέμα,
αλλά προσέθετε και τη δική του φιλοσοφική οπτική.

14. Η ΠΑΛΛΑΔΑ ΔΑΜΑΖΕΙ ΤΟΝ ΚΕΝΤΑΥΡΟ
• Εξερευνά τη διπλή φύση του
ανθρώπου.
• Ο άνθρωπος , ως
Κένταυρος, κυριεύεται
ταυτόχρονα από ένστικτα
άγρια και εξευγενισμένα
• Η Παλλάδα, θεά της σοφίας,
φέρει στο ένδυμά της το
έμβλημα των Μεδίκων

15. Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
(1490)
Ουφίτσι Φλωρεντία
Ο πίνακας είχε χαθεί
και ξαναβρέθηκε το
1872.

16. • Προσωπογραφίες
Ο Μποτιτσέλι φιλοτέχνησε
αρκετά πορτρέτα . Τα
πορτρέτα αποτελούσαν μια
νέα μορφή τέχνης, που
απέδιδε τα χαρακτηριστικά
των πελατών με
μεγαλύτερη ακρίβεια

17. ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΝΕΑΡΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ (1460)

18. Διάγραμμα της Κόλασης (Θεία Κωμωδία)
• Τα λογοτεχνικά θέματα
Οι αναγεννησιακοί καλλιτέχνες συνήθιζαν να ασχολούνται με την
καλλιτεχνική επιμέλεια λογοτεχνικών έργων. Ο Μποτιτσέλι , για
παράδειγμα, στα τελευταία χρόνια της ζωής του αφοσιώθηκε
στην.εικονογράφηση της Θείας Κωμωδίας του Δάντη κατά
παραγγελία του Λορέντζο των Μεδίκων. Παλαιότερα είχε
ζωγραφίσει δύο γαμήλια σεντούκια εμπνευσμένα από το Δεκαήμερο
του Βοκάκιου

19. • Νωπογραφίες
Τα περισσότερα
έργα του Μπ ήταν
πίνακες σε ξύλο,
ωστόσο ασχολήθηκε
και με τη
νωπογραφία. Οι
σημαντικότερες
νωπογραφίες του
ήταν στην Καπέλα
Σιξτίνα, όπου
ζωγράφισε Τις
Δοκιμασίες του
Μωυσή, τις
Δοκιμασίες του
Χριστού και την
Τιμωρία των
Στασιαστών
Οι δοκιμασίες του Μωυσή

20. ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ
ΜΠΟΤΙΤΣΕΛΙ

21. Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ
La nascita di Venere
(1485-86)
• Αποτελεί νεοπλατωνική αλληγορία βασισμένη στην αντίληψη της αγάπης ως
γενεσιουργού δύναμης
• Λέγεται ότι την παράγγειλε ο Τζουλιάνο ντι Πιέρο των Μεδίκων και αποτελεί
ύμνο της αγάπης του για τη Σιμονέτα Κατανέο Βεσπούτσι, που ζούσε στο
Πόρτοβένερε (=Λιμάνι της Αφροδίτης), μια παραθαλάσσια πόλη, όπου
σύμφωνα με μια παράδοση γεννήθηκε η Αφροδίτη.
• Στον πίνακα η Αφροδίτη αναδύεται από το νερό μέσα σε ένα όστρακο που
φυσούν ο Ζέφυρος και η Αύρα προς την ακτή, όπου την υποδέχεται
κρατώντας ένα μανδύα μια από τις Ώρες, θεότητες των εποχών.
• Η ανατομία της Αφροδίτης δεν παραπέμπει στον κλασικό ρεαλισμό του
Ραφαήλ ή του Ντα Βίντσι. Οι ανατομικές ανορθοδοξίες του πίνακα
υπογραμμίζουν την αιθέρια ομορφιά του
• Ντελικάτο σχέδιο – κομψές γραμμές – διακοσμητικά κυματοειδή
παιχνιδίσματα (κύματα που σκάνε στην ακτή, πτυχώσεις ενδυμάτων,
αρμονική ροή κόμης)
• Φωτεινά χρώματα, καθαρές ραφιναρισμένες μορφές
• Ύμνος στην κλασική ομορφιά και στην αγνότητα της ψυχής (το πρόσωπο
της Αφροδίτης απεικονίζεται στο ιταλικό δεκάλεπτο του ευρώ.

23. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΑΠΌ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ

24. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΑΠΌ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ

25. Η ΣΙΜΟΝΕΤΤΑ ΒΕΣΠΟΥΤΣΙ
Η Σιμονέττα Βεσπούτσι δεν είναι τέλεια. Το
προφίλ της στο σκούρο φόντο αναδεικνύει ένα
μεγάλο μέτωπο, μια γαμψή μύτη, μια υποψία
διπλοσάγωνου. Κι όμως η Φλωρεντία του
15ου αιώνα την ήξερε ως «Ωραία Σιμονέττα»
κι εκτός από γυναίκα του ευγενούς Μάρκο
Βεσπούτσι, μακρινού ξαδέλφου του
εξερευνητή Αμέρικο Βεσπούτσι, ήταν επίσης
αγαπημένη του Τζουλιάνο των Μεδίκων αλλά
και του ίδιου του Μποτιτσέλλι που είχε ζητήσει
να ταφεί κοντά της όταν θα πέθαινε. Είναι μια
έκφραση ουδέτερη που δεν μαρτυρά ούτε
χαρά ούτε θλίψη ούτε ανία. Η ομορφιά και η
κομψότητα, όμως, αναμφισβήτητα την
χαρακτηρίζουν.

26. Η ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ
La Primavera (1477-78)
• Δυσερμήνευτο έργο
• Συμβολίζει τον ερχομό της Άνοιξης
• Κεντρική μορφή: Η Αφροδίτη, η
θεά του έρωτα, μέσα στον κήπο
της. Γύρω της οι τρεις Χάριτες που
εκτελούν κυκλικό χορό, ο Ερμής, ο
φτερωτός Έρωτας, η θεά των
λουλουδιών Φλώρα και ο Ζέφυρος
που κυνηγά μια Νύμφη
• Ο Ερμής, αδιάφορος, περιμένει να
αναλάβει το ρόλο του
«ψυχοπομπού», όταν επέλθει ο
θάνατος (όλα είναι πρόσκαιρα και
ο θρίαμβος της Άνοιξης θα
επισκιαστεί από τη μοιραία λήξη
της;)
• Η αισθαντική τέχνη του Σάντρο
Μποτιτσέλλι μας μεταφέρει σε
κόσμους ευδαιμονίας με έντονη,
όμως, τη γεύση της θλίψης, που
πηγάζει από τη γνώση ότι η
ευδαιμονία αυτή είναι ουσιαστικά
άγνωστη στον άνθρωπο!

28. ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΚΑΙ ΑΡΗΣ
(1485-86)
• Απεικονίζει το θρίαμβο της αγάπης
• Η Αφροδίτη , η θεά του έρωτα, χαμογελά γαλήνια
• Ο Άρης, θεός του πολέμου και της διχόνοιας, ξαπλώνει εξαντλημένος έχοντας
απολαύσει την ηδονή από τις χάρες της θεάς
• Αλληγορία: Η Αφροδίτη (ουμανιστική σκέψη) επιδρά ευεργετικά στον Άρη της
διχόνοιας

29. Η ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ
(1475)
• Απεικονίζονται οι μάγοι και κάποιοι αξιωματούχοι της συνοδείας τους.
• Περιλαμβάνει προσωπογραφίες της οικογένειας των Μεδίκων και της Αυλής τους
• Απεικονίζει δεξιά και τον Μπ, μια τακτική που εφάρμοσε και ο Ρέμπραντ και ο
Ντελακρουά
Η προσκύνηση των Μάγων«
Ουφίτσι, Φλωρεντία

30. Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΙΟΥΔΗΘ ΣΤΗ ΒΕΤΕΛΟΥΑ
(1472-73)
• Το φόντο είναι πιο αχνό
από τις μορφές που
εικονίζονται σε πρώτο
πλάνο
• Αυτό επιτυγχάνεται με την
εκλεπτυσμένη απόδοση
των λεπτομερειών των
κεντρικών μορφών

31. Η ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑ ΤΟΥ ΑΠΕΛΛΗ
(1494-95)
• Αντλεί έμπνευση από την ελληνική αρχαιότητα
• Στον θρόνο κάθεται ο βασιλιάς Μίδας με αυτιά γαϊδάρου
• Η Άγνοια και η Υποψία του ψιθυρίζουν παραπλανητικά λόγια
• Ο Φθόνος, η μορφή με την κάπα, οδηγεί προς το βασιλιά τη Συκοφαντία, ενώ η Απάτη και η
Δολιότητα πλέκουν τα μαλλιά της
• Η Συκοφαντία κρατά αναμμένο δαυλό και τραβά το θύμα της από τα μαλλιά
• Το έργο εμπνεύστηκε ο Μποτιτσέλι εξαιτίας προσωπικής του περιπέτειας ως θύμα συκοφαντίας