Παρουσίαση της τέχνης Μπαρόκ και Ποκοκό

1. Μπαρόκ: 1600 έως το 1717
Η ΕΠΟΦΗ ΜΠΑΡΟΚ
• Ο μανιερισμός αντικαθίσταται από ένα νέο καλλιτεχνικό κίνημα – το
μπαρόκ
• Η τέχνη του μπαρόκ ξεκινά στην Ιταλία στα τέλη του 16ου αιώνα και
διαρκεί έως την εποχή του Διαφωτισμού & Αναφέρεται στην
καλλιτεχνική και την πνευματική δημιουργία (λογοτεχνία, μουσική,
εικαστικές τέχνες) η οποία εμφανίζεται την περίοδο μετά την
Αναγέννηση.
• Ο όρος "Μπαρόκ" προέρχεται πιθανόν από την ισπανική λέξη
"barroco", που σημαίνει "ακανόνιστο μαργαριτάρι".
• Μέχρι και σήμερα, ο όρος Μπαρόκ χρησιμοποιείται για να δηλώσει
μία τέχνη βαριά, φλύαρη, φορτωμένη, επιδεικτική και
πολυδιακοσμημένη
• Γίνεται το στυλ τέχνης της Καθολικής/Αντιμεταρρύθμισης
Εικαστικός Σσεμπελή Κατερίνα
https://www.slideshare.net/alexandratoustella/ss-43612741, 63 διαφ.
Δείτε την παρουσίαση αρχιτεκτονικη γλυπτικη μπαροκ ροκοκό:

3. Σα χαρακτηριστικά του στυλ αυτού είναι:
1. Η δυναμική σύνθεση η οποία συχνά συνοδεύεται από έλλειψη ισορροπίας.
2. Η υπερβολική διακόσμηση που απομακρύνεται από την απλότητα και
λιτότητα του αναγεννησιακού στυλ.
3. Η θεατρικότητα στις στάσεις και χειρονομίες των μορφών από την οποία
εσκεμμένα απουσιάζει η φυσικότητα.
4. Η έμφαση στην διάσταση του χρόνου και η προσπάθεια αυτός να
αιχμαλωτιστεί στο ζωγραφικό, αλλά και γλυπτό έργο. Έτσι πολύ συχνά έχουμε
την προσπάθεια απεικόνισης της κίνησης καθόσον αυτή είναι ένας τρόπος
απεικόνισης του χρόνου στις εικαστικές τέχνες.
5. Επίσης η έμφαση στην απεικόνιση του φωτός µε έντονες αντιθέσεις φωτός
και σκιάς. ΢ε πολλές περιπτώσεις, παρατηρούμε την προσπάθεια
διαφοροποίησης µε εικαστικό τρόπο, του πνευματικού από το φυσικό φως.
6. Ο αναπαραστατικός χώρος της εικόνας επεκτείνεται πέραν των ορίων του
πίνακα. Αυτή η τάση για επεκτατικότητα εκφράζει το πνεύµα της εποχής των
γεωγραφικών ανακαλύψεων της Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας, αλλά
και των επιστημονικών ανακαλύψεων του Γαλιλαίου, τον Κέπλερ και Νεύτωνα.

4. Η τέχνη του Μπαρόκ εμφανίζεται την περίοδο ανάμεσα στην Αναγέννηση και το
Διαφωτισμο (1600-1750).
• Σο 17ο αιώνα η τέχνη του Μπαρόκ χρησιμοποιείται ως μέσο προώθησης της
Καθολικής Εκκλησίας.
Αναπτύσσεται στη Ρώμη ως έκφραση της θρησκευτικής Αντιμεταρρύθμισης
και από εκεί εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη μέχρι τη Λατινική Αμερική.
• Η φιλοσοφία και η επιστήμη κάνουν νέες προόδους με κυριότερους
πρωταγωνιστές το Γαλιλαίο, το Φομπς, το ΢πινόζα, το Λάιμπνιτς και άλλους.
• Οι πόλεις της Ευρώπης αυξάνονται σε πληθυσμό και δημιουργούνται
μεγάλα πνευματικά και οικονομικά κέντρα σε όλη την Ευρώπη.
Η τέχνη του Μπαρόκ αποδέχεται το άκομψο, το παράξενο, το μη – κανονικό,
το αντι-κλασικό.
• Σα βασικότερα χαρακτηριστικά του είναι η κυματιστή ανάπτυξη, η
κινητικότητα και η ροή των μορφών, η διαγώνια διάταξη των συνθέσεων, η
θεατρικότητα, η πληθώρα των διακοσμητικών στοιχείων.
• Σα χρώματα είναι έντονα και δίνεται έμφαση στην αντίθεση φωτός και σκιάς.
• Η ζωγραφική και η γλυπτική συνυπάρχουν με την αρχιτεκτονική, ενώ ο
εσωτερικός διάκοσμος των κτιρίων συμπληρώνεται από περίτεχνα γύψινα
στοιχεία, νωπογραφίες, πλούσια υφάσματα, έπιπλα και αντικείμενα από
χρυσό.
• Η οργάνωση του αρχιτεκτονικού χώρου δίνει προτεραιότητα στο ρόλο της
πλατείας που τοποθετείται σε κεντρικό σημείο και συνδέει χώρους και
δρόμους της πόλης.

5. ΜΠΑΡΟΚ ΣΕΦΝΗ
• Φρήση δραματικών εφέ για να προκαλέσει συναισθήματα
• ΢τόχος της να εντυπωσιάζει τους θεατές
• Δράμα/πληθωρικότητα/μεγαλείο
• Φρησιμοποιείται από την Καθολική εκκλησία για να μεταδοθούν με δραματικό
τρόπο τα θρησκευτικά θέματα
• ΢τη γλυπτική -> δυναμική κίνηση και ενεργητικότητα στην απόδοση ανθρώπινων
μορφών
• ΢την αρχιτεκτονική -> τολμηρό, δραματικό design, πληθώρα λεπτομερειών και
μεγαλοπρέπειας – εκφράζει δύναμη και έλεγχο
ΚΤΡΙΟΙ ΚΑΛΛΙΣΕΦΝΕ΢ ΜΠΑΡΟΚ
• Bernini – αρχ.: η κιονοστοιχία για την πλατεία στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου,
γλυπ.: η Έκσταση της Αγίας Σερέζας
• Caravaggio:
• Ρέμπραντ: αυτοπροσωπογραφία
• Βελάσκεθ: Οι δεσποινίδες των τιμών
• Βερμέερ: η Γαλατού
• Artemisia Gentileschi – Judith Αποκεφαλισμός του Holofernes
• Μπρέχελ:
ΚΑΙΝΟΤΡΓΙΑ ΘΕΜΑΣΟΓΡΑΥΙΑ
• Νεκρή φύση
• Σοπίο
• genre = καθημερινές σκηνές
• Trompe l’oeil ή ψευδαισθησιασμός = ζωγραφική που ξεγελά την αντίληψη

6. ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ΢ ΡΕΑΛΙ΢ΜΟ΢
• Ολλανδικός πλούτος -> άνθηση και έκρηξη της ολλανδικής τέχνης τον 17ο
αιώνα
• Τπήρχε ζήτηση για έργα που να δίνουν έμφαση στη ζωή της μεσαίας τάξης
• Εστίαση στη ρεαλιστική αναπαράσταση της κοσμικής καθημερινής ζωής
ΡΕΜΠΡΑΝΣ
• Ο σπουδαιότερος από τους Ολλανδούς ζωγράφους του 17ου αιώνα
• Ζωγράφισε πολυάριθμες αυτοπροσωπογραφίες καθ' όλη τη διάρκεια της
ζωής του
΢τα τέλη του 17ου αιώνα δημιουργούνται στη Γαλλία, την Ισπανία και τη
Γερμανία οι πρώτες κρατικές Ακαδημίες, όπου διδάσκονται οι τέχνες και
καθορίζονται οι κανόνες και οι κατευθύνσεις της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Έτσι, η διδασκαλία των τεχνών αποκτά μεθόδους και κανόνες. Ο όρος
"ακαδημαϊκή τέχνη", που εμφανίζεται αυτή την εποχή, αναφέρεται στην
καλλιτεχνική δημιουργία η οποία ακολουθεί τις θεωρίες που διδάσκονται στις
Ακαδημίες. Γύρω στο 1720 υπήρχαν περίπου 19 Ακαδημίες σε όλη την
Ευρώπη. Σην ίδια εποχή οργανώνονται και οι πρώτες καλλιτεχνικές εκθέσεις.

7. Σαυήνεια
Κανονικότητα
Έμυαση στην
επιυάνεια
Ανθρώπινη
Κλίμακα
Εύκολα
αντιληπτό
Εγκευαλικό
Ασάυεια
Ποικιλία
Αντίθεση
Χωρική
Πλαστικότητα
Υπερανθρώπινο
Μυστήριο
Συναισθηματικό
Ομοιομορυία
Αναγέννηση Μπαρόκ
΢ύγκριση τέχνης Αναγέννησης με το στυλ Μπαρόκ

8. Φαρακτηριστικά μανιερισμού
Πίνακες μανιερισμού
 Δεν έχουν κανένα σημείο
εστίασης.
 Οι φιγούρες ή οι άνθρωποι
χαρακτηρίζονται από
συστροφή και κάμψη.
 Ελαστικές επιμηκύνσεις του
άκρου της φιγούρας.
 Επιπλέον, χρησιμοποιείται
συνήθως φωτεινή παλέτα.
΢ύγκριση Μανιερισμού με το Μπαρόκ
Φαρακτηριστικά του Μπαρόκ
Πίνακες Ζωγραφικής Μπαρόκ
• Απεικονίζει το δράμα
• Αφηγούνται μια ιστορία και
αποτυπώνουν τη στιγμή που η
δράση κορυφώνεται.
• Προκαλεί συναίσθημα

9. https://arthive.net/
res/media/img/oy
800/work/29a/910
83@2x.jpg
Αννιβάλε Καρράτσι
Η Παναγία θρηνεί
τον Φριστό, 1600

10. ΕΝΣΑΥΙΑ΢ΜΟ΢ ΣΟΤ ΚΑΡΑΒΑΣΖΙΟ (CARAVAGGIO),
1602 και 1604

11. Ο Καραβάτζιο, ο οποίος γεννήθηκε στο Μιλάνο, έφερε επανάσταση στον κόσμο της
τέχνης, στα τέλη του 16ου αιώνα. Πήγε στη Ρώμη το 1592, σε ηλικία 22 ετών.
Μαθήτευσε για τέσσερα χρόνια δίπλα στον ζωγράφο ΢ιμόνε Πετερτσάνο, με καταγωγή
από το Μπέργκαμο και ήταν μαθητής του Σιτσιάνο για τέσσερα χρόνια. ΢τα τέλη του 16ου
αιώνα, ο Καραβάτζιο ήταν ένας αναγνωρισμένος για το ταλέντο του ζωγράφος.
Για τη δολοφονία του Σομασσόνι καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο και εξορία και
εγκατέλειψε μεταμφιεσμένος τη Ρώμη βρίσκοντας αρχικά καταφύγιο στη Νάπολη. Πέθανε
τέσσερα χρόνια αργότερα, στην παραθαλάσσια πόλη Πόρτο Ερκολε, σε ηλικία μόλις 38
ετών. Φαρακτηριστικά των έργων του είναι οι φωτοσκιάσεις και οι φωτεινές αντιθέσεις,
τεχνοτροπία γνωστή ως “chiaroscuro”.

12. ΔΕΙΠΝΟ ΢ΣΟΤ΢ ΕΜΜΑΟΤ΢ ΣΟΤ ΚΑΡΑΒΑΣΖΙΟ (CARAVAGGIO)

13. ΔΕΙΠΝΟ ΢ΣΟΤ΢ ΕΜΜΑΟΤ΢ ΣΟΤ ΚΑΡΑΒΑΣΖΙΟ (CARAVAGGIO)

14. ΔΕΙΠΝΟ ΢ΣΟΤ΢ ΕΜΜΑΟΤ΢ ΣΟΤ ΚΑΡΑΒΑΣΖΙΟ (CARAVAGGIO)

16. Βερµέερ, 1665
Γυναίκα µε κανάτα νερού

17. Βερμεέρ,
Η τέχνη της ζωγραφικής,
1666–1668

18. Σην εποχή του Βερμέερ, η
αναπαράσταση εκλεκτού
υλικού είχε ιδιαίτερο
ενδιαφέρον για τους
συλλέκτες, οι οποίοι
βαθμολόγησαν τους
ζωγράφους με βάση την
ικανότητά τους να τους
παραπέμπουν στην τέχνη.
Κορίτσι με μαργαριταρένιο
σκουλαρίκι (1664-67) του
Johannes Vermeer

19. Milkmaid (1658-59) by
Johannes Vermeer,
45.5 x 41

20. Milkmaid (1658-59) by Johannes Vermeer, 45.5 x 41

25. Γυναίκα που κρατά μια
ζυγαριά (1662-64) του
Johannes Vermeer
Μια νεαρή γυναίκα κρατά
με προσοχή μια ζυγαριά
σε ένα ήσυχο δωμάτιο με
κουρτίνες. Σα αντικείμενα
στο τραπέζι φανερώνουν
ότι πρόκειται να εκτιμήσει
την αξία διαφόρων
νομισμάτων και
μαργαριταριών.
Σο κεφάλι της κρύβει το
μεγαλύτερο μέρος του
πίνακα που κρέμεται
πίσω της. Αλλά το
εκτεθειμένο άνω τμήμα
του αποκαλύπτει σε
αυτόν τον πίνακα-μέσα-
σε πίνακα, τον Φριστό να
ζυγίζει τις ψυχές την
Ημέρα της Κρίσης.

27. Κορίτσι που διαβάζει ένα γράμμα
σε ανοιχτό παράθυρο (1657-8) του
Johannes Vermeer
http://www.essentialvermeer.com/
catalogue/girl_reading_a_letter_b
y_an_open_window.html

28. • Ήταν σωστό να εκτεθεί ο Έρως, και βρίσκω τον πίνακα πιο ελκυστικό.
• Ήταν σωστό να αποκαλυφθεί ο Έρωτας, αλλά εξακολουθώ να προτιμώ την
προηγούμενη σύνθεση.
• Ο Έρως δεν έπρεπε να είχε εκτεθεί, ακόμα κι αν ο Βερμέερ τον ζωγράφισε έτσι.
• Έχω αμφιβολίες ότι ο Έρως αφαιρέθηκε αργότερα από άλλο καλλιτέχνη.
• Μάλλον ήταν ο ίδιος ο Βερμέερ που τον αφαίρεσε.
• Έχω ανάμεικτα συναισθήματα και είμαι αναποφάσιστος.
ΧΗΥΙ΢ΣΕ! Σο έργο πριν και μετά την συντήρηση του 2021

29. Μπερνίνι, ∆αβίδ, 1623

30. Απόλλωνας και η Δάφνη Έκσταση της Αγίας Θηρεσίας

31. Ρέμπραντ βαν Ριν
Αυτοπροσωπογραφία
1659-60
https://www.english-
heritage.org.uk/visit/place
s/kenwood/history-stories-
kenwood/rembrandt-self-
portrait/

34. Ρέµπραντ βαν Ριν, Νυχτερινή περίπολος, 1634

35. Πήτερ Κλάες, Νεκρή φύση ματαιότητας, 1630

36. Βελέσκεθ,
Οι δεσποινίδες των τιμών
1656-57, 318Χ 276 εκ.
Τσεμπελή, 2023, 47x34,5 εκ.
«Across time and space»,
Συμμετοχή στην έκθεση
Μικρά χρονικά της τέχνης

37. Ρέµπραντ βαν Ριν, «Σο Μάθημα Ανατομίας του δρ Σουλπ», 1632

38. Ροκοκό: 1700 έως το 1760
΢τις αρχές του 18ου αιώνα στην Αγγλία, Ιταλία αλλά κυρίως στην Γαλλία
παρατηρούμε την άνθηση ενός ιδιόμορφου στιλ στις εικαστικές
τέχνες.
• Ο όρος «Ροκοκό» (Rococo) προέρχεται από την γαλλική λέξη
«rocaille» που σημαίνει κοχύλι.
• Αυτό αναφέρεται στο βασικό μοτίβο της εσωτερικής διακόσμησης
αριστοκρατικών σπιτιών του Παρισιού τα οποία κυριαρχούνταν
από μικρές πέτρες και αχιβάδες.
• Η ιστορική αυτή περίοδος κυριαρχείται από τα γούστα και την
κοινωνική πρωτοβουλία των γυναικών, όπως µας αποδεικνύουν τα
• ονοµαζόμενα σαλόνια ισχυρών γυναικών όπως η Μαντάµ ντε
Πομπαντούρ και η Μαρία Σερέζα.
https://www.slideshare.net/MaryLyr/ss-30970600
https://www.slideshare.net/lykkarea/19-22908572

39. Βατώ, Προσκύνημα στα Κύθηρα, 1717-9, 129×194 εκ., (πρώτη παραλλαγή)

40. Βατώ, Προσκύνημα στα Κύθηρα, 1718 (δεύτερη παραλλαγή)

41. Βατώ, Προσκύνημα στα
Κύθηρα, 1718 λεπτομέρεια,
(δεύτερη παραλλαγή)
Kατά το μύθο του Ησιόδου, η
θάλασσα των Κυθήρων είναι η
γενέτειρα της θεάς Αφροδίτης.
Η Γη θέλοντας να τιμωρήσει τον
άνδρα της Ουρανό για όσα
κακά της είχε προκαλέσει, κάλεσε
τα παιδιά τους και ζήτησε να
θανατώσουν τον πατέρα τους.
Ο Κρόνος πήρε από τα σπλάχνα
της μητέρας του ένα δρεπάνι και
τον θανάτωσε κόβοντας τα
γεννητικά του όργανα.
Εκείνα έπεσαν στη θάλασσα των
Κυθήρων και έγιναν μικρά
νησάκια (ίσως οι Δραγονάρες).
Σο αίμα πέφτοντας, άγγιξε τον
αφρό της θάλασσας και μέσα
από την ένωση αυτών των δύο
στοιχείων γεννήθηκε η Ουράνια
Αφροδίτη, η θεά του Έρωτα. Δεν
έμεινε στα Κύθηρα. Σαξίδεψε μέσα
σε ένα μεγάλο κοχύλι, μέχρι την
Κύπρο, όπου και έμεινε.

42. Υραγκονάρ, η κούνια, 1766

43. ΡΟΚΟΚΟ: Υραγκονάρ, Λουόμενες, 1775

44. Ποιο είναι το στυλ αυτού
του έργου;
Ποιος νομίζετε πως το
ζωγράφισε;

45. Ποιο είναι το στυλ αυτού του
έργου;
Ποιος νομίζετε πως το
ζωγράφισε;

46. Ποιο είναι το στυλ αυτού
του έργου;
Ποιος νομίζετε πως το
ζωγράφισε;

47. Ποιο είναι το στυλ
αυτού του έργου;
Ποιος νομίζετε πως το
ζωγράφισε;

48. Ποιο είναι το στυλ αυτού του
έργου;
Ποιος νομίζετε πως το
ζωγράφισε;

49. Ποιο είναι το στυλ αυτού του
έργου;
Ποιος νομίζετε πως το
ζωγράφισε;

50. Ποιο είναι το στυλ αυτού του
έργου;

51. Πώς λέγεται αυτό το θέμα;

52. Ποίο είναι το στυλ αυτού του έργου;

53. Αποκεφαλισμός του Ολοφέρνη από την Ιουδίθ
Ποιο έργο έχει ζωγραφιστεί από γυναίκα και ποιο από άντρα;