Chẩn đoán hình ảnh bệnh lí hốc mắt

Nguyễn Lê Dung
Nguyễn Thái Thị Mỹ Hạnh
Trương Thị Hồng
Lớp NT 2017 – 2020
CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH
BỆNH LÝ HỐC MẮT

• Giải phẫu mắt
• Các phương tiện chẩn đoán hình ảnh
• Bệnh lý nhãn cầu
• Bệnh lý nội chóp
• Bệnh lý ngoại chóp
Outline

• Khoang nhãn cầu
• Tiền phòng
• Hậu phòng
• Thể thủy tinh
• Khoang nội chóp
• Khoang ngoại chóp
Giải phẫu mắt

• Khoang nhãn cầu
• Tiền phòng
• Hậu phòng
• Thể thủy tinh
Giải phẫu mắt

Giải phẫu mắt
1. Xương gò má
2. Vách mũi
3. Tuyến lệ
4. Củng mạc
5. Thể thủy dịch
6. Thần kinh thị
7. Cơ thẳng trong
8. Cơ thẳng ngoài
9. Khe ổ mắt trên
10. Ông thị
11. Tuyến yên
12. Xoang sang
13. Xoang bướm

Giải phẫu mắt
1. Thần kinh thị
2. Động mạch mắt
3. Cơ thẳng trên
4. Cơ thẳng dưới
5. Cơ thẳng trong
6. Cơ thẳng ngoài
7. Cơ chéo trên
8. Xoang sang
9. Xoang hàm
10. Xoăn mũi dưới
11. Xương gò má
12. Xương trán

• CT
• MRI
Phương tiện hình ảnh
• CT
• Linh hoạt nhất
• Chi tiết xương hoặc vôi hóa
• Độ phân giải không gian
• (-) Nhiễu ảnh
• MRI
• Tốt hơn cho thần kinh thị và u
• Không nhiễm xạ
• Phải tầm soát dị vật kim loại trước
chụp

• CT
• MRI
• Siêu âm
• Xquang qui ước
• Chụp mạch
Phương tiện hình ảnh
• Siêu âm:
• Tốt cho tổn thương trong nhãn
cầu hoặc dị vật hốc mắt
• Kém xuyên thấu
• Xquang:
• Chủ yếu để tầm soát dị vật trước
khi chụp MRI
• Không hữu ích cho mô mềm
• Chụp mạch:
• Tốt cho di dạng mạch máu và các
u giàu mạch
• Xâm lấn và tốn thời gian

1. Tiền phòng (anterior chamber)
Các bệnh lý đặc biệt ở tiền phòng:
- Rách vỡ nhãn cầu (rupture of the globe)
- Xuất huyết (Hemorrhage): còn được gọi là xuất huyết tiền phòng
(anterior hyphema)
- Đục thủy tinh thể (cataract)
- Viêm giác mạc (keratitis): nhiễm khuẩn của giác mạc
- Viêm mô tế bào quanh hốc mắt (periorbital cellulitis)
Bệnh lý nhãn cầu

2. Hậu phòng (Posterior chamber)
Bệnh lý đặc biệt trong vùng này:
- Tăng nhãn áp (glaucoma)
- Viêm màng mạch
- U sắc tố thể mi (uveitis and ciliary melanoma)
3. Thể thủy tinh (Vitreous body)
Bệnh lý đặc biệt:
- Vỡ (rupture)
- Xuất huyết (Hemorrhage)
- Nhiễm CMV: đặc biệt ở HIV
- Tăng sản thủy tinh thể nguyên phát dai dẳng (PHPV, Persistent
Hyperplastic Primary Vitreous)
- Phồng bóc tách thể thủy tinh có các mật độ khác nhau.

4. Bệnh lý võng mạc (Retina
pathology):
- U nguyên bào võng mạc
(retinoblastoma):phổ biến ở trẻ em
- U nguyên bào máu
(hemangioblastoma):phổ biến nhất ở
người trưởng thành
- Bóc tách (detachment): bệnh võng
mạc tiểu đường
- 5. Bệnh lý màng đệm (Choroid
pathology):
- U hắc tố (melanoma): màng đệm
chứa các tế bào melanin
- Di căn (metastases
- Bóc tách (detachment): thường sau
chấn thương
6. Bệnh lý củng mạc (Sclera pathology):
- Nhiễm trùng (infection): do viêm xoang
hoặc do virus
- Giả u (pseudotumor)
- Bóc tách (detachment)

1. U nguyên bào võng mạc
2. U hắc tố
3. Rách vỡ nhãn cầu
4. Bong võng mạc và màng đệm
5. Dị tật của mắt

U nguyên bào võng mạc
(Retinoblastoma)
- Người lớn:
+ Phổ biến nhất ở vòng gân, nơi
hội tụ của các cơ mắt.
+ Đầu dây thần kinh thị trong mắt
(“kết tinh đĩa thị – optic disc
drusen”)
+ Thường không có triệu chứng
+ Kiểm tra mắt: giống phù gai thị
(papilledema)  giả phù gai thị
(pseudo-papilledema).
- Trẻ em: vôi hóa trong nhãn cầu
có nghĩa là u nguyên bào võng mạc
(retinoblastoma) cho đến khi được
chứng minh là bệnh khác ngay cả
khi nó xảy ra hai bên.
U nguyên bào võng mạc hai bên

• Di truyền (40%): 3 bên, đột
biến NST 13.
• TB K phát triển vào dịch kính.
• Phát triển vào khoang dưới
võng mạc  bong võng mạc.
• Chảy máu dịch kính
• Xấm lấn hắc mạc, củng mạc.
• Phát triển ra ngoài mắt.
• Tổn thương TKTW: 3 bên (2
mắt + u đường giữa 5-7%).
• Di căn: theo đường dịch não
tủy.

https://www.researchgate.net/figure/Grouping-System-for-the-International-Classification-of-
Retinoblastoma_tbl1_230850376

• Triệu chứng: “mắt mèo” leukocoria 60%, giảm độ tinh
của mắt, lác mắt.
• CT: Khối tăng đậm độ dạng múi, vôi hóa ở nhãn cầu
đặc trưng, ngấm thuốc cản quang.
• MRI:đồng - tăng tín hiệu trên T1, ngấm thuốc cản
quang rõ.
• Tiên lượng: vôi hóa khả quan hơn.

 Đồng tử trắng (Leukocoria)
 Thông thường, khi ánh sáng đi qua
mống mắt  võng mạc biểu hiện
màu đỏ đối với người quan sát.
 Trẻ em mới sinh có thể được rọi
đèn:
○  có đốm đỏ phản chiếu: bình
thường
○  màu trắng: Leukocoria.
 Retinoblastoma thường được phát
hiện thông qua Leukocoria vì nó xảy ra
ở 2/3 bệnh nhân mắc u nguyên bào
võng mạc.

 Khi một u nguyên bào võng mạc chiếm hơn một nửa
nhãn cầu.
U nguyên bào võng mạc với vôi hóa

 Bé gái, 13 tháng tuổi
Retinoblastoma: axial FLAIR (trái) và coronal T1W gado (phải)

 Tổn thương nội nhãn phổ biến nhất ở người trưởng thành.
Một người trưởng thành với một khối ở mắt: Melanoma
U hắc tố (Melanoma)

- TB sắc tố trong hắc mạc.
- Là Subtype của Melanomas Uveal trước (mống mắt) và sau
(màng mạch, cơ thể mi).
- Tuổi: trên 55, da trắng.
- Di căn: gan (>90%), phổi, da, xương…
- Triệu chứng: giảm độ tinh mắt, khuyết thị trường. Hiếm khi
đau.
- CT: khối choán chỗ tăng đậm độ, bắt thuốc cản quang mạnh,
- MRI: tăng tín hiệu/T1W, giảm tín hiệu/T2W, ngấm thuốc cản
quang  tốt cho việc đánh giá lan ra ngoài nhãn cầu.
- Tiên lượng: kém – thường tử vong do di căn.
U hắc tố (Melanoma)

- Là cấp cứu nhãn khoa
- Là nguyên nhân chính gây mù
- Thường xảy ra nhất ở vị trí bám của cơ
vào nhãn cầu, nơi củng mạc mỏng nhất.
Rách vỡ nhãn cầu (Globe rupture)

CT
 Nhãn cầu xẹp ("flat tyre" or "mushroom" appearance)
 Hiện diện khí hoặc dị vật trong nhãn cầu
 Dày củng mạc sau
 Đường bờ của nhãn cầu không rõ
 Giảm độ sâu tiền phòng
Rách vỡ nhãn cầu (Globe rupture)

Nhãn cầu bị rách vỡ được nhìn thấy phổ biến nhất ở tiền phòng.
Rách vỡ nhãn cầu
Rách vỡ nhãn cầu

- Người lớn: cận thị, sau PT, THA, ĐTĐ, sau chấn thương.
- Trẻ em: HC lắc.
Bong võng mạc (Retinal detachment)

Bong võng mạc (Retinal detachment)

CT: Bong màng đệm. MRI: Bong võng mạc.
Bong võng mạc và màng đệm
(Retianl and choroidal detachment)

- Bất thường bẩm sinh: một phần của mắt không hình thành do sự thất bại
của phản ứng tổng hợp của một cấu trúc phôi gọi là vết nứt nội nhãn
(intraocular fissure).
- Vị trí: phía sau, gần lỗ thần kinh.
- Một hay hai bên.
- Thường có tật mắt nhỏ (microphtalmia) và mắt lồi ra (eye protrudes
inferiorly).
- Trong đó, 10% có các dị tật hệ thần kinh trung ương khác.
Dị tật của mắt (Coloboma)

Coloboma có thể là một phần của hội chứng CHARGE:
 Coloboma (dị tật mắt)
 Heart anomalies (bất thường tim)
 Choanal Atresia (hẹp lỗ mũi)
 Retardation of growth and development (chậm tăng
trưởng và phát triển)
 Genital and Ear anomalies (bất thương tai và sinh dục)
Coloboma cũng có thể là một phần của hội chứng COACH:
 Cerebellar vermis hypoplasia (giảm sản thùy nhộng tiểu
não)
 Oligophrenia (thiểu nang tâm thần)
 Congenital Ataxia (mất điều vận bẩm sinh)
 Coloboma (dị tật mắt)
 Hepatic fibrosis (xơ hóa gan).
Dị tật của mắt (Coloboma)

1. Viêm thần kinh thị
2. Glioma thần kinh thị
3. U màng não thần kinh thị
4. Dãn bao thần kinh thị
Bệnh lý nội chóp (Intraconal pathology)

- Người lớn <45 tuổi, nữ > nam
- Nguyên nhân: MS, viêm nhãn cầu, thoái hoái thiếu
máu, viêm màng não.
- Triệu chứng: khởi bệnh giảm/mất thị lực một bên
sau vài giờ đến vài ngày, kèm cử động mắt đau.
- CT: Từ bình thường đến lớn nhẹ dây thần kinh thị và
chéo thị, có thế ngấm thuốc.
- MRI: lớn nhẹ kèm ngấm thuốc đối quang của thần
kinh thị.
- Tiên lượng: Cải thiện tự phát, sau 1-2 tuần.
Viêm thần kinh thị

 http://www.radiologyassistant.nl/en/p489ca7c544b19/orbita-pathology.html
Viêm thần kinh thị

- 80% < 10 tuổi, nam < nữ, đỉnh tuổi 5, biến thể cực kì
hiếm gặp ở 60-70 tuổi
- Nguyên nhân: Liên quan NF 10-50%
- Triệu chứng: giảm độ tinh mắt, lồi mắt nhẹ.
- CT: Lớn thần kinh thị dạng hình thoi, lan ra phía sau
dọc theo dải thị, ngấm thuốc cản quang nhẹ, hiếm
khi đóng vôi.
- MRI: tăng tín hiệu/T2, ngấm thuốc đối quang nhẹ,
nhạy hơn trong đánh giá xâm lấn vào sọ.
- Tiên lượng: Trẻ em – phát triển chậm. Người lớn:
Thường tử vong nhanh.
Glioma thần kinh thị

- Trẻ em, nữ tuổi trung niên và già, nữ:nam =3:1
- Nguyên nhân: Xuất phát từ phần màng nhện còn lại
trong bao màng não của thần kinh thị, đôi khi gặp
trong NF.
- Triệu chứng: mất độ tinh mắt qua hàng tháng, lồi mắt
nhẹ.
- CT/MRI: vôi hóa gợi ý nhiều, dày thần kinh thị dạng
ống, ngấm thuốc dạng đường xe điện trên hình axial
/ viền trên hình coronal bao quanh thần kinh thị.
- Tiên lượng: 87% - 5 năm và 58% - 10 năm.
U màng não thần kinh thị

Khối bắt thuốc xung quanh thần kinh thị, thần kinh thị
không lớn và không bắt thuốc

:

Do tăng áp lực nội sọ vô căn ở trẻ em
- Dãn màng cứng: Marfan, Ehler-Danlos
- Phì đại màng nhện + loạn sản màng cứng: NF1
- Tăng áp lực nội sọ: Chì, Vitamin A, huyết khối tĩnh
mạch hoặc hẹp (loạn sản đáy sọ), giả u (hiếm ở trẻ
em)
Giãn bao thần kinh thị

Các tổn thương khoang nội chóp không liên quan
thần kinh thị:
- U mạch hang
- Tĩnh mạch dãn
- Lymphangioma
- Giả u
- Lymphoma
- Di căn
- Dò động mạch cảnh xoang hang
Giãn bao thần kinh thị

1. Bệnh lý mắt do tuyến giáp
2. Giả u
Bệnh lý chóp (Conal pathology)

- Người lớn. Nam: nữ =1: 4
- Nguyên nhân: Bệnh Grave-Tăng áp lực hốc mắt dẫn
đến thiếu máu, phù và xơ cơ.
- Triệu chứng: Lồi mắt-nguyên nhân thường gặp nhất,
một bên hoặc hai bên, co cơ mi mắt (lid lag), phù
quanh hốc mắt.
- CT/MRI: không tổn thương chỗ bám tận cơ với
nhãn cầu, I>M>S>L>O. Tăng tín hiệu/T2W ở cơ do
phù.
- Tiên lượng: 90% thuyên giảm trong vòng 3-36 tháng,
10% mất độ tinh mắt do loét giác mặc, bệnh lý thần
kinh thị.
Bệnh mắt do tuyến giáp
(Thyroid eye disease)

- Nữ trẻ, 1/4 lồi mắt một bên
- Nguyên nhân: vô căn, sarcoid/collagen, nhiễm
trùng, dị vật
- Triệu chứng: đau, lồi mắt, phù kết mạc
- CT: tổn thương mỡ hậu nhãn > cơ ngoài hốc mắt>
thần kinh thị. Tăng đậm độ mỡ hậu nhãn, dày cơ
lan tỏa (kể cả đầu gân bám tận), lồi mắt.
- MR: tổn thương đồng tín hiệu với mỡ trên T2w.
- Tiên lượng: Đáp ứng nhanh và ngoạn mục với
steroid, có thể tái phát hoặc tiến triển và mạn tính.
Giả u (Pseudotumor)

Bệnh lý mắt do tuyến giáp và giả u
Giả u (Pseudotumor)

1. Viêm tổ chức hốc mắt và quanh hốc mắt
2. Áp xe dưới màng xương hốc mắt
3. Tổn thương xương cánh bướm
4. Tổn thương tuyến lệ
Bệnh lý ngoại chop
(Extraconal Pathology)

 Nhiễm trùng của mí mắt hoặc vùng quanh nhãn
cầu phía trước vách ngăn hốc mắt
 Nguyên nhân: viêm xoang, chấn thương, nhiễm
trùng từ da lân cận.
 Triệu chứng: đỏ da quanh mắt
 CT:- Sự dày lên của mô mềm trước vách ngăn.
- Khó phân biệt với phù quanh hốc mắt
không do viêm.
- Đánh giá sự lây lan đến hốc mắt, khoang
dưới màng cứng hoặc nội sọ.
Viêm quanh hốc mắt
hay trước vách ngăn

 Nhiễm trùng mô mềm hốc mắt phía sau vách ngăn
 Triệu chứng: Sốt, lồi mắt thẳng trục, đau khi vận
nhãn.
 CT: dày củng mạc, tăng đậm độ mỡ hậu nhãn, viêm
xoang hàm/sàng liên quan (+/-)
Viêm tế bào hốc mắt

http://www.radiologyassistant.nl/en/p489ca7c54
4b19/orbita-pathology.html
http://radiologyinthai.blogspot.com/2008/11/pres
eptal-cellulitis.html
Viêm mô tế bào hốc mắt và
quanh hốc mắt

 Tiến triển của viêm mô tế bào quanh hốc mắt.
 Ở trẻ em, bệnh dễ lây lan do thành phần quanh hốc
mắt yếu hơn.
 Biến chứng:
- Huyết khối tĩnh mạch mắt trên và dưới.
- Huyết khối xoang hang
- Dò động mạch cảnh xoang hang.
- Viêm màng não.
- Áp xe nội sọ.
Abcess dưới màng xương hốc mắt

https://radiopaedia.org/articles/orbital-infection

 Loạn sản cánh xương bướm
 Loạn sản xơ
 Bệnh Paget
 U màng não với tăng sản cánh xương
bướm
Tổn thương cánh xương bướm

http://www.radiologyassistant.nl/en/p489ca7c544b19/orbita-pathology.html

 Viêm tuyến lệ 64%
 Lymphoma 14%
 U tuyến đa hình 12%
 U biểu mô lành tính/ ác tính
http://www.radiologyassistant.nl/en/p489ca7c544b19/orbita-pathology.html
Tổn thương tuyến lệ

Viêm tuyến lệ hai bên/ Hội chứng Sjogren

https://www.slideshare.net/gargnavni/orbital-imaging-85799808

Phân loại theo hệ thống Mulliken và Glowacki
1. U mạch máu mao mạch
2. Dị dạng tĩnh mạch
3. Dị dạng bạch huyết
4. Giãn tĩnh mạch hốc mắt
 MRI là phương tiện hình ảnh chính trong chẩn đoán.
Dị dạng mạch máu

 Xuất hiện khi sinh hoặc ngay sau sinh
 Thoái triển tự nhiên trước 7 tuổi (90%), chỉ điều trị
khi ảnh hưởng đến thị lực
 Chủ yếu nằm ở da, có thể có trong khoang ngoại
chóp
 Tỷ lệ nhỏ liên quan đến hội chứng PHACE
U mạch máu mao mạch

 MRI:
- giảm tín hiệu/ T1, đồng/tăng tín hiệu /T2 với nhiều điểm
mất tín hiệu do dòng chảy (flow voids)
- ngấm thuốc đồng nhất
- có vách mỏng
U mạch máu mao mạch
https://radiopaedia.org/articles/capillary-haemangioma-of-the-orbit

 Tổn thương trong khoang nội chóp
 Thường gặp ở nữ. Tiến triển chậm
 Đặc trưng là có phlebolith (vôi hóa trong huyết khối
tĩnh mạch)
 Có thể liên quan đến hội chứng Maffucci, hội chứng
Blue Rubber Bleb
Dị dạng tĩnh mạch

 MRI:
 Đồng tín hiệu/T1
 Tăng tín hiệu /T2
 Nhiều khoảng trống, tròn đại diện cho phlebolith
 T1-Gd: ngấm thuốc chậm và thải chậm.

Case courtesy of Dr Ian Bickle, Radiopaedia.org, rID: 20651

 Khởi phát ở trẻ em
 Thường chứa cả tĩnh mạch và bạch mạch
 Có thể xuất huyết đột ngột
 Liên quan với dị dạng nội sọ
Dị dạng tĩnh mạch bạch huyết
Venous Lymphatic Malformations

 MRI:
 Hình ảnh tùy thuộc vào có xuất huyết hay không,
tuổi của xuất huyết, có thể có mức dịch- dịch.
 T1: phát hiện bạch huyết/ dịch nhiều protein
 T1 fat sat: phát hiện các sản phẩm của máu.
 T1-Gd: Không ngấm thuốc trừ khi có thành phần
tĩnh mạch

https://www.slideshare.net/ixiu/vascular-lesions-of-the-orbit

 Mọi độ tuổi
 Nguyên nhân chủ yếu của xuất huyết hốc mắt
nguyên phát.
 Đa số có sự lưu thông lớn với hệ tĩnh mạch và dãn
lớn khi tăng áp lực tĩnh mạch.
 Liên quan tĩnh mạch mắt trên và mắt dưới
Dãn tĩnh mạch hốc mắt
Orbital Varices

 SIÊU ÂM DOPPLER: khảo sát sự giãn búi tĩnh
mạch khi làm nghiệm pháp Valsalva.
 CT:
- Khối bắt quang mạnh, giới hạn rõ, không có
vách bên trong
- Lớn khi có Valsalva
- Có thể gây mòn xương
 MRI: - T1: tăng/ giảm tín hiệu
- T2: tăng tín hiệu
- Ngấm thuốc mạnh

https://www.slideshare.net/ixiu/vascular-lesions-of-the-orbit

Chẩn đoán hình ảnh bệnh lí hốc mắt

Chẩn đoán hình ảnh bệnh lí hốc mắt

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Chẩn đoán hình ảnh bệnh lí hốc mắt

Similar to Chẩn đoán hình ảnh bệnh lí hốc mắt (20)

More from Nguyễn Hạnh

More from Nguyễn Hạnh (15)

Recently uploaded

Recently uploaded (17)

Chẩn đoán hình ảnh bệnh lí hốc mắt