Cơ sở lý luận về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ ĐỐI VỚI
CÁC TỘI XÂM PHẠM NHÂN PHẨM, DANH DỰ CỦA CON NGƯỜI
1.1. Khái niệm, các đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người
1.1.1. Khái niệm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
Kế thừa và tiếp nối tư tưởng Hồ Chí Minh về con người, Đảng và Nhà
nước ta trong các giai đoạn đều luôn quan tâm đến việc chăm lo, phát triển, xây
dựng và bảo vệ các giá trị nhân văn tiến bộ, trong đó có việc bảo vệ con người,
chủ thể của xã hội. Rất nhiều các quy định của Nhà nước ta đã có những chế
định khác nhau về việc bảo vệ con người, từ các quy định về bồi thường thiệt
hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm con người trong Bộ luật dân
sự, hay các quy định về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm,
danh dự của con người trong Bộ luật hình sự. Tất cả các quy định trên đều
hướng tới việc bảo vệ toàn vẹn các giá trị cơ bản nhất của con người như tính
mạng, sức khỏe của người đó hay các giá trị tinh thần như nhân phẩm, danh dự.
Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009 cũng có những quy
định rất cụ thể về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự nhân phẩm
của con người. Trong đó, quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người được quy định trong 8 điều luật quy định về tội phạm từ Điều
111 đến 116 và từ 121 đến 122.
Trước khi tìm hiểu về khái niệm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người chúng ta cần hiểu thế nào là nhân phẩm, danh dự.
Theo Từ điển Tiếng Việt xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Đà Nẵng
9

và từ điển Luật học xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Tư pháp thì danh dự
là sự coi trọng của dư luận xã hội, dựa trên giá trị tinh thần, đạo đức tốt đẹp và
là cái nhằm mang lại danh dự, nhằm tỏ rõ sự kính trọng của xã hội, của tập thể
[4, tr.133]. Danh dự là một khái niệm rộng, gắn liền với một chủ thể xác định.
Chủ thể này có thể là tổ chức hoặc cá nhân. Danh dự của con người không tự
nhiên mà có, nó được hình thành qua hoạt động thực tiễn, biểu hiện dưới góc
độ đạo đức và xã hội. Danh dự là sự coi trọng của xã hội về con người hoặc tổ
chức nào đó và được thừa nhận như một quyền nhân thân. Đó là sự ca ngợi của
tập thể dành cho cá nhân với những phẩm chất đạo đức tốt đẹp và những thành
tích trước cộng đồng. Danh dự là phạm trù mang tính đạo đức và xã hội luôn
gắn liền với chủ thể xác định, là một trong những yếu tố để khẳng định vai trò,
vị trí, uy tín của một người hoặc một tổ chức trong xã hội được Hiến pháp, pháp
luật bảo hộ, không ai được xâm phạm. Như vậy, danh dự chính là sự suy tôn
các tiêu chuẩn đạo đức đối với con người. Vì vậy, danh dự là một trong những
yếu tố để khẳng định vị trí, vai trò và uy tín của chủ thể đó trong xã hội.
Theo Từ điển Tiếng Việt xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Đà Nẵng
và từ điển Luật học xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Tư pháp thì nhân
phẩm được hiểu là phẩm chất, giá trị của một con người cụ thể và được pháp
luật bảo vệ. Nhân phẩm là tổng hợp những phẩm chất mang tính đặc trưng của
mỗi cá nhân, những yếu tố đặc trưng này tạo nên giá trị một con người [4,
tr.428]. Danh dự và nhân phẩm của cá nhân là những yếu tố gắn liền với quyền
nhân thân, phụ thuộc vào điều kiện kinh tế, xã hội và quan điểm của thời đại
lịch sử. Khái niệm danh dự và nhân phẩm của cá nhân không phải lúc nào cũng
tách biệt nhau mà trái lại giữa chúng còn có mỗi liên hệ tác động qua lại lẫn
nhau. Danh dự có nội hàm rộng và ở một góc độ là giá trị xã hội nó còn bao
hàm cả nhân phẩm và uy tín. Nhân phẩm của mọi người trong xã hội
10

là ngang nhau, còn danh dự của mỗi người là khác nhau. Mặc dù có sự giống
nhau hay khác nhau về danh dự, nhân phẩm nhưng mọi người trong xã hội đều
được pháp luật bảo vệ các quyền nhân thân này một cách bình đẳng, trong đó
có quy định của BLHS. Mọi hành vi xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người đều bị trừng trị nghiêm khắc.
Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người là những hành vi
(hành động hoặc không hành động) có lỗi (cố ý hoặc vô ý) xâm phạm quyền được
tôn trọng và bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của người khác. Nhân phẩm và danh
dự con người là một trong những quyền bất khả xâm phạm. Hiến pháp năm 2013
của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: “Mọi người có quyền
bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và
nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức
đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khoẻ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm”
[46, Điều 20]. Không ai hoặc cơ quan, tổ chức nào có quyền xâm phạm đến nhân
phẩm, danh dự của người khác, những hành vi xâm phạm đến nhân phẩm, danh
dự của người khác đều bị pháp luật trừng trị.
Như vậy qua những phân tích trên có rút ra khái niệm, các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người là những hành vi nguy hiểm cho xã hội được
quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự và đủ
tuổi chịu trách nhiệm hình sự thực hiện một cách có lỗi xâm phạm quyền được tôn
trọng và bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của người khác.
1.1.2. Các đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người
Từ khái niệm trên, có thể thấy rõ các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người được quy định trong Bộ luật hình sự có các đặc điểm sau:
Thứ nhất, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người là những
hành vi nguy hiểm cho xã hội.
11

Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người không phải là hành
vi của con người chung chung. Hành vi là một trong những hình thức biểu hiện sự
tồn tại của con người trong thế giới khách quan. Hành vi của con người không thể
và chưa thể là tội phạm nếu nó chưa mang tính nguy hiểm cho xã hội dưới những
dạng nhất định. Do đó, đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người phải là những hành vi nguy hiểm cho xã hội.
Thứ hai, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người phải được
quy định trong Bộ luật hình sự
Như mọi tội phạm khác, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người được quy định trong BLHS. Phần chung của BLHS quy định dấu hiệu
pháp lý chung của tội phạm. Phần các tội phạm quy định dấu hiệu pháp lý đặc
trưng của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người được quy định
tại một số điều luật trong Chương XII BLHS năm 1999 bao gồm các điều luật
từ 111 đến 116 và điều 121, 122 của BLHS.
Như vậy, việc Nhà nước ta xác định các tội phạm xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người phải là những hành vi đã được quy định trong BLHS,
xâm hại tới khách thể được luật hình sự bảo vệ, đó là quyền bất khả xâm phạm
về nhân phẩm, danh dự của con người.
Thứ ba, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người được thực
hiện một cách có lỗi của người phạm tội.
Việc khẳng định lỗi của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người như một đặc điểm cơ bản của nhóm tội phạm này là sự khẳng định chính
sách hình sự của Nhà nước ta trong công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm
đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người là “không chấp
nhận quy tội khách quan, nghĩa là quy trách nhiệm hình sự cho người chỉ căn
cứ vào việc người đó thực hiện hành vi gây thiệt hại cho xã hội mà không căn
cứ vào lỗi của họ” [70, tr.55]. Dấu hiệu lỗi của người phạm các
12

tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người nói lên thái độ tâm lý chủ
quan của họ. Chỉ đối với những người có lỗi, việc áp dụng hình phạt và các chế
tài hình sự khác mới thực sự có ý nghĩa giáo dục, cải tạo và trừng trị họ.
Thứ tư, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người do người có
năng lực trách nhiệm hình sự, và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thực hiện
Tùy vào từng tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người cụ thể
cũng như mức cao nhất của khung hình phạt mà BLHS quy định cho mỗi
tội phạm đó, độ tuổi chịu TNHS khác nhau. Có trường hợp từ 16 tuổi trở lên,
nhưng cũng có trường hợp từ đủ 14 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm về các
tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người theo quy định của BLHS.
1.1.3. Khái niệm trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người
Thuật ngữ TNHS đối với các tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người chỉ mang tính quy ước và đã được sử dụng thành thông lệ trong
nghiên cứu khoa học và thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự. Thực chất đây là
TNHS của người phạm tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.
Chúng tôi cho rằng có thể đưa ra một cách diễn đạt về TNHS đối với các
tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người vừa trực tiếp thể hiện nội
dung cơ bản của TNHS vừa phản ánh được mối quan hệ giữa các bên chủ thể
của TNHS. Đó là: TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người là nghĩa vụ của người phạm tội phải gánh chịu các hậu quả pháp lý
bất lợi do việc đã thực hiện hành vi bị coi là tội phạm xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người, thể hiện trong sự tác động mang tính cưỡng chế của các
cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
1.1.4. Các đặc điểm của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người
Trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người cũng mang đầy đủ các đặc điểm của TNHS đối với tội phạm nói
13

chung. TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
cũng mang nét đặc trưng điển hình.
Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người có đặc trưng là
xâm phạm tới các giá trị nhân thân của con người, đây là các yếu tố không thể
là đối tượng để mua, bán, tặng, cho... trong các hoạt động của con người. Hay
nói cách khác, các yếu tố này là bất khả xâm phạm. Luật pháp quốc tế đã có
những quy định tương đối cụ thể về bảo vệ con người, bảo vệ các giá trị nhân
thân trong xã hội. Quyền bất khả xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm,
danh dự của con người được thừa nhận chung trong pháp luật quốc tế. Trong
pháp luật Việt Nam, từ khi ban hành Hiến pháp năm 1946 quyền bất khả xâm
phạm về tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm và danh dự của con người đã được
thừa nhận, các quy định về bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của con người hiện
nay đã được ban hành ở các cấp độ khác nhau như quy định trong Bộ luật dân
sự, quy định trong Bộ luật hình sự.
Trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người vì xâm phạm vào các giá trị nhân thân nên rất khó xác định, lượng
hóa. Tính chất nghiêm trọng của các tội phạm này dẫn đến những hậu quả lâu
dài cho người bị xâm phạm. Đối tượng người bị hại trong các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người chỉ có thể là con người, cá nhân cụ thể. Đây
cũng là tính đặc thù của loại tội phạm này, tác động sâu sắc tới trách nhiệm hình
thức trách nhiệm đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.
1.2. Cơ sở và các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người
1.2.1. Cơ sở của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người
Căn cứ pháp lý của TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người chính là cấu thành tội phạm của các tội xâm phạm nhân
14

phẩm, danh dự của con người. Cấu thành tội phạm của các tội cụ thể xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người được quy định trong chương XII BLHS
năm 1999. Chỉ trên cơ sở thoả mãn các dấu hiệu trong cấu thành tội phạm các
tội phạm cụ thể thì hành vi mới bị coi là phạm tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người. Chỉ cần thoả mãn các dấu hiệu trong cấu thành tội phạm cụ
thể thì hành vi đã bị coi là phạm tội mà cấu thành tội phạm đó phản ánh.
Mặc dù trong khoa học pháp lý hình sự đã và vẫn đang còn những ý kiến
khác nhau về vị trí của các yếu tố cấu thành tội phạm, nhưng tất cả đều thống
nhất cụ thể hoá cơ sở của TNHS là việc hành vi đã thực hiện thoả mãn các dấu
hiệu do luật định về tội phạm, được phản ánh trong cấu thành tội phạm các tội
phạm cụ thể. Như vậy, phân tích cơ sở của TNHS đối với các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người thực chất là phân tích các dấu hiệu pháp lý
đặc trưng có ý nghĩa định tội của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người.
1) Các yếu tố cấu thành tội phạm
Với tính chất là các tội phạm nằm trong Chương XII- Các tội xâm phạm
tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người nên cũng như các tội
phạm khác trong chương này, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người đều là những tội xâm phạm sự bảo vệ trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa,
bảo vệ con người trong chế độ mới. Chính vì lẽ đó, các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người cũng có những dấu hiệu pháp lý chung giống như
các tội phạm khác trong Chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân
phẩm, danh dự của con người. Có khách thể nhóm là quyền được bất khả xâm
phạm về tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người. Tuy nhiên,
nghiên cứu sâu dưới giác độ nhóm hẹp của các tội phạm này thì các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người có những dấu hiệu pháp lý đặc trưng
riêng.
15

a) Khách thể của tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
Con người khi sinh ra, tạo hóa cho họ một cơ thể hoàn thiện hoặc có thể
không hoàn thiện cả về thể chất lẫn tinh thần và đã được pháp luật thừa nhận
bảo vệ, không ai có quyền xâm phạm.
Nhân phẩm của con người là vốn quý nhất của từng con người và xã hội.
Nhân phẩm là phẩm chất, giá trị của một con người cụ thể và được pháp luật
bảo hộ. Nhân phẩm là tổng thể những phẩm chất mang tính đặc trưng của mỗi
cá nhân, những yếu tố đặc trưng này tạo nên giá trị của một con người. Con
người có nhân phẩm là sự đảm bảo về giá trị thì mới có điều kiện học tập, lao
động sáng tạo ra của cải vật chất nuôi sống bản thân họ, gia đình và xã hội,
đồng thời xác định vị trí của cá nhân trong xã hội đó. Vì vậy, xâm phạm làm
tổn thương đến nhân phẩm con người đều phải được xử lý nghiêm minh. Hành
vi xâm phạm đến nhân phẩm con người là dùng tác động bất hợp pháp hoặc
dùng bất kỳ hình thức nào làm cho một cá nhân bị tổn thương về nhân phẩm,
làm mất đi giá trị nhân phẩm vốn có của người đó trong xã hội. Việc xâm phạm
nhân phẩm của người đó sẽ làm cho họ bị tổn thất về tinh thần, về giá trị sống
của cá nhân đó trong xã hội.
Danh dự là sự coi trọng của dư luận xã hội, dựa trên giá trị tinh thần, đạo
đức tốt đẹp và là cái nhằm mang lại danh dự, nhằm tỏ rõ sự kính trọng của xã
hội, của tập thể. Danh dự là khái niệm rộng gắn liền với một chủ thể xác định.
Danh dự không tự nhiên mà có, nó được hình thành qua hoạt động thực tiễn,
được biểu hiện dưới góc độ đạo đức và xã hội. Hành vi xâm phạm đến danh dự
của con người là các tác động trái pháp luật, làm cho người bị hại bị xúc phạm
về danh dự, làm cho họ không nhận được sự coi trọng của gia đình, xã hội, làm
cho họ bị ô nhục, xấu hổ. Sự xâm phạm của hành vi phạm tội làm mất đi giá trị
của người đó trong xã hội, làm giảm sự kính trọng của xã hội, của tập thể với
người đó.
16

Khái niệm nhân phẩm, danh dự của con người được xem xét ở đây là tình
trạng nhân phẩm, danh dự vốn có ban đầu của nạn nhân khi chưa bị xâm phạm
và sau khi bị xâm phạm. Đây chính là cơ sở quan trọng để xem xét, đánh giá
mức độ nguy hiểm của hành vi. Hành vi xâm phạm có thể là gây ra, hoặc đe
dọa gây ra các thiệt hại cho nhân phẩm, danh dự của người bị hại.
Do đó, khách thể của nhóm tội này là quyền được tôn trọng và bảo vệ về
nhân phẩm, danh dự của con người. Đối tượng của nhóm tội này là những chủ
thể có quyền được tôn trọng và bảo vệ nhân phẩm, danh dự. Đối tượng tác động
của nhóm tội phạm này chỉ có thể là cá nhân, con người cụ thể. Đó là những
người đang sống, đang tồn tại với tư cách là con người thực thể tự nhiên và xã
hội. Cá nhân này phải đang còn sống vào thời điểm bị xâm phạm, nếu một
người đã chết bị xâm phạm với những hành vi tương tự như: bị người phạm tội
giao cấu, bôi trát chất thải, chất bẩn lên xác chết.... thì không phạm
tội thuộc nhóm này, mà phạm tội xâm phạm thi thể, mồ mả thuộc khách thể
của nhóm tội phạm khác.
b) Mặt khách quan của tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người
Hành vi khách quan của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự có thể
chia thành hai nhóm cơ bản. Nhóm thứ nhất liên quan đến các tội phạm về tình
dục như: hiếp dâm, hiếp dâm trẻ em, cưỡng dâm, cưỡng dâm trẻ em, giao cấu
với trẻ em, dâm ô với trẻ em. Nhóm thứ hai liên quan đến các tội xâm phạm
danh dự như tội vu khống, tội làm nhục người khác.
- Hành vi khách quan liên quan đến nhóm các tội xâm phạm tình dục
thông thường là người phạm tội có các hành vi giao cấu hoặc hành vi khác xâm
phạm đến quyền bất khả xâm phạm về tinh dục của nữ giới hoặc trẻ em. Những
hành vi này nhằm thỏa mãn mục đích tình dục của đối tượng phạm tội. Việc đạt
được mục đích giao cấu với nạn nhân có thể bằng nhiều phương thức
17

khác nhau như: dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc các thủ đoạn khác, hoặc
hành vi dùng mọi thủ đoạn gây sức ép với người lệ thuộc với mình để người đó
miễn cưỡng để cho giao cấu như: dọa đuổi việc, dọa đòi nợ đến hạn.... Bên
cạnh đó trong nhóm còn có tội phạm mà các hành vi của nó không có hành vi
giao cấu như tội dâm ô với trẻ em, thông thường hành vi của tội phạm này
thường là hành vi liên quan đến việc dùng các thủ đoạn khác như tay, chân,
miệng để sờ mó, đụng chạm vào bộ phận sinh dục của trẻ em.
- Hành vi khách quan liên quan đến các tội xâm phạm danh dự như tội
vu khống, tội làm nhục người khác. Ví dụ như: Người phạm tội phải là người
có hành vi (hành động) được thể hiện bằng lời nói hoặc hành động xúc phạm
nghiêm trọng nhân phẩm danh dự của người khác như: lăng mạ, chửi rủa thậm
tệ, lột quần áo giữa đám đông người, thoả mãn thú vui của xác thịt v.v...Tất cả
những hành vi này chưa tới mức cấu thành tội phạm như: Hiếp dâm, cưỡng dâm
và không thuộc trường hợp dâm ô với trẻ em, mà chỉ xúc phạm nghiêm trọng
đến nhân phẩm, danh dự của người khác. Để làm nhục người khác, người phạm
tội có thể có những hành vi vũ lực hoặc đe doạ dùng vũ lực như: bắt trói, tra
khảo, vật lộn, đấm đá hoặc dùng phương tiện nguy hiểm khống chế đe doạ buộc
người bị hại phải làm theo ý muốn của mình, nhưng tất cả các hành vi, thủ đoạn
đó chỉ nhằm mục đích là làm nhục chứ không nhằm mục đích khác trong tội
làm nhục người khác - Là người bị xâm phạm nghiêm trọng đến nhân phẩm,
danh dự.
Việc xác định như thế nào là nhân phẩm, danh dự bị xâm phạm nghiêm
trọng cũng là một vấn đề khá phức tạp trong tội phạm này, bởi vì cùng bị xâm
phạm như nhau, nhưng có người bị thấy nhục hoặc rất nhục, nhưng có người
lại thấy bình thường, không thấy bị nhục. Về phía người phạm tội cũng có nhận
thức tương tự như vậy, họ cho rằng với hành vi như thế thì người bị làm nhục
sẽ nhục hoặc rất nhục, nhưng người bị hại lại thấy chưa bị nhục. Những
18

chuẩn mực này, nếu chỉ căn cứ vào ý thức chủ quan của người phạm tội hay
người bị hại thì cũng chưa thể xác định một cách chính xác được mà phải kết
hợp với các yếu tố như: trình độ nhận thức, mối quan hệ gia đình và xã hội, địa
vị xã hội, quá trình hoạt động của bản thân người bị hại, phong tục tập quán,
truyền thống gia đình v.v... Dư luận xã hội trong trường hợp này cũng có ý
nghĩa quan trọng để xác định nhân phẩm, danh dự của người bị hại bị xâm
phạm tới mức nào. Sự đánh giá của xã hội trong trường hợp này có ý nghĩa rất
lớn để xác định hành vi phạm tội của người có hành vi làm nhục.
Hành vi bịa đặt những điều không có thực, loan truyền những điều biết
rõ là bịa đặt, bịa đặt là người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm
quyền trong tội vu khống.
- Hậu quả của hành vi khách quan nói trên là những thiệt hại gây cho
quyền được tôn trọng và bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của con người thể hiện
dưới dạng thiệt hại về thể chất, tinh thần. Dấu hiệu hậu quả không là dấu hiệu
bắt buộc trong các cấu thành các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người. Điều này xuất phát từ đặc điểm của các tội phạm này thường xâm phạm
đến giá trị tinh thần của con người, việc lượng hóa các hậu quả xảy ra là rất
khó, bản thân hành vi khách quan đã cho thấy được tính chất nguy hiểm cho xã
hội của tội phạm rồi nên không cần bắt buộc cần có dấu hiệu hậu quả trong các
tội phạm này.
c) Mặt chủ quan của tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người
Trong các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người lỗi của người
phạm tội là lỗi cố ý thông thường là cố ý trực tiếp. Tuy nhiên, hiện nay đối với
tội giao cấu với trẻ em có quan điểm cho rằng lỗi đối với tội phạm này không
xác định được.
Đối với lỗi cố ý có thể là cố ý trực tiếp hoặc lỗi cố ý gián tiếp, người
19

phạm tội có thể mong muốn hậu quả thương tích hoặc hậu quả tổn hại cho sức
khỏe nhưng cũng có thể chỉ chấp nhận hậu quả đó.
d) Chủ thể của tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
Chủ thể của nhóm tội này có thể bất kỳ người nào có năng lực trách
nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định:
- Từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm.
- Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách
nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt
nghiêm trọng.
Đặc biệt, trong nhóm tội xâm phạm nhân phẩm danh dự của con người
có hai tội phạm đòi hỏi chủ thể của tội phạm phải là người đã thành niên tức là
người đả đủ 18 tuổi trở lên là tội giao cấu với trẻ em (Điều 115) và tội dâm
ô với trẻ em (Điều 116).
2) Các hình thức phạm tội đặc biệt
a) Trách nhiệm hình sự trong chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt
Đối chiếu với các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người trong BLHS năm 1999 thì các trường hợp chuẩn bị phạm tội
thuộc khoản 2, 3, 4 Điều 111; khoản 1, 2, 3, 4 Điều 112; khoản 2, 3 Điều 113;
khoản 1, 2, 3 Điều 114; khoản 2,3 Điều 115; khoản 3 Điều 116 thì phải chịu
TNHS trong trường hợp chuẩn bị phạm tội. Như vậy, chỉ có các tội xâm phạm
nhân phẩm con người thuộc nhóm các tội phạm tình dục thì chuẩn bị phạm tội
sẽ chịu TNHS.
Tương tự như chuẩn bị phạm tội, trường hợp người phạm tội chưa đạt
chịu TNHS về cùng một tội danh, theo cùng một điều luật như trường hợp tội
phạm hoàn thành nhưng không trong cùng một phạm vi chế tài quy định cho
tội phạm hoàn thành. Chế tài áp dụng cho chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa
đạt bị giới hạn thấp hơn về hình phạt nặng nhất hoặc về mức cao nhất của khung
hình phạt nặng nhất.
20

b) Trách nhiệm hình sự trong trường hợp đồng phạm
Trong các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người đều thực
hiện với lỗi cố ý, chính vì vậy nên rất thường xuyên có đồng phạm tham gia.
Việc xác định trách nhiệm hình sự trong trường hợp đồng phạm đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người cần phải tuân thủ các nguyên tắc
nhất định.
1.2.2. Các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người
Theo lý luận chung, hình thức TNHS (còn được gọi là hình thức biểu
hiện cụ thể của TNHS, dạng của TNHS – GS.TSKH. Lê Văn Cảm sử dụng
thuật ngữ “các dạng của TNHS” và phân biệt với “các hình thức thực hiện
TNHS” (bao gồm: thực hiện TNHS có kèm theo việc quyết định hình phạt và
thực hiện TNHS không kèm theo việc quyết định hình phạt) chính là dạng hậu
quả bất lợi mà người phạm tội phải gánh chịu do việc đã thực hiện tội phạm [9,
tr.334]. Phổ biến nhất và nghiêm khắc nhất là hình phạt và kèm theo nó là án
tích. Tội phạm luôn gắn liền với hình phạt, hình phạt là hậu quả pháp lý của tội
phạm. Đối với một người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội bị coi là tội
phạm thì việc bị đe doạ áp dụng biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của
Nhà nước là hình phạt là điều không tránh khỏi. Hình phạt đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm danh dự của con người được quy định ngay trong chế tài của
các tội phạm (chương XII - BLHS năm 1999).
Chúng tôi cho rằng TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người không chỉ bó hẹp ở nghĩa vụ phải chịu hình phạt được quy
định đối với các tội phạm này, mà còn bao gồm cả nghĩa vụ chịu sự tác động
của các hoạt động truy cứu TNHS, chịu bị kết tội, bị áp dụng các biện pháp
cưỡng chế TNHS (hình phạt và các biện pháp tư pháp) và bị mang án tích. Ngay
cả trường hợp được tha miễn TNHS (miễn TNHS) cũng vẫn khẳng định
21

tính chất tội phạm của hành vi mà người đó đã thực hiện và nghĩa vụ pháp lý
phải gánh chịu các biện pháp tác động mang tính hình sự (TNHS). Miễn TNHS
chỉ có thể được áp dụng đối với người thực hiện hành vi phạm tội. TNHS phát
sinh từ thời điểm thực hiện hành vi phạm tội, gắn liền với các hoạt động truy
cứu TNHS (nếu có). Quyết định miễn TNHS của các cơ quan Nhà nước có
thẩm quyền, một mặt chính là căn cứ pháp lý ghi nhận chính thức hành vi của
một người là tội phạm và TNHS của họ, mặt khác cũng là căn cứ chấm dứt
TNHS đối với họ do đã thoả mãn điều kiện được miễn TNHS. Người được
miễn TNHS không phải gánh chịu trên thực tế (được miễn) những hậu quả bất
lợi mà luật quy định cho người đã thực hiện tội phạm đó. Việc truy cứu TNHS
và áp dụng hình phạt trong những trường hợp này được cho là không cần thiết.
Khi người phạm tội bị tác động bằng hình phạt (phổ biến) hay ngay cả
trong trường hợp được miễn hình phạt thì đều có hậu quả là bị mang án tích
trong một thời hạn nhất định và bị ghi vào lý lịch tư pháp. Trong thời gian chưa
được xoá án tích mà lại phạm tội mới thì tuỳ từng trường hợp sẽ bị coi là tái
phạm hoặc tái phạm nguy hiểm.
Hình thức TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người được quy định trong luật và quyết định trên thực tế cũng có các nét riêng
biệt so với các hình thức TNHS được quy định và quyết định đối với người
phạm các nhóm tội khác. Điều này chịu sự chi phối, đồng thời cũng là sự thể
hiện tính chất nguy hiểm cho xã hội đặc trưng của nhóm các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người và chính sách hình sự của Nhà nước đối với nhóm
các tội phạm này.
Hậu quả pháp lý hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người được quy định trong luật có phần nặng hơn so với hậu quả pháp
lý hình sự đối với một số nhóm tội phạm khác như nhóm các tội
22

xâm phạm sở hữu, nhóm các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính, nhóm
các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế... Trong BLHS năm 1999, có ba điều
luật trong nhóm tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người có quy định
hình phạt đặc biệt nghiêm khắc là tù chung thân trở lên, trong đó có một tội quy
định khung hình phạt cao nhất là tử hình (Điều 112). Ở các nhóm tội phạm mà
khách thể bị xâm hại là trật tự quản lý hành chính, kinh tế, sở hữu nên tính chất
ít nghiêm trọng hơn. Trong khi đó các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người xâm phạm tới các giá trị về nhân phẩm, danh dự của con người, một
khách thể được quan tâm đến nhất trong xã hội, nhằm bảo đảm sự phát triển
bình thường của mỗi con người cụ thể nên các tội này có mức hình phạt tương
đối cao. Hầu hết các tội này có những khung hình phạt tăng nặng ở mức tội
phạm rất nghiêm trọng.
Ở các giai đoạn phát triển khác nhau của đất nước, các khách thể này
luôn được khẳng định về tầm quan trọng hàng đầu cũng như được xác định
tương đối nhất quán về các nội dung thể hiện và biểu hiện vi phạm. Các giá trị
về nhân phẩm, danh dự của con người đang là một mối quan tâm không chỉ của
nước ta mà của các quốc gia khác trên thế giới. Chính vì lẽ đó nên các hình thức
TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người là tương
đối nghiêm khắc.
Đối với các hình phạt bổ sung hay các biện pháp tư pháp khác, trong nhóm
các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người cũng có một số tội có thêm
các hình thức TNHS này. Trong nhóm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người, hình phạt bổ sung “Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm
công việc nhất định” thường được áp dụng. Cụ thể hình phạt này được áp dụng
trong 7 tội phạm của nhóm này (Tội hiếp dâm, Tội hiếp dâm trẻ em, Tội cưỡng
dâm, Tội cưỡng dâm trẻ em, Tội dâm ô với trẻ em, Tội làm nhục người khác, Tội
vu khống), trừ tội giao cấu với trẻ em không áp dụng
23

hình phạt bổ sung này. Nhóm các tội phạm này thường áp dụng hình phạt “Cấm
đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định” bởi lẽ người
phạm tội trong nhiều trường hợp thường lợi dụng mối quan hệ nhất định liên quan
đến công tác, đến công việc, quan hệ khác mà thực hiện hành vi phạm tội như thầy
giáo hiếp dâm hoặc giao cấu với học sinh, thầy thuốc cưỡng dâm người bệnh, hoặc
sử dụng chức vụ trong quan hệ công tác để cưỡng dâm...
Chính vì lẽ đó, việc người phạm tội bị cấm hành nghề, cấp đảm nhiệm chức vụ
là phù hợp, nhằm triệt tiêu khả năng tái phạm của người phạm tội, khi không
đặt họ vào môi trường có khả năng thực hiện được tội phạm. Cũng như vậy,
trong nhóm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người chỉ có tội vu
khống (Điều 122) là có bổ sung thêm hình phạt bổ sung là phạt tiền (với mức
từ 1 đến 10 triệu đồng) [43]. Còn các tội phạm khác không áp dụng hình phạt
bổ sung này, cũng như các hình phạt bổ sung khác.
Ngoài ra, do đặc thù là các tội xâm phạm tới các giá trị tinh thần như nhân
phẩm, danh dự của con người nên về các biện pháp tư pháp khác áp dụng với các
tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người thường áp dụng biện pháp buộc
công khai xin lỗi quy định tại Điều 42 BLHS năm 1999. Biện pháp này khắc phục
được những thiệt hại về tinh thần mà người bị hại phải gánh chịu do tội phạm tác
động tới. Thông thường hai tội phạm thường bị áp dụng biện pháp này là các tội
làm nhục người khác (Điều 121) và tội vu khống (Điều 122).
1.3. Lịch sử hình thành và phát triển các quy phạm pháp luật hình
sự Việt Nam về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người
1.3.1. Các quy phạm pháp luật hình sự Việt Nam về các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người trong thời kỳ từ sau Cách mạng tháng Tám
năm 1945 cho đến trước khi Bộ luật Hình sự năm 1985 được ban hành
Ngày 2/9/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai
sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Thời kỳ này chính quyền non trẻ
24

mới ra đời gặp rất nhiều khó khăn: nền kinh tế- xã hội lạc hậu bị chiến tranh tàn
phá nặng nề, tình hình tài chính cạn kiệt, tình hình rối ren thù trong giặc ngoài,…
nên nhà nước ta chưa thể đủ điều kiện để xây dựng được một hệ thống pháp luật
hoàn chỉnh. Do tình thế hết sức khẩn trương, xã hội rất cần có pháp luật, mà lại
không thể ban hành kịp các văn bản quy phạm pháp luật nói chung, văn bản quy
phạm pháp luật hình sự cần thiết nói riêng trong đó có những quy định về tội phạm
hiếp dâm nói chung và hiếp dâm trẻ em nói riêng nên ngày 10/10/1945, Nhà nước
ta đã ban hành Sắc lệnh số 47-SL quy định cho tạm thời giữ các luật lệ cũ, trong
đó có Bộ “Luật hình An nam”, Bộ “Hoàng Việt hình luật” và Bộ “Hình luật pháp
tu chính” với điều kiện “không trái với nguyên tắc độc lập của nước Việt nam và
chính thể dân chủ cộng hòa”. Về cơ bản, đối với các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người có đối tượng tác động là con người, do đó không chịu ảnh
hưởng nhiều bởi sự thay đổi về chế độ chính trị từ chế độ thực dân phong kiến
sang chế độ mới của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Chính vì lẽ đó, nên hầu
hết các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong
các văn bản luật cũ như Bộ “Luật hình An nam”, Bộ “Hoàng Việt hình luật” và
Bộ “Hình luật pháp tu chính” về cơ bản vẫn còn được giữ lại, để phục vụ công
cuộc đấu tranh với loại tội phạm này của chính quyền mới. Các tội này có thể kể
đến như: Tội hiếp dâm trẻ em, tội hiếp dâm, tội làm nhục người khác...
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, các tòa án vẫn xử theo Luật
hình cũ được tạm thời giữ lại. Tuy nhiên, sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ
(năm 1954), miền Bắc hoàn toàn giải phóng và đi lên xây dựng chủ nghĩa xã
hội, miền Nam còn tiếp tục cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ nên các điều
kiện chính trị, xã hội, kinh tế, văn hóa xã hội ở miền Bắc có sự thay đổi mạnh
mẽ, các luật lệ của chế độ cũ không còn phù hợp. Do đó, để phù hợp với tình
hình mới từ năm 1955, toàn bộ các luật cũ không còn được áp dụng
25

nữa và các tòa án bắt đầu xử theo án lệ, theo đường lối chính sách của Đảng và
Nhà nước. Cho tới thời điểm này Nhà nước ta vẫn chưa ban hành một văn bản
pháp luật hình sự mới nào quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người.
Trong tình hình mới, trước nhu cầu đấu tranh với tội phạm nói chung và
các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự nói riêng Nhà nước ta đã ban hành một
loạt các văn bản hướng dẫn về các tội phạm trong nhóm này.
- Như đối với tội hiếp dâm, hiếp dâm trẻ em: ngày 15/6/1960 Tòa án
nhân dân tối cao ra chỉ thị số 1024 hướng dẫn xử lý tội phạm hiếp dâm nhằm
khắc phục khuynh hướng coi nhẹ tính chất nghiêm trọng của tội này nhất là
khuynh hướng coi nhẹ tội hiếp dâm mà nạn nhân là trẻ em. Để các quy định
của pháp luật được đầy đủ và toàn diện hơn, đồng thời giúp cho việc xét xử trên
thực tiễn được dễ dàng và thuận lợi, năm 1967, trên cơ sở kinh nghiệm rút ra
từ thực tiễn xét xử, Tòa án nhân dân tối cao đã thông qua bản tổng kết số
329/HS2 ngày 11/5/1967 hướng dẫn đường lối xét xử tội hiếp dâm trẻ em
và các tội phạm khác xâm phạm về mặt tình dục [55].
Bản tổng kết này đề cập một cách toàn diện đến 4 hình thức phạm tội:
hiếp dâm (bao gồm cả hiếp dâm trẻ em), cưỡng dâm (trong đó có cưỡng dâm
trẻ em), giao cấu với người dưới 16 tuổi và dâm ô (trong đó có dâm ô với trẻ
em). Như vậy, hiếp dâm trẻ em được ghi nhận là thuộc nhóm tội xâm phạm tình
dục trẻ em và là một hình thức phạm tội hiếp dâm.Các đặc điểm riêng của hành
vi hiếp dâm trẻ em cũng được nhấn mạnh ngay trong phần khái niệm của tội
hiếp dâm. Bản tổng kết cũng đưa ra hướng dẫn về cách định tội danh, phân biệt
hiếp dâm trẻ em với trường hợp giao cấu với người dưới 16 tuổi. Cụ thể là:
Các hành vi giao cấu với các em dưới 13 tuổi tròn nói chung,
không kể các em có sự thỏa thuận hay không thỏa thuận đều phải
26

coi là hiếp dâm vì trí óc non nớt của các em, phải coi các em ở trong
tình trạng không thể tự vệ và biểu lộ ý chí đúng đắn. Riêng đối với
các em từ 13 tuổi tròn đến 14 tuổi tròn, trong một số trường hợp cá
biệt, có em đã dậy thì thì có thể thực sự thuận tình giao cấu. Cho nên,
khi có sự thuận tình giao cấu với các em đó, cần căn cứ vào mọi tình
tiết của vụ án (như tính tình, thân hình, thái độ các em) để nhận định
xem có tội hiếp dâm trẻ em hay là tội giao cấu với người dưới 16
tuổi… [55, tr. 391-392].
Bản tổng kết 329-HS2 chỉ ra đường lối xử lý đối với hành vi xâm phạm
tình dục trẻ em nói chung cũng như hành vi hiếp dâm trẻ em nói riêng là theo
hướng xử nặng. Bản tổng kết chỉ rõ những trường hợp cần xử nặng, những
trường hợp cần xử nhẹ hơn so với trường hợp bình thường. Cụ thể: xử nặng đối
với những hành vi hiếp dâm người dưới 18 tuổi, hiếp dâm người thân về trực
hệ, hiếp dâm nhiều người, hiếp dâm vì động cơ đê hèn,… và xử nhẹ hơn đối
với những trường hợp phạm tội chưa đạt, tác hại còn hạn chế, bị cáo còn ít tuổi,
có tình tiết về nhân thân bị can như có cống hiến, thái độ hối cải…
- Đối với tội làm nhục người khác, tội vu khống: Cho đến trước ngày
miền nam hoàn toàn giải phóng năm 1975, về cơ bản chính quyền cách mạng
vẫn sử dụng các quy của các văn bản pháp luật cũ của chính quyền thực dân
phong kiến để xử lý đối với hành vi làm nhục người khác hoặc vu khống. Điều
154 Luật hình An Nam quy định: "Trong khi quan lại đương làm chức vụ, người
nào lấy văn từ, ngôn ngữ, thư chỉ và làm việc gì hay là dọa điều gì, để cho mất
danh dự, thể diện của các viên quan lại ấy, phải phạt giam từ một tháng đến
hai năm, và phạt bạc từ hai mươi đồng đến hai trăm đồng" [69, tr.25]. Tương
tự như vậy, Điều 222 Hình luật canh cải quy định:
Người nào xỉ mạ quan bên chánh trị, bên Tòa hội đồng thẩm
án, trong lúc mấy vị ấy làm việc bổn phận hoặc dùng lời nói mà xỉ
27

mạ, hoặc viết chữ hoặc vẽ hình mà không có truyền ra ngoài, trong
các cách ấy hoặc nói xấu cho danh giá, cho sự liêm sỉ của các vị ấy,
thì phải bị phạt tù từ 15 ngày cho tới 2 năm [18, tr.54]; Điều 320
Hoàng Việt hình luật quy định: Dùng lời nói, hoặc giấy má, viết tay
hay giấy in, bức vẽ hoặc những phương pháp khác mà lỵ mạ một
người viên chức đương khi làm chức vụ hay là nhân khi làm chức vụ,
bất kỳ là công việc hay không cũng gọi là lỵ mạ và chiếu theo Điều
145 chương thứ 12 mà nghĩ xử [19, tr.445].
Sau khi miền Nam được giải phóng, trong khi chờ đợi thống nhất nước
nhà về mặt Nhà nước, trên thực tế về hình thức, tạm thời tồn tại hai Nhà nước:
Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa và Nhà nước Cộng hòa miền Nam Việt
Nam; mỗi Nhà nước có pháp luật riêng [21, tr.35]. Nhà nước Cộng hòa miền
Nam Việt Nam đã ban hành ngay một số chính sách, văn bản quy phạm pháp
luật hình sự nhằm phục vụ thực hiện một trong những nhiệm vụ quan trọng,
cấp bách là trấn áp bọn phản cách mạng và tội phạm khác, bảo vệ vững chắc an
ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội ở nửa đất nước mới được giải phóng.
Cùng với việc ban hành Sắc luật về tổ chức Tòa án nhân dân và Viện
Kiểm sát nhân dân, Sắc luật quy định việc bắt, giam, khám người, khám nhà ở,
đồ vật của người phạm tội, Nhà nước Cộng hòa miền Nam Việt Nam đã ban
hành Sắc luật số 03-SL/76 ngày 15-3-1976 quy định các tội phạm và hình phạt.
Sắc luật này được áp dụng trong phạm vi toàn quốc trước khi Bộ luật hình sự
được ban hành.
Sắc luật số 03-SL/76 có quy định về các tội xâm phạm đến thân thể và
nhân phẩm của công dân một cách đầy đủ hơn so với Thông tư số 442-TTg
ngày 19-11-1955 của Thủ tướng Chính phủ Điểm d Điều 5 Sắc luật quy định:
“Phạm các tội khác xâm phạm thân thể và nhân phẩm của công dân thì bị phạt
tù từ 3 tháng đến 5 năm" [57, tr.238]. Trên cơ sở quy định này, các Tòa án đã
vận dụng xử lý một số trường hợp phạm tội làm nhục người khác.
28

Như vậy, có thể nhận xét về hệ thống pháp luật quy định về các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong giai đoạn 1945 - 1985 như sau:
- Về mặt hình thức: Nhìn chung, pháp luật trong giai đoạn này còn thiếu
nhiều, chủ yếu xét xử theo án lệ thông qua công tác tổng kết và hướng dẫn của
Tòa án nhân dân tối cao. Nói cách khác, trước khi BLHS ra đời thì quy định về
các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người mới chỉ có trên văn bản
dưới luật. Do đó, giá trị pháp lý của các văn bản này chưa cao, quy định còn
chưa cụ thể, rõ ràng, dẫn đến việc áp dụng không thống nhất, gặp nhiều vướng
mắc trong quá trình xét xử, làm ảnh hưởng đến chất lượng xét xử cũng như hiệu
quả của cuộc đấu tranh chống nhóm tội phạm này.
- Về mặt nội dung: Các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự trong giai đoạn này đã được chú trọng về tính chất, mức độ nguy hiểm cho
xã hội và đường lối xử lý so với các tội phạm khác. Đặc biệt là các tội xâm
phạm tình dục như hiếp dâm, hiếp dâm trẻ em rất được quan tâm. Mức hình
phạt áp dụng cho các tội phạm này cũng tương đối nặng, mức hình phạt tử hình
được áp dụng cho tội hiếp dâm và hiếp dâm trẻ em. Bởi lẽ, theo Tòa án nhân
dân tối cao tại Bản tổng kết 329-HS2 thì:
…trong tình hình chiến sự hiện nay…loại tội phạm này càng
nguy hiểm nhiều cho việc bảo vệ trật tự trị an…Đặc biệt đối với hành
vi hiếp dâm trẻ em…chúng ta cần thấy tính chất vô nhân đạo của nó
và coi đó là những hành vi hết sức nguy hiểm trong chế độ
chúng ta… [55, tr.221].
Với những đặc điểm về hình thức và nội dung như trên thì một nhu cầu
được đặt ra là phải có một văn bản tổng hợp toàn diện, thống nhất các văn bản
pháp luật hình sự nói chung và các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người nói riêng. Đó chính là BLHS năm 1985.
29

1.3.2. Các quy phạm pháp luật hình sự Việt Nam về các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người thời kỳ từ khi Bộ luật Hình sự năm 1985
được ban hành cho đến nay
Trong quá trình thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
IV, V của Đảng, nhân dân ta đã giành được một số thành tựu nhất định trong
các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, tạo ra những cơ sở đầu tiên cho sự phát
triển mới.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đó, chúng ta đã gặp phải nhiều khó khăn
và khuyết điểm do duy trì quá lâu cơ chế quản lý quan liêu, bao cấp, nên không thực
hiện được mục tiêu đã đề ra là ổn định một cách cơ bản tình hình kinh tế – xã hội và
đời sống nhân dân. Về mặt lập pháp hình sự, các văn bản quy phạm pháp luật hình sự
đơn hành không thể hiện được toàn diện, đầy đủ chính sách hình sự của Đảng và Nhà
nước ta. Trong bối cảnh đó, việc ban hành Bộ luật hình sự là vấn đề mang tính tất yếu
khách quan và cấp thiết, có ý nghĩa góp phần phục vụ thực hiện hai nhiệm vụ chiến
lược là xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Ngày 27-6-1985, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam khóa VII, đã thông qua Bộ luật hình sự, có hiệu lực từ ngày 1-1-1986 (sau đây
gọi tắt là Bộ luật hình sự năm 1985).
Bộ luật hình sự năm 1985 đã kế thừa và phát triển những thành tựu lập
pháp hình sự Việt Nam, tổng kết kinh nghiệm đấu tranh phòng, chống tội phạm
trong thời gian trước năm 1985 và dự báo được tình hình tội phạm trong thời
gian tới.
Trong Bộ luật hình sự năm 1985, tiếp theo việc quy định các tội xâm
phạm an ninh quốc gia ở chương 1, nhà làm luật đã quy định các tội xâm phạm
tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự ở chương 2 và quy định các tội xâm
phạm quyền tự do, dân chủ của công dân ở chương 3. Đây là hai chương của
Bộ luật hình sự bao gồm những quy phạm pháp luật trực tiếp bảo vệ con người
với tính chất là chủ thể của các quan hệ xã hội.
30

Trong BLHS năm 1985 các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người đã được đề cập đến tương đối đầy đủ và lần đầu tiên
mang tính hệ thống. BLHS năm 1985 quy định về 5 tội phạm xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người bao gồm: Tội hiếp dâm, Tội cưỡng dâm, tội giao
cấu với người dưới 16 tuổi, tội làm nhục người khác và tội vu khống.
- Đối với nhóm tội xâm phạm nhân phẩm của con người gồm có tội hiếp
dâm, tội cưỡng dâm, tội giao cấu với người dưới 16 tuổi. BLHS năm 1985 đã
có những quy định tương đối cụ thể, kế thừa các giá trị lập pháp hình sự trước
kia của Việt Nam. Tội hiếp dâm (bao gồm cả hành vi hiếp dâm trẻ em) đã được
quy định một cách tương đối rõ ràng, đầy đủ. Điều 112 BLHS năm 1985 quy
định về Tội hiếp dâm bao gồm 4 khoản:
Người nào dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác gia cấu với người
khác trái ý muốn của họ thì bị phạt tù từ một đến năm năm;
Phạm tội hiếp dâm người chưa thành niên từ 13 tuổi trở lên
hoặc là người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục,
chữa bệnh thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.
2.Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị
phạt tù từ năm năm đến mười lăm năm:
a) Hiếp dâm có tổ chức hoặc nhiều người hiếp một người;
b) Hiếp nhiều người hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân;
c) Tái phạm nguy hiểm;
3. Phạm tội làm nạn nhân chết, tự sát hoặc trong trường hợp
đặc biệt nghiêm trọng khác thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai
mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình.
4. Mọi trường hợp giao cấu với trẻ em dưới 13 tuổi đều là
phạm tội hiếp dâm và người phạm tội bị phạt theo các khoản 2 và 3
điều này [42, Điều 112].
31

Ở đây, hiếp dâm trẻ em đã được coi như một tình tiết tăng nặng của Tội
hiếp dâm. Điều này thể hiện rõ quan điểm xử nặng đối với hành vi hiếp dâm
trẻ em đồng thời thể hiện sự quan tâm đặc biệt của các nhà làm luật đối với đối
tượng trẻ em.
Khoản 4 Điều 112 quy định mọi trường hợp giao cấu với trẻ em dưới 13
tuổi được dẫn chiếu đến cơ sở pháp lý đến quy định về Tội hiếp dâm tại Khoản
2, Khoản 3 Điều 112. Đây là điểm bất hợp lý vì chỉ truy cứu TNHS theo các
khoản này nếu thỏa mãn các tình tiết định khung tăng nặng được quy định ở
các khoản đó. Để khắc phục hạn chế trên, tại lần sửa đổi bổ sung lần thứ hai
của BLHS năm 1985 được Quốc hội thông qua ngày 12/8/1991 đã tăng khung
hình phạt tại Khoản 4 Điều 112 như sau:
Mọi trường hợp giao cấu với trẻ em dưới 13 tuổi đều là phạm
tội hiếp dâm và người phạm tội bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 và
khoản 3 điều này thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân
hoặc tử hình [42].
Quy định này thực sự đã giải quyết được vấn đề bất hợp lý trước đây cũng
như đã có tính phân hóa tội phạm cao hơn. Tuy nhiên, mặc dù đã qua hai lần sửa
đổi bổ sung nhưng hiếp dâm trẻ em vẫn chỉ là quy định nằm trong điều luật về tội
hiếp dâm. Thêm vào đó, tình hình phạm tội hiếp dâm nói chung và hiếp dâm trẻ
em nói riêng không hề giảm đi mà còn có chiều hướng gia tăng nên Tòa án nhân
dân tối cao đã ra Công văn số 73/TK ngày 2/3/1995 hướng dẫn về đường lối xét
xử loại tội phạm tình dục trẻ em. Công văn có đoạn:
Toà án nhân dân tối cao yêu cầu toà án nhân dân các địa
phương chủ động làm việc với các cơ quan Công an và Viện kiểm
sát cùng cấp nắm tình hình và có kế hoạch phối hợp ngay từ giai đoan
điều tra để nhanh chóng đưa ra truy tố, xét xử những người có
32

hành vi hiếp dâm trẻ em,… và khi xét xử phải xử thật nghiêm khắc
với hình phạt cao trong khung hình phạt quy định tại các điều luật áp
dụng, đồng thời phải áp dụng thêm hình phạt bổ sung… [58].
Đối với tội cưỡng dâm, BLHS năm 1985 quy định: “Người nào dùng
mọi thủ đoạn khiến người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng
quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến
một năm hoặc bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm” [42, Điều 113]. Đối với tội
giao cấu với người dưới 16 tuổi, đây là lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp Việt
Nam hành vi giao cấu với người dưới 16 tuổi cấu thành tội phạm, cho dù là
người bị hại có đồng ý hay không. Xuất phát từ việc bảo vệ quyền lợi của trẻ
em, tranh tình trạng xâm phạm tình dục đối với đối tượng này, nên BLHS quy
định: “Người nào đã thành niên mà giao cấu với người từ 13 tuổi đến dưới 16
tuổi thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc bị phạt tù từ ba tháng
đến ba năm” [42, Điều 113].
Đối với tội làm nhục người khác, Bộ luật hình sự năm 1985 quy định tội
làm nhục người khác tại Điều 116, tội làm nhục người chỉ huy hoặc cấp trên tại
Điều 253, tội làm nhục cấp dưới tại Điều 254, tội làm nhục đồng đội tại Điều
255. Việc Bộ luật hình sự năm 1985 lần đầu tiên chính thức ghi nhận về mặt
pháp lý tội làm nhục người khác, tội làm nhục người chỉ huy hoặc cấp trên, tội
làm nhục cấp dưới, tội làm nhục đồng đội, đánh dấu sự trưởng thành về kỹ thuật
lập pháp hình sự của nước ta trong lĩnh vực bảo vệ nhân phẩm, danh dự của
con người
Bộ luật đã đưa ra định nghĩa pháp lý của khái niệm tội làm nhục người
khác là hành vi xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác
và quy định hai khung hình phạt. Khung cơ bản có mức phạt cảnh cáo, cải tạo
không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Khung tăng nặng
có mức phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ
33

3 tháng đến 2 năm. Đây là những trường hợp người phạm tội đã có hành vi làm
nhục người thi hành công vụ để cản trở người đó thi hành công vụ hoặc để trả
thù người đó vi đã thi hành công vụ, ảnh hưởng tới lợi ích của người phạm tội
hay người thân hoặc gia đình họ.
Đối với tội vu khống, cũng là lần đầu tiên lịch sử lập pháp của Việt Nam
ghi nhận về tội phạm này. BLHS năm 1985 quy định về tội vu khống như sau:
1- Người nào có một trong các hành vi sau đây thì bị phạt cảnh
cáo, cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc bị phạt tù từ ba tháng
đến hai năm;
a) Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là bịa đặt nhằm
xúc phạm danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền lợi của người khác;
b) Bịa đặt là người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan
Nhà nước.
2- Phạm tội trong trường hợp nghiêm trọng thì bị phạt tù từ
một năm đến bảy năm [42, Điều 117].
Như vậy, qua phân tích BLHS năm 1985 về các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người ta thấy, các quy định này đã được pháp điển hóa
tương đối đầy đủ. Với các tội danh được xây dựng thành từng điều luật cụ thể,
mang tính chính xác cao và dễ áp dụng hơn rất nhiều so với các văn bản trước
kia.
Sau nhiều lần sửa đổi, bổ sung (vào các năm 1989, 1991, 1992 và 1997)
do có nhiều nội dung không còn phù hợp với thực tiễn đấu tranh phòng chống
tội phạm trong bối cảnh xã hội có những thay đổi to lớn. Ngày 21/12/1999,
Quốc hội đã thông qua BLHS mới (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/200). So
với BLHS năm 1985, BLHS năm 1999 có nhiều quy định mới về tội phạm và
hình phạt nói chung, về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
34

của con người nói riêng. Có một tội mới như Tội hiếp dâm trẻ em. Có tội do
được tách ra từ một điểm ở điều luật cũ trong BLHS năm 1985 như Tội cưỡng
dâm trẻ em. Có tội phạm BLHS năm 1985 quy định ở chương khác nay được
đưa về chương Các tội xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, nhân phẩm, danh dự
của con người như Tội dâm ô với trẻ em. Đến năm 2009, BLHS này đã được
sửa đổi, bổ sung một số điều (trong đó có Điều 111. Tội hiếp dâm), có hiệu lực
thi hành từ ngày 01/01/2010 – Đây là BLHS hiện hành của nước ta.
1.4. Pháp luật hình sự của một số quốc gia về trách nhiệm hình sự
đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
1.4.1. Quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Bộ luật hình sự Thụy Điển
Bộ luật hình sự Thụy Điển được thông qua năm 1962, có hiệu lực kể từ
ngày 01/01/1965, được sửa đổi gần đây nhất vào ngày 01/5/1999. Trong BLHS
Thụy Điển, nhóm tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người được quy
định trong hai chương là Chương 5 Các tội xâm phạm danh dự và Chương 6
Các tội xâm phạm tình dục.
Chương 5 của BLHS Thụy Điển quy định về các tội xâm phạm danh dự
của con người bao gồm 5 Điều luật, quy định chủ yếu các hành vi tương tự như
các tội làm nhục người khác và tội vu khống trong BLHS Việt Nam.
Điều 1 của Chương 5 BLHS Thụy Điển quy định: “Người nào tố cáo
người khác phạm tội phạm tội hoặc có lối sống không lành mạnh hoặc loan
truyền các thông tin khác nhằm làm mất danh dự của người khác thì bị phạt
tiền về tội xúc phạm danh dự của người khác” [72, tr.166]. Như vậy ta thấy
điều luật trên quy định có tính chất tương đối giống với hành vi vu khống được
quy định trong BLHS Việt Nam.
Điều 3 của Chương 5 BLHS Thụy Điển quy định: “Người nào phỉ báng
người khác bằng lời lẽ lăng mạ hoặc có các hành vi khác mang tính chất sỉ nhục
đối với người đó thì bị phạt tiền về tội làm nhục người khác” [72, tr.167].
35

Như vậy, quy định này tương tự như tội làm nhục người khác trong BLHS Việt
Nam.
Về hình phạt đối với các tội phạm xâm phạm danh dự trong BLHS Thụy
Điển qua nghiên cứu cho thấy mức hình phạt là tương đối nhẹ, thông thường là
phạt tiền, trong trường hợp phạm tội có tính chất nghiêm trọng thì bị phạt tù
không quá hai năm.
Chương 6 của BLHS Thụy Điển quy định về các tội phạm xâm phạm
tình dục. Điều 1 Chương 6 quy định về tội hiếp dâm người khác như sau:
Người nào gây thương tích, dùng vũ lực khác hoặc đe dọa thực
hiện một tội phạm, buộc người khác giao cấu hay thực hiện hoặc để
cho người phạm tội thực hiện với mình một hành vi tình dục mà xét
về tính chất và hoàn cảnh chung thì tương tự như hành vi giao cấu
thì bị phạt tù từ hai năm đến sáu năm về tội hiếp dâm [72, tr.193].
Điều 2 Chương 6 quy định về tội cưỡng dâm như sau:
Người nào ngoài các trường hợp quy định tại Điều 1 bằng hành
vi ép buộc trái pháp luật khiến cho người khác phải thực hiện hoặc
để người khác thực hiện một hành vi tình dục đối với mình thì bị phạt
tù đến 2 năm về tội cưỡng dâm [72, tr.195].
Điều 4 Chương 6 quy định về tội hiếp dâm trẻ em như sau:
Người nào giao cấu hoặc có hành vi tình dục khác tương ứng
với hành vi giao cấu với trẻ em dưới 15 tuổi, căn cứ vào tình chất của
hành vi và các tình tiết khác thì bị phạt tù từ 2 năm đến 6 năm về tội
hiếp dâm trẻ em [72, tr.188].
Ngoài ra Chương 6 còn quy định các tội phạm liên quan đến lạm dụng
tình dục trẻ em, giao cấu với con đẻ trong các điều luật.
Về TNHS đối với các tội xâm phạm tình dục trong BLHS Thụy Điển ta
36

thấy, mức hình phạt đối với các tội phạm này là tương đối nghiêm khắc, mức
hình phạt ở khung cơ bản thường là 2 năm đến 6 năm, có tội phạm có mức hình
phạt tăng nặng là từ 6 năm đến 10 năm. Không có hình phạt tù chung thân hoặc
từ hình trong cơ cấu hình phạt của các tội phạm này.
Bên cạnh đó, ta cũng thấy một điểm đặc biệt là theo quy định của BLHS
Thụy Điển mọi hành vi giao cấu với người chưa đủ 15 tuổi là phạm tội hiếp
dâm trẻ em. Điều này là khác biệt so với BLHS Việt Nam bởi lẽ BLHS chia ra
hai trương hợp là tội giao cấu với trẻ em và tội hiếp dâm trẻ em, xuất phát từ
những nhận thức khác nhau về hành vi của đối tượng phạm tội.
người trong Bộ luật hình sự Nhật Bản
Bộ luật hình sự Nhật Bản được ban hành ngày 01/10/1908 và đã được
sửa đổi, bổ sung một số lần, nhưng về cơ bản vẫn giữ cấu trúc như khi mới ban
hành. Đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người, BLHS
Nhật Bản quy định tại Chương 22: Các tội dâm ô, hiếp dâm và song hôn và
Chương 34: Các tội đối với danh dự.
Chương 22 BLHS Nhật Bản quy định về các tội dâm ô, hiếp dâm và song
hôn có một số tội phạm cụ thể về hành vi xâm phạm tình dục con người. Điều 176
quy định: “Người nào dùng vũ lực hoặc đe dọa để thực hiện hành vi quấy rối tình
dục đối với nam, nữ từ 13 tuổi trở lên thì bị....” Điều 176 quy định về tội
hiếp dâm như sau: “Người nào dùng vũ lực hoặc đe dọa để hiếp dâm phụ nữ
đủ 13 tuổi trở lên thì bị xem là tội hiếp dâm và bị phạt...” [22, tr.229].
Ngoài ra còn có một số quy định khác về các tội như dâm ô công khai,
phân phối sản phẩm dâm ô, và các điều luật quy định về tình tiết tăng nặng đối
với các hành vi hiếp dâm, cưỡng dâm...
Về TNHS đối với các tội về tình dục trong BLHS Nhật Bản, qua nghiên
cứu cho thấy mức hình phạt đối với các tội phạm này là tương đối
37

nghiêm khắc như tội cưỡng dâm có mức hình phạt từ 6 tháng đến 10 năm, tội
hiếp dâm có mức hình phạt đến 3 năm tù. Các quy định về khung tăng nặng
như hiếp dâm tập thể, hiếp dâm hoặc cưỡng dâm gây ra thương tích hoặc dẫn
đến chết người thì có mức hình phạt nghiêm khắc hơn.
Chương 34 BLHS Nhật Bản quy định về các tội phạm đối với danh dự
có một số tội phạm cụ thể như: Tội làm mất danh dự quy định tại Điều 230 như
sau: “Người nào công khai nêu rõ sự việc làm xúc phạm đến danh dự của người
khác, cho dù sự việc ấy có hoặc không có thì bị phạt...” Tội làm nhục quy định
tại Điều 231 như sau: “Người nào công khai làm nhục người khác dù không
nêu ra sự thật đi nữa thì bị....” [22, tr.176-177].
Về TNHS đối với hành vi làm mất danh dự (tương tự như tội vu khống
của Việt Nam) và hành vi làm nhục trong BLHS Nhật Bản cho thấy mức hình
phạt có thể là phạt tù, phạt tù cấm cố hoặc phạt tiền. Như vậy mức hình phạt
trong các tội phạm này là tương đối nhẹ. Phù hợp với tính chất, mức độ nguy
hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội này.
người trong Bộ luật hình sự Liên bang Nga
Bộ luật hình sự Liên bang Nga được Đuma Quốc gia Nga thông qua ngày
24/5/1996 và đã được sửa đổi, bổ sung nhiều lần. Các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người trong BLHS Liên bang Nga được quy định trong
Chương 17 các tội xâm phạm tự do, danh dự và nhân phẩm cá nhân và Chương
18 các tội xâm phạm tự do tình dục.
Chương 17 quy định về các tội xâm phạm tự do, danh dự và nhân phẩm
cá nhân. Trong đó có một số tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của cá nhân
như. Điều 129 quy định về tội vu khống: “Vu khống tức là lan truyền những
thông tin mà hiển nhiên là giả dối nhằm bôi nhọ danh dự, nhân phẩm hoặc làm
tổn hại đến thanh danh của người khác thì bị...” [73, tr.198] Tội làm
38

nhục người khác được quy định tại Điều 130 như sau: “Làm nhục người khác
tức là hạ thấp danh dự, nhân phẩm của người khác được thể hiện bằng hình
thức thô tục thì bị...” [73, tr.199].
Về TNHS đối với các tội phạm này thì theo quy định của BLHS Liên
bang Nga thì mức hình phạt đối với các tội phạm này ở mức độ ít nghiêm khắc,
thông thường là phạt tiền, lao động bắt buộc, lao động cải tạo hoặc phạt hạn
chế tự do.
Chương 18 quy định về các tội xâm phạm tự do tình dục, cụ thể: Điều
131 quy định tội hiếp dâm như sau: “Hiếp dâm tức là thực hiện hành vi giao
cấu có sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực đối với người bị hại hay đối
với những người khác hoặc lợi dụng tình trạng không thể chống đỡ của người
bị hại thì bị....” [73, tr.201].
Điều 132 quy định về tội cưỡng dâm như sau: “Đồng tính nam, đồng tính
nữ hoặc những hoạt động tình dục khác có sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng
vũ lực đối với nạn nhân hoặc đối với những người khác hoặc lợi dụng tình trạng
không thể chống đỡ của người bị hại thì bị...” [73, tr.203].
Điều 134 quy định về tội giao cấu và thực hiện các hoạt động tình dục
khác với người chưa đủ mười sáu tuổi như sau: “Giao cấu, đồng tính nam hoặc
đồng tính nữ do người từ đủ mười tám tuổi thực hiện với người khác đã biết là
chưa đủ mười sáu tuổi thì bị...” [73, tr.204].
Điều 135 quy định về tội dâm ô như sau: “Các hành động dâm ô không
sử dụng vũ lực do người đủ mười tám tuổi thực hiện với người đã biết rõ là
chưa đủ mười sáu tuổi thì bị...” [73, tr.205].
Qua nghiên cứu về các tội phạm xâm phạm tự do tình dục trong BLHS
Liên bang Nga ta thấy, về TNHS đối với các tội phạm là nghiêm khắc hơn so
với các tội phạm dâm phạm danh dự nhân phẩm khác. Mức hình phạt thường
là phạt tù ở mức độ nặng, đối với tội hiếp dâm hoặc cưỡng dâm có mức hình
phạt lên đến 20 năm.
39

Tuy nhiên, so sánh với BLHS Việt Nam thì BLHS Liên bang Nga có một
số điểm khác biệt cơ bản sau: Một là, không có quy định tách biệt tội hiếp dâm
trẻ em và cưỡng dâm trẻ em ra khỏi tội hiếp dâm và cưỡng dâm mà chỉ quy định
là tình tiết định khung tăng nặng trong điều luật; Hai là, có áp dụng TNHS đối
với cả các quan hệ tình dục đồng tính nam hoặc đồng tính nữ trong tội cưỡng
dâm, giao cấu hoặc thực hiện các hoạt động tình dục với người chưa đủ mười
sáu tuổi.
Qua nghiên cứu tại chương 1 của luận văn chúng tôi thấy rằng, các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong luật hình sự Việt Nam đóng
vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các quan hệ xã hội về danh dự, nhân phẩm
của con người và công dân. Với tính chất là các tội nằm trong chương XII của
BLHS các tội phạm này cùng xâm hại tới khách thể được bảo vệ là quan hệ xã
hội về nhân phẩm, danh dự của con người. Việc nghiên cứu của chương 1 cũng
làm rõ được lịch sử hình thành và phát triển của các quy định trong pháp luật
hình sự về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người. Đồng thời
nghiên cứu quy định về các tội phạm này trong pháp luật hình sự của các nước
Thuỵ Điển, Nhật Bản và Liên bang Nga cho thấy BLHS các nước quy định khá
đầy đủ và chặt chẽ với các điểm giống và khác nhau đã nêu. Việc học tập kinh
nghiệm của các quốc gia khác là điều cần thiết để các nhà làm luật Việt

Cơ sở lý luận về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ sở lý luận về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.docx

Similar to Cơ sở lý luận về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Cơ sở lý luận về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.docx