Bai 12 do cd ctc

1. ỨNG DỤNG SIÊU ÂM
CHIỀU DÀI CỔ TỬ CUNG
TRONG CHUYỂN DẠ SANH NON
BS. CKII. NGUYỄN THỊ KIM ANH
BV HÙNG VƢƠNG

2. Mở đầu
 Sanh non là một vấn đề quan trọng trên toàn
thế giới
 Sanh non không chỉ ảnh hưởng đến sức
khỏe từng cá thể mỗi gia đình mà còn gánh
nặng cho toàn xã hội
 Hằng năm trên thế giới có # 4 triệu trẻ sơ
sinh tử vong. Trong số đó 60 – 80% liên quan
đến sanh non

3.  Dự phòng sanh non là một yêu cầu cấp thiết
góp phần tích cực hạ thấp tỷ lệ bệnh tật và tử
vong sơ sinh
 Dự phòng thành công là nhờ phát hiện sớm
và chẩn đoán chính xác để giảm tải bệnh
viện và tránh dùng thuốc nhờ vào phương
tiện tầm soát và chẩn đoán mà đo chiều dài
CTC góp một phần quan trọng trong chẩn
đoán và điều trị
Mở đầu

4. Định nghĩa
 Sanh trước 37 tuần được định nghĩa là sanh
non

5. Phân loại
 Tùy theo tuổi thai sẽ được chia thành các
nhóm:
- Cực non (< 28 tuần) # 0.25% các thai kỳ
- Non (28– 30 tuần) # 0.25% các thai kỳ
- Trung bình (31-33 tuần) # 0,6% các thai kỳ
- Nhẹ (34-36 tuần) # 3% các thai kỳ

6. Tỷ lệ sanh non
 Không giảm trong suốt 50 năm qua
 Các nước đã phát triển, tỷ lệ này tiếp tục
tăng dù chúng ta đã hiểu rõ hơn các yếu tố
nguy cơ và cơ chế liên quan đến chuyển dạ
sanh non

8. Gánh nặng của sanh non
 Ảnh hưởng phát triển tâm sinh lý thể lực giác
quan
 Nhiễm trùng phổi mãn tính hoặc xuất huyết
não, nhũn não quanh não thất

9. Yếu tố nguy cơ
 Tiền sử sanh non
 Đa thai
 Tử cung bất thường, CTC ngắn
 Chảy máu âm đạo
 Dân tộc Mỹ gốc Phi
 Cân nặng trước khi mang thai thấp
 Mang thai trước tuổi 17 và sau tuổi 35

10.  Đời sống kinh tế xã hội thấp
 Căng thẳng khi mang thai
 Hút thuốc lá, lạm dụng thuốc
 Thiếu máu
Yếu tố nguy cơ

11. Làm sao để chẩn đoán sanh non?

12. Các dấu chỉ sinh học
 Biophysical (Cervical length by TVUS)
 Biochemical (Fetal fibronectin FFN)
 Cho phép bác sĩ:
 Xác định chính xác thai phụ có nguy cơ
 Có hướng can thiệp thích hợp
 Nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân

13.  Cho phép thai phụ:
 Tránh điều trị không cần thiết
 Tiết kiệm cho chi phí
 Duy trì được cuộc sống bản thân và gia đình
Các dấu chỉ sinh học

14. Tầm soát sanh non
 Có 02 chiến lược phát hiện nhóm phụ nữ có nguy cơ cao:
- Đo fibronectin ( chưa có giá trị giúp giảm tỉ lệ sanh non)
 Thai 22 – 24 tuần
 Fibronectin là một glucoprotein ngoại bào được sản
xuất bởi tế bào ối và tế bào nuôi
 Nằm giữa lớp màng ối và màng đệm
 Chức năng là một chất keo gắn kết thai và tử cung

16. ĐO FIBRONECTIN
 Fibronectin phát hiện trong chất tiết CTC –
AĐ
 Fibronectin cao trước 22 tuần, thấp ở 22- 24
tuần ( < 50ng/ml)
 Đo Fibronectin lúc 22- 24 tuần có giá trị trong
việc tiên đoán các thai kỳ có nguy cơ cao
sanh non tự nhiên

18. Đo chiều dài CTC qua siêu âm ngả
âm đạo
- Là phương pháp tốt nhất
- Tư thế sản phụ khoa
- Chỉ định tuổi thai từ 14 - 24 tuần
- Bàng quang trống

19. - Đầu dò được đặt vào AĐ và hướng về phía
cùng đồ trước cẩn thận tránh để áp lực lên
CTC vì có thể làm tăng chiều dài CTC giả
- Cắt mặt cắt dọc giữa và thấy đường echo
dày của lớp NM CTC  Cắt đúng mặt cắt
dọc giữa của CTC, tránh nhầm lẫn với đoạn
dưới của tử cung
Đo chiều dài CTC qua siêu âm
ngả âm đạo

22. Đo chiều dài CTC qua siêu âm
ngã âm đạo
- Đo khoảng cách từ vùng tam giác echo dày ở lỗ
ngoài và đỉnh chữ V ở lỗ trong
- Mỗi lần đo nên được thực hiện trong khoảng thời
gian 2-3 phút
- 1/100 các trường hợp chiều dài CTC có thể bị thay
đổi do tử cung co bóp, trong trường hợp này chiều
dài ngắn nhất đo được sẽ được chọn
- Nên đo lập lại vì 95% các trường hợp số đo của 2
lần bị thay đổi (cùng một người hay hai người khác
nhau) là 4mm hay ít hơn

23. Đo chiều dài CTC qua siêu âm
ngã bụng
- Không nhìn thấy CTC trong nhiều trường
hợp
- Đặc biệt khi CTC ngắn
- Bàng quang cần đầy nước tiểu mà điều này
sẽ làm cho CTC dài ra

24. Đo chiều dài CTC qua siêu âm
ngã hội âm
- CTC có thể được khám bằng cách đặt đầu
dò curvilinear dọc giữa hai môi lớn
- CTC có thể được nhìn thấy khi siêu âm vùng
hội âm và môi lớn trong khoảng 80% các
bệnh nhân và cách đo cũng tương tự như
ngã AĐ
- Khoảng 20% các trường hợp CTC không thể
nhìn thấy hoặc lỗ ngoài hay lỗ trong bị bóng
mờ che và không thể loại bỏ dù đã dịch
chuyển đầu dò dọc, bên

25. Đo chiều dài CTC: CTC cong
- CTC bị uốn cong khi đo chiều dài CTC vẫn
đo một đường thẳng nối từ lỗ trong ra lỗ
ngoài
- Cách đo này thì chiều dài CTC không thể
ngắn hơn so với đo dọc theo đường NM của
kênh CTC
- Phương pháp này không quan trọng vì CTC
ngắn thì luôn luôn là một đường thẳng

26. Đo chiều dài CTC: CTC dạng
phễu
- Khi lỗ trong mở trên siêu âm CTC sẽ có dạng
hình phễu ( biểu hiện của một quá trình CTC
ngắn lại)  kết quả sau cùng là sanh non
- Hầu hết các phụ nữ có CTC ngắn sẽ có lỗ
trong hình phễu
- Phụ nữ có CTC dài và hình phễu thì không
có nguy cơ sanh non

28. Ứng dụng
- Ứng dụng lâm sàng siêu âm chiều dài CTC
giúp trong những tình huống sau:
• Tiên đoán sanh non ở những sản phụ không có
triệu chứng
• Từ 14 - 24 tuần
• Sản phụ có tiền căn sanh non và có tử cung bất
thường như tử cung một sừng

29. • Đo chiều dài CTC nên được đo mỗi hai tuần
• Sản phụ không có tiền căn đo CTC ở 20-24 tuần
• Tiên đoán khả năng sanh trong vòng 7 ngày ở
các phụ nữ có đe dọa sanh non
• Đa ối ở quý 2 hoặc đầu quý 3 đo chiều dài CTC
giúp quyết định có dẫn lưu dịch ối
Ứng dụng

30. • Sanh mổ chủ động đo chiều dài CTC lúc 37 tuần
giúp quyết định có nên mổ lúc 37 – 38 tuần hay
chờ đến 39 – 41 tuần
• Khởi phát chuyển dạ đo chiều dài CTC trước khi
khởi phát sẽ giúp tiên đoán khoảng thời gian từ
khi chuyển dạ đến khi sanh, khả năng của sanh
ngã AĐ trong vòng 24 giờ và khả năng dự đoán
của sanh mổ
Ứng dụng

31. Ứng dụng
- Trong trường hợp thai quá ngày (41 tuần) đo
chiều dài CTC có thể tiên đoán được khả
năng dự đoán của khởi phát chuyển dạ tự
nhiên và sanh ngã AĐ trong vòng 10 ngày
sau đó

32. Ứng dụng
 Chọn thời điểm chấm dứt thai kỳ:
 Đo chiều dài CTC lúc 37 tuần giúp tiên đoán các
trường hợp khởi phát chuyển dạ tự nhiên và sanh
đủ ngày
 Ở thai phụ chiều dài CTC < 20 mm  95% có cơ
hội chuyển dạ sanh tự nhiên trước 40 tuần 
VMC mổ chủ động ở thời điểm 37 – 38 tuần
 Chiều dài CTC > 30 mm  95% cơ hội không
chuyển dạ sanh tự nhiên trước 40 tuần  VMC
trì hoãn đến 40 tuần để giảm tỷ lệ bệnh tật hô hấp
ở trẻ sơ sinh

33. Phân biệt giữa chuyển dạ thật
và giả
 Trước đây không có phương pháp nào giúp
chẩn đoán phân biệt giữa chuyển dạ thật và
giả:
 Điều trị quá tay
 Chi phí kinh tế do phải nhập viện
 Nguy cơ cho mẹ phải dùng thuốc giảm gò và cho
thai khi dùng thuốc steroid

34.  Hiện tại đo chiều dài CTC giúp phân biệt rõ
ràng: tỷ lệ sanh non trong vòng 7 ngày: đơn
thai 15 mm, song thai 25 mm
 Có mỗi liên quan giữa chiều dài CTC và tỷ lệ
Fibronectin vẫn còn đang bàn cãi
Phân biệt giữa chuyển dạ thật
và giả

35. Dự phòng sanh non
 Loại bỏ yếu tố nguy cơ ( là cơ sở để phòng
ngừa sanh non)
 Tiền sử sanh non:
 Khâu eo tử cung
 CTC ngắn < 25 mm
 Theo dõi siêu âm nhiều lần + progesterone
 Thuốc giảm gò
 Thuốc trưởng thành phổi

36.  Trường hợp đơn thai có tiền căn sanh non tỷ
lệ tái phát 25%, nên có điều trị progesterone
hoặc khâu CTC
 Trường hợp đơn thai không có tiền căn sanh
non nhưng CTC ngắn hơn 15 mm siêu âm
thường quy 20 – 24 tuần nguy cơ sanh non
trước 34 tuần rất cao và có thể giảm 45%
nếu có điều trị progesterone
Biện pháp dự phòng sanh non

37.  Pessary âm đạo:
 Đặt Pessary âm đạo ở sản phụ có CTC ngắn làm
giảm tỷ lệ sanh non
 Dụng cụ bằng silicone dẻo dùng nâng đỡ CTC và
thay đổi hướng CTC về phía xương cùng (đang
nghiên cứu)
Biện pháp dự phòng sanh non

39. Kết luận
 Sanh non vẫn còn là một trong những
nguyên nhân gây tử vong chu sinh cao
 Cần phải phân loại sớm những thai phụ có
nguy cơ để đánh giá và can thiệp
 Đo chiều dài kênh TC kết hợp với dấu chỉ
sinh học cải thiện hơn nữa việc tiên đoán
nguy cơ sanh non. Từ đó tránh được can
thiệp không cần thiết