Presenza das arañas na literatura

1. AS ARAÑAS NA
LITERATURA

2. Arañas, esa clase de artrópodos de pequeno esqueleto
invertebrado, estendido en articulados apéndices. Aínda que nos
atopamos fóra da súa cadea alimenticia, espertan en nós o instinto
de fuxir, de poñernos a salvo das súas glándulas inoculadoras de
veleno. Sabemos que tamén utilizan o seu veleno para defenderse;
e, moitas veces, as súas picaduras poden causar a morte.
Énchenos de espanto, si, pero tamén nos atraen.
Os movementos delicados e perfectos das súas patas, dos seus
palpos; a súa técnica de caza, capturando e envolvendo á súa
vítima. Onde remata o instinto de supervivencia, onde comeza o
goce —si é que existe— pola morte lenta da súa presa?
Non sempre se deixan ver, pero sabemos que están aí, cerca,
axexando.
Do mesmo xeito taciturno que se desprazan pola nosa casa, fóronse
introducindo na literatura. Así, furgando nos seus confíns, atopamos
que as historias de arañas remóntanse ao antigo Exipto, á deusa
Neith, unha fiadora que tecía destinos, máis coñecida como deusa
da guerra, da que os faraóns se autoproclamaron fillos. Neith era
adorada tamén como patroa da familia, da arte téxtil
-representábana cunha lanza de tecer na man- e pola súa misión de
velar os refugallos mortuorios, tras fusionarse con Isis.

3. Ovidio -poeta romano, 43 a.C.-17 d.C.- narra, na súa obra AS
METAMORFOSES, a historia da princesa Aracné.
Érase unha vez, unha princesa chamada Aracne, que tiña unha gran habilidade para o tecido e o
bordado. A nova doncela era moi admirada e a súa fama chegou a todas partes, tanto que ata as
ninfas do bosque acudiron para encomiar as súas creacións. Aracne, consciente do seu talento e,
quizais, pecando de presunción, afirmou que a súa mestría en tecer era superior á da mismísima
Atenea, deusa da sabedoría, da guerra e da artesanía. Isto definitivamente captou a atención dos
deuses, que non estaban dispostos a permitir que unha arrogancia semellante quedase impune,
especialmente vindo dun simple mortal. Atenea baixou á terra, visitou a Aracné baixo a forma dunha
anciá tecedora. A descarada rapariga non só non retirou as súas palabras senón que retou a Atenea a
unha competición para ver quen das dúas tecía o mellor tapiz.
-Fixéchelos ti? -Preguntou Atenea.
-Por suposto -respondeu a moza con gran altanería- Ninguén máis en Lida sería capaz de tecer
semellante tea. Eu son, sen dúbida, a mellor fiandeira.
-Oh, sorpréndeme -continuou falando a velliña-. Eu cría que semellantes teas soamente poderían saír
de mans da deusa Atenea.
-Por Deus, eu tezo infinitamente mellor que a deusa.
-Pero, rapaza, como se che ocorre dicir iso? Non sabes que os deuses castigan severamente a quen os
despreza?
-Eu non desprezo -cotinúo dicindo Aracne- limítome a dicir a verdade. Atenea ao meu lado é unha
mera aprendiz!
-Ai nena, nena! non enfades a Atenea, que o seu enfado pode traerche consecuencias terribles!
-Que se enfade! Que se ofenda! É máis, se eu tivese diante a Atenea retaríaa, agora
mesmo, a unha competición.

4. Aquelas palabras xa foron demasiado. De súpeto as engurras do rostro da anciá desapareceron, o seu
pelo volveuse escuro e os seus ollos recobraron o brillo da mocidade. Ante os ollos de Aracne estaba
unha fermosísima muller da que axiña adiviñou a identidade.
-Es Atenea, verdade?
-Por suposto que son Atenea. E agora que sabes a miña verdadeira identidade,
segues tendo a coraxe e a ousadía de proclamarte a mellor tecedora de Lida?
-Non te equivoques, non teño medo, Atenea -advertiulle Aracne-. Sigo pensando o mesmo e xa que
estás aquí, por que non competimos? Estou segura que a miña tea será moito mellor que a túa.
A competición converteuse en todo un acontecemento
ao que acudiron decenas de persoas para poder
presenciar o desafío. Tanto Aracne como Atenea
comezaron a mover as súas mans cunha habilidade e
rapidez asombrosa e ambas realizaron traballos
marabillosos. Atenea teceu un tapiz no que enxalzaba o
poder dos deuses. Pola contra a desafiante Aracne
decidiu bordar pasaxes onde os deuses non saían moi
ben parados, recalcando con iso a idea de que os
deuses non sempre tiñan porque ser superiores aos
homes.
Cando os lenzos estiveron acabados, ambos foron
comparados. E para sorpresa de Atenea non estaba tan
claro que o seu fose mellor. Iso, unido á maneira
irrespetuosa coa que Aracne tratara aos deuses, fixo
que a deusa Atenea montase en cólera.

5. Tintoretto, Atenea e Aracne, (1543)

6. Peter Paul Rubens, Minerva golpeando a Aracne (1636)

7. Tocou a fronte de Aracné, obrigándoa a sentirse humilde e culpable. Aracné
aforcouse e
Atenea tróuxoa de novo á vida como araña, para que puidese tecer eternamente.
-A túa falta foi moi grave. Mereces un castigo. A partir deste momento vivirás ti e
os teus descendentes colgados dun fío, iso si, facendo o que mellor sabes facer:
tecer.
Entón Atenea asperxeuna cos zumes de
Hécate e así caeron os seus cabelos, nariz
e boca. A súa cabeza reduciuse e tamén o
seu corpo. Adheríronselle dedos aos
costados e todo o demais converteuse en
ventre. De aí sacaba o fío e, xa convertida
en araña, dedicouse a tecer as súas teas.
Así foi como a bela e presuntuosa rapaza
se converteu nunha araña. A partir dese
día Aracne pasou o resto da súa vida
tecendo finísimas redes por todos os
recunchos de Lida, unha arte que pasou
aos seus descendentes que tiveron que
pagar o seu erro por ousar crerse ela
mellor que os deuses.

8. Esta historia atopámola no sexto libro das
Metamorfoses, a obra máis famosa do poeta
romano Ovidio (43 a.C. -17 d.C.). Metamorfose, do
grego “transformacións”, é un poema composto por
quince libros que narra a historia do mundo desde
o Caos (o estado primixenio do cosmos infinito de
onde xurdiron os deuses) ata a morte de Xulio
César, centrándose propiamente no fenómeno da
metamorfose. Considerada unha obra mestra da
Idade de Ouro da literatura latina, foi unha dos
libros clásicos máis lidos na Idade Media e no
Renacemento. De feito, o fenómeno da
metamorfose interesou a múltiples artistas
(pintores, escultores, poetas e outros); en
particular, moitos se centraron no mito de Aracne,
cuxos orixes se remontan ao Antigo Exipto, onde a
araña estaba relacionada coa deusa Neith, fiadora
e tecedora de destinos.
Sen afastarnos da península italiana, a lenda da
nova doncela convertida en araña aparece tamén
noutra imprescindible obra mestra da literatura: A
Divina Comedia de Dante Alighieri (1265-1321). O
mito atópase no Canto XII do Purgatorio, como
exemplo da arrogancia humana castigada polos
deuses.

10. Carlos Terrés

16. As arañas forman parte do mundo literario do escritor británico
J. R. R. TOLKIEN, que cando comezaba a andar, foi picado
por unha tarántula no xardín da súa casa en Bloemfontein
(Sudáfrica), un evento que algúns aseguran ten paralelos nas
súas historias,10 a pesar de que Tolkien admitiu non ter
ningún recordo do accidente nin medo ás arañas de adulto.
Sen unha identidade marcada, Tolkien xa utiliza as arañas na
novela O hobbit. Nela, unhas arañas xigantes infestan un
gran bosque chamado o Bosque Negro e atacan aos principais
personaxes da historia, capturando a varios deles. Na novela
O Señor dos Aneis, Elaraña é un dos antagonistas;
posteriormente na súa obra póstuma O Silmarillion deu a
coñecer a orixe da liñaxe das arañas xigantes con Ungoliant
como a primeira destas criaturas.

17. Non se afastaran máis que uns pasos cando desde atrás lles chegou un son, terrible e
arrepiante no tenso silencio: un ruído burbulleante, gorgolexante e un longo asubío
velenoso. Deron media volta, pero non podían ver ren. Permaneceron quietos coma pedras,
coa mirada fixa, agardando non sabían o que... O asubío burbullante aproximouse, e oíuse
un estalo como dalgunha cousa grande e articulada que se movese na escuridade con lenta
determinación. Precedíaa un horrible fedor...
Lentamente a súa man foi ata o peito, e levantou lentamente o Frasco de Galadriel... A
escuridade retrocedeu ao seu redor... Frodo sentiu que unha gran maldade se abatía sobre
el, e que uns ollos mortais o contemplaban. Non moi lonxe de alí advertiu uns ollos cada vez
máis visibles... Eran uns ollos monstruosos e abominables, bestiais e, aínda así cheos de
determinación e detestable deleite, recreándose ao contemplar a súa presa, acurralada e
sen posibilidade de escapar.
Frodo e Sam, horrorizados, comezaron a recuar lentamente, hipnotizados pola pavorosa
mirada daqueles sinistros ollos; pero conforme recuaban, os ollos avanzaban... de súpeto os
dous deron a volta e fuxiron xuntos... Frodo mirou para atrás e viu aterrado que os ollos
tamén botaran a correr e ían dando saltos detrás deles...
Chegou entón ao seu encontro unha corrente de aire, frío e lixeiro. Tiñan por fin diante deles
a abertura do extremo do túnel. Bafexando, desexosos de verse libres daquel teito,
precipitáronse para diante; e logo, abraiados, cambalearon e caeron para atrás. A saída
estaba bloqueada por algunha barreira, pero non de pedra; parecía branda e lixeiramente
flexible, e aínda así era forte e impenetrable; o aire filtrábase por ela, pero nin sequera
entraba un raio de luz. Cargaron unha vez máis e foron repelidos... Unha vasta tea ocupaba
toda a sección do túnel, coma se fose a arañeira dunha enorme araña, pero máis mesta e
moito meirande, e cada fío era groso como un adival.

18. Sam riu sarcasticamente.
-Unha arañeira! –dixo- Non é nada máis ca iso? Unha arañeira! Pero vaia araña! Vamos a por
ela!
Botouse a ela furiosamente coa súa espada, pero o fío que golpeou non partiu. Cedeu un
pouco e logo volveu ao sitio como unha corda de arco tensa, desviando a folla e lanzando
para arriba a espada e o brazo...
Vivía alí desde tempos inmemoriais unha malvada criatura con forma de araña, a mesma que
antano habitara na Terra dos Elfos... Ningunha lenda conta como chegou Elaraña alí, fuxindo
da ruína, pois poucas son as lendas dos Anos Escuros que chegaron a nós. Pero aínda
estaba alí... e non servía a ninguén máis que a si mesma, bebendo sangue élfico e humano,
gorda e inchada co interminable rumiar dos seus festíns, tecendo teas de sombra, pois todas
as criaturas viventes servíanlle de alimento, e o seu vómito era a escuridade. A súa
descendencia, bastardos dos miserables machos da súa propia proxenie, que ela mesma
mataba, espalláronse de val en val, desde as Ephel Dúath ata os outeiros do leste, ata Dol
Guldur e as fortalezas do Bosque Escuro. Pero ningunha podía rivalizar con ela, Elaraña a
Grande, a derradeira filla de Ungoliant, para tormento do desgraciado mundo.
Un pouco máis adiante e á súa esquerda viu de súpeto, xurdindo dun negro burato de
sombras ao pé do risco, a forma máis horrenda que nunca vira, máis horrible có horror do peor
pesadelo. Parecíase sobre todo a unha araña, pero era máis enorme cós grandes animais
depredadores, e tamén máis terrible ca eles polos malignos propósitos que se lían nos seus
ollos sen remorsos. Eses mesmos ollos que el crera vencidos e derrotados estaban alí de
novo, acesos cunha luz perversa, agrupados na súa cabeza estirada. Tiña grandes cornos, e
detrás do seu pescozo curto e peduncular aparecía o corpo enorme e inchado, un vasto saco
inflamado que lle colgaba e lle abaneaba entre as patas; era unha grande mole negra,
salpicada de manchas lívidas, pero por debaixo do ventre era pálido e luminoso e exhalaba un
cheiro repulsivo. Tiña as patas curvadas, con grandes articulacións nodosas, moi

19. por riba do lombo, e pelos hisurtos como espiñas de aceiro, e cada pata acababa nunha
gadoupa.
Así que deu pasado pola saída superior do seu tobo, comprimindo o seu corpo fofo e as patas
dobradas, moveuse con terrible velocidade, ora correndo con aquelas patas renxentes, ora
choutando repentinamente... Corría veloz pero Elaraña era máis veloz; nuns poucos saltos
alcanzaríao.
Frodo xacía no chan coa cara para arriba, e o monstro estaba inclinado sobre el... envolto en
cordas desde os tornecelos ata os ombreiros, o monstro intentaba levalo coas súas grandes
patas dianteiras, erguéndoo por un lado e arrastrándoo o outro... Como se o pequeno berro de
Sam a interrompese no seu delicioso soño, Elaraña volveu lentamente a terrible maldade da
súa mirada sobre el. Pero antes de que se decatase... a brillante espada golpeouna nunha pata
e arrincoulle a gadoupa. Sam soltou para o interior dos arcos das súas patas, e levantando
rapidamente a outra man atacoulle os ollos agrupados na cabeza inclinada. Un dos enormes
ollos apagouse.
Agora aquela miserable criatura estaba xusto debaixo dela, polo momento fóra do alcance do
seu aguillón e das súas gadoupas. O seu enorme ventre cubríao coa súa luz pútrida, e o seu
fedor case fixo que se desmaiase. A furia de Sam aínda lle permitiu descargar un golpe máis, e
antes de que ela se deixase caer enriba del, asfixiándoo a el e ao seu pequeno arrebato de
coraxe, cravoulle a brillante folla élfica con desesperada forza.
Pero Elaraña non era como os dragóns, e non tiña máis puntos débiles que os ollos. Tiña o seu
secular pelello cheo de protuberancias e esburacado pola podremia, pero o interior estaba
protexido por varias capas de horrendas excrecencias. A folla abriulle unha terrible tallada, pero
aqueles inmundos pegamentos non podían ser atravesados pola forza de ningún home...
Cedeu tralo golpe, e logo levantou o gran saco do seu ventre por riba da cabeza de Sam. Da
ferida abrollaba veleno escumexante. Entón separou as patas e deixou caer de novo a súa
enorme mole sobre el. Pero demasiado axiña pois Sam aínda estaba de pé, e soltando a súa

20. propia espada colleu coas dúas mans a folla élfica coa punta para arriba e dirixiuna a aquel
espantoso teito; e así Elaraña, coa tremenda forza da súa propia e cruel vontade, cun impulso
maior có da man de calquera guerreiro, lanzouse ela mesma sobre a aguda punta, que se
cravaba máis e máis... Elaraña nunca coñecera , nin soñara coñecer, unha dor semellante en
toda a súa longa existencia de maldades... Percorreuna un estremecemento. Levantouse de
novo, afastándose da dor, e meteu as patas trémulas debaixo do corpo para dar un convulso
salto para atrás... caíalle da boca un fío de veleno, e un líquido verde supuráballe por debaixo
do ollo ferido. Alí estaba aniñada, co ventre latexante esboroado polo chan, os grandes arcos
das súas patas a tremer, mentres se preparaba para dar outro salto...esta vez para esmagar e
cravar o ferrete ata a morte. Agora non ía dar unha pequena picadura para acalmar a loita da
súa cea; esta vez ía matar e esnaquizar.
Mentres o propio Sam estaba aniñado ollándoa, vendo a súa morte nos ollos dela, ocorréuselle
unha idea. Como se llo dixese algunha voz remota, apalpou o peito coa man esquerda e atopou
o que buscaba...o Frasco de Galadriel...
Como se o indómito espírito de Sam reforzase o seu poder, o vidro brillou de súpeto como un
facho branco na súa man. Lampexou como unha estrela que saltando desde o firmamento racha
o aire escuro cunha luz ofuscadora. Ningún terror semellante saído do ceo ardera diante da cara
de Elaraña antes. Os seus raios penetraron na súa cabeza ferida causándolle unha dor
insoportable, e unha terrible infección de luz estendeuse de ollo a ollo. Caeu para atrás
estrapuxando coas patas dianteiras, coa vista anulada por uns relampos interiores, coa mente
en agonía. Logo, virando a cabeza mutilada, rodou para un lado e comezou a arrastrarse,
gadoupa tras gadoupa, cara á abertura do escuro risco. Sam avanzou. Abaneaba coma se
estivese bébedo, pero seguía avanzando. E Elaraña, finalmente domada, humillada pola
derrota, tremía e estarrecía mentre tentaba fuxir del. Chegou ao burato e, encolléndose,
meteuse dentro deixando un rastro de lama verde-amarelada xusto cando Sam lle asestaba o
último golpe nas patas que se arrastraban.
O señor dos aneis II. As dúas torres. J.R.R.Tolkien. Ed. Xerais. Colección Fóra de Xogo.

25. atopamos arañas no relato de H.G. Wells
O VAL DAS ARAÑAS

26. Agarrou con forza as rendas do seu cabalo que se empinaba e buscou entre a
herba. Un fío longo e pegañento cruzou a súa cara, unha cinta gris enrolóuselle
sobre o brazo que suxeitaba a brida e algo pesado, activo, con moitas patas
empezou a baixarlle pola caluga. Esperaba descubrir unha daquelas masas
grises, ancoradas como estaban encima
del con aqueles fíos e cintas axitando as súas extremidades como se axita unha
vela cando un barco dá un bordo; pero sen ningún ruído.
Tivo a impresión de ver moitos ollos, unha densa multitude de corpos repoludos e
longas extremidades con moitas articulacións, que se arrastraban coas súas
cordas de amarre para levar aquela cousa debaixo del.
Durante un intre estivo a mirar atentamente e controlando o seu empinado cabalo
co instinto que dan os moitos anos de manexar cabalos. Entón a folla dunha
espada golpeou de plano sobre as súas costas e un aceiro relampou sobre a súa
cabeza atravesando a folla de arañeira que avanzaba; a masa elevouse
suavemente e continuou serena cara adiante.
-Arañas! -gritou a voz do home delgado-. Esas cousas están repletas de arañas
enormes! Mire, meu amo!
Fragmento de O val das arañas, H.G.Wells

27. Tamén atopamos arácnidos alieníxenas en TUMITHAK DOS
CORREDORES, de Charles R. Tanner
Tumithak retrocedeu precipitadamente; logo, cando a súa curiosidade puido
máis que a súa cautela, atreveuse a mirar de novo cara á rotonda. Por
primeira vez en máis de cen anos, un home de Loor vía un shelk! A súa
alzada era como dun metro vinte, e en efecto parecían arácnidos, como
relataba a tradición. Vistos de preto, con todo, advertíase que o parecido
era só superficial. Aqueles seres non eran peludos, e tiñan dez patas en
lugar das oito que posúe un verdadeiro arácnido. As patas eran longas, con
tres articulacións, e ao extremo de cada unha víase unha garra curta e
rudimentaria, moi semellante a unha uña. Ditas patas distribuíanse cinco a
cada lado, e uníanse co corpo entre a cabeza e o abdome. Este era moi
parecido ao dunha avespa e aproximadamente do mesmo tamaño que a
cabeza, que, por certo, era o máis sorprendente daqueles seres. En efecto,
era unha cabeza humana: os mesmos ollos, a mesma fronte ancha, unha
boca de beizos apertados e delgados, e o queixo daban á cabeza dos
shelks unha sorprendente expresión humana. Só faltaban o nariz e o cabelo
para que o rostro fose enteiramente o dun home.

28. ABISMO NO CEO,
de Vernor Vinge
Cara ao ano 10.000, a civilización
humana escindiuse en dous grandes
grupos: a cultura nómade dos
innovadores comerciantes Qeng Ho,
enfrontada á ruda civilización dos
Emerxentes, unha tiránica sociedade
baseada na tecnoloxía da escravitude
das mentes. O enfrontamento terá lugar
ante a misteriosa estrela OnOff fronte á
perspectiva de grandes riquezas que
promete o futuro comercio coa primeira
civilización alieníxena atopada polos
seres humanos: as Arañas, que
sobreviven nun planeta cuxo sol se
apaga e volve acenderse con rigorosa
periodicidade.

29. Así mesmo, un relato de Graham Joyce leva por título
MORDEDURAS DE ARAÑA.
Título: Mordeduras de araña
Título original: Spiderbite
Autor: Graham
Joyce
Editorial:
Ediciones SM
A acción ten lugar no futuro. Todo
o mundo sabe que atopar unha
araña na Rede quere dicir que
estás a piques de entrar en
lugares prohibidos, é un punto de
aviso de que un se achega onde
non debería.
Estas arañas asustan, ou mesmo poden morder levemente. Pero o que xa non é
normal é que o seu mordedura cause unha grave enfermidade, como en
Mordeduras de araña, de Graham Joyce. Os TecnoRatas, coa axuda de Ariadna,
unha sagaz redpoli, descubrirán o porqué deste estraño suceso.

30. Outra variante do tópico, tamén bastante
frecuente, é a correspondente ás arañas
mecánicas, ou artificiais, como
contrapartida aos robots antropomorfos;
curiosamente, moitos dos robots reais que
se deseñan hoxe en día teñen forma
insectoide, ou aracnoide, dado que esta lle
permite un mellor desprazamento por
terreos escabrosos que aos seus
homólogos bípedos ou provistos de rodas.
Dentro deste apartado, poderíase citar a
novela de Charles Sheffield A ARAÑEIRA
ENTRE OS MUNDOS, onde os diferentes
planetas están unidos entre si por unha
tupida rede de conducións tecidas por uns
xigantescos robots aracnoides.
.
Dentro xa da ciencia ficción española, convén lembrar ás tarántulas robot
descritas por Pascual Enguídanos na súa SAGA DOS AZNAR, onde son
utilizadas como armas de guerra.

31. Outros autores tamén utilizaron
posteriormente as arañas como
personaxes, como na novela
para nenos Charlotte' s Web (A
arañeira de Carlota, 1952), de E.
B. White
e o libro Harry Potter e a Cámara
dos Segredos, de J. K. Rowling,
no que aparece a araña Aragog e
os seus fillos na Fraga Prohibida.

32. Na novela de terror de Stephen King, It, levada recentemente ao cine, o
personaxe principal (un monstro alieníxena que cambia de forma chamado
Pennywise), transfórmase nunha xigantesca araña case ao final do libro.

34. Teresa Moure
Teresa Moure é Professora de Linguística Geral na Universidade de Santiago de Compostela.
Ocupa parte do seu tempo no ativismo em diferentes contornos políticos. Na sua obra literária
cultiva todos os géneros: poesia, narrativa, teatro, ensaio e artigo jornalístico e tem sido
traduzida a diferentes línguas.
Ganhou o Premio Lueiro Rey 2004 e o Premio Arcebispo San Clemente com A xeira das
árbores (Sotelo Blanco, 2004), o Premio Ramón Piñeiro de Ensaio duas vezes, em 2004 con
Outro idioma é posible (Galaxia, 2005) e no 2011 com Queer-emos un mundo novo (Galaxia,
2012), o Premio Xerais de novela 2005 e Premio Aelg 2006 de Narrativa por Herba moura
(Xerais, 2005), o Premio Rafael Dieste 2007 e o Premio María Casares 2009 com Unha
primavera para Aldara.
No ano 2013 anúncia num artigo jornalísitico a sua intenção de continuar a escrever a sua obra
na norma ortográfica aceite internacionalmente para os países lusófonos, o Acordo Ortográfico.
As suas últimas publicações nessa norma são em poesia Eu violei o lobo feroz (Através, 2013),
o ensaio Politicamente incorreta (Através, 2014) e os romances Uma mãe tão punk (Chiado,
2014) e Ostrácia (Através, 2015).

35. 1. Sobre nós as aranhas
...
As biografías de Espinoza insistem em que o filósofo gostava de observar, nas horas de
descanso do seu trabalho de polidor de lentes, como se comportavam as aranhas. Atirava uma
mosca para alguma aranheira num canto do seu quarto e estudava os movimentos da vítima e
da depredadora…
A paixão que me aprisionara tanto tempo num desassossego inexplicável arriscava o futuro
naquele jogo, como nas lutas entre moscas e aranhas…
Sou uma aranha que está a ser minuciosamente observada e, por isso mesmo, o ventre manda
sobre o cérebro.
... As aranhas são animais controladores, fechadas no seu próprio território, insociáveis, embora
as aparências. O observador que se aplicar a estudá-las verá que tecem uma rede para unir
tudo, como ativistas de corpúsculos marxistas. É inútil tentar com elas a tenra mensagem da
democracia. Por muito que procurem apresentar-nos como seres repugnantes, como animais
sanguinários que devoram moscas, somos formosas. Construímos obras de arte efémeras, as
aranheiras, transparentes e delicadas. Somos artistas da transparência e da disciplina. Não nos
concerne o discurso da horizontalidade tão em moda: as aranhas não assistimos a assembleias.
Não acreditamos no ruído. Sabemos que ser aranha é um destino, um fado, que nos torna
depredadoras ou depredadas. É por isso que nunca foram vistas três ou quatro aranhas a
partilharem um espaço; nem saberíamos como agir num triângulo. Cada uma tem a sua própria
missão: a revolução depende de que cada aranha no seu recanto faça uma rede perfeita. Não
nos permitimos erros. De pura perfeição, quando amamos, entregamo-nos ao orgasmo múltiplo,
tão intensas e exageradas.
Como todas as revolucionarias, as aranhas não temos boa fama.
OSTRACIA, Teresa Moure

36. Esta obra de Xohan Casal reúne
relatos de escasa complexidade
estrutural, expresións de sentimentos
ou sensacións case sempre
opresivas cun final aberto. A maioría
están focalizados desde a 3ª persoa
e só tres desde a primeira, aínda que
o uso que fai desa persoa é moi
próximo ao interior dos personaxes. A
anguria e o illamento a que se ven
sometidos os personaxes dos relatos
son asociados a unha serie de
imaxes que configuran un universo
simbólico que nos remite aos delirios
do autor. Así en "A volta" é unha
araña a que nunha descrición intensa
e desacougante envolve coas súas
patas o protagonista paralizado. Non
podemos evitar relacionarmos este
texto co relato de Kafka na
Metamorfose ,aínda que, como afirma
Reimundo Patiño, o noso autor nunca
chegou a ler o checo.

37. A ARAÑA TECE
NOS MILLEIRAIS CON MOITA MAÑA,
PUNTOS DE PRATA TECÍA A ARAÑA.
TEA DE PRATA CON NÓS MOI ROXOS...
UNS, APERTADOS E OS OUTROS FROUXOS.
DE NOITE E DÍA CRECE A MARAÑA,
UN LONGO ENCAIXE TECEU A ARAÑA.
NOS MILLEIRAIS CON MOITA MAÑA,
PUNTOS DE PRATA TECEU A ARAÑA.
Anisia Miranda “Cantarolas”

39. «Poemas birollos para ler cos ollos», de Fran Alonso
(Xerais, 2016) é un libro de poesía infantil que parte dunha
concepción lúdica, divertida e transgresora da poesía.

43. "Teia de aranha"
Teci durante a noite a teia astuciosa
Dum poema.
Armei o laço ao sol que há-de nascer.
Rede frágil de versos,
É nela que o meu sono se futura
Eterno e natural,
Embalado na própria sepultura.
Vens ou não vens agora, astro real,
Doirar os fios desta baba impura?
Miguel Torga

45. Foi então que farejando* o mundo que é comível, saiu de trás de um quadro uma aranha. Não
uma aranha, mas me parecia "a" aranha. Andando pela sua teia invisível, parecia transladar-
se maciamente * no ar. Ela queria a esperança. Mas nós também queríamos e, oh! Deus,
queríamos menos que comê-la. Meu filho foi buscar a vassoura. Eu disse fracamente,
confusa, sem saber se chegara infelizmente a hora certa de perder a esperança:
- É que não se mata aranha, me disseram que traz sorte...
- Mas ela vai esmigalhar a esperança! respondeu o menino com ferocidade.
- Preciso falar com a empregada para limpar atrás dos quadros - falei sentindo a frase
deslocada e ouvindo o certo cansaço que havia na minha voz. Depois devaneei um pouco de
como eu seria sucinta e misteriosa com a empregada: eu lhe diria apenas: você faz o favor de
facilitar o caminho da esperança.
O menino, morta a aranha, fez um trocadilho, com o inseto e a nossa esperança. Meu outro
filho, que estava vendo televisão, ouviu e riu de prazer. Não havia dúvida: a esperança
pousara em casa, alma e corpo.
Mas como é bonito o inseto: mais pousa que vive, é um esqueletinho verde, e tem uma forma
tão delicada que isso explica por que eu, que gosto de pegar nas coisas, nunca tentei pegá-la.
Uma vez, aliás, agora é que me lembro, uma esperança bem menor que esta, pousara no
meu braço. Não senti nada, de tão leve que era, foi só visualmente que tomei consciência de
sua presença. Encabulei com a delicadeza. Eu não mexia o braço e pensei: "e essa agora?
que devo fazer?" Em verdade nada fiz. Fiquei extremamente quieta como se uma flor tivesse
nascido em mim. Depois não me lembro mais o que aconteceu. E, acho que não aconteceu
nada.
Clarice Lispector, “Uma Esperança”
farejar: osmar, cheirar rastrexando
maciamente: suavemente
deslocada: descolocada
trocadilho: xogo de palabras
pegá-la: collela
encabular: sentirse apoucada, encollida

46. Qualquer uma coisa vai acontecer! Era
suspeita que ela bem sabia.
Confirmou-se quando as duas, mulher e
aranha, se olharam de frente. E se entregaram
em fundo entendimento, trocando muda
conversa de mães. A velha sentiu: o bicho
pedia-lhe que ficasse quieta, tão quieta que
qualquer coisa pudesse acontecer. Então ela se
fez exacta, intranseunte. As moscas, no
sobrevôo das feridas, estranharam nem serem
sacudidas.
....Encontraram a velha em estado de
retrato, ao dispor da poeira. Em todo o
seu redor, envolvente, uma espessa teia.
Era como um cacimbo, a memória de
uma fumaragem.
Mia Couto, “A velha e a aranha”

47. Feche os olhos. Respire fundo, lentamente, solte o ar… Produza
mentalmente uma teia de aranha, cheia de gotinhas de orvalho, todas com
o brilho da aurora, como pequeninos diamantes, na beira de uma bucólica
estradinha rural, fechada de arbustos úmidos, presa precariamente – e
sabiamente para os bichinhos voadores da noite de lua cheia, farto acepipe
– entre a cerca de arame e um remoto e fino galhinho vegetal, numa
manhã de pura neblina e fantasia; pedacinho de felicidade…
(Uma resposta a Excertos da “Poesia Completa” de Manoel de Barros )
Manoel Wenceslau Leite de Barros (Cuiabá, 19 de dezembro de 1916— Campo Grande, 13 de novembro de 2014)
foi um poeta brasileiro do século XX, pertencente, cronologicamente à Geração de 45, mas formalmente ao pós-
Modernismo brasileiro, se situando mais próximo das vanguardas europeias do início do século e da Poesia Pau-
Brasil e da Antropofagia de Oswald de Andrade. Com 13 anos, ele se mudou para Campo Grande (MS), onde viveu
pelo resto da sua vida. Recebeu vários prêmios literários, entre eles, dois Prêmios Jabutis e foi membro da
Academia Sul-Mato-Grossense de Letras. É o mais aclamado poeta brasileiro da contemporaneidade nos meios
literários. Enquanto ainda escrevia, Carlos Drummond de Andrade recusou o epíteto de maior poeta vivo do Brasil
em favor de Manoel de Barros. Sua obra mais conhecida é o "Livro sobre Nada" de 1996.

48. “O dom de esculpir o orvalho só encontrei na aranha.”
Manoel de Barros

49. Antônio Emílio Leite Couto, mais conhecido por Mia Couto, nasceu em 5 de Julho
de 1955 na cidade da Beira em Moçambique. É filho de uma família de emigrantes
portugueses. Atualmente é o autor moçambicano mais traduzido e divulgado no
exterior e um dos autores estrangeiros mais vendidos em Portugal. As suas obras
são traduzidas e publicadas em 24 países. Várias das suas obras têm sido
adaptadas ao teatro e cinema. Tem recebido vários prêmios nacionais e
internacionais, por vários dos seus livros e pelo conjunto da sua obra literária.

50. "Que marabillosa ocupación cortarlle unha pata a unha araña, pola nun sobre, escribir Señor
Ministro de Relacións Exteriores, agregar a dirección, baixar a saltos a escaleira, despachar a
carta no correo da esquina". Julio Cortázar
É o principio de Marabillosas ocupacións, un dos textos máis célebres dun dos máis célebres
libros de Julio Cortázar: Historias de cronopios e de famas, 1962.
Maravillosas ocupaciones
Qué maravillosa ocupación cortarle la pata a una araña, ponerla en un sobre,
escribir Señor Ministro de Relaciones Exteriores, agregar la dirección, bajar a saltos
la escalera, despachar la carta en el correo de la esquina. Qué maravillosa
ocupación ir andando por el bulevar Arago contando los árboles, y cada cinco
castaños detenerse un momento sobre un solo pie y esperar que alguien mire, y
entonces soltar un grito seco y breve, girar como una peonza, con los brazos bien
abiertos, idéntico al ave cakuy que se duele en los árboles del norte argentino. Qué
maravillosa ocupación entrar en un café y pedir azúcar, otra vez azúcar, tres o
cuatro veces azúcar, e ir formando un montón en el centro de la mesa, mientras
crece la ira en los mostradores y debajo de los delantales blancos, y exactamente
en medio del montón de azúcar escupir suavemente, y seguir el descenso del
pequeño glaciar de saliva, oír el ruido de piedras rotas que lo acompaña y que nace
en las gargantas contraídas de cinco parroquianos y del patrón, hombre honesto a
sus horas. Qué maravillosa ocupación tomar el ómnibus, bajarse delante del
Ministerio, abrirse paso a golpes de sobres con sellos, dejar atrás al último
secretario y entrar, firme y serio, en el gran despacho de espejos, exactamente en
el momento en que un ujier vestido de azul entrega al Ministro una carta, y verlo
abrir el sobre con una plegadera de origen histórico, meter dos dedos delicados y
retirar la pata de araña, quedarse mirándola, y entonces imitar el zumbido de una
mosca y ver cómo el Ministro palidece, quiere tirar la pata pero no puede, está
atrapado por la pata, y darle la espalda y salir, silbando, anunciando en los pasillos
la renuncia del Ministro, y saber que al día siguiente entrarán las tropas enemigas y
todo se irá al diablo y será un jueves de un mes impar de un año bisiesto.
Julio Cortázar