Pego ka tikologo ya papadi ya Podilane Mankga ka lehlakoreng la lefelo

1. AFT 121
Tikologo : Podilane Mankga
(Lehlakoreng la Lefelo)

2. DIKGABO
1. ITUMELENG MHLOZANE
2. THANDAZO SEDIBANA
3. FAITH SIKHWENI
4. EMMELDA MAKHUBELA
5. MALEKA MONYELA
6. NHLAWULEKO MATHOSI
This Photo by Unknown Author is licensed
under CC BY

3. Tikologo ke eng?
• Serudu (1990:83) o hlaloša tikologo ka gore ke lefelo leo ditiragalo tša
kanegelo di diragalago go lona. Ka go realo go ka thwe Go na le mehuta e
mebedi ya tikologo, e lego tikologo ya sebjalebjale le ya segologolo. Yona
mehuta ye e laolwa ke diteng tša sengwalo. Mohola wa tikologo ke go
tšwetša pele morero wa padi le go laetša tšwetšopele ya baaneng re
lebeletše tšhwantšho ya baanegwa.
• Gomme Potter (1967:27)O tšwetša pele tlhalošo ye ge a re tikologo e
amane le nako le lefelo la ditiragalo, ka go realo, tikologo e ka hlalošwa go
ya ka lehlakore la nako le lehlakore la lefelo.
• Tikologo ge e hlaloswa bjalo ka karolwana ya diteng go boletšwe ge e na
Ie dielemente tse pedi, e lego nako Ie lefelo

4. • Tikologong ya segologolo diteng di lebane le ditaba tša segologolo tšeo di
diregago mafelong a bogologolo ka nako ya bogologolo. Ditaba tšeo di
lebane le bogoši, go ahlola melato kgorong le dintwa tša marumo.
Tikologo ya sebjalebjale ka gare ga sengwalo, go šupša gore diteng tša
sengwalo seo di lebane le ditaba tša sebjalebjale tšeo di hwetšwago
mafelong a sebjalebjale, nakong ya sebjalebjale. Go ka bolelwa ka mafelo
a go swana le ditoropong, dikoloi le tše dingwe.

5. - Maggraff(1994:64) o hlaloša lefelo e le fao
baanegwa ba phelago ba ditiragalo tša bona
gona goba moo ditiragalo di diragalago gona.
- Le Groenewald(1993:10) yena o hlaloša
kgopolo ya lefelo ka gore ke mo ditiragalo di
diragalago gona bjalo ka mafelo aitjego,
naga, meets bj.bj.
LEFELO

6. • Maggraff(1994:64) o tlaleletša kgopolo ye ka gore Lefelo ke
elemente ya bone, ke fao baanegwa ba phelago gona le moo
ditiragalo di diragalago gona.
•
• Mojalefa(1997:25) o tlaleletša gape ka gore elemente ya felo e
arotšwe ka dikarolo tše pedi e lego lefolo le itšego le lefelo la
ditiragalo.

7. Go tlo lemogwa gore lefeIo la thulaganyo Ie fapana Ie Ia diteng. Ge a
hlaloša phapano 48 yeo Groenewald (1993:10-20) o re lefelo la diteng ke
mo tiragalo e diregago gona bjalo ka motse wo o itšego, mola lefelo la
thulaganyo Ie fiwa mošomo, Ie ka swantsha atmosfere goba moya. Ke ka
faa Mojalefa (1995(a):9) a tiišetšago phapano yeo ka gore mafelo a diteng a
Iaetša histori mola a thulaganyo a fetoga diswantšho. Ke gore a lebantšhwa
Ie moko wa ditaba gore a fetoge diswantšho, mohlala, sethokgwa se ka
emela bobe mola ntlo e ka emela botse. Maila (1997:105) o ruma kgopolo
ye ka gore mafelo a thulaganyo ke mafelo a diswantšho ao a swantšhago
ditiragalo tšeo di diregago go ona: e ka ba a ditiro tse mpe goba tse botse.
Ka go realo mafelo a emela ditiragalo tšeo di itsego ge a tswelela mo
sengwalong.

8. LEFELO LE ITŠEGO
• Go ya ka Mojalefa(1995:26) lefelo le itšego ke lefelo leo
mongwadi a sa a nepišago, ka go se tšweletše / bolele maina a
ona mohlala e ka ba nokeng, lešokeng bj.bj. Ke lefelo leo motho
akase tsebego gore ditiragalo di diragala mo kae.

9. MEHLALA YA MAFELO A ITŠEGO
• “mantšibua, ka moraleng” (letl 2)
• “ gape Patla šole o bolawa ke sello ka kua ntlong” (letl 4)
• “ ke mosegare Podilane o dutši bolaong bja balwetši ka bookelong”
(letl 5)
• “ ke be ke beilwe ka phapošing ke noši” (letl 6)
• “ Sadiki, ga o tsebe gore mma le papa ba ka dioteng dife” (letl 6)
• “ ere kenna ramatswele wa boimaima, Mike Tyson, a le ka
masokong” (letl 6)
• “ o a tseba ke rapela modimo a nthuše ke fole ke boela sekolong”
(letl 6)

10. “ke monyakile le mebošareng ke mo hlokile” (letl 8)
“ o yema ka pela oya ka kamoreng go tšeya puku ya dinimoro tša
motato” (letl 9)
“ ba tsena ka lebenkeleng ba reka rook” (letl 10)
“ ge nke ke tseba diofising tša inšorentshe ye tate a
ngwadišitšego go yona” (letl 12)
“ Podilane o dutši mathuding a sekolo” (letl 15)

11. LEFELO LA DITIRAGALO
Go ya ka Maggraff (1994:64), lefelo la ditiragalo ke moo
baanegwa ba phelago gona le moo ditiragalo tša sengwalo di
diregago gona.
Mojalefa (1995:2) ge a tiiša le go tlaleletša taba ye, o re mafelo a
thuša go laetša histori. Mafelo a ditiragalo ke mafelo ao
mongwadi a bolelago maina a ona ka gare ga sengwalwa,
gomme a bohlokwa ka ge a laola tikologo ya sererwa.

12. MEHLALA YA MAFELO A DITIRAGALO
Go puku ya Podilane Mankga go na le mafelo a mmalwa ao a laetšago
mafelo a ditiragalo.
 Lefelo la mathomo ke Thokoza Gardens, mo Podilane a bego a dula gona
Motseng wa Nkuke.
 Basothong Section, mo go hwetšagalago lefelo la Thokoza gona.
 Katlehong mo Patla bego a dula gona.
 Gauteng, mo Podilane a bego a tsena gona yunibesithing ya Wits.
 Toropong ya Germiston, mo Nkuke a bego a dutše gona le Sadiki ba e ja.
 Oriental plaza, mo Sadiki a bego a dutše gona le Nkuke ge ba eya go
rekela Podilane sa go apara ge a lokollwa bookelong.

13. THUMO
• Bangwadi ba go swana le Serudu,
Mojalefa, Maggraff ba atlegile ka go
re ahlaahlela tikologo ka lehlakoreng
la lefelo ya ka gare ga papadi ya
Podilane mankga, ka gore ntšhetša
dintlha tša bohlokwa ka moka tša
lefelo le itšego, le lefelo la ditiragalo.
• RE A LEBOGA!

14. METHOPO
• Groenewald, P.S. 1993. Thutadingwalo ya Sesotho sa Leboa 2. Pretoria: Via Afrika.
• Maila, R.A. 1997. Tshekatsheko ya A mo swina ngwanana' thakana. Pretoria: Yunibesithi
ya Pretoria.
• Marggraff, M.M. 1994. The moral story in Zulu (1930-1955). Pretoria: Yunibesithi ya
Pretoria.
• Mojalefa, MJ. 1995. Ntlhahle ya Bobedi (BA) Sepedi 202. Pretoria: Yunibesithi ya
Pretoria.
• Motimele A. M. 1995. Podilane Mankga. Cape Town: Maskew Miller Longman.
• Serudu, M.S. 1990. Northern Sotho only Study Guide for NSE 203-Y: Pretoria: Unisa.