ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ, Μάθημα 8ο, Μετάφραση, Γραμματική, Συντακτικό

1. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 8ο
29
Μάθημα 8ο
– Lectio octava
«Όταν βγεις για κυνήγι , πάρε μαζί σου μολύβι και χαρτί»
① Μετάφραση κειμένου
Κείμενο στα λατινικά Μετάφραση στην ελληνική
Gaius Plinius Ο Γάϊος Πλίνιος
(dicit)salute στέλνει τις ευχές του
suo Cornelio Tacito. στον Κορνήλιο Τάκιτό του.
Ridebis. Θα γελάσεις.
Ego cepi Εγώ έπιασα
tres apros feroces. τρεις άγριους κάπρους (τρία φοβερά αγριο-
γούρουνα).
“Ipse?” interrogabis. «Ο ίδιος;» θα ρωτήσεις.
Ipse. «Ο ίδιος».
Ad retia Κοντά (δίπλα) στα δίκτυα
sedebam; καθόμουν.
erat in proximo Πλάι μου υπήρχε
non venabulum όχι λόγχη
sed stilus et pugillares ; αλλά γραφίδα και πλάκες (αλειμμένες με κερί).
cogitabam aliquid Σκεπτόμουν κάτι
enotabamque ; και το σημείωνα (το έγραφα).
etsi retia vacua, Αν και (είχα) τα δίκτυα άδεια,
habebam tamen ceras plenas. είχα όμως γεμάτες τις πλάκες.
Silvae et solitudo Τα δάση και η μοναξιά
sunt magna είναι μεγάλα
incitamenta cogitationis. ερεθίσματα της σκέψης.
Cum eris in venationibus, Όταν βρεθείς σε κυνήγι
licebit tibi θα είναι δυνατό και σε σένα
adportare quoque να φέρεις εκεί
pugillares : τις πλάκες:
videbis θα δεις
errare να περιπλανιέται
in montibus στα βουνά
non Dianam όχι η Άρτεμη
sed Minervam. αλλά η Αθηνά.
Vale! Υγίαινε!
② Γραμματική κειμένου
1) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
ουδέτερα γ’ κλίσης ουσιαστικών : τα ουδέτερα τριτόκλιτα σε - al /- ar/ - e σχηματίζουν αφαιρετική
ενικού σε - i, ονομαστική, αιτιατική και κλητική πληθυντικού σε - ia και γενική πληθυντικού σε - ium.

2. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 8ο
30
πτώση Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
NOM. ret – e ret – ia
GEN. ret – is ret – ium
DAT. ret – i ret – ibus
ACC. ret – e ret – ia
VOC. ret – e ret – ia
ABL. ret – i ret – ibus
2) ΕΠΙΘΕΤΑ
επίθετα γ’ κλίσης : σε προηγούμενα μαθήματα εξετάσαμε τα επίθετα της β’ κλίσης. Σ’ αυτό το μάθημα θα
διδαχθούμε τα επίθετα της γ’ κλίσης τα οποία σε γενικές γραμμές κλίνονται κατά τα ουσιαστικά της γ’ κλίσης
και διέπονται από τους αντίστοιχους γραμματικούς κανόνες ως προς την κλίση τους. Τα τριτόκλιτα επίθετα
περιλαμβάνουν και τα τρία γένη και διακρίνονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες :
α) τριγενή και τρικατάληκτα : acer – aceris – acre
β) τριγενή και δικατάληκτα : brevis – brevis – breve
γ) τριγενή και μονοκατάληκτα : ferox – ferox – ferox
☞ α) τριγενή και τρικατάληκτα
Ενικός αριθμός – Singularis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. celer celer – is celer – e
GEN. celer – is celer – is celer – is
DAT. celer – i celer – i celer – i
ACC. celer – em celer – em celer – e
VOC. celer celer – is celer – e
ABL. celer – i celer – i celer – e
Πληθυντικός αριθμός - Pluralis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. celer – es celer – es celer – ia
GEN. celer – ium celer – ium celer – ium
DAT. celer – ibus celer – ibus celer – ibus
ACC. celer – es celer – es celer – ia
VOC. celer – es celer – es celer – ia
ABL. celer – ibus celer – ibus celer – ibus
☞ β) τριγενή και δικατάληκτα
Ενικός αριθμός – Singularis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. brev – is brev – is brev – e
GEN. brev – is brev – is brev – is
DAT. brev – i brev – i brev – i
ACC. brev – em brev – em brev – e
VOC. brev – is brev – is brev – e
ABL. brev – i brev – i brev – i

3. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 8ο
31
Πληθυντικός αριθμός – Pluralis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. brev – es brev – es brev – ia
GEN. brev – ium brev – ium brev – ium
DAT. brev – ibus brev – ibus brev – ibus
ACC. brev – es brev – es brev – ia
VOC. brev – es brev – es brev – ia
ABL. brev – ibus brev – ibus brev – ibus
☞ γ) τριγενή και μονοκατάληκτα
Ενικός αριθμός - Singularis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. fero – x fero – x fero – x
GEN. feroc – is feroc – is feroc – is
DAT. feroc – i feroc – i feroc – i
ACC. feroc – em feroc – em fero – x
VOC. fero - x fero – x fero – x
ABL. feroc – i feroc – i feroc – i
Πληθυντικός αριθμός – Pluralis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. feroc – es feroc – es feroc – ia
GEN. feroc – ium feroc – ium feroc – ium
DAT. feroc – ibus feroc – ibus feroc – ibus
ACC. feroc – es feroc – es feroc – ia
VOC. feroc – es feroc – es feroc – ia
ABL. feroc – ibus feroc – ibus feroc – ibus
3) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
☞ η δεικτική αντωνυμία ipse – ipsa – ipsum : η δεικτική αυτή αντωνυμία χρησιμοποιείται κυρίως με
οριστική σημασία και μεταφράζεται  «αυτός ο ίδιος, αυτή η ίδια, αυτό το ίδιο». Κλίνεται σαν δευτερόκλιτο
επίθετο με εξαίρεση την ονομαστική ενικού του αρσενικού και τη γενική και δοτική και των τριών γενών. Δεν
σχηματίζει κλητική πτώση.
Ενικός αριθμός - Singularis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. ipse ipsa ipsum
GEN. ipsius ipsius ipsius
DAT. ipsi ipsi ipsi
ACC. ipsum ipsam ipsum
VOC. - - -
ABL. ipso ipsa ipso

4. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 8ο
32
Πληθυντικός αριθμός – Pluralis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. ipsi ipsae ipsa
GEN. ipsorum ipsarum ipsorum
DAT. ipsis ipsis ipsis
ACC. ipsos ipsas ipsa
VOC. - - -
ABL. ipsis ipsis ipsis
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
 salutem : το τριτόκλιτο ουσιαστικό δεν σχηματίζει πληθυντικό αριθμό, γιατί δηλώνει μια αφηρημένη
έννοια.
 retia : αφαιρετική πληθυντικού σε ret – e (- i).
 pugillares : προσοχή! Ενώ στον ενικό αριθμό το τριτόκλιτο ουσιαστικό σημαίνει «κερί», στον πληθυντικό
αριθμό μεταφράζεται «πλάκες αλειμμένες με κερί».
 Προσοχή στη κλίση του ρήματος licet – licuit (και licitum est) – licere (2) το οποίο είναι και απρόσωπο
ρήμα.
 montibus : το ουσιαστικό είναι κατά κανόνα γένους αρσενικού και σχηματίζει τη γενική πληθυντικού σε –
ium.
 vale : προσοχή στη μετοχή του μέλλοντα που σχηματίζεται valiturus.
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
 «ipse?»: ευθεία ερωτηματική πρόταση που εισάγεται χωρίς ερωτηματικό μόριο, για περισσότερη έμφαση
(απλή ολικής άγνοιας) και εκφέρεται με οριστική παρακειμένου. Ως ρήμα εννοείται το cepisti.
 in proximo : εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει το πλησίον.
 etsi retia vacua : δ/α εναντιωματική πρόταση που εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi και
εκφέρεται με οριστική παρατατικού. Δηλώνει μια πραγματική κατάσταση, παρά την οποία ισχύει το
περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
 plenas : κατηγορούμενο στο ceras.
 incitamenta : κατηγορούμενο στο silvae et solitudo.
 cogitanionis : γενική αντικειμενική στο incitamenta.
 cum in venationibus eris : δ/α χρονική πρόταση που εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο cum και
εκφέρεται με οριστική μέλλοντα, γιατί μας πληροφορεί απλά για το χρόνο που θα γίνει κάτι.
 in venationibus : εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης ή του τόπου.
 licebit : απρόσωπο ρήμα, οπότε και έχουμε απρόσωπη σύνταξη.
 tibi : δοτική προσωπική.
 adportare : υποκείμενο του απρόσωπου ρήματα licebit.
 te : (εννοείται) υποκείμενο του απαρεμφάτου adportare.
 quοque : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου.
 in montibus : εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο.
© Θάνος Σταυρόπουλος – φιλόλογος, MSc.
thanosstavropoulos@yahoo.gr