λατινικά Γ΄λυκείου

1. ΑλεξάνδραΠετκοπούλου,φιλόλογος
ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΗ
1. ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
Αναλύεται σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση
Α. γνήσια ή κανονική
 αν η μετοχή είναι χρόνου ενεστώτα (εκφραζει το σύγχρονο στο παρελθόν),
τότε αναλύεται σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση που εισάγεται με τον
ιστορικό cum και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού
 αν η μετοχή είναι χρόνου παρακειμένου (εκφράζει το προτερόχρονο στο
παρελθόν), τότε αναλύεται σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση που
εισάγεται:
 με τον ιστορικό cum και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου
 με το σύνδεσμο postquam (ubi, simul) και εκφέρεται με οριστική
παρακειμένου
σημ. το υποκείμενο της μετοχής τρέπεται σε υποκείμενο ρήματος σε ονομαστική
από τη μετοχή προκύπτει το ρήμα της χρονικής πρότασης , το οποίο βρίσκεται σε
παθητική διάθεση πάντα για τη μετοχή παρακειμένου
π.χ. κείμενο 23: occiso Scriboniano
cum Scribonianus occisus esset
postquam Scribonianus occisus est
β. νόθη (χρόνου παρακειμένου, προτερόχρονο στο παρελθόν)
cum + υποτακτική υπερσυντελίκου
postquam, ubi, simul + οριστική παρακειμένου
σημ. το υποκείμενο της μετοχής τρέπεται σε αντικείμενο του ρήματος σε αιτιατική
από τη μετοχή προκύπτει το ρήμα της χρονικής πρότασης το οποίο βρίσκεται σε
ενεργητική διάθεση.
Π.χ. κείμενο 21: deletis legionibus
Cum Galli delevissent legiones
Postquam Galli deleverunt legiones

2. ΑλεξάνδραΠετκοπούλου,φιλόλογος
Γ. Ιδιόμορφη
Cum + οριστική παρατατικού του sum
Cum + υποτακτική παρατατικού του sum
Π.χ κείμενο 21: Brenno duce
Cum Brennus dux erat
Cum Brennus dux esset
2. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
 Αναλύεται σε αναφορική πρόταση με την αναφορική αντωνυμία της οποίας
το γένος, ο αριθμός καθορίζονται από την προσδιοριζόμενη λέξη και η
πτώση από τη συντακτική θέση της αντωνυμίας στη δευτερεύουσα πρόταση
ή με αναφορικό επίρρημα
 Έγκλιση: οριστική
Χρόνος:
 μετοχή ενεστώτα (σύγχρονο) : 1. Ενεστώτας όταν το ρήμα εξάρτησης είναι
χρόνου αρκτικού, 2. Παρατατικός όταν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού
χρόνου
 Μετοχή παρακειμένου (προτερόχρονο): 1. Παρακέιμενος όταν το ρήμα
εξάρτησης της μετοχής είναι αρκτικού χρόνου, 2. Υπερσυντέλικος όταν το
ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου
Π.χ κείμενο 21 : non aequo iure divisam
Quae non aequo iure divisa est (divisa erat)
Δ. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
Αναλύεται σε αιτιολογική πρόταση με τη μορφή:
Α) quod, quia, quoniam + οριστική (όταν η αιτιολογια είναι αντικειμενική), ή
υποτακτική (όταν η αιτιολογία είναι υποκειμενική, κείμενο 49 elapso)
B) cum + υποτακτική όταν η αιτιολογία είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής
διεργασίας
Χρόνος:

3. ΑλεξάνδραΠετκοπούλου,φιλόλογος
 μετοχή ενεστώτα (σύγχρονο) : 1. Ενεστώτας όταν το ρήμα εξάρτησης είναι
χρόνου αρκτικού, 2. Παρατατικός όταν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού
χρόνου
 Μετοχή παρακειμένου (προτερόχρονο): 1. Παρακέιμενος όταν το ρήμα
εξάρτησης της μετοχής είναι αρκτικού χρόνου, 2. Υπερσυντέλικος όταν το
ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου
 Μετοχή μέλλοντα: 1. Ενεστώτας ενεργ περιφρ συζυγίας όταν το ρήμα
εξάρτησης είναι αρκτικός χρόνος, 2. Παρατατικός ενεργ περιφρ συζυγίας
όταν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου
Π.χ. κείμενο 21: illic appensum
 Quod illic appensum est (αντικ αιτιολογια)
 Quod illic appensum esset (υποκειμ αιτιολογία)
 Cum illic appensum esset (αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας)
Ε. ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
Αναλύεται σε εναντιωματική πρόταση με τη μορφή:
Etsi + οριστική
Licet + υποτακτική
Π.χ κείμενο 21: absens
Etsi aberat
Licet abesset