1. เกษตรพอเพียง.คอม
สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
การถายเชื้อขาวฟางลงกอนเห็ด 1
การถายเชื้อขาวฟางลงกอนเห็ด
เชื้อขาวฟางไมควรเกิน 2 อาทิตยนับจากเชื้อเต็ม ไมควรใชเชื้อที่แกเกินจนเกิดดอกในขวด
เพราะมีผลตอผลผลิตครับ เชื้อขาวฟางจะตางจากเชื้อวุนที่เก็บไดนาน เพราะเชื้อวุนเมื่อนํามาใชใหม
ก็เหมือนการเกิดใหม
สวนเชื้อขาวฟาง ยิ่งเก็บนานยิ่งแก ยิ่งแก ก็ยิ่งหยอนสมรรถภาพ แนะ..อยาอมยิ้มซิ..จริงจริ๊ง..
มีเชื้อขาวฟาง 3 ขวดมาใหพิจารณาครับ
- ขวดซาย คือเชื้อที่แกจัด จนเกิดดอกแลว (รุนเดียวกันที่เขี่ยลงขี้เลื่อยไดเก็บดอกขายแลว) ไมควรใช
-ขวดขวา อายุ 2 อาทิตยหลังจากเดินเต็ม จะเห็นวาเปนแผนสีขาวคลายโฟม คลุมทั้งขวด
แบบนี้ก็ไมควรใช
- ขวดกลาง เชื้อเดินเต็มได 2 วัน จะเห็นเปนเสนใยขาวหยาบทิ้งตัวขางลาง ยังเห็นเมล็ดขาวฟาง
อยูในระยะแข็งแรงสุด
คนที่เพิ่งเคยซื้อเชื้อเห็ดครั้งแรก คงจะสงสัยมาก วาจะเอาเจา"กอน" เชื้อเห็ดนี้ออกจากขวดไดอยางไร
ตองมีการ“ตีหัวเชื้อ” ใหแตกรวนกอน แลวจึคงจะนําไปเหยอะลงบนกอนเห็ดได
เครื่องมือและอุปกรณ
1. ตะเกียงอัลกอฮอล
2. อัลกอฮอลสําหรับจุดไฟ
3. อับกอฮอล สําหรับฆาเชื้อ
4. เศษเหล็กเสน สําหรับตีหัวเชื้อ
5.อาว...ใครเอาไฟแช็คไปไหน
เกษตรพอเพียง.คอม
เกษตรพอเพียง.คอม

2. เกษตรพอเพียง.คอม
การถายเชื้อขาวฟางลงกอนเห็ด
สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
2
กอนที่เราจะใชเศษเหล็กเสน สอดเขาไปตีหัวเชื้อเราตองเอาไป "ผาน" เปลวไฟจากตะเกียง
อัลกอฮอลกอนครับ
...ไมตองถึงขนาด "เผาแช" จนแดงนะครับ เพราะจะตองรอนานเกินกวาจะเย็น
ทิ้งไวใหเย็น โดยไมใหสวนปลายสัมผัสกับอะไร(อยางของผมใขวางบนแกว..ภาพกอน) พอเหล็กเย็นลง
แลวคอยสอดเขาไปตีหัวเชื้อ
ออ..เวลาตีหัวเชื้อ ไมตองกลัวช้ําหรือตายนะครับ เอาเต็มที่เลย
ใชเหล็ก "ตี-ควาน-ปน" ทุกวิธีแหละครับ เพื่อใหเชื้อแตกออกเปนเม็ดๆ
ขั้นตอนการถายเชื้อลงกอนเห็ด
เมื่อกอนเห็ดที่ผานการนึ่งและทิ้งไวใหเย็นพอที่จะลําเลี้ยงออกจากเตาได เราก็จัดการเอามาเรียงไว
รอปลูกถายเชื้ออยางนี้แหละครับ
เกษตรพอเพียง.คอม
เกษตรพอเพียง.คอม
เกษตรพอเพียง.คอม

3. เกษตรพอเพียง.คอม
สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
การถายเชื้อขาวฟางลงกอนเห็ด 3
เมื่อกอนเห็ดเย็นลงจนไดที่...ก็ประมาณ เอาหลังมือ(ถารักมากก็เอาแกม) แตะที่กอนแลวรูสึกอุนนิดๆ
หรือเย็นเลย ก็ถึงเวลาที่เราจะ "ปลูกถายเชื้อ"
ปดฝาปดออก แลวเราก็ "เหยาะ" หัวเชื้อลงไปครับ
ปริมาณหัวเชื้อที่เราจะ "เหยาะ" หรือปลูกถายลงถุงขี้เลื่อยเรานี่ มันนาสงสัยจริงๆ วาควรใสมากนอย
แคไหนกี่เม็ดดี? บางคนก็จินตนาการไปไกลถึงขนาดวาตองใสเยอะๆเพราะคิดวาใสเชื้อเยอะแลวเห็ดจะออกดี
หรือ ออกเยอะ ออกนาน (กรณีคิดแบบนี้เราจะเจอประจํากับลูกคาบางคน...เหมือนคุยกับเจาของฟารม
เพาะกอนเห็ดเลยเนาะ...ที่เอากอนไปเพาะแลวออกดอกไมดี กลับมาโวยวายที่เรา พอเราพาไปดูกอนเห็ด
รุนเดียวกันที่เราเปดดอก เห็นเห็ดออกเต็ม เขาก็จะ"ไหล" ตอไปวา... ใชซิ ของตัวเองก็ใสเชื้อเยอะ
ของคนอื่นใสเชื้อนิดเดียว???)
ยันยัน และ "ทุกกริยายัน" เลยนะครับ วาการที่เห็ดออกดอกมากหรือนอย ไมไดเกี่ยวกับ
"จํานวนเมล็ดหัวเชื้อ" ที่ใสลงไป เพียงแคเมล็ดเชื้อ1 เมล็ด หากเปนเชื้อที่แข็งแรง ก็เพียงพอตอการเจริญเปน
เสนใจทั้งถุง และใหผลผลิตเต็มที่
ยืนยันดวยภาพนี้ครับ ...(แตในทางปฏิบัติ ใหใสประมาณ 10-15 เมล็ด หรือพอ ปดหนาขี้เลื่อยบางๆ
ครับ)
เกษตรพอเพียง.คอม
เกษตรพอเพียง.คอม

4. เกษตรพอเพียง.คอม
การถายเชื้อขาวฟางลงกอนเห็ด
สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
4
เมื่อ "เหยาะ" เชื้อเสร็จแลวก็จายกระดาษหนังสือพิมพเลยครับ
จากนั้นก็ รัดกระดาษหนังสือพิมพ ดวยยางรัดวงเล็กครับ
เรียบรอยแลวครับ "กอนเห็ดที่สมบูรณพรอม" ที่เขานํามาขายใหเรา ราคา 5-6-7..จนถึง 10
บาทนั้นแหละครับ
หลังจากนี้เราก็จะลําเลียงไปบมไวในที่อาหาศถายเทไดดี แดดสองไมถึง...และไมชื้นครับ
เกษตรพอเพียง.คอม
เกษตรพอเพียง.คอม
เกษตรพอเพียง.คอม

5. เกษตรพอเพียง.คอม
สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
การถายเชื้อขาวฟางลงกอนเห็ด 5
เอาละ...หลังจากเรียนรูการเตรียมหัวเชื้อ และเขี่ยเชื้อเรียบรอยแลว ทีนี้เราก็ชวยกันลําเลียงกอนเห็ด
เขาไปเก็บในโรงบมเชื้อครับปกติเขาจะใชโรงบมกับโรงเพาะดอกแยกกัน แตที่ฟารมหรือสําหรับคนที่ทําไมเยอะ
โรงบมกับโรงเปดดอกก็เปนที่เดียวกันเลย จะไดไมตองทํางานหลายรอบ
คําถามทายบท
Q:คุณครูครับขอถามนิดนึง เวลาเหยาะหัวเชื้อแลวปดดวยหนังสือพิมพเลยหรือครับพอดีกอนที่ซื้อมา
เห็นมีเหมือนสําลีอุดอยู ขอบคุณมากครับสําหรับความรูที่ให ติดตามตลอดครับ
A: นี่แหละครับที่ผมชอบ..ชอบ.. ทิ้งชวงจังหวะใหไดคิด ไดจินตนาการกันตอ เพราะถาอธิบาย
ละเอียดยิบมวนเดียวจบนี่ จะไมคอยสงสัยอะไร ...แตจะไปสงสัย และงง ตอนปฏิบัติจริงครับ
ถูกตองอยางที่ คุณ noknoy วาครับ ตอนเราเปดดอกจะเห็นคลายๆ สําลีอยู ภายใน
ก็เพราะคนทํากอนทําตามๆ กันมาไงครับ เขาบอกอยางไรก็ทําอยางนั้น ไมมีใครลองตั้งคําถามดูบาง
"ใสทําไม? .. ไมใสไดมั๊ย?" (บอกแลวไงครับที่นี่ไมคอยเหมือนชาวบาน)
ทางฟารมทดลองหมดแลวครับ ...งานชาขึ้นเยอะ ฮืม เพราะสําลีที่จะใชตองนําไปนึ่งฆาเชื้อกอนดวย
สุดทายลองไมใสดู ...โอโห... งานเร็วขึ้นมากครับ สบายทั้งคนทํากอนและคนเปดดอกพาลใหนึกวา"ใครหนอ?
พาทําคนแรก"
คนเปดดอกไมตองมาคอยแคะสําลีออก ซึ่งบางทีแคะไมหมดหรือไมทัน มันก็จะติดที่ขาเห็ดนั้นแหละ
ดูนาเกลียดยังไงไมรู
ปกติฟารมหรือคนทํากอนทั่วไป เมื่อ "เหยาะ" เชื้อแลว เขาจะปดทับเชื้อ ดวยสําลีอยางนี้ครับ
เกษตรพอเพียง.คอม
เกษตรพอเพียง.คอม

6. เกษตรพอเพียง.คอม
การถายเชื้อขาวฟางลงกอนเห็ด
สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
6
Q: อ.ครับ ในแตละขั้นตอนตองรักษาความสะอาดเพื่อไมใหมีเชื้ออื่นปนเปอน เชนนําเหล็กเขี่ยเชื้อ
ไปลนไฟฆาเชื้อ ที่นี้ผมสงสัยวากระดาษหนังสือพิมพที่เราหุมคอมันก็นาจะมีเชื้ออื่นปน เปอนเหมือนกัน
แลวมันไมเปนไรหรือครับ
A:ในทางปฏิบัติ ที่ฟารมจะใชกระดาษหนังสือพิมพใหมที่ยังไมเคยเปดอาน(ที่โรงพิมพเขาขายไมหมด
นํามาขายเปนมัดๆ นะครับ) แตถาเราไมแนใจใหตัดกระดาษฯ แลวใสถุงพลาสติกรัดปากใหแนนแลวนําไป
วางไวชั้นบนสุด นึ่งพรอมกับกอนเห็ดครับ
Q: กอนเชื้อที่รอใหเชื้อเดิน มีคนบอกวาถาไดรับแรงกระแทกหรือกระทบกระเทือนบาง
จะทําใหเชื้อเดินเร็วจริงเท็จอยางไรคะครู
A:"คนที่บอก" คือใครครับ ใชคนขายกอนเชื้อที่ยังไมเดินใหเราหรือเปลาครับ ถาใช...มุกเกาๆ นะครับ
การกระแทกกระเทือนมีแตจะชงักครับ (แตก็ไมมีผลมากมาย .. จะกระตุนใหออกดอกไดเฉพาะบางเห็ด เชน
เห็ดหอม) คนขายกอนเห็ด (ที่เชื้อยังไมเดิน) ควรใชมุก.. เอย ! ..คําพูดใหมวา "กอนเชื้อนที่ยังไมเดิน
สามารถรับไปได เพราะจะมีขอดีที่เสนใยจะไดไปพักตัว ปรับสภาพที่โรงเรือนใหม สิ่งแวดลอมใหม
ถารอกอนเดินเต็ม การขนสงจะทําใหเสนใจกระทบกระเทือน"
*************
ลืมไปหนอยนึง มือใหม หัดทําตองไปซื้อหัวเชื้อขาวฟางมาใชนี่นา.. เราหรือก็ชิน กับการทําใชเอง
ก็เลยไมคอยกังวลกับเรื่อง "คุณภาพหัวเชื้อ"
ถาตองซื้อหัวเชื้อเขาใชนี่ ... คงไมมีอะไรแนะนํามากไปกวา "ใหซื้อจากเจาที่วางใจได" คืออยางนอย
ก็ทําธุนกิจดานนี้มานาน และที่สําคัญเจานั้นตองมีโรงเปดดอกทดสอบเชื้อของตัวเองดวย
แตก็มีขอแนะนําเพิ่มเติมอีกเล็กนอย คือ
- ควรซื้อหัวเชื้อในระยะเสนใยเดินเปนวงประมาณเทาผลสม เพราะเราจะไดตรวจเช็คการปนเปอน
ของอื่นๆ ไดดวย หากซื้อในระยะขาวเต็มขวดจะไมสามารถตรวจสอบได บางครั้งเสนใยเห็ดก็เดินแผ
คลุมทับเชื้อปนเปอน อื่นได เมื่อเราเอามาใช ก็เทากับเราเอาเชื้อปนเปอนมาปลอยในกอนเห็ดเรา
- ควรเก็บขวดหัวเชื้อที่ซื้อมาไวสัก 2-3 ขวด ไมควรใชหมด เพราะตัวนี้จะเปนการตรวจสอบ
ความแข็งแรง ของเชื้อได คือ เมื่อเราทิ้งขวดเชื้อไวสัก 1.5 เดือน จะมีดอกเห็ดขึ้นในขวด หรือจนถึงโผลขึ้นมา
เหนือขวดเลยละ
...ถาในขวดเชื้อเกิดดอก แตกอนเห็ดเราไมเกิดดอก ใหพิจารณาตัวเราวาพลาดตรงไหน
...ถาในขวดเชื้อไมเกิดดอก กอนเห็ดเราก็ไมเกิดดอก ใหพิจารณาที่หัวเชื้อ
... ถาในขวดเชื้อไมเกิดดอก แตกอนเห็ดเราเกิดดอก ... ใหเลี้ยงขอบคุณเจาที่..