1. สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
การเตรียมอาหารวุน 1
เกษตรพอเพียง.คอม
2.2 การเตรียมอาหารวุน
วัสดุและอุปกรณในการเตรียมอาหารวุน
เนื่องจากสูตรอาหารที่เราจะเตรียมนี้ มีชื่อเรียกดั้งเดิม ของเขาวา อาหารสูตร PDA ซึ่งยอมาจาก
Potato(มันฝรั่ง) Dextose(น้ําตาลเดกโตส) Agar(วุน)
เมื่อตองเตรียมอาหารวุน เราจึงตองมีสื่งตอไปนี้
1. มันฝรั่ง 250 กรัม
2. น้ําตาลเดกโตส 25 กรัม
3 ผงวุน 25 กรัม
4. น้ําสะอาด 1.25 ลิตร
ทานที่เคยอานตํารามา เริ่มไมแนใจขอมูลแลว ... ผมจะทําใหงายครับ บางที "เขา" ก็จะบอกเราเติม
อีกสามสี่อยาง ใหดูยากๆ ขึ้นอีก เชน วิตามินบี (ไทอามีน) ยีสตสกัด เมล็ดถั่วเขียว ฯลฯ แตขอยืนยันวาแค 4
อยาง ขางตน ก็เพียงพอแลวครับ
สวนเครื่องไมเครื่องมือในการทํา หลัก ๆ นอกจากหมอนึ่งความดันแลว ก็ใชอุปกรณเพียงเทานี้ครับ
1. ขวดแบน
2. หมอตม
3. ที่ตักน้ําวุน
4.ชามใสน้ํา
5. กรวย
6. มีด เขียง
7. กระชอน (ที่กรองน้ํา)
8. สําลี กระดาษ หนังสือพิมพ ยางรัด
การเตรียมวัตถุดิบ
1. มันฝรั่ง ใช 250 กรัม (2ขีดครึ่ง)
ใหเลือกใชหัวขนาดเล็กถึงขนาดกลาง เลือกหัวสด(แข็ง) ยังไมมีหนองอก ลางใหสะอาด
ไมตองปอกเปลือกนะครับอาหารที่เราตองการอยูที่เปลือกครับแลวหั่นใหเปนแวนๆ บางๆ เหมือนมันฝรั่งทอด
เกษตรพอเพียง.คอม เกษตรพอเพียง.คอม

2. การเตรียมอาหารวุน
สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
2
เกษตรพอเพียง.คอม
นั่นแหละครับ ตามตําราเขาก็มักจะบอกวา ใหหั่นเปนรูปลูกเตา ชาครับ แลวก็ไดพื้นผิวนอยดวย
2. ผงวุน จํานวน 25 กรัม
ก็คือผงวุนที่ใชทําขนม ที่ขายตามตลาดหรือรานของชําทั่วไปนั่นแหละครับจะใชตราอะไรก็ได โบวแดง
นางเงือก เฮลิคอปเตอร ไดทั้นนั้นครับ ใหเลือกซองเล็ก ขนาด 25 กรัม...เราจะไดไมตองชั่งไงครับ
3. น้ําตาลเดกโตส จํานวน 25 กรัม
น้ําตาลตัวนี้เปนชื่อเรียกทางหองเคมีเขาครับ เปนประเภทน้ําตาลโมเลกุลเดี่ยวเชื้อเห็ดนําไปใชไดทันที
ถาไมมีก็ไมตองหาครับ ใชน้ําตาลกลูโคส แทนครับ หางายกวาเยอะ เปนพวกโมเลกุลเดี่ยวเหมือนกัน
เห็นบางตําราบอกใหใช ซูโคส(น้ําตาลทราย) อันนี้ขอแนะนําวาควรเลี่ยง เพราะซูโคสเปนพวกโมเลกุลคูครับ
หรือพูดงายๆ ซูโคส ยอยแลวก็คือกลูโคส นั่นเองครับกลูโคส หาซื้อไดตามรานขายยาทั่วไปครับตักใชประมาณ
2 ชอนโตะพูนๆ ครับ
4. น้ําสะอาด จํานวน 1.25 ลิตร
ใชน้ําดื่มของเราเลยครับ ตวงเผื่อไวเลย 1.5 ลิตร เพราะเวลาตมน้ําสวนหนึ่งจะระเหยทิ้งครับ น้ํา1.25
ลิตร ถาไมมีอะไรตวง ก็ใชขวดน้ําอัดลมนั้นแหละครับ
เมื่อเราเตรียมทุกอยางพรอมแลวก็นํามันฝรั่งขึ้นตมเลยครับ แนะนําใหใชไฟปานกลาง
และไมควรคนบอยครับ เพราะจะทําใหน้ําที่ไดขุนเกิน
เมื่อน้ําเดือดแลว แนะนําใหหรี่ไฟลงออนๆ ครับ ใหอยูในรูปแบบ"การตุนสกัด" มากกวาตม ประมาณ
20นาที ก็ไดกลิ่นหอมกรุนแลวครับตักชิ้นมันฝรั่งมาทดสอบดู ดวยการบีบเบาๆ ถาแข็งบีบไมลง ตมตอ ถานิ่ม
ยุยอยางในภาพ ก็แสดงวาใชไดแลว
แลวก็กรองเอาแตน้ําตมสกัดครับ ทิ้งไวรอใหน้ําเย็นกอนคอย เริ่มขั้นตอนใหมครับ
เกษตรพอเพียง.คอม เกษตรพอเพียง.คอม

3. สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
การเตรียมอาหารวุน 3
เกษตรพอเพียง.คอม
หลังจากที่เรารอน้ําตมมันสกัดมันฝรั่งเย็นแลวทีนี้เราก็จะไปเตรียมอาหารวุนกันตอครับ
เริ่มแรกขั้นนี้ (เปนเทคนิคเลยนะครับ) ทําใหผงวุนเปยกดวยน้ําเย็นกอน หามใสผงวุนลงน้ํารอน
หรือน้ําเดือดนะครับหาไมแลวจะเจอปญหาตมวุนไมสุก เพราะผงวุนจับกันเปนกอนๆ คลายเม็ดสาคู
เทผงวุนหมดทั้งซอง แลวเทน้ําเย็นลงพอทวม ปลอยใหวงวุนซับน้ําจนเปยกหมด (ภาพซาย)
แลวเทน้ําตาลกลูโคสลงไป 25 กรัม หรือประมาณ 2 ชอนโตะครับ (ที่เห็นเปนสีขาว : ภาพซาย)
รินน้ําตมมันฝรั่งที่กรองไวลงจนครบจํานวน(ควรเกินไวสัก 100 ซีซี เพื่อชดเชยสวนที่จะระเหย)
นําไปตั้งไฟออนๆ พรอมกับคนตลอด หาไมแลวผงวุนจะไหมติดกนหมอครับ
ก็นั่งคนไปเรื่อยๆ รอจนกระทั่ง น้ําในหมอเดือดพลาน แคเพียงครั้งเดียวหรือแตกฟองแปบเดียว
ทานก็ปดไฟไดเลยครับ หาไมแลว ฟองก็จะลนหมออยางรวดเร็ว
ตั้งทิ้งไวสัก 10 นาทีครับ รอใหเย็นลงหนอย
ระหวางที่รอนี้ เราก็ไปดูและเตรียมขวดครับ
เราไปดู"ขวดแบน" ที่จะใชกันกอนครับ ที่ฟารมเราจะใช3ขนาดครับคือ เล็ก สําหรับทดลองเชื้อใหมๆ
กลางสําหรับตอขยายวุน และใหญ สําหรับใชขยายเชื้อจากวุนไปสูขาวฟางครับ
หลังจากที่ตั้งน้ําอาหารวุนใหเย็นลงหนอยแลวอยาถึงชนาดเย็นนะครับ เดี๋ยวไดหากะทิกินขนมวุนกัน
เราก็จะมาตักวุนลงขวดกัน ที่สําคัญ อยาใหน้ําวุนเลอะปากขวดนะครับ เพราะจะกลายเปนสะพานใหเขื้ออื่นๆ
เขาปนเปอนได ถาไมแนใจวาควรจะกรอกมากนอยเพียงใด กี่เซน. กี่นิ้ว ก็ใหไปเก็บซองผงวุนมาครับ
กรอกลงไปใหสูงเทาขีดแดง ของซองผงวุน อยางในภาพแหละครับ
เกษตรพอเพียง.คอม เกษตรพอเพียง.คอม
เกษตรพอเพียง.คอม

4. การเตรียมอาหารวุน
สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
4
เกษตรพอเพียง.คอม
จากนั้นก็ทิ้งขวดวุนใหเย็นจนแข็งตัวกอนครับ อยางเพิ่งดวน ปดสําลี เพราะความชื้นที่เกิดจาก
ไอน้ํากลั่นตัวจะมีอยูที่ปากขวดเยอะมากครับ
กอนปดสําลี ควรใชกระดาษทิชชูหรือสําลี เช็ดทําความสะอาดปากขวด เพื่อกําจัดความชื้น
และวุนที่อาจเลอะปากขวด
สุดทายของการเตรียมปดดวยกระดาษหนังสือพิมพ เมื่อเรียบรอยแลวก็นําไปนึ่ง
หลังจากนึ่งเสร็จ ก็จะไดขวดวุน "ที่ผานการฆาเชื้อ" แลวหนาตาเปนอยางภาพทางขวานะครับ
น้ําวุนเปลี่ยนจาก สีขาวขุนกอนนึ่งกลายเปนสีคลายสีเบียรครับ
เราตองรอใหน้ําวุนในขวดเย็นตัวลงหนอยนะครับหามเอียงขวดทันที ในขณะที่รอนจัด เพราะจะเกิดไอน้ํา
แลวควบแนนกลายเปนหยดน้ําบนวนเราครับ
หลังจากที่ขวดวุนเย็นลงไดที่ (ทดสอบโดยการเอาขวดแนบกับแกม หรือหลังคือ ถาอุนๆ เอียงได)
แตกอนการเอียง ก็จะหาอะไรมารองปากขวด ตอนนั้นก็นึกวาฉลาดแลว พับๆ กระกาษหนังสือพิมพ
มาวางอยางในภาพ ไมตองหาไมใหยุงยาก
แตตอนนี้ฉลาดขึ้นเยอะ ไมตองหาอะไรรองปากขวดแลวครับ รองแคขาโตะ ก็เรียบรอย
เกษตรพอเพียง.คอม เกษตรพอเพียง.คอม
เกษตรพอเพียง.คอม เกษตรพอเพียง.คอม

5. สวนไผในฟารมเห็ด อีกมุมหนึ่งของความพอเพียง สานสัมพันธของสองสายพันธุ
Surachai@JR Farm
การเตรียมอาหารวุน 5
เกษตรพอเพียง.คอม
ทีนี้เราก็มาตรวจสอบคุณภาพของวุนที่ทํากัน วาอยางไหนถึงจะใชไดหรือวาผาน สวนแรกเลย
ที่เราจะตองตรวจดูกันก็คือคอขวดครับ หลังจากที่เอียงหรือตั้งแตเริ่มเอียง เราควรเอียงใหวุนไหล
มาอยในลักษณะของภาพซายนะครับอยาใหมากกวานี้ เดี๋ยวจะเปนการ"ทอดสะพาน"
สวนขวดทางขวานี้ เปนตัวอยางของการ"ทอดสะพาน" คือเอียงวุน หรือกรอกวุนมากเกิน จนวุนไหล
ไปถึงคอขวดและสําลี ถาเปนแบบนี้มัก"ไมรอด" จากการจูโจมดวยแขกที่ไมรับเชิญครับที่เห็นเปนจุดๆ บนวุน
นั่นเขาแหละครับ "แขกนิรนาม ที่ไมไดรับเชิญ" ...เกิดการปนเปอนขึ้นแลวครับ
และอาหารวุนที่สําเร็จแลว ก็ควรจะมีความใสที่สามารถมองทะลุผานได เพื่อความสะดวกในการ
ตรวจเสนใยเห็ดครับ
มาดูการใชประโยชน จากความ "ใส" ของวุนครับ ภาพนี้เปนภาพเกา นํามาใหดูอีกครั้ง เปนขวด
เลี้ยงเสนใยที่เกิดการปนเปอนขึ้น เราสองกับไฟเพื่อตรวจสอบ จะเห็นจุดที่มีการปนเปนสองจุดคือที่ริมดานซาย
คลายๆ ฝา กับอีกจุดแฝงตัวอยูในเสนใยเห็ดดานบนนะครับสวนคุณภาพเสนใยขวดนี้ถาไมติดเชื้อ"ผาน" ครับ
เกษตรพอเพียง.คอม เกษตรพอเพียง.คอม
เกษตรพอเพียง.คอม