1. Тараз қаласы
№51 орта мектебінің
бастауышсынып мұғалімі
БейсеуАлма Байдалықызы
Пәні: Дүниетану4 сынып
Сабақтың тақырыбы: Пайдалы қазбалар деген не?
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік:Оқушыларға пайдалы қазбалар туралы білім беру және олардың
маңыздылығынтүсіндіру. Қазақстанның пайдалы қазбалар картасыменжұмыс
жасауды үйрету.
2.Дамытушылық:Оқушылардың өз ойынашық білдіруге, пікірлерін қорғайбілуге
дағдыландыру, жүйелі ойынжетілдіру, тіл байлықтарының дамуына жағдай жасау.
3.Тәрбиелік:Пайдалы қазбалардыңадам үшін пайдасын білуге, Отанымыздың
байлығын мақтан етуге, қорғайбілуге тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа сабақ
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі:сұрақ-жауап, түсіндіру, көрнекілік, жаңа технология элементтері
Көрнекілігі:Қазақстаның пайдалы қазбалар картасы, интерактивті тақта , пайдалы
қазбалар түрлері, Менделеевтің химиялық элементтер кестесі.
Күтілетін болжам:Оқушылардың пайдалы қазбалар деген не екенін және олардың
маңыздылығын, түргебөлінетінін біледі, игереді.
Сабақытң барысы
I.Ұйымдастырукезеңі
1. Сәлемдесу
2.Оқушылардыңназарларын сабаққа аудару, оқу құралдарынтүгендеу
3. Психологиялықдайындық
II.Үй тапсырмасынтексеру
Сұрақ-жауап
-Қазақстанда жазық жерлердің қандай түрлері кездеседі?
-Картада Каспий маңы ойпаты неге қою түспен берілген?
-Сарыарқаныңжер бедері қандай?
-Шөл мен шөлейттер қайда орналасқан?
-Қазақстанның шығыс және оңтүстік-шығыс бөлігінде қандай таулар орналасқан?
«Қайталау– білім анасы»
Сыныпты үш топқа бөлу
1.Ғалымдар
2.Экологтар
3.Геологтар
2. Өткен тарау бойыншаәр топқа тапсырмалар беру:
1.Ғалымдарға:
-Жазық деген не? Олардың түрлерін ата.
-Картада жазықтар қандай түспенберіледі?
2.Экологтарға:
-Картада ойпаттар қандай түспен беріледі?
-Картада таулар қандай түспен беріледі?
3.Геологтарға:
-Үгілу деген не?
-Карьер, террикондар деген не?
Жаңа сабаққа дайындық
Әр топқа құм, саз, әктас, мәрмәр, гранит, т.б. таратып беру.
-Балалар , бұлар не деп ойлайсыңдар?
III.Жаңа сабақ
-Бұлар пайдалы қазбалар деп аталаы. Сыртқы түрі және қасиеті әр түрлі болғанмен,
пайдалы қазбалар деген ортақ атаумен аталады.
а) Пайдалы қазбалар мәтінін оқыту. Түсінгендерін сұрау.
ә) Тақырыпқаассоциация жасау.
Кенге жатпайтын
пайдалы қазбалар
Мұнай Кен орындары
өндіру Пайдалы қазбалар газ
Тау жыныстары
адамТемір кені
3. Сергіту сәті
1)Пайдалы қазбалардыңшартты белгілерімен танысу.
2)Қазақстанның пайдалы қазбалар картасыменжұмыс істеу.
3)Дәптерге пайдалы қазбалардың шартты белгілерінің суретін салу.
Құм –
Фосфорит -
Таскөмір -
Мұнай -
Табиғи газ -
Темір кені -
Әктас -
Гранит –
Пайдалы қазбалардыңқандай түрлері болады?
Пайдалы қазбалар әр түрлі боллады: кенді (металл), кенге жатпайтын (металл
емес) және жанғыш. Кенді пайдалы қазбаларға қара және түсіті металдар
жатады.Кенге жатпацйтындарға жанғыш пайдалы қазбалар (мұнай, табиғи газ, тас
көмір), түрлі минералдар (тас тұзы, әктас, мәрмәр, сазбалшық, құм және т.б.)
кіреді. Пайдалы қазбалар Қазақстанның бүкіл аумағынан өндіріледі.
Қазақстанның жер қойнауы пайдалы қазбаларға өте бай. Еліміздің қойнауынан
Менделеевтің кестесіндегі 99 элемент табылған, 70 элементтің үлкен қоры және 60-
тан астам элемент өндіріледі, Қазақстанда 6-мыңға жуық пайдалы қазбалар кен
орындары ашылған.
Негізгі сөздер Түсіндірме сөздер
1.Пайдалы қазбалар Табиғи байлық, жер қойнауынан шахталар қазылып немесе жер
бетінен ашық әдіспен игеріледі, шаруашылықта қолданылады.
2.Кен орны Пайдалы қазбалар көп шоғырланған және оларды игеретін жер.
3.Темір кені Құрамындаметалдар мен олардың қоспалары бар тау жынысы.
4.Металдар Металлургия зауыттарындатемір кенін қорытуарқылы алынады.
4. Сызбақұрастыру.
Топпен жұмыс
Ғалымдар: Пікірталас
-Пайдалы қазбалар дегеніміз не?
-Адамдар оларды не үшін игереді?
Экологтар: Экологиялықпроблема
-Пайдалы қазбаларды игеру жердің беткі қабатына қалай әсер етеді?
-Табиғат осынайөзгерістергеқалай жауап береді?
Геологтар: Пікір айту
-Өзің тұратынөңірде қандай пайдалы қазбалар игеріледі?
IV.Сабақты қорытындылау.
Интерактивті тақтадан кесте көрсетіледі.
V.Бағалау. Әр топтың сабаққа қатысуын бағалау, жеке оқушыларға баға қою.
VI. Үйге тапсырма. Мәтінді түсініп оқу, пайдалы қазбалар картасымен жұмыс.
Пайдалы қазбалар
Кен орны - пайдалы
қазбалар шоғырланған
жер.
Жанғыш
Темір кені
Құрылыс
Карьер шахта
Пайдалы қазбалар
Кенге жатпайтынКенді