Тархины харвалтын эргэн тойронд

1. Тархины харвалтын
эргэн тойронд
Р.Амарбаясгалан
Монголын харвалт судлалын нийгэмлэгийн тэргүүн
УНТЭ-ийн мэдрэлийн зөвлөх эмч

2. Харвалтын тархалт
• Америкт жилдээ 750000 шинэ харвалт
бүртгэгдэж, 45 секунд тутамд нэг харвалт
ногдож,
• Оросд жилдээ 450000 харвалтын
тохиолдол бүртгэгдэж, 40 минут тутамд 30
аас илүү тохиолдол байгаа бөгөөд 7- оос
багагүй нь нас барж байна.
• Үхэлд хүргэх байдлаараа харвалт нь
Америкт 3-р байр, ддэлхийд 2-р байранд
орж байна.

3. Тархины харвалтын түвшин
• Монгол улсын хувьд тархины харвалт жил тутам
дунджаар 100 000 хүн амд 290 тохиолдож, үүнээс
нас баралт 100 000-д 49.0 хүрч байгаа нь тус улс
харвалтын давтамжаар дэлхийд өндөр өвчлөлтэй
орны тоонд хамаарч байна.
• Мөн Монгол хүний насжилт уртаснаар, өндөр
настны тоо нэмэгдэж, 2025 онд хүн амын 6.3%-
ийг эзлэх төлөвтэй байгаа нь архаг өвчний өвчлөл
нэмэгдэж, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ
болон нийгмийн тогтолцоонд нэмэлт шаардлагыг
үүсгэн ачааллыг ихэсгэх хандлагатай байна

4. Тархины харвалтын тархалтыг
(100000 хүн амд ) дэлхийн орнуудаар үзүүлбэл

5. WHO, mortality due to stroke/100.000, 2004
Харвалтаас үхэлд хүргэх байдлыг 100000 хүнд ноогдох байдлаар

6.
5.5-5.99
5.0-5.49
3.0-4.99
Цусан дахь холестрин , х тосны байдлаарөө

7. Цусны даралт
140 дээш
130-139
120-129
120 доош
тэмдэглэгдээгүй

8. ВОЗ, 2003ВОЗ, 2003
Дэлхийд 1,7 млрд хүн
(4 хүний 1 нь)
Илүүдэл жин эсвэл хэт таргалалттай
США/Канада
60%
Латинская
Америка
24%
Европа
44%
Россия
~50%
Африка
19%
Азия
27%
Австралия
39%

9. Харвалт
•Харвалтыг хурдан таних
•103: анхны арга хэмжээг авах,
хурдан зохих эмнэлэг хурдан зөөвөрлөх
•Зохих бэлтгэлтэй харвалт хүлээн авах цэгүүд байх.
Оношлогоо:
Иргэд мэдлэгтэй байх
Өрхийн ба дүүргийн эмнэлэг
•CT, MRI, допплер, дуплексийн шинжилгээг сайн уншдаг байх
Харвалтыг эрт үед нь оношлож чадах
Эмчилгээ :
•Харвалтын эхэн үед хийгдэх арга хэмжээ, эмчилгээ
•Харвалтын сэргээн засах эмчилгээ эрт хийгдэх
•Харвалтын хурц үеийн дараах эмийн болон
эмгүй сэргээн засах эмчилгээ
Бүртгэл, судалгаа
Урьдчилан сэргийллэлт
Мэдлэг мэргэжлийг дээшлүүлэх
Нийгмийн идэвхийг өрнүүлэх

10. Гинжин хэлхээ

11. Харвалтыг эмчлэх гол тулгуур

12. 9 DISTRICT
HOSPITALS
360 SUBREGIONAL HOSPITAL
21 REDIONAL HOSPITALS
HOSPITAL
1 and 2
MEDICAL NETWORK IN MONGOLIA

13. Харвалтын үеийн
тусламж-үйлчилгээг хөтлөх
цаг хугацааны гинжин хэлхээ
1. Харвалт гарсан тохиолдолд өвчтөн, түүний гэр бүл,
ажлын газрын нөхөд харвалтын эхлэх шинжийг таньж,
түргэн тусламжийн үйлчилгээнд шуурхай мэдээлэх;
2. Түргэн тусламжийн багийг эхний ээлжинд илгээх;
3. Түргэн тусламжийн баг өвчтөний биеийн байдалд
үнэлгээ өгч, шаардагдах тусламжийг үзүүлэн, хүлээн
авах эмнэлэгт урьдчилан мэдээлж, яаралтай тээвэрлэн
хүргэх;
4. Эмнэлгийн эрчимт эмчилгээний тасаг юмуу харвалтын
тасагт өвчтөний биеийн байдлыг үнэлэн, шинжилгээний
сонголт хийх;
5. Эмнэлзүйн үзлэг үнэлгээ, тархины дүрст оношлогоог
яаралтай хийж, оношийг батлах,
6. Эмчилгээний зохистой шийдвэр гаргах;
7. Ерөнхий ба өвөрмөц эмчилгээг шуурхай эхлүүлэх

14. 1.Өвчтөн амаар хэлж өгөх
2.Кино , реклам хийх
3.Ном товхимол хийх
4.Брошур хийх
5.Өдөрлөг , үзүүлэх
тоглолт хийх
5 ХА ШИНЖ

15. Хэрхэн хурдан оношлох вэ?
Шинэ тэмдгийг хурдан таньж, түргэн тусламж
дуудах  103
Эрэмбээр түрүүлж
эмнэлэгрүү хүргэх
үед харвалтын тасагт
эхний мэдээлэл өгөх
Шуурхай болон оновчтой оношилгоо
харвалтын тасагт цаг алдалгүй зохих эмчилгээ
эхлэх
5 ХА сорил

16. Харвалтын нэгжийн ндсэн агуулгаү

17. Харвалтын нэгж (SU) нь гинжин
хэлхээний гол ц м юмө
• тархины харвалттай вчт ндө ө
хамгийн зохистой, яаралтай
тусламж з лэх эмнэлгийнү үү
нэгэн хэсэг, нэгж
• харвалтаар мэргэшсэн эмч,
сувилагч нарийн мэргэжлийн
тусламж йлчилгээ з лэхү ү үү
• Мэргэшсэн, мэдлэг, чадвартай
олон мэргэжилтнээс б рдсэнү
баг ажиллах

18. “Харвалт ба з рхний шигдээс” т с лү ө ө
УГТЭ-ийн харвалтын тасаг
• МСС-ийн санх жилт,үү
ДЭМБ-ийн
дэмжлэгтэйгээр
Харвалтын тасгийн йлү
ажиллагаанд
шаардлагатай тоног
т х р мж дээр б рэнө өө ө үү ү
хангагдаж, суурилагдан,
йл ажиллагаа эхлэхэдү
бэлэн болж байна.

19. Зорилго
• цусны б лэн хайлуулахү
эмчилгээ хийх
• инвазив эмчилгээний
аргуудыг зааж сонгох
• харвалтын хурц еийнү
няхуур мониторинг хяналт
хийх
• оновчтой суурь эмчилгээ
хийх
• х ндрэлийг таньж, зохистойү
эмчлэх
• харвалтын шалтгааныг
т ргэн оношлохү
• эрт ед хоёрдогч урьдчиланү
сэргийлэх ба сэргээн засах
эмчилгээг эхлэх
• Цочмог еийн ба дараахү
шатанд шаардагдах асаргаа
сувилгаа хийх
• сэргээн засах эмчилгээний
хэрэгцээг эрт ед нэлж,ү ү
• цаашдын эмчилгээ,
нийгмийн халамжийн арга
хэмжээн дийг т л вл х,үү ө ө ө
зохион байгуулах
( ргэлжл лэн эмнэлэгтү үү
эмчлэх, эсвэл сэргээн засах
тасаг/эмнэлэгрүү
шилж лэх, гэрт гаргах г.м)үү
• Олон талт мэргэшсэн баг,
з рхний, радиологийн болонү
мэдрэлийн мэс заслын эмч
нарын нягт ялдааг хангахү
Харвалтын тасгийн йл ажиллагааү

20. Тархины харвалтын тасгийн хэлбэр дүү
Амь тэнссэн үеийн тусламж үйлчилгээ
Байнгын хяналт, ММЗ ын арга хэмжээ
Нарийн мэргэжлийн тусламж
Нарийн мэрэгжлийн оношлогоо
Дээд шатлалын оношлогоо
Үйлчилгээ, хяналт, ерөнхий удир

21. ХарвалтынХарвалтын
БагБаг Физик эмчилгээ
ба сэргээн засах
PT / OT/ speech &
swallowing
ЯТТ/
Хүлээнавах
ICU / NCCU
ХШММЭ/
Мэд. мэс засалч
Neuro rad
Нийгмийн
Ажилтан
Харвалтын
Сувилагч
Кардиологич
Хоол
судлаач
Невро-
Радиологич
Неврологи/
Судасны
Мэс Засал
Харвалтын
Неврологич
эмч

22. Хяналтын тогтолцоо
• Харвалтын нэгжид
• 48-72 цагийн турш
байнгын мониторинг
хийнэ:
1. ЗЦБ
2. Х чилт р гчийн хангамжү ө ө
3. Биеийн хэм
4. Артерийн даралт
5. ЭМ ИХҮ Ү
Нас баралт 25,9%-иас 3,7%-
иар буурсан
• Харвалтын хавсарсан
тасагт
• д рт 4 удаа хянана:Ө ө
1. Биеийн хэм
2. Артерийн даралт
3. З рхний цохилтын тооү
4. Шаардлагатай едү
х чилт р гчийнү ө ө
хангамж, ЭМ ИХҮ Ү
шалгана
Тахир дутуужилт 48,1%-иас
25,9%-иар буурсан

23. 0 20 40 60 80 100
%
45
12
13
7
18
68
21
25
21
28
3 сарын доторхи хүндрэл
Уушигний хатгаа
Шингэний зохицуулга
Гэнэнт муудах
Stroke дахих
Stroke Unit
Жирийн тасаг
Evans et al. Lancet 2001; 358 (9293):1586–1592.
Харвалтын хурц үеийн хүндрэлүүд

24. Харвалтын нэгжийн давуу тал
• Харвалтаас шалтгаалсан нас баралт, тахир
дутуужилтыг бууруулна
• Ердийн тасагтай харьцуулбал (Cochrane
Review) Бууралт
Нас баралт 18%
Тахир дутуужилт 29%
Нийгмийн халамж
шаардлагатай болон нас
баралт хавсарсан
25%

25. Инсультын еийнү 3 “эмчилгээний цонх”
1-е
окно
Харвалтын
хурц үеийн
эмчилгээ
Тромболиз
Эрт үеиийн сэргээн засах эмчилгээ
Эрт үе ба хожуу хүндрэлээс
сэргийлэх эмчилгээ
Өрхийн эмнэлэг, гэрт хийгдэх
Эмийн ба эмийн бус сэргээн засал
2-е «окно»
3-е «окно»

26. Харвалтын хурц үеийн дараа:
• Өвчтний толгойд зөв ойлголтыг өгөх
• Өвчтөнг эмч хянахаас гадна гэрийнхэн
хянах, өрийгөө хянах мэдлэгийг олгох
• Давтан гарах хүндрэлээс сэргийлэх
• Давтан эмчилгээнд төлөвлөгөөтэйгөөр
илгээх
• Өвчтнийг биеэ даах чадварыг сэргээх

27. Хурц еийн эмчилгээний дарааү
Харвасан өвчтөн
Хяналт
Ойлголт мэдлэг суулгах
Эмийн эмчилгээ
Сэргээн засах эмчилгээ
Урьдчилан сэргийлэлт
Нийтэд суртачилгаа

28. Эрт еийн сэргээн засалү :
►Эмчилгээний р д нг сайжруулнаү ү
►Эмнэлэгт хэвтэх хугацаа богиносоно.
►Биеэ даах чадвар хурдан сайжрана
►Х ндрэлийн тоо багасна.ү
► хэлд х рэх нь багасч, амьдрах чадварҮ ү
нэмэгдэнэ
► « л ашиглах хам шинжҮ »-ээс сэргийлнэ.

29. World Stroke Organization
• 1990 оноос европын харвалт судлах байгуулгууд байгуулагдан
ажиллаж байгаад дэлхийн харвалт судлалын байгууллага
болтлоо рг жин олон орнууд гиш дээр элсэн йлө ө үү ү
ажиллагаагаа нэгдсэн удирдлагаар явуулж ирсэн.
• 2002 оноос харвалттай тэмцэх дэлхийн д р “ө ө WORLD STROKE
DAY”-г тэмдэглэх болсон байна.
• Одоо 120 орныг эгнээндээ нэгтгэн, харвалт судлалын академ
дэргэд нь байгуулагдаж, сургалт судалгаа мэт..
• Дэлхийн Харвалт Судлалын Байгууллага Женевт.
• 3 жилд 1 удаа дэлхийн мэдрэлийн эмч нарын конгрессийг
зохион байгуулдаг б г д 2012 ондө өө
Бразил улсын Брасила хотод олон улсын 8-р конгресс болсон.
• www.worldstroke.org

30. Монголын Харвалт Судлалын Нийгэмлэг
• 2009 онд байгуулагдсан.
• 2009-2014 онд 6 удаа Дэлхйн харвалтын өдрийг
тэмдэглэж байна.
• 3 удаа олон улсын шагнал авч, 3 удаа олон улсын
хуралд оролцсон.
• Олон тооны ном товхимол , брошур хийж, 2
богино хэмжээний кино хийлээ.
• www.msa.edu.mn
• amara0809@yahoo.com

31. Энэ жилийн дэлхийн харвалтын
байгуулгаас гаргасан уриа:
Би эмэгтэй хүн. Бид харвалтанд илүү
өртөж байна.
www.worldstroke.org
www.msa.edu.mn

32. Thank you for your attention