Μ. Σαχτούρης, Ο Ελεγκτής
•Download as PPTX, PDF•
3 likes•5,660 views
Μια προσέγγιση του ποιήματος Ο Ελεγκτής
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Μ. Σαχτούρης, Ο Ελεγκτής
Similar to Μ. Σαχτούρης, Ο Ελεγκτής (20)
More from Georgiadou Agathi
More from Georgiadou Agathi (17)
Recently uploaded
Recently uploaded (13)
Μ. Σαχτούρης, Ο Ελεγκτής
- 1. Μίλτοσ Σαχτοφρθσ «Ο Ελεγκτισ» Αγάκθ Γεωργιάδου Σχ. Σφμβουλοσ
- 2. Ολίγα βιογραφικά • Γεννικθκε το 1919 ςτθν Ακινα και ιταν γιοσ του δικαςτικοφ και νομικοφ ςυμβοφλου του κράτουσ, του Δθμθτρίου Σαχτοφρθ και τθσ Αγγελικισ Παπαδιμα, διςζγγονοσ του Υδραίου ναυάρχου του 1821 Γεωργίου Σαχτοφρθ. • Το 1937 με παρότρυνςθ του πατζρα του άρχιςε ςπουδζσ ςτθ Νομικι. Το 1938 δθμοςίευςε με το ψευδϊνυμο Mίλτοσ Xρυςάνκθσ ζνα διιγθμα. Μετά το κάνατο του πατζρα του εγκατζλειψε τθ Νομικι και αφοςιϊκθκε ςτθν ποίθςθ. • Κατά τθ διάρκεια τθσ Κατοχισ ζπαςχε από φυματίωςθ με αποτζλεςμα για μεγάλο χρονικό διάςτθμα να παραμείνει κακθλωμζνοσ ςτο κρεβάτι. • Τθν εποχι του Εμφυλίου υπθρζτθςε ςτον ςτρατό.
- 3. Τα πρϊτα ποιθτικά βιματα • Το 1943 γνωρίςτθκε με τον Ελφτθ και τον Εγγονόπουλο, με τον οποίο ςυνδζκθκε με ςτενι φιλία. Ωσ ποιθτισ εμφανίςτθκε, φςτερα από παρότρυνςθ του Ελφτθ, το 1944 ςτο περιοδικό Τα Νζα Γράμματα. Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρθςε θ πρϊτθ του ποιθτικι ςυλλογι «Η Λθςμονθμζνθ». Το 1948 εξζδωςε τισ «Παραλογαίσ» και ακολοφκθςαν πολλζσ ακόμθ ςυλλογζσ, με αποκορφφωμα τθ ςυλλογι «Με το πρόςωπο ςτον τοίχο» (1952).
- 4. Η αναγνϊριςθ • Σηηο αξρέο ηηο δεθαεηίαο ηνπ 1960 ζρχεται θ αναγνϊριςθ από τον Αλ. Αργυρίου και Νόρα Αναγνωςτάκθ και ςτθ ςυνζχεια από πολλοφσ κριτικοφσ και ςτοχαςτζσ. • Τιμικθκε με τρία κρατικά βραβεία: Το 1956 με το Αϋ Βραβείο Νζοι Ευρωπαίοι Ποιθτζσ για τθν ςυλλογι του «Όταν ςασ μιλϊ», το 1962 με το Βϋ Κρατικό Βραβείο για τθ ςυλλογι του «Τα Στίγματα» και το 1987 με το Αϋ Κρατικό Βραβείο Ποίθςθσ για το ζργο του «Εκτοπλάςματα».
- 5. Τα τελευταία χρόνια τθσ ηωισ του • Τα πζραςε ςε ζνα μικρό διαμζριςμα τθσ οδοφ Ίμβρου 2 ςτθν Κυψζλθ γράφοντασ ελάχιςτα. Το Υπουργείο Πολιτιςμοφ του είχε χορθγιςει τιμθτικι ςφνταξθ. • Απεβίωςε ςτισ 29 Μαρτίου 2005 και τάφθκε ςτο Αϋ Νεκροταφείο Ακθνϊν δθμοςία δαπάνθ. Δεν παντρεφτθκε και δεν απζκτθςε οικογζνεια, διατθροφςε όμωσ δεςμό από το 1960 με τθν ηωγράφο Γιάννα Περςάκθ.
- 6. Η ποιθτικι τζχνθ του Σαχτοφρθ • Ο Μίλτοσ Σαχτοφρθσ ανικει ςτθν Αϋ μεταπολεμικι γενιά ποιθτϊν που απεικονίηουν ςτο ζργο τουσ τισ τραυματικζσ εμπειρίεσ του Βϋ Παγκόςμιου πολζμου και των πρϊτων μεταπολεμικϊν χρόνων. • Εντάςςεται ςτθν τάςθ των νεοχπερρεαλιςτϊν ι μεταχπερρεαλιςτϊν, οι οποίοι ζμειναν ανεπθρζαςτοι από τισ ιδεολογικζσ διαμάχεσ τθσ εποχισ τουσ. • Δθμοςίευςε τισ ακόλουκεσ ποιθτικζσ ςυλλογζσ: Ποιιματα (1945-1971), Χρωμοτραφματα, Όταν ςασ μιλϊ, Εκτοπλάςματα, Καταβφκιςθ, Έκτοτε, Ανάποδα γφριςαν τα ρολόγια.
- 7. • Η ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι υπαινικτικι και αντικατοπτρίηει υποκειμενικά τον κόςμο. Τα «υλικά» του δεν είναι ακριβϊσ ςφμβολα που αιςκθτοποιοφν καταςτάςεισ, αλλά απλά, κακθμερινά πράγματα που αποκαλφπτουν τθν εφιαλτικι πλευρά τθσ πραγματικότθτασ.
- 8. Τα κζματά του είναι εμπνευςμζνα από τθν κακθμερινι ηωι αλλά και από τθν Κατοχι και τα δφςκολα χρόνια του Εμφυλίου και τθσ μετεμφυλιακισ Ελλάδασ.
- 9. • Για να αντζξει τθ ςκλθρι πραγματικότθτα τθσ δεκαετίασ του 1940-50, ο ποιθτισ καταφεφγει ςτο μαγικό κακρζφτθ τθσ Ποίθςθσ και με τθ δφναμθ του παράλογου βάφει με ηωθρά χρϊματα το μαφρο, αναηθτϊντασ τον πραγματικό κόςμο ςτον ουρανό.
- 10. Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθ • «Το ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με ανεςτραμμζνθ πυραμίδα: Στθ ςτενεμζνθ βάςθ, θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ, βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ. Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν. Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ, που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ, υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργία.» Β. Χατηθβαςιλείου, Μίλτοσ Σαχτοφρθσ. Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ, Εςτία 1992
- 11. Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα Τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ
- 12. Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Κατά τον Δάλλα, τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι: α) θ ιςτορία-μινυμα, β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα, ζνα μινυμα).
- 13. • Συνικωσ, θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα. • Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ, μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ. Οι εικόνεσ, καλβικισ προζλευςθσ, ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα).
- 14. Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθ • Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ ςυμβολικζσ ενότθτεσ, που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και, γενικότερα, τθν περιπτωςιολογία, δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο, εςωςτρεφζσ ςφμπαν, όπου αντικείμενα, ηϊα, άνκρωποι και μθχανζσ, χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ, άλλωςτε, και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα, βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφ». Β.Χ.
- 15. Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ • Ο υπαρξιςμόσ Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου.
- 16. • «Μια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ, ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ, που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο, το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνο». (Λ. Πολίτθσ)
- 17. Ο εξπρεςιονιςμόσ • Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο, τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ, τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του. • Αντλεί τθν ζμπνευςι του, όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ, από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ.
- 18. • Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ. • Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ. • Στθ λογοτεχνία, οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ. Κυριαρχεί το άλογο, φανταςιακό ςτοιχείο, τα ζντονα ςυναιςκιματα, θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ.
- 19. • Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία, κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι. • Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ.
- 20. Ο εικονιςμόσ • «Ο εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε, πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα. Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε, κακϊσ κα δοφμε, εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσ.» Γ. Δάιιαο
- 21. Ο ςυμβολιςμόσ • «Ο ςυμβολιςμόσ, αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε, αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ «υποβολισ», αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα, με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ, ςαν ςφμβολα.» Γ. Δάλλαρ
- 22. Ο υπερρεαλιςμόσ • Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο, που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ.
- 23. • «Έντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου π.χ.), παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεων». Λ. Πολίτθσ
- 24. Ο ίδιοσ ζλεγε… • «Το ζχω τονίςει επανειλθμμζνα, ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ. Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι, αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι. Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικι». (π. Τζταρτο, 23, 1987).
- 25. • «Γενικά, θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ, ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματα». Τ. Καρβζλθσ
- 26. Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ • Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ. Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται: ωσ μνιμθ, ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ. Με τθ δεφτερθ κατεργαςία: ωσ βιωμζνα γεγονότα, που γι’ αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα: επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ, ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ, που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι, ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνία». (Αλ. Αργυρίου)
- 27. • «Ένα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογία τουσ. Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι, το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσ.» Γ. Ιωάννου
- 28. Μίλτος Σαχτούρης «Ο Ελεγκτής» Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα είν’ ο ουρανόσ και λίγο χιόνι ζςφιξα τα ςκοινιά μου πρζπει και πάλι να ελζγξω τ’ αςτζρια εγϊ κλθρονόμοσ πουλιϊν πρζπει ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά να πετάω.
- 29. • Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958). • «φάςματα»: είδωλα, φαντάςματα, φάςμα χρωμάτων. Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ, ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου. Η «χαρά» βρίςκεται αλλοφ («ςτον άλλο δρόμο»). Δ.Ν. Μαξωλίηεο
- 30. • Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα. Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται: Είναι εδϊ κάτω, ασ το επαναλάβομε, ο δρόμοσ, το ςπίτι, ο κιποσ, μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου. Είναι εκεί επάνω, ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ, ο ουρανόσ, το φεγγάρι, ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί. Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ. *…+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται. • Γ. Δάλλασ
- 31. • Είναι "ο άλλοσ δρόμοσ", "ο άλλοσ ουρανόσ". Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε, αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικιπλευρά του: "Απ’ τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα" ι, ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του, "απ' τθ γωνία του φριχτοφ". Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα. Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα, αναμνιςεισ ι φανταςίεσ. Είναι, κακϊσ μασ προειδοποιεί, "φάςματα" μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ. • Γ. Δάλλασ
- 32. Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ • «Είναι ςυνικωσ ουςιαςτικά ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ. Το ψωμί, Η Αποκριά, Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ)· αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του, ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο, όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορία.»
- 33. Το κζμα του ποιιματοσ • Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να «πετάει» ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ.
- 34. Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου • «Η ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό. Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι), επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊν. Στο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό· θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ, που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα: Ασ μθ το κρφβουμε / διψάμε για ουρανό, (βλ. Το ψωμί)»
- 35. • Το ποίθμα αποτελείται από τρεισ ιδεοπλαςτικζσ και ςκθνικζσ εικόνεσ (Γ. Δάλλασ):
- 36. Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα: Η εικόνα του «κακοποιθμζνου ουρανοφ» Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα είν’ ο ουρανόσ και λίγο χιόνι: Εικόνα εξπρεςιονιςτικι, υπερρεαλιςτικι. Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ: ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο. Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ): το κόκκινο και το λευκό και υπονοοφνται το πράςινο, το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο.
- 37. Ο ουρανόσ • Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ . Είναι ο «χϊροσ» όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ, μακριά από τθν τρομακτικι, εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα. Είναι το φάςμα, θ «αντεικόνα» τθσ γθσ.
- 38. Οι δφο πραγματικότθτεσ • Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο, που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ: τθ γιινθ και τθν ουράνια. • Δεςπόηει ο ουρανόσ, ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ, εκεί όπου θ ελευκερία, θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ.
- 39. • Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο. • Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό.
- 40. • Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται, αφοφ ό,τι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο.
- 41. Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα: Η εικόνα του «ουράνιου μθχανοδθγοφ» έσυιξα τα σκοινιά μος ππέπει και πάλι να ελέγξω τ’ αστέπια • Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ («πρζπει») του ςυνεχοφσ («πάλι») ελζγχου των αςτεριϊν: να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν, να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό.
- 42. • Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ς’ αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ, να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ. • Χρειάηεται επαγρφπνθςθ, γι’ αυτό και «ζςφιξε» (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του.
- 43. Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα: Η εικόνα του ποιθτι ωσ «ιεροφ πτθνοφ» εγώ κλθρονόμοσ πουλιών πρζπει ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά να πετάω. • Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό, ςτο χώρο των πνευματικών αγακών, ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ. Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί. Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών.
- 44. • Το «κλθρονόμοσ» επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ, γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του. Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν. • Τν «εγώ» ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε δύζθνινπο θαηξνύο.
- 45. • Το ριμα «πρζπει» τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι. • Η ενότθτα αυτι προβάλλει το «μινυμα» του ποιιματοσ: ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ, ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του.
- 46. Τα ςπαςμζνα φτερά • Ο «τραυματιςμόσ» του ποιθτι εκφράηεται με τθν εικόνα των «ςπαςμζνων φτερϊν», φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ («Έχω κάτι ςπαςμζνα φτερά»). Αλλά και του Μπωντλαίρ, όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ: (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του.).
- 47. • Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα. Στον πλατωνικό διάλογο «Ίων», όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό, κάτι ελαφρφ, ζνα πετοφμενο, αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόν…),
- 48. Οι βουλθτικζσ προτάςεισ • Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέοεηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ, οι οποίερ αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος ποιήμαηορ. Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο άιινπο: «ππέπει και πάλι να ελέγξω / τ’ αστέπια», «ππέπει / έστω και με σπασμένα υτεπά / να πετάω».
- 49. • «Ο ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του — πζταγμα, ζςτω και με ςπαςμζνα — ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά. Και ωσ μθχανοδθγόσ, ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων, ςτάςεισ-φανάρια — και — λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ, να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του, που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνι· και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ, κατά τον Ίωνα— να φτάςει ςτον "μπαξζ με τ' άςτρα». Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ; Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ; Ή χιόνια κ' αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του '42;» • Γ. Δάλλασ
- 50. •Η Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ, όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ.
- 51. Γλϊςςα - φφοσ • Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και το λεξιλόγιο λιτό. Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα, τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ. Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί, αντιλυρικοί και εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι.
- 52. Τα ςφμβολα • Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ, όπωσ θ ελευκερία, θ αλικεια, θ δικαιοςφνθ κ.λ.π. • Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ. Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα. • Τα αςτζρια, ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου, μζροσ του ουρανοφ, τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ, γι’ αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα «ελζγξει», ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ. • Τα «ςπαςμζνα φτερά» ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του.
- 53. Το παράλογο εκφράηεται με: • Τθν «κατοπτρικι» απεικόνιςθ τθσ πραγματικότθτασ • Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ • Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία, λεκτικι λιτότθτα) • «Στθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς' ζνα παράδοξο ςχιμα. Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτου». ΚΝΛ. Γ’ Λυκείου
- 54. 1ο Παράλλθλο κείμενο: Μ. Σαχτοφρθσ, Τοπίο Να αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ — Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφρο εγϊ ανεβαίνω ς' ζναν ά ς π ρ ο ουρανό Μζςα ςτον ζρθμο χιονιά ζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιά λίγα μαφρα πουλιά ς' ζνα κλαδί κι ζνα μόνο λουλοφδι και μια φωνι: — Εγϊ ανεβαίνω ς' ζναν ά ς π ρ ο ουρανό μζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι Ο Περίπατοσ, 1960
- 55. 2ο παράλλθλο κείμενο Γ. Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςα... Να εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου • Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυ πάνω ςτθν καταςτροφι δεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσ, δεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνε από τθ ςυντροφιά μου, πωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζω και πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊν, ο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματα δεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσ· ακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογα που κα με φζρουν πλάι τουσ. Να τουσ μιλιςω, να κλάψω μαηί τουσ και φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσ· όλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσ, ςαν τίποτα να μθν είχε γίνει ςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ.
- 56. • Ευχαριςτϊ!