SlideShare a Scribd company logo
1 of 11
Download to read offline
M.ABDI RAKHMAD DANY
XI MIPA 1 / 22
TEMBANG
MACAPAT
Tbk. 01
02
Daftar isi.................................................................................... 2
Pangerten Tembang Macapat............................................ 3
Filosofi Tembang Macapat.................................................. 3
Sejarah Tembang Macapat.................................................. 4
a. Maskumambang............................................................... 5
b. Mijil....................................................................................... 5
c. Sinom.................................................................................... 5
d. Kinanthi............................................................................... 6
e. Asmaradana........................................................................ 6
f. Gambuh................................................................................. 6
g. Dhandanggula.................................................................... 6
h. Durma................................................................................... 7
i. Pangkur................................................................................. 7
j. Megatruh.............................................................................. 7
k. Pucung................................................................................. 7
Ancase Tembung Macapat.................................................. 8
Paugeran Tembang Macapat.............................................. 8
Pengertian Guru Gatra, Wilangan,
lan Lagu...................................................................................... 8
Tabel Guru Gatra, Wilangan,
lan Lagu...................................................................................... 8
Unsur Kebasaan Tembang Macapat................................ 9
DAFTAR ISI
PANGERTEN
03
TEMBANG MACAPAT
Tembang macapat (tembang cilik)
yaiku syair utawa geguritan
tradisional jawa sing duwe makna
tertentu
FILOSOFI
TEMBANG MACAPAT
Tembang macapat dipercaya dening
akeh wong jawa minangka
kumpulan tembang kang nduweni
teges proses uripe manungsa balik
marang sing kuwasa ciri ciri
manungsa wiwit lair nganti mati
digambarake kanthi runtut ing
tembang macapat sing cacahe ana
sewelas
04
SEJARAH
TEMBANG
MACAPAT
Umume dianggep macapat muncul
ing pungkasan jaman Majapahit lan
wiwitane pengaruh Walisanga,
nanging iki mung bisa diarani
kahanan ing Jawa Tengah. Amarga
ing Jawa Timur lan Bali macapat wis
dikenal sadurunge agama Islam.
Contone, ana naskah saka Bali
utawa Jawa Timur kang diarani
Kidung Ranggalawe, kang kacarita
ditulis taun 1334 Masehi. Nanging
ing sisih liya, daya tarik iki
diragukan amarga karya iki mung
dikenal kanthi versi sing luwih
anyar lan kabeh naskah sing ngemot
teks iki asale saka Bali.
JINISE TEMBANG
MACAPAT
MIJIL
Mijil tegesipun nama jinis tetuwuhan ingkang ambunipun
harum. Tembang mijil nggambarake swasana wiwitan,
mudha, lair utawa wiwitan.
MASKUMAMBANG
Maskumambang nduweni teges punggawa kang
nindakake upacara Shaman. Tembang Maskumambang
biasane ditembangake kanggo nuduhake emosi,
nggumunake, mempesona utawa memikat. Acara
kasebut kalebu lair saka bayi sing diidam-idamake
Tbk. 05
SINOM
Sinom bisa ditegesi minangka godhong enom lan
kadhangkala ditandhani kode awujud gambar utawa
lukisan. Tembang Sinom cocok kanggo kahanan utawa
prastawa kang isine crita, hikayat, legendha utawa
kapitayan kang gegayutan karo para mudha.
KINANTHI
Kinanthi bisa ditegesi gegandhengan tangan, kanca
utawa jeneng barang. Kinanthi uga bisa ditegesi
bebarengan. Tembang Kinanthi nduweni tema
kebersamaan, kebak rasa welas asih, rasa tresna, lan
seduluran.
Tbk. 06
ASMARADANA
Tembung asmarandana tegese kaya menehi. Tembang
iki biyasane ditembangake ing acara-acara kang nduweni
swasana kebak rasa tresna, tresna, manembah kekasih,
crita katresnan utawa crita kang gegayutan karo rasa
seneng.
GAMBUH
Tembung gambuh tegese ngerti, biasa, utawa nandur.
Tembang Gambuh nggadhahi watak ingkang boten
cetha, boten cetha ajining diri, samar, saha solah bawa
ingkang boten cetha.
DHANDANGGULA
Dhandang-Gula tegese ngenteni kabecikan utawa
ngenteni kabecikan. Tembang iki nduweni tema swasana
pakurmatan, kaluhuran sawijining bab, sipat utama utawa
pitutur kang becik.
DURMA
Durma asale saka basa Jawa Klasik kang tegese macan.
Tembang Durma nduweni tema swasana seram, medeni,
nyengsemaken, medeni utawa sedhih.
Tbk. 07
PANGKUR
Pangkur tegese buntut kang banjur diwenehi tandha tut
pungkur kang tegese manut. Tembang pangkur lumrahe
ditembangake ing swasana ana wong kepengin menehi
pitutur marang wong liya supaya bisa urip kanthi becik
lan migunani.
MEGATRUH
Megat-Ruh nduweni teges pedhot, pungkasan, pisah
utawa pegatan. Tembang Megat-Ruh nggambarake
swasana susah, sedhih, sepi utawa pisah
PUCUNG
Pucung tegese godhong godhong, godhong enom
banget. Tembang Pucung biasane digunakake kanggo
nggambarake swasana santai, crita lucu, utawa kebak
humor.
PAUGERAN TEMBANG
MACAPAT
Guru Lagu
Guru Gatra
Guru Wilangan
Guru lagu yaiku tibaning swara ing saben pungkasaning
Gatra
Guru gatra yaiku cacahing utawi jumlahing gatra ing
tembang macapat
Guru wilangan yaiku cacahing wanda ing saben sagatra
ANCAS TEMBANG
MACAPAT
Minangka hiburan, estetika, pendhidikan, pagelaran
tradisional sarana korespondensi,humming kanca sing
makarya, Marta kanggo ngusir bala upacara kumpu
Tbk. 08
09
UNSUR KEBASAAN
TEMBANG MACAPAT
Tembung Kawi
Contoh Ukarane Tembung Kawi
tembung basa kawi yang sering sekali kita dengar di
pertunjukan wayang. Ataupun tembang jawa tapi kita
tidak tahu artinya. Basa kawi juga sering lho dipakai untuk
nama tempat atau nama manusia untuk mengartikan
maksut tertentu dengan harapan nama yang memakai
basa kawi ini mempunyai arti yang baik dengan dengan
harapan yang baik pula.
Agni= geni
Agra= pucuk
Ajar= pandhita
Aji= Ratu, Raja
Akasa = awang-awang
Dasanama
Contoh Tembung Dasanama:
makna dasanama itu asalnya dari kata "dasa" dan "nama".
Dasa maknanya sepuluh, dan nama maknanya asma,
panggilan atau nama. Bila dikombinasi makna dasanama
yakni sepuluh nama. Tembung dasanama tegese
tembung tembung kang pada tegese. Dasa maknanya
sepuluh, dan nama maknanya asma, panggilan atau
nama. Bila dikombinasi makna dasanama yakni sepuluh
nama.
1. Akèh =
akwèh, kèh, kwèh, ripah, gung, agung, waha.
2. Aku =
amba, ngong, ingong, ingwang, ulun, patikbra,
katengong, ingsun, kawula, manira, robaya.
3. Ala=
dur, durta, juti, durstha, dusta, kunjana, durniti,
durlaksana.
10
Garba
Contoh:
Tembung Garba merupakan salah satu materi yang
diajarkan dalam pelajaran bahasa jawa. menurut
pengertian dan penjabaranya tembung garba adalah dua
atau lebih kata yang digabung menjadi satu untuk
mempersingakat pengucapan dan penulisanya.
Ada 4 macam Tembung Garba dalam bahasa jawa
aglis saka tembung age dan gelis.
raneki = arane dan iki.
dhemenyar =dhemen dan anyar.
kadya = kadi dan kaya
maharja = maha dan raja.
Sandi Asma
Sandi asma yaiku jeneng kang sinamun ana ing tembang
macapat, lumrahe wujud jeneng asli pengarage utawa
panciptane tembang.
Tuladha :
Rarasing kang sekar sarkara mrik,
den aksama dening sudyarsa,
ngawikan wengkuning reh
beraweng para ratu,
ilanga kang sesengker sarik,
rongas westhining angga,
gagating tyot antuk,
wartaning kang para tama,
sinung tengran sembah trus sukaning budi,
tataning kang carita
11
Sandi Karsa
Sandi Karsa yaiku tujuan, ancas, utawa karep kang
sinamun utawa sinamar ana ing tembang. Ana uga wong
kang ngarani sandi karsa kuwi sandi ukara yaiku ukara
(ukarane kanggo medharake cipta, gagasan, rasa –
pangrasa, utawa kekarepan).
Contoh:
Dimen lebdeng kawruh
Ing pakaryan mrih trengginas
Nalar mulur rinengga ambeg berbudi
Anjrah mring para siswa
Pepinginan kang samya kae
Esthining tyas maujud
Naning mulya
Dina dina kepungkur
Iku dadi landhasaneki
Dina kang bakal teka
Ing pangangkah tumus
Kita bangsa Indonesia
Anemahi jaman
Nyrambahi Nuwsantara

More Related Content

Similar to TEMBANG MACAPAT

Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdfTembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdfaisyah253517
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat09Ayesha
 
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa JawaBahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa JawaSMP Negeri 1 Karanganyar
 
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...Benny103590
 
Materi Tembang Macapat.pdf
Materi Tembang Macapat.pdfMateri Tembang Macapat.pdf
Materi Tembang Macapat.pdfgundraGer
 
Tembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookTembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookAsyrifaSabrina
 
14-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 2
14-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 214-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 2
14-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 2Mustofaaji3
 
Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat
Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat
Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat 13FahmiMaulana
 
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdfTembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdfZakiyBagus21
 
tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh
tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh
tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh GmnaYa1
 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat vendahBm
 

Similar to TEMBANG MACAPAT (20)

Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
 
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdfTembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
 
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa JawaBahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
 
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...
 
Tembang Macapat E-book
 Tembang Macapat E-book Tembang Macapat E-book
Tembang Macapat E-book
 
Tembang macapat Khoirul khafi
Tembang macapat Khoirul khafiTembang macapat Khoirul khafi
Tembang macapat Khoirul khafi
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
 
Materi Tembang Macapat.pdf
Materi Tembang Macapat.pdfMateri Tembang Macapat.pdf
Materi Tembang Macapat.pdf
 
Tembung Macapat.pdf
Tembung Macapat.pdfTembung Macapat.pdf
Tembung Macapat.pdf
 
Tembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookTembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-book
 
M.RAFI MAULANA XI MIPA 5(14)
M.RAFI MAULANA XI MIPA 5(14)M.RAFI MAULANA XI MIPA 5(14)
M.RAFI MAULANA XI MIPA 5(14)
 
14-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 2
14-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 214-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 2
14-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 2
 
Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat
Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat
Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat
 
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdfTembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf
 
Tembung macapat
Tembung macapatTembung macapat
Tembung macapat
 
Tembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdfTembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdf
 
tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh
tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh
tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh
 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
 

Recently uploaded

POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)
POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)
POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)PUNGKYBUDIPANGESTU1
 
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikabab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikaAtiAnggiSupriyati
 
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7IwanSumantri7
 
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...Kanaidi ken
 
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptxRefleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptxIrfanAudah1
 
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfREFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfirwanabidin08
 
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdfsdn3jatiblora
 
PPT PERUBAHAN LINGKUNGAN MATA PELAJARAN BIOLOGI KELAS X.pptx
PPT PERUBAHAN LINGKUNGAN MATA PELAJARAN BIOLOGI KELAS X.pptxPPT PERUBAHAN LINGKUNGAN MATA PELAJARAN BIOLOGI KELAS X.pptx
PPT PERUBAHAN LINGKUNGAN MATA PELAJARAN BIOLOGI KELAS X.pptxdpp11tya
 
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajaraksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajarHafidRanggasi
 
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKAMODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKAAndiCoc
 
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)MustahalMustahal
 
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSovyOktavianti
 
aksi nyata sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
aksi nyata sosialisasi  Profil Pelajar Pancasila.pdfaksi nyata sosialisasi  Profil Pelajar Pancasila.pdf
aksi nyata sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdfsdn3jatiblora
 
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptxBab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptxssuser35630b
 
Modul Projek - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
Modul Projek  - Batik Ecoprint - Fase B.pdfModul Projek  - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
Modul Projek - Batik Ecoprint - Fase B.pdfanitanurhidayah51
 
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk HidupUT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidupfamela161
 
RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "PTK 007 Rev-5 Thn 2023 (PENGADAAN) &...
RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "PTK 007 Rev-5 Thn 2023 (PENGADAAN) &...RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "PTK 007 Rev-5 Thn 2023 (PENGADAAN) &...
RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "PTK 007 Rev-5 Thn 2023 (PENGADAAN) &...Kanaidi ken
 
presentasi lembaga negara yang ada di indonesia
presentasi lembaga negara yang ada di indonesiapresentasi lembaga negara yang ada di indonesia
presentasi lembaga negara yang ada di indonesiaNILAMSARI269850
 
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UTKeterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UTIndraAdm
 
(NEW) Template Presentasi UGM 2 (2).pptx
(NEW) Template Presentasi UGM 2 (2).pptx(NEW) Template Presentasi UGM 2 (2).pptx
(NEW) Template Presentasi UGM 2 (2).pptxSirlyPutri1
 

Recently uploaded (20)

POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)
POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)
POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)
 
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikabab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
 
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
 
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
 
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptxRefleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
 
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfREFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
 
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
 
PPT PERUBAHAN LINGKUNGAN MATA PELAJARAN BIOLOGI KELAS X.pptx
PPT PERUBAHAN LINGKUNGAN MATA PELAJARAN BIOLOGI KELAS X.pptxPPT PERUBAHAN LINGKUNGAN MATA PELAJARAN BIOLOGI KELAS X.pptx
PPT PERUBAHAN LINGKUNGAN MATA PELAJARAN BIOLOGI KELAS X.pptx
 
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajaraksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
 
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKAMODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
 
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
 
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
 
aksi nyata sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
aksi nyata sosialisasi  Profil Pelajar Pancasila.pdfaksi nyata sosialisasi  Profil Pelajar Pancasila.pdf
aksi nyata sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
 
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptxBab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
 
Modul Projek - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
Modul Projek  - Batik Ecoprint - Fase B.pdfModul Projek  - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
Modul Projek - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
 
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk HidupUT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
 
RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "PTK 007 Rev-5 Thn 2023 (PENGADAAN) &...
RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "PTK 007 Rev-5 Thn 2023 (PENGADAAN) &...RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "PTK 007 Rev-5 Thn 2023 (PENGADAAN) &...
RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "PTK 007 Rev-5 Thn 2023 (PENGADAAN) &...
 
presentasi lembaga negara yang ada di indonesia
presentasi lembaga negara yang ada di indonesiapresentasi lembaga negara yang ada di indonesia
presentasi lembaga negara yang ada di indonesia
 
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UTKeterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
 
(NEW) Template Presentasi UGM 2 (2).pptx
(NEW) Template Presentasi UGM 2 (2).pptx(NEW) Template Presentasi UGM 2 (2).pptx
(NEW) Template Presentasi UGM 2 (2).pptx
 

TEMBANG MACAPAT

  • 1. M.ABDI RAKHMAD DANY XI MIPA 1 / 22 TEMBANG MACAPAT Tbk. 01
  • 2. 02 Daftar isi.................................................................................... 2 Pangerten Tembang Macapat............................................ 3 Filosofi Tembang Macapat.................................................. 3 Sejarah Tembang Macapat.................................................. 4 a. Maskumambang............................................................... 5 b. Mijil....................................................................................... 5 c. Sinom.................................................................................... 5 d. Kinanthi............................................................................... 6 e. Asmaradana........................................................................ 6 f. Gambuh................................................................................. 6 g. Dhandanggula.................................................................... 6 h. Durma................................................................................... 7 i. Pangkur................................................................................. 7 j. Megatruh.............................................................................. 7 k. Pucung................................................................................. 7 Ancase Tembung Macapat.................................................. 8 Paugeran Tembang Macapat.............................................. 8 Pengertian Guru Gatra, Wilangan, lan Lagu...................................................................................... 8 Tabel Guru Gatra, Wilangan, lan Lagu...................................................................................... 8 Unsur Kebasaan Tembang Macapat................................ 9 DAFTAR ISI
  • 3. PANGERTEN 03 TEMBANG MACAPAT Tembang macapat (tembang cilik) yaiku syair utawa geguritan tradisional jawa sing duwe makna tertentu FILOSOFI TEMBANG MACAPAT Tembang macapat dipercaya dening akeh wong jawa minangka kumpulan tembang kang nduweni teges proses uripe manungsa balik marang sing kuwasa ciri ciri manungsa wiwit lair nganti mati digambarake kanthi runtut ing tembang macapat sing cacahe ana sewelas
  • 4. 04 SEJARAH TEMBANG MACAPAT Umume dianggep macapat muncul ing pungkasan jaman Majapahit lan wiwitane pengaruh Walisanga, nanging iki mung bisa diarani kahanan ing Jawa Tengah. Amarga ing Jawa Timur lan Bali macapat wis dikenal sadurunge agama Islam. Contone, ana naskah saka Bali utawa Jawa Timur kang diarani Kidung Ranggalawe, kang kacarita ditulis taun 1334 Masehi. Nanging ing sisih liya, daya tarik iki diragukan amarga karya iki mung dikenal kanthi versi sing luwih anyar lan kabeh naskah sing ngemot teks iki asale saka Bali.
  • 5. JINISE TEMBANG MACAPAT MIJIL Mijil tegesipun nama jinis tetuwuhan ingkang ambunipun harum. Tembang mijil nggambarake swasana wiwitan, mudha, lair utawa wiwitan. MASKUMAMBANG Maskumambang nduweni teges punggawa kang nindakake upacara Shaman. Tembang Maskumambang biasane ditembangake kanggo nuduhake emosi, nggumunake, mempesona utawa memikat. Acara kasebut kalebu lair saka bayi sing diidam-idamake Tbk. 05 SINOM Sinom bisa ditegesi minangka godhong enom lan kadhangkala ditandhani kode awujud gambar utawa lukisan. Tembang Sinom cocok kanggo kahanan utawa prastawa kang isine crita, hikayat, legendha utawa kapitayan kang gegayutan karo para mudha.
  • 6. KINANTHI Kinanthi bisa ditegesi gegandhengan tangan, kanca utawa jeneng barang. Kinanthi uga bisa ditegesi bebarengan. Tembang Kinanthi nduweni tema kebersamaan, kebak rasa welas asih, rasa tresna, lan seduluran. Tbk. 06 ASMARADANA Tembung asmarandana tegese kaya menehi. Tembang iki biyasane ditembangake ing acara-acara kang nduweni swasana kebak rasa tresna, tresna, manembah kekasih, crita katresnan utawa crita kang gegayutan karo rasa seneng. GAMBUH Tembung gambuh tegese ngerti, biasa, utawa nandur. Tembang Gambuh nggadhahi watak ingkang boten cetha, boten cetha ajining diri, samar, saha solah bawa ingkang boten cetha. DHANDANGGULA Dhandang-Gula tegese ngenteni kabecikan utawa ngenteni kabecikan. Tembang iki nduweni tema swasana pakurmatan, kaluhuran sawijining bab, sipat utama utawa pitutur kang becik.
  • 7. DURMA Durma asale saka basa Jawa Klasik kang tegese macan. Tembang Durma nduweni tema swasana seram, medeni, nyengsemaken, medeni utawa sedhih. Tbk. 07 PANGKUR Pangkur tegese buntut kang banjur diwenehi tandha tut pungkur kang tegese manut. Tembang pangkur lumrahe ditembangake ing swasana ana wong kepengin menehi pitutur marang wong liya supaya bisa urip kanthi becik lan migunani. MEGATRUH Megat-Ruh nduweni teges pedhot, pungkasan, pisah utawa pegatan. Tembang Megat-Ruh nggambarake swasana susah, sedhih, sepi utawa pisah PUCUNG Pucung tegese godhong godhong, godhong enom banget. Tembang Pucung biasane digunakake kanggo nggambarake swasana santai, crita lucu, utawa kebak humor.
  • 8. PAUGERAN TEMBANG MACAPAT Guru Lagu Guru Gatra Guru Wilangan Guru lagu yaiku tibaning swara ing saben pungkasaning Gatra Guru gatra yaiku cacahing utawi jumlahing gatra ing tembang macapat Guru wilangan yaiku cacahing wanda ing saben sagatra ANCAS TEMBANG MACAPAT Minangka hiburan, estetika, pendhidikan, pagelaran tradisional sarana korespondensi,humming kanca sing makarya, Marta kanggo ngusir bala upacara kumpu Tbk. 08
  • 9. 09 UNSUR KEBASAAN TEMBANG MACAPAT Tembung Kawi Contoh Ukarane Tembung Kawi tembung basa kawi yang sering sekali kita dengar di pertunjukan wayang. Ataupun tembang jawa tapi kita tidak tahu artinya. Basa kawi juga sering lho dipakai untuk nama tempat atau nama manusia untuk mengartikan maksut tertentu dengan harapan nama yang memakai basa kawi ini mempunyai arti yang baik dengan dengan harapan yang baik pula. Agni= geni Agra= pucuk Ajar= pandhita Aji= Ratu, Raja Akasa = awang-awang Dasanama Contoh Tembung Dasanama: makna dasanama itu asalnya dari kata "dasa" dan "nama". Dasa maknanya sepuluh, dan nama maknanya asma, panggilan atau nama. Bila dikombinasi makna dasanama yakni sepuluh nama. Tembung dasanama tegese tembung tembung kang pada tegese. Dasa maknanya sepuluh, dan nama maknanya asma, panggilan atau nama. Bila dikombinasi makna dasanama yakni sepuluh nama. 1. Akèh = akwèh, kèh, kwèh, ripah, gung, agung, waha. 2. Aku = amba, ngong, ingong, ingwang, ulun, patikbra, katengong, ingsun, kawula, manira, robaya. 3. Ala= dur, durta, juti, durstha, dusta, kunjana, durniti, durlaksana.
  • 10. 10 Garba Contoh: Tembung Garba merupakan salah satu materi yang diajarkan dalam pelajaran bahasa jawa. menurut pengertian dan penjabaranya tembung garba adalah dua atau lebih kata yang digabung menjadi satu untuk mempersingakat pengucapan dan penulisanya. Ada 4 macam Tembung Garba dalam bahasa jawa aglis saka tembung age dan gelis. raneki = arane dan iki. dhemenyar =dhemen dan anyar. kadya = kadi dan kaya maharja = maha dan raja. Sandi Asma Sandi asma yaiku jeneng kang sinamun ana ing tembang macapat, lumrahe wujud jeneng asli pengarage utawa panciptane tembang. Tuladha : Rarasing kang sekar sarkara mrik, den aksama dening sudyarsa, ngawikan wengkuning reh beraweng para ratu, ilanga kang sesengker sarik, rongas westhining angga, gagating tyot antuk, wartaning kang para tama, sinung tengran sembah trus sukaning budi, tataning kang carita
  • 11. 11 Sandi Karsa Sandi Karsa yaiku tujuan, ancas, utawa karep kang sinamun utawa sinamar ana ing tembang. Ana uga wong kang ngarani sandi karsa kuwi sandi ukara yaiku ukara (ukarane kanggo medharake cipta, gagasan, rasa – pangrasa, utawa kekarepan). Contoh: Dimen lebdeng kawruh Ing pakaryan mrih trengginas Nalar mulur rinengga ambeg berbudi Anjrah mring para siswa Pepinginan kang samya kae Esthining tyas maujud Naning mulya Dina dina kepungkur Iku dadi landhasaneki Dina kang bakal teka Ing pangangkah tumus Kita bangsa Indonesia Anemahi jaman Nyrambahi Nuwsantara