παρουσίαση

1. Θεματική2.
Ησυνάντηση τουΧριστιανισμούμετονΕλληνισμό
12η ώρα: α. Zωγραφική
Ο Χριστιανισμός συναντά τον Ελληνισμό στην τέχνη

2. Φαγιούμ:
ο κρίκος που συνδέει την αρχαία
ελληνική τέχνη με την
εκκλησιαστική –βυζαντινή τέχνη

3. Από τα Φαγιούμ στις εικόνες

4. Λίγα λόγια για τα Φαγιούμ
Τα πορτρέτα Φαγιούμ ονομάστηκαν έτσι γιατί ανακαλύφθηκαν από αρχαιολόγους
στη νεκρόπολη της περιοχής Φαγιούμ της Αιγύπτου το 1880.
Δημιουργήθηκαν τους τρεις πρώτους μετά Χριστόν αιώνες από Έλληνες
ζωγράφους και ήταν νεκρικά πορτρέτα, τα οποία τοποθετούνταν πάνω στη
μούμια στη θέση του προσώπου.
Ήταν φτιαγμένα επάνω σε ξύλο ή λινό ύφασμα, συνήθως με τη μέθοδο της
εγκαυστικής ή με τη χρήση τέμπερας.
Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η διατήρηση της εικόνας θα διατηρήσει ζωντανή και την
ψυχή του νεκρού, και γι’ αυτό έφτιαχναν τις μούμιες και τα πορτρέτα τους.
Λίγα λόγια Μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου από τους Ρωμαίους (31 π.Χ.) οι
Έλληνες και οι Ρωμαίοι κάτοικοι της Αιγύπτου συνέχιζαν τις νεκρικές αιγυπτιακές
παραδόσεις. Τα περισσότερα έργα αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής που έχουν
διασωθεί είναι τα πορτρέτα Φαγιούμ.

5. Τα πορτραίτα του Φαγιούμ
• Αίγυπτος – περιοχή Φαγιούμ.
• Τα πορτραίτα του Φαγιούμ, περίπου
1.000 έργα, διατηρήθηκαν χάρη στο
ξηρό υπέδαφος των αιγυπτιακών
νεκρουπόλεων.
• Τα πορτραίτα του Φαγιούμ είναι
απόγονοι της μεγάλης ζωγραφικής
παράδοσης, της Αλεξανδρινής
σχολής, που δημιουργήθηκε από
τους Έλληνες, που μετανάστευσαν
στην Αίγυπτο τον 4ο αι. π.Χ. την
εποχή του Μ. Αλεξάνδρου

6. Τα πορτραίτα του Φαγιούμ
Τα πορτραίτα του Φαγιούμ ζωγραφίστηκαν για να εξασφαλίσουν την αιώνια ζωή σ΄
αυτούς που απεικόνιζαν.
Αποτελούν την ελληνική συμβολή στην προαιώνια μάχη των Αιγυπτίων ενάντια
στον θάνατο και είναι οι αληθινοί πρόγονοι των πρώιμων βυζαντινών εικόνων.

7. Διαδικασία μουμιοποίησης και νεκρικό πορτρέτο

8. Εγκαυστική τεχνική
Τι παρατηρείτε στην εικόνα
σχετικά με τις πινελιές;

9. Ελληνική τέχνη τεχνική -απεικόνιση
(ρεαλισμός)
Με στοιχεία Αιγυπτιακά και Ρωμαϊκά
Αιγυπτιακά (ενσωμάτωση στις μούμιες, χρυσός)
Ρωμαϊκή (ρούχα, κόμμωση)
(ρεαλισμός: πιστή απεικόνιση της πραγματικότητας )

10. Τα πορτραίτα του Φαγιούμ
Οι άνθρωποι των Φαγιούμ, ενώ δεν
περιφρονούν την πρόσκαιρη ζωή,
προτιμούν και οραματίζονται την
αιωνιότητα.
Είναι φροντισμένοι στην εμφάνιση,
στολισμένοι, καλοχτενισμένοι και συχνά
στεφανωμένοι· έτοιμοι για μια ιερή
εορτή, που τελικό σκοπό έχει την
επιτυχία της αιώνιας ζωής.

11. Τα πορτραίτα του Φαγιούμ
Το βλέμμα των Φαγιούμ σού
φανερώνει πιο ζωντανούς
τους πεθαμένους, που
διψούν τη ζωή, από τους
ζωντανούς που δεν την
υποψιάζονται.
πατ. Β.Γοντικάκης
Ένταση στο βλέμμα ούτε χαρούμενο ούτε λυπηρό
Απορία αοριστία στο άπειρο..
Καλή τύχη Αρτεμίδωρε

13. Τα μελαγχολικά πορτραίτα
…και από κει κινημένο
αργοφυσούσε
τόσο γλυκό στο
πρόσωπο τ' αέρι,
που λες και λέει μες στης
καρδιάς τα φύλλα:
Γλυκιά η ζωή και ο
θάνατος μαυρίλα.

14. Τα πρόσωπα του Φαγιούμ σού είναι
οικεία και κοντινά. Είναι σύγχρονα και
ζωντανά. Είναι πρόσωπα δικά σου, της
οικογένειάς σου, και της οικουμένης
ολόκληρης. Γιατί δεν χωρίζουν, αλλά
ενώνουν.
Δεν υπογραμμίζουν την ετερότητα του
φύλου «ουκ ένι άρσεν και θήλυ» αλλά
την ταυτότητα της εικόνας του Θεού που
κρύβουμε όλοι μέσα σας.
Τους νιώθεις συγγενείς σου, αδελφούς
και αδελφές σου, όχι γιατί τους μοιάζεις
εξωτερικά ή ανήκεις στην ίδια φυλή
«ουκ ένι Ελλην και Ιουδαίος... βάρβαρος,
Σκύθης...» (Κολ. 3, 11) π Βασίλειος Γοντικάκης

15. Σινά 6ος αι
Η αρχαιότερη φορητή εικόνα
84 cm ύψος Χ 45,5 cm πλάτος

17. Από που
κατάγομαι;
Τι φοράω;
Που μπορεί
βρίσκεται η
εικόνα μου και
πως
ονομάζεται;

18. Πρώτες βυζαντινές
φορητές εικόνες 60ς αι μ.Χ
1. Τι βλέπω
2. Βάζω τίτλο
3. Περιγράφω τα
πρόσωπα και τη
στάση τους

19. Πρώτες βυζαντινές φορητές εικόνες 60ς αι μ.Χ
1. Περιγράφω τα
πρόσωπα της εικόνας
2. Που βρισκόταν η
εικόνα;
3. Που βρίσκεται σήμερα
η εικόνα
«Οἱ ἅγιοι Σέργιος καὶ
Βάκχος» (7ος αἰ.), φορητὴ
εἰκόνα, προέλευση: Μονὴ
Ἁγίας Αἰκατερίνας Σινᾶ.
Δημοτικὸ Μουσεῖο
Ἀνατολικῆς καὶ Δυτικῆς
Τέχνης (ἀρ. εὑρ. 111), Κίεβο
Οὐκρανίας.

20. Βρίσκω τις
ομοιότητες

21. Εικόνα 1 Εικόνα 2
1.Ποια είναι η
βυζαντινή εικόνα και
ποιο το φαγιούμ;
2. Βρίσκω ομοιότητες
3. Ποιο είναι το
«δυνατό σημείο» των
2 εικόνων;