ραψωδία ε, στ. 1-165

1. Χρόνος: αυγή της 7ης μέρας της Oδύσσειας
Χώρος: Όλυμπος –Ωγυγία
Σκηνές:α) στ. 1-49: Η2η αγορά των θεών
β) στ. 50- 88:Άφιξη του Ερμή στην Ωγυγία
γ) στ. 89-165:Ησυνάντηση Ερμή - Καλυψώς
7 η ENOTHTA: ραψ. ε 1-165
Mε τη ραψωδία εαρχίζει η εφαρμογήτου δεύτερου μέρους του σχεδίου της Aθηνάς: η διαδικασία του
νόστου του Oδυσσέα. Θυμηθείτε: ραψ. ε – ν:«Νόστος» του Οδυσσέα.
Στην ουσία η Οδύσσεια (οι περιπέτειες του Οδυσσέα μέχρι να φτάσει στον τόπο του και να απαλλαγεί
από τους μνηστήρες) αρχίζει μετη ραψωδία ε. Γιατί βέβαια το θέμα της αναφέρθηκεστα δυο προοίμια
και στο α΄ μέρος του σχεδίου της Αθηνάς, αλλά η εφαρμογή του σχεδίου αυτού και η εμφάνιση του
ίδιου του Οδυσσέα καθώς και η παρουσία των περιπλανήσεών του αρχίζουν μετη ραψωδία ε.
1η σκηνή:Στο α’ συνέδριο η Αθηνά πρόβαλεως επιχείρημα την ευσέβεια του Οδυσσέα, τώρα
προβάλλει την ηθική του στάση και συμπεριφορά απέναντι στο λαό του (ήταν δίκαιος βασιλιάς και
κυβερνούσετους υπηκόους του σαν πατέρας). Το επιχείρημά της συνοψίζεται ως εξής:αν ένας δίκαιος
βασιλιάς, αντί να ανταμείβεται από τους θεούς, καταδιώκεται, υπάρχει κίνδυνος να αποτελέσει
παράδειγμα προς αποφυγή για τους άλλους βασιλιάδες, ώστεόλοι να στραφούν σεάδικες και ασεβείς
πράξεις. Παρουσιάζει την κατάσταση του Οδυσσέα που έχει παραμείνει η ίδια όπως στο α’ συνέδριο
(σ΄ένα νησί αφημένος μεπόνο ασήκωτο) αλλά και τη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην
Ιθάκη (οι μνηστήρες ετοιμάζουν τη δολοφονία του Τηλέμαχου). Το συμπέρασμά της είναι ότι ο
Οδυσσέας, αντί να ανταμειφθεί για την ηθική του συμπεριφορά, κινδυνεύει τώρα να χάσει και το γιο
του. Το επιχείρημα της Αθηνάς στηρίζεται στην αρχή της ανταπόδοσης, σύμφωνα μετην οποία οι θεοί
«ανταποδίδουν» στους ανθρώπους ό,τι κάνουν, καλό ή κακό. Βασική της επιδίωξηείναι να
κινητοποιήσει τους θεούς υπέρ του Οδυσσέα.
Ο Δίας παίρνει το λόγο και, απευθυνόμενος στην Αθηνά,ανανεώνει την απόφαση για επιστροφή του
Οδυσσέα, προοικονομεί την επιστροφή του και τη μνηστηροφονία (στ.27-28), ενώ εξουσιοδοτεί την
Αθηνά για τη σωτηρία του Τηλέμαχου (στ. 29-32).
Έπειτα απευθύνεται στον Ερμή και του δίνει εντολή να μεταφέρει την απόφαση των θεών στην
Καλυψώ, προδιαγράφει την πορεία του Οδυσσέα (στ.36-49=προοικονομία) και διαβεβαιώνει ότι η
επιστροφή του Οδυσσέα είναι θέλημα της μοίρας (στ. 47-49=ιδεολογικό στοιχείο).
Έτσι λοιπόν:
Το β’ συμβούλιο των θεών αποτελεί συνέχεια και προέκταση του α’ συμβουλίου στη ραψ. α.
Υ πάρχουν τα επαναλαμβανόμενα στοιχεία από τηραψωδία α και τα νέα (αυτά που προέκυψαν από τις
ενέργειες του Τηλέμαχου και εκείνα που προδιαγράφουν εξελίξεις)
Επαναλαμβανόμενα στοιχεία
(ραψ. α-ραψ.ε)
Η έγνοια της Aθηνάς για τον αποκλεισμέ-
νο στο νησί της Kαλυψώς ήρωα
Νέα στοιχεία
Ο Tηλέμαχος κινδυνεύει κατά την
επιστροφή του από την ενέδρα των
μνηστήρων
Η απόφαση των θεών για
τον νόστο του
Όσα λέει ο Δίας για τη μοίρα του
Οδυσσέα και τη μνηστηροφονία
υλοποιούν τις αποφάσεις που
πάρθηκαν στη ραψ. α και
προγραμματίζουν τις εξελίξεις.
Αφηγηματικοί τρόποι: Ηενότητα αρχίζει με7 αφηγηματικούς στίχους και ακολουθεί διάλογος.
Στάση Δία: Εξισορροπεί τις δυο αντίθετες δυνάμεις, ικανοποιώντας από τη μια μεριά την Αθηνά με
τον προγραμματισμό της επιστροφής του Οδυσσέα και από την άλλη τον Ποσειδώνα,αφού προλέγει
«πάθια» για τον Οδυσσέα στο γυρισμό του.
2η σκηνή: α. Η προετοιμασία του Ερμή, που δεν κρατάει πολεμικό κοντάρι, αλλά ......................

2. β. Το πέταγμα του θεού από τον Όλυμπο και το ακροπάτημά του στα κύματα σαν το γλάρο,
ως την έξοδό του στην Ωγυγία και την άφιξή του στη σπηλιά της Καλ υψώς.
γ. Η περιγραφή του νησιού της Καλυψώς μεεικόνες οπτικές,ακουστικές, οσφρητικές
πρώτα του εσωτερικού της και μετά του περιβάλλοντος χώρου.
δ. Η Καλυψώ προσφέρει φιλοξενία στον Ερμή (τυπική σκηνή)
ε. Ο Οδυσσέας όμως λείπει (οικονομία του έργου). Αντίθεση της Καλυψώς που τραγουδά
με τη μορφή του Οδυσσέα, ο οποίος κλαίει στο ακρογιάλι κοιτάζοντας το πέλαγος, που τον χωρίζει από
τον κόσμο των ανθρώπων.
3η σκηνή:OEρμής με διπλωματικότητα, σύνεση και ευγένεια δεμεταφέρει απλώς την εντολή των
θεών στην Καλυψώ,αλλά προσθέτει στοιχεία προλογίζοντας την ανακοίνωσή του.Δηλαδή:
Α) αναφέρει ότι μεδυσφορία ανέλαβενα κάνει αυτό το μακρινό ταξίδι, που δεν έχει αναψυχή, αλλά
και δεν μπορούσενα παραβεί την εντολή του Δία.
Β) Μετά από μια μικρή αναφορά στα Τρωικά (επιβράδυνση), αναφέρεται στον Οδυσσέα, χωρίς καν
να αναφέρει το όνομά του, σαν τον «πιο συφοριασμένο» από όλους τους Αχαιούς και αραγμένο στο
νησί της χωρίς συντρόφους , για να τον παρουσιάσει αξιολύπητο και άρα άξιο βοήθειας.
Γ) Και πριν φύγει, όταν η Καλυψώέχει ήδη συμφωνήσει, παρουσιάζει την εντολή ως δική του
συμβουλή,για να προφυλάξει τη θεά από την οργή του Δία.
Άλλα αξιοπρόσεκτα:
Ο ανθρωπομορφισμός των θεών : Οι θεοί προσφέρουν φιλοξενία όπως οι άνθρωποι, μιλούν με
διπλωματικότητα, έχουν ιεραρχία,ανθρώπινα πάθη και δραστηριότητες (η Καλυψώ υφαίνει) κ.τ.λ.
Χαρακτηρισμός προσώπων:
Ερμής: Είναι αφοσιωμένος στο Δία και υπάκουος. Δείχνει συμπάθεια προς την Καλυψώ γι’ αυτό της
παρουσιάζει σιγά σιγά την είδηση. Τη συμβουλεύει να υπακούσει στην εντολήτου Δία. Δείχνει
ευγένεια και λεπτότητα.
Καλυψώ: Ο χαρακτήρας της είναι αντίθετος από του Ερμή. Δεν μπορεί να συγκρατήσει την πίκρα και
την αγανάκτησή της για την απόφασητων θεών. Συμφωνεί στο τέλος να υπακούσει αλλά μόνο από
ανάγκη. Θα δούμεότι θα παρουσιάσει στον Οδυσσέα σαν δική της την απόφαση των θεών.