Presentatie workshop 2 op 6 november 2009: Hoe kan ik nieuwe producten maken in co-creatie met klanten, opdrachtgevers en (nieuwe) partners? Meer info op http://weblog.tno.nl/bic

1. Co-creatie
Workshop NUV, CMC, KvGO
Klaas ten Have| Klaas.TenHave@tno.nl
Pepijn de Vos | Pepijn.Vos@tno.nl
Martijn Staal | Martijn.Staal@tno.nl
http://weblog.tno.nl/bic

2. Toekomstvisie Media als startpunt van competentie èn innovatiekennis
ontwikkeling
Branche contract “Naar
een media- en
communicatie-branche
met een sterk en
innovatief MKB”
Competent de toekomst in
2

3. Externe factoren:
• Digitaal en online aanvullend
ng l
op papieren uitgaven
ri a
• Invloeden van overige
media-industrieën
se dia
li e
• Complexere auteurs-
ita m
rechten en systemen
• Nieuwe kanalen en
ig ss
d o toepassingen op
mobiele devices
cr • Technologische
innovaties
3

4. Ons startpunt: de toekomst Media 2015
geregisseerd
de meerderheid centraal geleid aanbod hoe hij surft, zegt
de baas wie hij is
mate van sturing
tastbare communicatie
online communicatie
Massa Melissa Niche Nick
virtueel
fysiek
dominante communicatievorm
Locale Luca VerbondenVera
mijn regio van
ons-kent-ons wereld door
vrienden van
ongeregisseerd
gebruiker initieert vrienden
4

5. Het verdienmodel is anders in elk scenario
Massa Melissa Niche Nick
• Consumenten blijven abonneegeld • Consumenten zijn bereid om te
op fysieke uitgaven betalen betalen voor (echt) toegevoegde
• Advertentiegelden blijven binnen waarde diensten
komen op massacommunicatie • Gepersonaliseerde advertising
• Revenu share met content partiun
“Geld verdienen met “Geld verdienen met
massa en schaal” toegevoegde waarde”
“Geld verdienen “Geld verdienen met
met lokale activiteiten” relevante content”
• Consumenten zijn bereid te • Consumenten voor relevante
betalen voor lokale content content per item laten betalen
• Toegang + extra diensten voor (aanbevolen door vrienden)
bepaalde evenementen • Gesponsorde content
• Geregionaliseerde advertising • Revenu sharing met gebruikers
Locale Luca Verbonden Vera
http://www.goc.nl/uploads/pdf/4%20Visie%20Media%20Waardeweb%20TNO%20rapport.pdf
5 http://www.goc.nl/Competent-de-toekomst-in-en-inschrijfformulier.aspx
http://www.goc.nl/uploads/pdf/5%20Samenvatting%20TNO%20rapport.pdf

6. Technische
Technische
innovatiemanagement
(ICT) innovatie
(ICT) innovatie
innovatiemanagement
ketenmanagement
ketenmanagement
Sociale
Sociale
6
innovatie
innovatie

7. Lerende Netwerken
• Doel netwerken: platform voor verdere verspreiding van bestaande kennis over
de keten heen
• Bedrijven in lerende netwerken ontwikkelen samen kennis en maken deze
beschikbaar voor de rest van de sector
• De bedrijven moeten een vraag hebben en elkaar helpen
• Het is voorzien dat lerende netwerken tijdens de loop van het project zes keer bij
elkaar komen (bij elkaar op bezoek)
• Een aantal bijeenkomsten wordt eventueel gecombineerd met de thematische
workshops
• Regiegroep: zorgt voor deelname door 10 à 20 bedrijven en is ‘eigenaar’ van het
lerend netwerk: bepaalt wat de organisaties er mee willen en zorgt voor
continuïteit na afloop project
• TNO levert ondersteuning bij het opzetten van lerende netwerken (ondersteunen
en voeden van maximaal 2 netwerken)
7

8. Opzet Lerend Netwerk
• Selectie thema: bijv. Digitalisering, E-books
• Max 6 bijeenkomsten, telkens bij ander bedrijf
• Doel: ontwerpen van oplossing voor een innovatievraagstuk
• TNO levert kennis (over ICT en Sociale Innovatie) en begeleiding
• Vanuit stappenplan komen tot oplossing (diagnose, ontwerp, plan)
• Bedrijven maken opdrachten en huiswerk
• Bij elkaar ‘in de keuken kijken’, rondleiding op locatie
• Elkaar feedback geven op plannen
8

9. Art Labs
• Ondersteuning bij opzetten Art Labs door de branche (2 per jaar)
• Doel: jongeren, studenten en startende werknemers stimuleren en
enthousiasmeren met nieuwe mogelijkheden
• Voorstel te ontwikkelen ‘Art Labs’ werkvorm:
• problemen van bedrijven ‘intaken’ en die helpen oplossen
• focus: aantrekkelijk zijn voor nieuwkomers op de arbeidsmarkt
• kerngedachte: teams samenstellen bestaande uit TNO, studenten, startende
ondernemers, bedrijfsvertegen-woordigers die samen een probleem oplossen
• Een aantal bijeenkomsten wordt gecombineerd met de thematische workshops
• Regiegroep: zorgt voor deelname door bedrijven
• TNO: brengt kennis in over ICT en sociale innovatie en ondersteunt bij het
opzetten van de Art Labs
9

10. Opzet Art Labs
• Selectie van thema: bijv. toekomstige inrichting van een intersectoraal bedrijf; of
grensoverschrijdend product (Vertrekpunt: scenariostudie)
• Selectie van twee regio’s, onderwijsinstellingen, bedrijven
• Vorm: halve dag sessie op 1 locatie (bijv. school of bedrijf) om een bedrijf of
product te ontwikkelen en d.m.v. forecasting te benoemen wat daarvan de
mogelijke gevolgen zijn voor business, werken in de sector
• Doel: verwachtingen van bedrijven en studenten op elkaar afstemmen met een
focus op kansen in de toekomst
• Het ontwerp van de Art Lab is een samenwerking van schooldocenten,
deelnemend bedrijf, sociale partners/regiegroep en TNO
• TNO begeleidt en ondersteunt
• 2x per jaar dezelfde sessie op verschillende locaties
10

11. Doel van vandaag
Hoe kan ik nieuwe producten/diensten maken in co-creatie
met klanten, opdrachtgevers en (nieuwe) partners?
Door:
• Inzicht in (on-) mogelijkheden van co-creatie
• Concrete stappen zetten om co-creatie traject vorm te geven
11

12. Agenda
• 13.00 – 13.15 Inloop, lunch
• 13.15 – 13.30 Welkom & introductie
• 13.30 – 14.00 Co-creatie: Inspiratie & kaderzetting
• 14.00 – 14.45 Interactieve sessie
• 14.45 – 15.30 Casus
• 15.30 – 15.45 Pauze
• 15.45 – 16.15 Stappenplan verder uitwerken
• 16.15 – 16.45 Conclusies n.a.v. stappenplan
• 16.45 – 17.00 Wrap-up, opmerkingen en vervolgstappen
• Borrel
12

13. Aanpak
• Presentaties, maar vooral veel interactie
• Van elkaar leren
• Netwerkverbreding
• Expert-feedback
• Middag is onvoldoende om alles te dekken
• Aansluiten bij actuele ontwikkelingen bij deelnemende bedrijven
• OK?
13

14. Definitie co-creatie
Co-creatie:
Producten & diensten
ontwikkelen en verbeteren samen met
•Gebruikers & klanten
•Bedrijven
•Experts
• Ondernemersrisico wordt gedeeld (?)
• Vaak B2B, maar betrekken van consumenten en eindgebruikers
in proces is wel belangrijk
14

15. De noodzaak voor effectieve innovaties is groter dan
ooit…
• Veel concurrentie, grote druk op marges
• Conjunctureel en structureel probleem
• Standaard verdienmodel is niet goed genoeg
• Drukkers: prijs per eenheid, benutting capaciteit
• Uitgevers: prijs per eenheid, oplage, advertentieinkomsten
• Nu: versplintering van standaardmodel, vaak verschillende
verdienmodellen binnen een bedrijf
• Maakt generieke recepten lastig, zo niet onmogelijk.
• Ieder zal zijn eigen weg moeten vinden!
• Co-creatie is niet zaligmakend
15

16. Voorbeeld: Ondernemend communiceren
• Van huis uit kleine drukkerij
• Innovatiestrategie:
• Geavanceerde druktechnieken (andere ondergrond, 3-D)
• Communicatiedienstverlening (nu goed voor 40% omzet)
• Grote klant (machine- en apparaten leverancier
• Verzorgen van communicatie met klanten van de klant, zowel papier
als web
• Gepersonaliseerd drukwerk, feedback via internet (speciale,
dedicated aanbiedingen), follow-up obv eerder koopgedrag en
machinevoorraad
• Klant beheert eigen documentatie en voorraad (web-based)
• In samenwerking met IT dienstverlener
• Nu verder uitrol van dienstverlening en verdere ontwikkeling van
dragende systemen
• Kernprobleem: balanceren investeringen en opbrengsten
16

17. Voorbeeld: Concullega’s
• Uitgever/drukker voor markt van professionals
• Innovatiestrategie:
• Online interactie met gebruiker/lezer uitlokken
• Steeds meer: ‘brede’ digitale platforms voor specifieke
gebruikersgroepen, bv organisatieadviseurs
• Dus breed aanbod dat relevant is voor de doelgroep, ook door
concurrerende uitgevers en andere content-leveranciers
• Digitaal inmiddels belangrijker dan print
• Kernprobleem: Balanceren met partners die ook concurrenten
zijn
17

18. Voorbeel: Met z’n allen
• Grafische onderneming
• Innovatiestrategie:
• Geavanceerd drukwerk (we laten onze relaties frequent zien wat we allemaal
kunnen)
• Logistieke dienstverlening
• Werkten samen met twee andere bedrijven voor grote klant Leerden elkaar
steeds beter kennen ivm noodzaak tot afstemming
• In tendertraject samen opgetrokken en gewonnen: nieuw bedrijf opgericht
• Geintegreerd aanbod van alle logistieke diensten rondom drukwerk en
samenhangende sites
• Volledige ordertracking, herhaalopdrachten via klantenportal, koppeling met
financieel systeem van de klant, volledige transparantie levertijdstip, en
leverplek, opmaak door de klant, gepersonaliseerd drukwerk, gebruik iphone
en Tomtom Workfleet.
• Deze innovaties worden ook de de drie partners benut
• Kernprobleem: blijven ontwikkelen van netwerk waarin je werk kunt uitbesteden
en voor expertise kunt shoppen
18

19. Dwarsligger
Idee: Jongbloed
Techniek: Jongbloed
Uitgevers: Ambo|Anthos & Kosmos
2
19 jaar testen onder gebruikers &
boekverkopers

20. 20

21. Veelvoorkomend ontwikkelingspatroon
• Van…leverancier van product of dienst,
• Vaak centen per blz; centen per gebruik; uurtje factuurtje (in feite
verkopen van productiecapaciteit)
• Naar…oplosser van problemen,
• Achter of rondom het produkt/de dienst.
• Bijvoorbeeld: communicatie tussen klant en zijn klant
• Bijvoorbeeld: logistiek rondom drukwerk
• Dit is cruciale omkering:
• Van verkopen van producten en diensten (tegen minimale kosten)
• Naar verkopen van oplossingen (ter vergroting Toegevoegde
Waarde)
• Hoe voeg ik waarde toe? Voor een antwoord moet de klant goed
kennen!
• Voor het invullen van die vraag zijn vaak andere competenties nodig
21

22. Ontwikkelingspatroon vervolg
• Andere competenties?
• In huis ontwikkelen of inkopen, of
• Samenwerken met complementaire bedrijven.
• Vaak: ICT, logistiek, marketing en communicatie,
• Maar ook collega drukkers en uitgevers.
• Conclusie 1 Het begint vaak bij het zoeken naar de vraag
achter de vraag van de klant
• Conclusie 2 Voordat co-creatie aan de orde komt is er al veel
gebeurd (middel en geen doel)
• Conclusie 3 Co-creatie moet, co-creatie is goed? Nee dus
22

23. Mogelijke voor- en nadelen co-creatie
• Voordelen
• Kosten
• Snelheid
• Delen risico’s
• Toegang tot elkaars netwerken
• Fun
• ?
• Nadelen
• Verschillende belangen
• Conflicten over kosten en opbrengsten, IP
• Minder beheersing
• Macht/politiek/opportunistisch gedrag
• Minder flexibel
• ?
23

24. Vertrouwen als kernvraagstuk
Hoe om te gaan met samenwerkingsrisico’s?
Geldt zowel voor klanten, partners als medewerkers
Neiging tot
analyse
Weinig Veel
Neiging te Veel Blind SLIM
vertrouwen vertrouwen vertrouwen
Weinig Onverschillig- Wantrouwen
heid
24

25. Kortom
• Veel potentiele voor- en nadelen, kansen en risico’s
• Doe het iteratief en interactief
• Kijk de kunst af bij anderen
• Rest van de middag: kansen vergroten, risico’s verkleinen
25

26. Websurvey: Wat versta je onder co-creatie?
Samenwerking tussen bedrijven
• met diverse doelen vd samenwerking:
• het gezamenlijk leveren/ vermarkten van een bepaald product/ dienst aan klanten, of
• gezamenlijk ontwikkelen van een nieuwe (innoverende) product/ dienst
• gezamenlijk activiteiten uit voeren om synergie– schaalvoordelen te behalen
Samenwerking met klanten(klant bedrijven) om
• met diverse doelen vd samenwerking:
• verbeteren van proces, product, dienst van het klantbedrijf
• samen een nieuw product/ dienst ontwikkelen voor klantbedrijf en eventueel samen
leveren
• verbeteren- perfectioneren- van je eigen product en/of dienst
Diversiteit in kenmerken samenwerkingen:
• soms structureel van aard (denk aan langdurige samenwerking, ketenintegratie)
• soms meer ad hoc van aard (denk aan tijdelijk innovatieproject, tijdelijk een gezamenlijk
dienst leveren aan klant)
• soms meer opdrachtgever-opdrachtnemer relatie (denk aan een soor klant-leverancier relatie)
26

27. Websurvey: Wie zijn jullie?
obv 20/21 ingevulde vragenlijsten
Grootte en Leeftijd
• divers van zzp t/m een heel groot bedrijf
Type leverancier:
• diverse vormen sommige puur dienst verlening andere puur product leverancier
en merendeel een combinatie
Type klanten:
• of B2B of combinatie van B2B en Consumenten
Type producten:
• Meest leveren maatwerk of een gedeelte maatwerk
• Enkele standaard producten
27

28. Websurvey: Innovatie en samenwerking
Innovatie:
• alle bedrijven gericht op product/ dienst innovatie
• op 1 na alle bedrijven gericht op vernieuwing bedrijfsvoering
• op 1 na alle bedrijven gericht op marktvernieuwing
Wat op valt:
• Sterk druk om te innoveren
• Op alle fronten
Dit lijkt heel veel te vergen van de organisatie o.a. op gebied van
• investeringen, interne mensen vrijmaken en veranderbereidheid
Gebruikte samenwerkingsvormen:
• door de groep wordt elke vorm wel gebruikt
• merendeel gebruikt informeel samenwerkingsvorm
• enkeling acquisitie of JV/ BV
• een kwart van de groep formele samenwerkingen (allianties)
Dus veel en gevarieerde ervaring aan tafel!
28

29. Agenda
• 13.00 – 13.15 Inloop, lunch
• 13.15 – 13.30 Welkom & introductie
• 13.30 – 14.00 Co-creatie: Inspiratie & kaderzetting
• 14.00 – 14.45 Interactieve sessie
• 14.45 – 15.30 Casus
• 15.30 – 15.45 Pauze
• 15.45 – 16.15 Stappenplan verder uitwerken
• 16.15 – 16.45 Conclusies n.a.v. stappenplan
• 16.45 – 17.00 Wrap-up, opmerkingen en vervolgstappen
29

30. Aan de slag: Ervaringen delen
Proces van opzetten en managen van co-creatie trajecten
Doelstelling Toepassing/scope Partner
Actie/ Organisatie Co-creatie/ Evaluatie
• Wat wilde je uit • Op welke • Met wat voor
het co-creatie activiteiten- partners werkte u • Wat was het
toepassing heb je samen ? • Hoe werd het co creatie-
traject halen ? gezamenlijk co
ge-co- creërd? traject ge-managed?
creatie doel ?
• Waarom gekozen
• Hoe heb je keuzes voor deze partners • Hoe werd omgegaan met
• Welke afspraken conflicten?
gemaakt? ? heb je gemaakt en
waarom? • Hoe werden besluiten
• Welke problemen • Hoe makkelijk was
kwam u tegen? het om de partners genomen?
• Hoe makkelijk
te vinden en te gingen de
• Hoe heeft u deze selecteren ? • Hoe werd omgaan met
onderhandelingen eventuele veranderingen in
problemen en maken van
opgelost? • Welke problemen doel, proces, partner, etc.?
afspraken?
kwam u tegen?
• Wat waren uw
positieve en negatieve
Opdracht: ervaringen tijdens de
• Subgroepjes van 5-6 personen co-creatie /
samenwerking zelf ?
• 1 facilitator per subgroep
• Bespreek enkele succesvolle en niet succesvolle co creatie cases
• Schrijf lessen op flip-over hoe succesvol opzetten/ managen van co creatie trajecten
Tijd:
• 30 minuten delen cases (14.00-14.30)
30 • 15 minuten presentaties & discussie (14.30-14.45)

31. Resultaat opdracht:
Samenvatting van de ervaringen die gedeeld zijn
• Niet afwachten, want anders start iemand anders met jouw idee
• Onderstreep het gezamenlijk belang
• Communiceer met één gezicht naar de klant
• Het delen (weggeven!) van kennis is moeilijk
• De (potentiële) opbrengst moet helder zijn
• Doe waar je goed in bent (1 + 1 = 3)
• Gelijkwaardigheid in belangen en investeringen: 50/50
• Noodzakelijk te weten wat je wil en kan
• Bekend maakt bemind in keuze samenwerkingpartner
• Je moet ook afscheid kunnen nemen als de samenwerking op niets uit lijkt te
draaien
• Het is een relatie
SAMEN
• Vertrouwen
• Risicobeheersing
• Is het typisch een MKB zaak?
31

32. 32

33. Agenda
• 13.00 – 13.15 Inloop, lunch
• 13.15 – 13.30 Welkom & introductie
• 13.30 – 14.00 Co-creatie: Inspiratie & kaderzetting
Voorbeelden
Stappenplan
• 14.00 – 14.45 Interactieve sessie + resultaten websurvey
Vormen
Risico’s & kansen
Voorwaarden
• 14.45 – 15.30 Casus
• 15.30 – 15.45 Pauze
• 15.45 – 16.15 Stappenplan verder uitwerken
• 16.15 – 16.45 Conclusies n.a.v. stappenplan
• 16.45 – 17.00 Wrap-up, opmerkingen en vervolgstappen
33

34. Case
34

35. Agenda
• 13.00 – 13.15 Inloop, lunch
• 13.15 – 13.30 Welkom & introductie
• 13.30 – 14.00 Co-creatie: Inspiratie & kaderzetting
Voorbeelden
Stappenplan
• 14.00 – 14.45 Interactieve sessie + resultaten websurvey
Vormen
Risico’s & kansen
Voorwaarden
• 14.45 – 15.30 Casus
• 15.30 – 15.45 Pauze
• 15.45 – 16.15 Stappenplan verder uitwerken
• 16.15 – 16.45 Conclusies n.a.v. stappenplan
• 16.45 – 17.00 Wrap-up, opmerkingen en vervolgstappen
35

36. Aan de slag: (eerste) stappenplan
• Maak je eigen stappenplan
STAP 1: STAP 2: STAP 3: STAP 4: STAP 5:
Bepaal doelstelling Bep aal toe passin g Bepaal par tners Bepaal acti eplan & Co- creatie &
org anis atie Evalua tie
Waarvoor wilt u co-creatie Welke activiteiten Wie heeft u Waarmee begint u?
nu precies inzetten? wilt u samen doen? hiervoor nodig?
Wat moet het u opleveren? Wat heeft u Wat zijn potentiële Wat houdt u mogelijk tegen?
hiervoor nodig? partnerorganisaties?
Op welke vragen zoekt
u nog antwoord?
Opdracht:
• Subgroepjes van 5-6 personen
• Bespreek vragen en toets ideeën met andere deelnemers van je groepje
Tijd:
• 30 minuten stappenplan (15.45-16.15)
36 • 30 minuten 4 presentaties & discussie (16.15-16.45)

37. Resultaat Stappenplan: Belangrijke vragen
1. Wat wil ik BEREIKEN met de samenwerking voor mijzelf?
2. Met wie ga ik het DOEN?
• alleen
• met andere(n)
3. Met welke PARTNERS?
• bestaande relaties
• of nieuwe vinden via je netwerk
4. Onder welke VOORWAARDEN?
• verschillende modellen mbt hoe opbrengst en investering te
verdelen
• Wie draagt risico’s? (1 partij of spreiden)
• In welke mate wil je blijvend afhankelijk bent na je
samenwerking
37

38. Agenda
• 13.00 – 13.15 Inloop, lunch
• 13.15 – 13.30 Welkom & introductie
• 13.30 – 14.00 Co-creatie: Inspiratie & kaderzetting
Voorbeelden
Stappenplan
• 14.00 – 14.45 Interactieve sessie + resultaten websurvey
Vormen
Risico’s & kansen
Voorwaarden
• 14.45 – 15.30 Casus
• 15.30 – 15.45 Pauze
• 15.45 – 16.15 Stappenplan verder uitwerken
• 16.15 – 16.45 Conclusies n.a.v. stappenplan
• 16.45 – 17.00 Wrap-up, opmerkingen en vervolgstappen
38

39. De eerste stappen
• Presentatie door deelnemers
• Plaatsing in stappenplan
• Conclusie: waar zitten de witte plekken en hoe in te vullen
39

40. Agenda
• 13.00 – 13.15 Inloop, lunch
• 13.15 – 13.30 Welkom & introductie
• 13.30 – 14.00 Co-creatie: Inspiratie & kaderzetting
Voorbeelden
Stappenplan
• 14.00 – 14.45 Interactieve sessie + resultaten websurvey
Vormen
Risico’s & kansen
Voorwaarden
• 14.45 – 15.30 Casus
• 15.30 – 15.45 Pauze
• 15.45 – 16.15 Stappenplan verder uitwerken
• 16.15 – 16.45 Conclusies n.a.v. stappenplan
• 16.45 – 17.00 Wrap-up, opmerkingen en vervolgstappen
40

41. Wrap-up
• Overview
• Waar zit de steun: Branche organisatie, Syntens, locale/regionale
netwerken
• Sluiting
41

42. PM Lessen
• Maak opbouwen van vertrouwen tot doel
• Denk niet te snel dat je elkaar begrijpt
• Zie teleurstellingen gezamenlijk onder ogen
• Geen grootste (papieren) plannen, maar stapje voor stapje
• Praat niet te lang, zoek naar concrete acties
• Leer ook elkaars organisatie kennen
• Evenwicht in investeringen (tijd en geld) en opbrengsten
• De keuze van de eerste klant (of klantengroep) is cruciaal
• Niet te risicovol en weinig kapitaalintensief
• Ken de concurrentie (bestaat het al ergens, wat valt daarvan te
leren?)
• Doen en denken parallel
• Stapsgewijs van open naar gesloten project
• Trek het breed binnen alle organisaties
42

43. Vragen?
• Klaas ten Have | Klaas.TenHave@tno.nl | 06-23713784
• Pepijn de Vos | Pepijn.Vos@tno.nl | 06-518146444
Martijn Staal | Martijn.Staal@tno.nl | 06-51916237
• Verslagen, presentaties en volgende workshops:
http://weblog.tno.nl/bic
43

44. Co-creatie/ Resultaten websurvey
Workshop NUV, CMC, KvGO
http://weblog.tno.nl/bic

45. Functie van de mensen
• Account Manager (1)
• algemeen directeur (2)
• communicatieadviseur (1)
• Consultant (1)
• Coordinator Business Development (1)
• directeur (7)
• directeur-uitgever (1)
• eigenaar (3)
• hoofd verkoop (1)
• manager (2)
• Sales Manager Tax Stamps & ID Labels (1)
[....Niet relevant om te gebruiken denk ik…}
45

46. Co creatie (websurvey) (1)
Wat wordt er verstaan onder Co creatie vlgns de deelnemers:
• Samenwerking met andere bedrijven die een specialisme hebben dat wij nodig hebben om
ons product/dienst aan onze klanten te kunnen leveren.
• Samen met anderen dan eigen bedrijf een beter/nieuw product of dienst ontwikkelen.
• In ons geval samen met de klant zijn publicatieproces doorlichten. Aanbevelingen doen voor
automatisering en optimalisatie van het proces en die vervolgens ook samen met de klant
uitwerken en doorvoeren.
• Samenwerking om tot een goed resultaat te komen. Niet het vraag antwoord spel maar juist
beide inbreng om tot een goed resultaat te komen. PRO-Actief meedenken, onderzoeken en
ontwikkelen als leverancier. Als klant niet afwachten op wat komen gaat.
• Samenwerking met afnemers om een product te maken dat voor beiden interessant is.
• Ketenintegratie
• Bij een co-creatie denk ik aan een synergetisch samenwerkingsverband tussen twee of
meerdere bedrijven/organisaties.
• In samenwerking met de klant werken aan een product/dienst om deze vervolgens zo sterk
mogelijk op de markt te kunnen positioneren.
• samenwerking in innoverende projecten nieuwe diensten creeren
46

47. Co creatie (websurvey) (2)
Wat wordt er verstaan onder Co creatie vlgns de deelnemers:
• kracht van je netwerk zodanig inzetten dat er in alle gevallen aan de klantvraag voldaan kan
worden op een efficiente en betaalbare manier
• Vanuit eigen expertise en inzicht, in samenwerking met alle relevante partners, hieronder met
name de opdrachtgever, oplossingen vinden die dienend zijn aan het belang van de
opdrachtgever.
• nieuwe producten generen, in overleg met de pariculeren en de tussen handel En mijn idee is
dan van conventionele technieken naar digtale technieken gaan
• samen met andere bedrijven producten en diensten ontwikkelen en verkopen
• Bijvoorbeeld: -wij ontwerpen een website en de bouwer zet hem op het net. Wij vullen het
CMS systeem weer in. - wij ontwerpen een autobelettering en de beletteraar beplakt de auto.
- een ander ontwerpt en wij drukken of printen
• Samen ontwikkelen aan productinnovatie en productverbeteringen op de gebieden kosten en
kwaliteit.
• Op basis van aanvullende kennis en kwaliteiten komen tot een zo efficient mogelijk(e)
ontwikkeling resp.productie van (nieuwe)diensten en producten teneinde continuiteit en
rendabiliteit in bedrijfsvoering van de partners te realiseren.
• Het bedenken van nieuwe producten obv van ervaringen uit het verleden en wensen van
klanten. Hierdoor kunnen bepaalde diensten verder geperfectioneerd worden.
• Het samenwerking met relaties om te komen tot een nieuwe waardecreatie
• Meedenken over hoe een product het best in de markt gezet kan worden. Partijen
47 combineren / in samenwerking brengen.

48. Verschillende vormen heeft implicatie
co creatie traject (4)
Vormen co creatie:
• Activiteiten co-creëren Activiteiten primaire proces vs innovatieproces
(bijv. gez. inkopen) (bv gez. genereren ideeën, selecteren
idee, ontwikkelen, testen, implementeren/ lanceren)
• Co creatie resultaat: andere wijze van uitvoeren primaire proces, een nieuw idee is, nieuw product/ dienst, verbeterde
product/dienst, nieuwe markt
• Co creatie doel: Financieel, Leerdoelen, Strategisch
•Van wie is het resultaat: voor jouw, voor klant(-bedrijf), voor derden
• Duur samenwerking: eenmalig, ad hoc of structurele samenwerking
• Met wie: klantbedrijven, concurrenten of andere organisaties en/ of combinaties
Wat je uit co creatie
wil halen? Hoe en door wie
zo’n co creatie-
traject wordt
Doel managed?
Co-creeren en
evalueren
Op welke
activiteiten-
toepassing jij wel Wat het gezamenlijk
en niet wil co- co creatie doel is ?
creëren? Welke risico je
Welke eisen je stelt loopt?
aan je partner(s) met We lk eisen je stelt
Toepassing wie je wil co- aan de voorwaarden
creëren? waaronder je wil co-
creëren?
Partner
48 Actie/ organisatie

49. Wat valt op aan de definities van deelnemers (3)
Samenwerking tussen bedrijven
• met diverse doelen vd samenwerking:
• het gezamenlijk leveren/ vermarkten van een bepaald product/ dienst aan klanten, of
• gezamenlijk ontwikkelen van een nieuwe (innoverende) product/ dienst
• gezamenlijk activiteiten uit voeren om synergie– schaalvoordelen te behalen
Samenwerking met klanten(klant bedrijven) om
• met diverse doelen vd samenwerking:
• verbeteren van proces, product, dienst van het klantbedrijf
• samen een nieuw product/ dienst ontwikkelen voor klantbedrijf en eventueel samen
leveren
• verbeteren- perfectioneren- van je eigen product en/of dienst
Diversiteit in kenmerken samenwerkingen:
• soms structureel van aard (denk aan langdurige samenwerking, ketenintegratie)
• soms meer ad hoc van aard (denk aan tijdelijk innovatieproject, tijdelijk een gezamenlijk
dienst leveren aan klant)
• soms meer opdrachtgever-opdrachtnemer relatie (denk aan een soor klant-leverancier relatie)
49

50. Grootte Leeftijd
>150 werknemers voor jan. 2000
49-150 werknemers
tussen jan. 2000 en
dec. 2004
10-49 werknemers Series1
tussen jan. 2005 en
<10 werknemers dec. 2007
1 werknemer tussen jan. 2008 en
nu
0 2 4 6 8 10
Aantal 0 2 4 6 8 10 12 14 16
Type producten/ diensten
Standaard
Gedeelte maatwerk Se
Type leverancier
Maatwerk
Alleen diensten
0 2 4 6 8 10
mn diensten +
Type klanten
fysieken producten
Prod. en diensten Series1 Beiden
mn fysieke producten
Alleen consumenten Series
+ enkele diensten
Alleen fysieke
producten B2B
50
0 2 4 6 8 10 0 2 4 6 8 10 12 14

51. Interpretatie voorgaande slide
obv 20/21 ingevulde vragenlijsten
Grootte en Leeftijd
• divers van zzp t/m een heel groot bedrijf
Type leverancier:
• diverse vormen sommige puur dienst verlening andere puur product leverancier
en merendeel een combinatie
Type klanten:
• of B2B of combinatie van B2B en Consumenten
Type producten:
• Meest leveren maatwerk of een gedeelte maatwerk
• Enkele standaard producten
51

52. Innovatiegerichtheid
100%
90%
80%
70%
Zeer sterk
60%
Sterk
50%
Beperkt
40% totaal niet
30%
20%
10%
0%
Product/ dienst Bedrijfvoering Markt
52

53. Interpretatie voorgaande slide
obv 19 ingevulde vragenlijsten
• alle bedrijven gericht op product/ dienst innovatie
• op 1 na alle bedrijven gericht op vernieuwing bedrijfsvoering
• op 1 na alle bedrijven gericht op marktvernieuwing
Wat op valt:
• Sterk druk om te innoveren
• Op alle fronten
Dit lijkt heel veel te vergen van de organisatie o.a. op gebied van
• investeringen, interne mensen vrijmaken en veranderbereidheid
53

54. Betrekken externe partijen
ij
re p art
s
id
rm rhe
s
e
ai
In Ov
ed
rs
te
se iseu
v Vrijwel continu
ad
ur Regelmatig
re
de
vi
Incidenteel
ad
An
rs en
el
Helemaal niet
ie
re anc nc ie lin g
nc
el
na
e r st
Fi
Co T le lev ijsin
a
I C er e r w
r
ie
d de
An o n
r
-/
ve
is
nt
nn
Aantal samenwerkingen per vorm
Ke
ur
nc
er
m
0% 20% 40% 60% 80% 100%
ne
Af
Gebruikte samenwerkingsvormen Uitbesteding/
opdrachtgever/ -nemer)
Acquisitie
0
Uitbesteding/ opdrachtgever/ - Formeel (Joint Venture,
nemer) BV) 2
Acquisitie 4
Formeel
(samenwerkingscontract) >
Formeel (Joint Venture, BV)
1
Informeel
Formeel
(samenwerkingscontract) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Informeel
54
0 5 10 15 20

55. Betrekken van partijen en vormen co creatie
obv 19 ingevulde vragenlijsten
Betrekken van externe partijen
• Over het algemeen veel verschillende partijen worden betrokken
• Overheid partijen worden door merendeel van de groep niet of incidenteel betrokken
• Afnemer, ICT leverancier, andere leverancier worden door bijna alle leden van de groep betrokken
• Intermedaires, andere leveranciers, ICT leveranciers en klanten worden door sommige dagelijks betrokken
[…niet duidelijk waarvoor externe partijen worden betrokken, bijv…. inspiratiebron, adviseur, bijdrage aan de
uitvoering, leverancier van kennis, leverancier van middelen (Enq.: financiering, machines, apparatuur), of
iets anders
Gebruikte samenwerkingsvormen:
• door de groep wordt elke vorm wel gebruikt
• merendeel gebruikt informeel samenwerkingsvorm
• enkeling acquisitie of JV/ BV
• een kwart van de groep formele samenwerkingen (allianties)
[..niet duidelijk voor wat welke vorm? en hoelang samenwerkingen duren..]
Als een bepaalde vorm wordt gebruikt hoe vaak:
55