2. Definicioni termit provë-eksperiment-test
Termi provë do të
thotë operacion
teknik që konsiston në përcaktimin e një ose
disa karakteristikave ose të vetive të produktit
të dhënë, materialit, pajisjes, organizmit,
dukurisë fizike, procesit ose shërbimit, sipas
një procedure paraprakisht të përcaktuar me
standard ose norme përkatëse.
3. Sipas Fjalorit te gjuhës së sotme shqipe,
RILINDJA, Prishtinë 1981, me termin PROVË,
përveç tjerash nënkuptohet: Vërtetimi në
praktikë i të dhënave të diçkaje që duam ta
njohim a ta studiojmë më thellë e në kushte të
caktuara; eksperiment që bëhet për të marrë
të dhëna për diçka ose për ta vërtetuar ate.
Në fushën e provave dhe kontrollit, me
termin provë do të nënkuptohet shqyrtimi i
cilësisë së materialit duke e shkatërruar
tërsinë e tij.
4. -prova në ngjeshje
Para shkatërrimit
Pas shkatërrimit
Pas shkatërrimit
Para shkatërrimit
P.sh.:-prova në tërheqje
5. Sipas të njejtit fjalor, me termin
KONTROLL, nënkuptohet shqyrtimi edhe një
herë me kujdes i një pune për të parë në
ç,gjendje është, si është kryer puna, si janë
zgjidhur çeshtjet e veçanta, për të vërtetuar
nëse është i përpiktë përfundimi i arritur dhe
për të nxjerrë përfundime për për qëllime të
caktuara; rishikimi i vëmendshëm i fakteve, i
dokumenteve, i një gjendjeje etj.
Në fushën e provave dhe kontrollit, me
termin kontroll do të nënkuptohet shqyrtimi i
cilësisë së materialit pa e shkatërruar tërsinë
e tij.
7. Rezultatet e provës shfrytëzohen në
shumë aktivitete si p.sh.:
-për kontroll të cilësisë (kualitetit),
-përzgjedhjen e teknologjisë së përpunimit
(punimit),
- shqyrtimin e përbërjes së materialit,
-përmbushjen e rregullave dhe kërkesave të
ndryshme ligjore,
-mbrojtjen e konsumatorit,
-shërbime të ndryshme me karakter privat
dhe publik,
-mbrojtjen e ambientit jetësor,
- për hulumtime shkencore, etj.
8. •PASQYRA E METODAVE PROVUESE
•PROVAT MEKANIKE
•- Prova në tërheqje
- Prova në shtypje
- Prova e viskozitetit dinamik
- Prova e fortësisë
-Prova e lodhjes
-Prova e shkarjes
9. PROVAT TEKNOLOGJIKE
-Prova e lakimit,
-prova e përcaktimit të aftësisë
saldim,
-prova e përcaktimit të aftësisë
përpunim me prerje,
-prova e përcaktimit të aftësisë
përpunim me derdhje,
-prova e përcaktimit të aftësisë
materialit për kalitje, etj.
për
për
për
së
10. • PROVAT (Kontrolli)
DEFEKTOSKOPIKE
- kontrolli me rreze Ro
- kontrolli magnetik
- kontrolli me ultra tingull
- kontrolli me penetrantë
-kontrolli me rreze gama, etj.
12. Vetitë e materialeve
Karakteristikat (veçoritë) dalluese të
materialeve
të
cilat
ndihmojnë
për
identifikimin e tyre njihen me termin veti të
materialeve.
Vetitë themelore të materialeve janë:
-kimike
-fizike
-mekanike
-teknologjike,
-përdoruese, etj.
13. Marrja
e
mostrave
(kampioneveepruvetave)
Pamundësia fizike për të provuar të
gjitha pjesët (detalet) e prodhuara, imponon
nevojën që të përzgjedhet nje pjesë provuese
e cila quhet mostër(kampion-pjesë provueseepruvetë).
Mostra
duhet
të
jetë
përfaqësuese/prezantuese besnike e tërësisë
së përgjithshme nga e cila merret.
14. Mostër (mostra-ang. sample)-pjesë e vogël
e nxjerrë prej diçkaje (prej një lënde, prej
gjysmëprodukti, prej një produkti të gatshëm,
prej një malli, etj.), që nxirret, përkatësisht merret
për ta provuar me qëllim të njohjes së vetive,
përkatësisht cilësisë së lëndës, gjysmëproduktit,
produktit të gatshëm përkatësisht mallit nga
është marrë mostra.
Mostra
në
vazhdim
i
nënshtrohet
përpunimit të mëtejmë me qëllim të përftimit të
përmasave përkatëse standarde për të iu
nënshtruar provës. Pjesa e përpunuar në këtë
mënyrë, të shumtën e rasteve quhet-kapmion,
pjesë provuese, epruvetë (specimen) etj.
15. Marrja e mostrave (kampioneve) nga gypat
Normal me aksin e gypit
Paralel me aksin e gypit
21. Vlen të theksohet se pozicioni i marrjes së
mostrave varet edhe nga përmasat e
produktit
Pozicioni i marrjes së
mostrave-kampioneve
22. Si merren mostrat?
Mostrat merren në përputhje me
standardin përkatës për realizimin e provës.
Procdura e marrjes së mostrave duhet të
respektohet plotësisht ashtu siç parasheh
standardi.
Marrja e mostrave duhet të evidentohet
në ditar të veçantë, me të gjitha të dhënat që e
përcjellin atë gjatë realizimit të provës:
-materiali,
-prodhimi,
-shenja (numri)
-data, standardi, etj. etj.
23. Vlen të theksohet se gjatë marrjes së
mostrës duhet të zbatohen metoda për
marrje, të cilat nuk shfaqin ndikim në vetitë e
materialit, përkatësisht produktit.
Nëse konstatohet se gjatë marrjes së
mostrës është shkaktuar ndonjë ndikimi i
jashtëm i cili mund të ndikojë në rezultatin
përfundimtar, atëhere duhet që kjo mostër të
hudhet dhe të merret mostër tjetër.
Vlen të theksohet se edhe papastërtitë
sipërfaqësore ndonjëherë mund të shfaqin
efekt keqbërës, andaj duhet pasur parasysh
gjatë marrjes së mostrave.
24. Kush duhet ti marri mostrat?
Mostrat duhet ti marrin punëtorët të cilët
janë të aftësuar dhe të autorizuar për marrjen
e mostrave. Këto punëtorë janë të aftësuar
edhe për identifikimin e faktorëve të jashtëm
të cilët mund të shfaqin efekt keqbërës gjatë
procesit
(procedurës)
së
marrjes
së
mostrave. Këto punëtorë poashtu janë të
aftësuar edhe për evidentimin e të dhënave
që u destinohen mostrave përkatëse për
prova
laboratorike,
në
përputhje
me
standardin dhe me kërkesat tjera plotësuese
që mund të paraqiten gjatë ndonjë rasti të
25. Çfarë pajisjesh duhet përdorur për marrjen e
mostrave?
Për marrjen e mostrave duhet vu në
përdorim pajisjen përkatëse e cila varet prej
shumë kritereve përcaktuese:
-vetitë e materialit,
-lloji dhe përmasat e mostrave,
-lloji i provës,
-numri i mostrave, etj.
26. Parimisht për marrjen e mostrave
përdoren pajisje të ndryshme:
-prerja me flakë,
-prerja me sharrë,
-makina speciale.
29. Përpunimi i mëtejmë i mostrave
Pas marrjes së mostrave, të shumtën e
rasteve është e nevojshme përgatitja e tyre
me qëllim të rregullimit të përmasave
nominale dhe tolerancave përkatëse.
Për arritjen e këtij qëllimi bëhet
përpunimi mekanik, përkatësisht përpunimi
me gëdhendje (prerje-heqje ashkle):
-tornimi,
-zdrugimi (zdrugthimi),
-frezimi,
-rektifikimi (retifikimi),
