1. ZHVENDOSJA E HAPJES SË MAJËS (BALLIT) SË
PLASARITJES (Crack Tip Opening DisplacementCTOD)
Te materialet me qendrueshmëri më të
vogël dhe me kufi më të vogël të rrjedhshmërisë,
viskoziteti dinamik është më i madh, që do të
thotë se në majën (ballin) e plasaritjes krijohet
një zonë e deformimit plastik e cila e
pamundëson përdorimin e mekanikes elastike
lineare të shkatërrimit (MELSH) për vlerësimin e
sjelljes se materialit. Për materiale të këtilla nuk
mund të përdoren parametrat e mekanikës
elastike lineare të shkatërrimit (MELSH) për
përcaktimin e sjelljes së materialit ndaj veprimit
te ngarkesave te jashtme të cilat mund të
shkaktojnë edhe shkatërrimin e tij.

2. MEKANIKA ELASTIKO-PLASTIKE E
SHKATËRRIMIT-MEPSH
Shkatërrimi
SHKATËRRIMI NË
ZONËN ELASTIKOPLASTIKE
TË
DEFORMIMIT
Rritja e aftësisë për deformim
Shkatërrimi
SHKATËRRIMI
NË ZONËN
PLASTIKE TË
DEFORMIMIT
SHKATËRRIMI
NË ZONËN
ELASTIKEOPLASTIKE TË
DEFORMIMIT
SHKATËRRIMI
NË ZONËN
ELASTIKE TË
DEFORMIMIT
Shkatërrimi

3. Wells Anderson në vitin 1961, për
materialet plastike (duktile)
propozoi si
parametër për vlerësimin e rezistencës ndaj
thyerjes zhvendosjen e hapjes së majës
(ballit) të plasaritjes-CRACK TIP OPENING
DISPLACEMENT (CTOD-δ). Ky parametër pra,
përcakton intensitetin e deformimit plastik.
CTOD ngjashëm si edhe K dhe G është
parametër themelor në kuadër të mekanikës
së shkatërrimit në përgjithësi, për definimin e
rezistencës së materialit ndaj thyerjes,
përkatësisht definimin e intensitetit të
deformimit plastik në majën e plasaritjes.

4. Plasaritje e mprehtë
Plasaritje e rrumbullakuar
(topitur)

6. ZHVENDOSJA E HAPJES SE MAJES (BALLIT) SE PLASARITJES
Majë e mprehtë
Majë e rrumbullakuar (topitur)
Majë e rrumbullakuar (topitur)

7. Në literaturë e cila i dedikohet mekanikës
së shkatërrimit ndeshet e dhe koncepti (termi)
zhvendosja e hapjes së plasaritjes (CODCrack Opening Displacement-�), që është
koncept më pak i rëndësishëm se koncepti
CTOD.

9. Sipas Wells-it, zhvendosja e hapjes së
plasaritjes përcaktohet me ekuacionin:
Në qendër të plasaritjes, zgjerimi i saj
është maksimal dhe nëse merret parasysh se
në këtë rast nuk kemi zgjerim të mëtejmë, pra
(x=0), atëhere ekuacioni i Wells-it për hapjen e
plasaritjes merr formën:
Në literaturë, kjo madhësi quhet edhe
Crack
Mauth
Opening
Displacement)Zhvendosja e hapjes së gojës së plasaritjes.

10. Nëse merret parasysh zgjerimi i
plasaritjes për madhësin (ry), atëhere gjatësia
efektive e plasaritjes është (a+r y), ndërsa
ekuacioni i Wells-it për hapjen e plasaritjes
merr formën:
Ky
relacion
prezanton
edhe
të
ashtuquajturën hapje efektive të plasaritjes.

11. Paralelisht me hapjen maksimale dhe
hapjen efektive të plasaritjes, faktor me
rëndësi është edhe zhvendosja e hapjes së
majës (ballit ) të plasaritjes-CTOD (Crack Tip
Opening Displacement) , që sipas Wells-it
mund të shprehet me ekuacionin:
Nëse:
dhe nëse zëvendësohet në ekuacionin e
mësipërm fitohet ekuacioni për (δ):

12. Sipas Wells-it zhvendosja e hapjes së
(majës) së plasaritjes (CTOD) që shpeshherë
shenjohet edhe me shkronjën greke *δ*
mund të përcaktohet edhe sipas relacionit:
ku:
G-intensiteti i forcës së përhapjes (rritjes) së
plasaritjes ose faktori i energjisë së liruar.
σ ys -kufiri i rrjedhshmërisë.

14. Deformimi planar
Kanali i punuar me gëdhendje
Plasaritja nga lodhja
Sforcimi planar
Zona plastikke
Zona e deformimit planar
Seksioni tërthor i mostrës

15. Sipas Dugdale-s, zhvendosja e hapjes së
majës (ballit) të plasaritjes zhvillohet sipas
skemës së mëposhtme dhe sipas relacionit të
dhënë në vazhdim:
m=1.0- sforcim planar
m=2.0-deformim planar

21. PËRCAKTIMI EKSPERIMENTAL I ZHVENDOSJES
SË HAPJES SË MAJËS SË PLASARITJES
Përcaktimi i zhvendosjes së hapjes s
majës (ballit)
së plasaritjes bëhet me
ndihmën e kampioneve (mostrave) standarde
të cilët i nënshtrohen tërheqjes (CT) dhe
lakimit në tri pika (SENT), sipas standardit
ASTM E1290-89.
P
B
W
a = 0.45 - 0.55 W
P/2
S=4W
5W
P/2

22. Përcaktimi eksperimental i CTOD bazohet në
katër veprime:
1-Përgatitja
mekanike
(përpunimi
me
gëdhndje) që përfshin edhe hapjen e kanalit të
mostrave (kampioneve),
2-Krijimi i paraplasaritjes (me lodhje),
3-Shkatërrimi i mostrava në kondita të
caktuara sipas standardit,
4-Analiza e rezultateve të fituara (Data
analysis).

23. 1-Përgatitja
mekanike
(përpunimi
me
gëdhndje) që përfshin edhe hapjen e kanalit të
mostrave (kampioneve)

24. 2-Krijimi i paraplasaritjes (me lodhje),

25. Ngarkesa
Kanali i punuar
me gëdhendje
Paraplasaritja
(plasaritja) e krijuar
me lodhje
Koha

26. 3-Shkatërrimi i mostrava
caktuara sipas standardit
në
kondita
të

27. Lakimi në tre pika

28. Gjatë
përcaktimit
eksperimental
regjistrohet ngarkesa (forca) dhe zhvendosja
e hapjes së majës së plasaritjes (P-𝚫).

32. Pajisje për përcaktimin e zhvendosjes së
majës së plasaritjes (CTOD)

33. 4-Analiza e rezultateve të fituara
analysis)
CTOD përcaktohet nga relacioni:
(Data
ku:
F-ngarkesa e regjistruar,
S-hapja e nofullave shtërnguese,
B-trashësia e mostrës,
W-gjerësia e mostrës,
σ ys- kufiri i rrjedhshmërisë,
Vp-komponenta plastike e deformimi
ν-koeficienti i Puasonit
a-gjatësia e plasaritjes,
z-lartësia e nofullave shtërnguese,
E-moduli i elasticitetit

34. Vlera kritike e zhvendosjes së majës së
plasaritjes përbëhet nga komponenta elastike
dhe komponeneta plastike:
Komponenta elastike përcaktohet nga:
ose

36. Komponenta plastike përcaktohet nga:
ose

37. Thyerje e formës V
Thyerje e pjerrët