ICT in Multicultural

1. Information Technology and Communication to Enhance Non-formal
Education in Multicultural Society
Nikmarunee Hayeewangah
M.Ed (Computer Technology), Doctoral student
Technical Education Faculty of King Mongkut's University of Technology North Bangkok
Panita Wannapiroon
Ph.D. (Educational Technology and Communications), Lecturer
Technical Education Faculty of King Mongkut's University of Technology North Bangkok
Namon Jeerangsuwan
Ph.D.(Instrutional Design)Asssistant Professor*
Technical Education Faculty of King Mongkut's University of Technology North Bangkok
Abstract
Information technology and communication has been progressing immensely
and playing the key roles in economics, industry, society, public health, environment including
education. Information communication technology has been widely used in both formal and nonformal education. This article discusses the development of information technology and
communication in non-formal education through web technology 1.0, 2.0, and 3.0 under the
multicultural society. It indicates a gap bridging among the different cultures with perfect
harmony.
Key word : Informal Learning, Informal Education, Information Technology and Communication,
Multicultural

2. 20
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตามอัธยาศัยใน
่
่

สังคมพหุวัฒนธรรม
นิมารูนี หะยีวาเงาะ
ค.อ.ม.(เทคโนโลยีคอมพิวเตอร), นักศึกษาระดับปริญญาเอก
คณะครุศาสตรอตสาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ
ุ
ปณิตา วรรณพิรุณ
ค.ด.(เทคโนโลยีและสือสารการศึกษา), อาจารย
่
คณะครุศาสตรอตสาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ
ุ
ณมน จีรังสุวรรณ
Ph.D.(Instrutional Design), Asssistant Professor
คณะครุศาสตรอตสาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ
ุ
บทคัดยอ
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสาร ไดเจริญกาวหนาไปอยางรวดเร็ว และมีบทบาทสําคัญใน
่
ดานตางๆ ทังทางดานเศรษฐกิจ อุตสาหกรรม สังคม สาธารณสุข สิ่งแวดลอม รวมทั้งดานการศึกษา
้
ซึงพบวามีการนําเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารมาใชกนอยางแพรหลายทังในดานการศึกษาใน
่
่
ั
้
ระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย ในบทความนี้กลาวถึงการนําวิวัฒนาการ
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารมาใชในการศึกษาตามอัธยาศัยผานเครืองมือทางเทคโนโลยีเว็บ 1.0
่
่
เว็บ 2.0 และเว็บ 3.0 ภายใตสังคมทีมีความแตกตางดานวัฒนธรรมเพือเปนสะพานเชือมความแตก
่
่
่
ตางใหเกิดการเรียนรูเ ขาใจกันอยางกลมกลืน
คําสําคัญ: การเรียนรูตามอัธยาศัย, การศึกษาตามอัธยาศัย, เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสาร,

่
สังคมพหุวัฒนธรรม

3. 21
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
บทนํา
คอย ๆ ซึมซับความรูความเขาใจในความหลากหลาย

ที่เกิดขึ้นของสังคมผานการเรียนรูตามอัธยาศัย
ดังนั้ นจึงไมสามารถปฏิเสธไดวาในทศวรรษที่
21 ซึ่งเปนยุคสังคมแหงฐานความรูไดใหความ
สําคั ญในการขั บเคลื่ อนสั งคมโดยใช รู ปแบบ
และวิธการศึกษาเพือกอใหเกิดการเรียนรูตลอด
ี
่

ชีวิตซึ่งถือเปนรมใหญของการเรียนรูที่เกิดจาก
การศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และ
การศึกษาตามอัธยาศัย โดยรูปแบบการศึกษา
ทัง 3 ระบบนันมีรปแบบการเรียนรูและผลลัพธ
้
้ ู

จากการเรี ยนรู แตกตางกันและก็พบว า 80%
เป นทั กษะที่ เกิ ดจากการเรี ยนรู ตามอั ธยาศั ย
(Pozgaj & Vlahovic, 2010)
ป จจุ บั นรู ปแบบการเรี ยนการสอนได
เปลียนแปลงไปอยางรวดเร็วกอปรกับเทคโนโลยี
่
สารสนเทศและการสื่ อสารที่ เชื่ อมโยงให เกิ ด
เครือขายในการเรียนรูของมนุษย จากสังคม
หนึงสูอกสังคมหนึงและจากวัฒนธรรมหนึงสูอก
่ ี
่
่ ี
วัฒนธรรมหนึงที่ไดทําการโยงใยเชือมตอไดทั่ว
่
่
ทุกมุมโลก จากการเรียนรูในรูปแบบที่ผูเรียน
คอยรับเนื้อหาอยูในหองเรียนเพียงอยางเดียว
คงไมเพียงพอตอกาวแหงการเปลี่ยนแปลงครัง
้
ยิงใหญทเี่ กิดขึนในทศวรรรษนี้ จึงทําใหมการนํา
่
้
ี
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารมาใชเพื่อ
สงเสริมการเรียนรูตามอัธยาศัยคอยทําหนาทีใน

่
การสรางสรรคเนือหาความรูและสงผานความรู
้
จากทั่วทุกมุมโลก
ภาคใต ข องประเทศไทยเป น สั ง คมที่
ประกอบดวยประชากรหลากหลายชาติพนธุ ได
ั
แก คนไทยเชื้ อสายจีน คนไทยเชื้ อสายมลายู
และคนไทยพื้นเมือง ซึ่งมีเชื้อชาติ วัฒนธรรม
ประเพณี วิถการดําเนินชีวต ลักษณะการแตงกาย
ี
ิ
ภาษา แตกตางกันอยางชัดเจนจึงเกิดปญหาใน
วิ ธี ก ารสร า งความเข า ใจอั น ดี ร ะหว า งความ
หลากหลายที่เกิดขึ้นในสังคมเดียวที่กอใหเกิด
ความหวาดระแวง ขาดความเชื่อมั่นและไวใจ
ภายในสังคม ดังนันหากมีการนําเครืองมือทีจะ
้
่
่
เปนสะพานเชือมโยงและชวยบรรเทาเพือใหเกิด
่
่
ความเข า ใจในความแตกต า งที่ เกิ ด ขึ้ นผ า น
กระบวนการเรียนรูตามอัธยาศัยดวยเทคโนโลยี

สารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียน
่
่
รูตามอัธยาศัยในสังคมพหุวัฒนธรรม โดยมุง
เน นไปที่ การใช เครื่ องมื อทางเทคโนโลยี สาร
สนเทศและการสือสารเพือเปนสะพานเชือมรอย
่
่
่
ตอและสรางความเขาใจในวัฒนธรรมทีหลากหลาย
่
ภายใตสังคมเดียวกันอยางแนบเนียนดวยการ
การเรียนรู ตามอัธยาศัย
ดวยเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสาร
่
ทีกาวไปอยางรวดเร็ว กอปรกับรูปแบบการเรียนรู
่
ทีเ่ ปลียนจากการเรียนในหองเรียนปกติสรปแบบ
่
ู ู
การเรียนผานเครือขายออนไลน ซึงเปนรูปแบบ
่
การเรียนทีไรขดจํากัดและชวยเปดโลกทัศนใหม
่ ี
ใหกบผูเรียน ผูเรียนในสังคมพหุวฒนธรรมเริม
ั 

ั
่
มีความคุนเคยมากขึนจากการทีไดใชเทคโนโลยี

้
่
สารสนเทศและการสื่อสารในการเรียนการสอน
แบบปกติหรือการเรียนในระบบโรงเรียน โดย
บทความฉบับนี้ กลาวถึงการนําเทคโนโลยีสาร
สนเทศและการสื่อสารมาชวยสงเสริมและสราง
ความเข า ใจในความหลากหลายของสั ง คม
พหุวฒนธรรมผานการเรียนรูทไมไดจํากัดเพียง
ั
 ี่
ในหองเรียนแตเปนการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ
และการสือสารเพือสงเสริมและสรางความเขาใจ
่
่
ในความหลากหลายของสั งคมพหุ วั ฒนธรรม
ผานการเรียนรูตามอัธยาศัยที่ไมมีกฏเกณฑ ไม
มีรูปแบบ ไมมีโครงสราง แตเปนการเรียนรูซึ่ง
ถือเปนรากลึกฝงอยูใ นระบบการศึกษา ทังการศึกษา
้

4. 22
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
ในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษา
ตามอัธยาศัย Rohs (2007) ไดแบงลักษณะ
ความแตกตางของการเรียนในระบบ(Formal
learning)และการเรียนตามอัธยาศัย(Informal
learning)
ลักษณะการเรียนในระบบ
มีจุดมุงหวัง ในการเรียน
องคกรจัดสิ่งสนับสนุน
มีผูสอนคอยควบคุม
ลักษณะการเรียนตามอัธยาศัย
ดานเจตนารมณในการเรียน
ดานสิ่งสนับสนุนการเรียนรู
มีเนือหาหลักสูตรชัดเจน
้
ดานการควบคุม
ไมอสระในการเรียน
ิ
ผลลัพธส วนใหญเปนความรูเ ชิง
ทฤษฎี
ดานเนื้อหา
ดานจิตสํานึก
ดานผลลัพธการเรียนรู
การเรียนรูเ กิดจากการแกไขปญหา
ไมมีองคกรที่คอยจัดสิ่ง สนับสนุน
ให
กําหนดและควบคุมการเรียนดวย
ตนเอง
เนื้อหาไดมาจากการสรางองคความรู
ดวยตนเอง
มีความอิสระ
ผลลัพธเกิดจากประสบการณ
ภาพที่ 1 แสดงลักษณะของการเรียนในระบบและการเรียนนอกระบบ (Roh, 2007)
การศึ ก ษาตามอั ธ ยาศั ย (Informal
Education) เปนการศึกษาที่ใหผูเรียนไดเรียนรู
ด วยตนเองตามความสนใจ ศั กยภาพ ความ
พร อมและโอกาสโดยศึ กษาจากบุ คคล
ประสบการณ สังคม สภาพแวดลอม สื่อหรือ
แหล งความรู อื่ น ๆ สถานศึ กษาอาจจั ดการ
ศึกษาในรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งหรือทั้งสามรูป
แบบก็ ได ให มี การเที ยบโอนผลการเรี ยนที่ ผู
เรียนสะสมไวในระหวางรูปแบบเดี ยวกันหรือ
ตางรูปแบบได (สํานั กงานคณะกรรมการการ
ศึกษาแหงชาติ, 2545)
การศึกษาตามอัธยาศัย หมายถึง การ
ศึกษาที่เกิดขึ้นตามวิถีชีวิตที่เปนการเรียนรูจาก
ประสบการณ การทํางาน บุคคล ชุมชน หรือ
แหลงความรู ตางๆ เพื่อเพิ่มพูนความรู ทักษะ
ความบันเทิง และการพัฒนาคุณภาพชีวต โดย
ิ
มี ลักษณะที่สําคัญคือ ไมมีหลักสูตร ไมมีเวลา
เรี ยนที่ แน นอน ไม จํ ากั ดอายุ ไม มี การลง
ทะเบี ยนและไม มี การสอน ไม มี การรั บ
ประกาศนียบัตร ไมมสถานทีเ่ รียนแนนอน เรียน
ี
ทีไหนก็ได ลักษณะการเรียนสวนใหญเปนการเรียน
่
เพื่ อความรู และนันทนาการ สามารถเรียนได

5. 23
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
ตลอดเวลาและเกิดขึ้นในทุกชวงวัยตลอดชีวิต
(Smith and others, 2009) โดยความรูที่ไดรับ
จะคอย ๆ ซึมซับและคอย ๆ จดจํา โดยทีบคคล
่ ุ
ไมรูตัววาความรูเกิดขึ้นเมื่อใด จํานวนเนื้อหาที่
ไดจากการเรียนรูขนอยูกบความสนใจของแตละ
 ึ้  ั
บุคคล (Pozgaj & Vlahovic, 2010) ทั้งนี้นัก
วิ ชาการได ล าวถึ งผลลั พธ ของการเรี ยนรู ตาม
อัธยาศัยนั้ นเกิดจากการดําเนินชีวิตประจําวัน
การทํางาน การพั กผ อนหรื อทํากิจกรรมกั บ
ครอบครั ว เป น การเรี ย นรู ที่ เกิ ด จากความ
บั ง เอิ ญ และไม มี คุ ณวุ ฒิ รั บ รอง (Tissot,
2004) ดังนั้นการศึกษาตามอัธยาศัยจึงหมาย
ถึงการศึกษาทีเ่ กิดขึนตามวิถชวตทีเ่ ปนการเรียน
้
ีีิ
รูจากประสบการณ บุคคล ครอบครัว ชุมชน
หรือแหลงความรู ตางๆ เพื่ อเพิ่ มพูนความรู
ทักษะและสามารถพัฒนาคุณภาพชีวิต โดยมี
ลักษณะที่สําคัญคือ ไมมีหลักสูตร ไมมีเวลา
เรี ยนที่ แน นอน ไม จํ ากั ดอายุ ไม มี การลง
ทะเบี ยน ไม มี คุ ณวุ ฒิ ทางการศึ กษา มี จุ ดมุ ง
หมายในการเรียนเพื่อความรูและนันทนาการที่
สามารถเรียนไดตลอดเวลาและเกิดขึนในทุกชวง
้
วัยตลอดชีวต
ิ
ตาราง 1 ความแตกตางระหวางการเรียนรูในระบบและการเรียนรูตามอัธยาศัย
การเรียนรูในระบบ
การเรียนรูตามอัธยาศัย
สถาบันการศึกษา สถาบันการฝกอบรม
การเรียนรูเกิดขึ้นจากกิจกรรมในชีวิตประจําวัน
เปนผูจัดการศึกษา
การทํางาน และกิจกรรมพักผอนกับครอบครัว
โครงสร างหลั กสู ตรและวั ตถุ ประสงค เป น ไมมีโครงสรางและวัตถุประสงคในการเรี ยนรู
เงื่อนไขในการเรียนรู กําหนดระยะเวลา
ไมกําหนดระยะเวลา
ไมมีการรับรองคุณวุฒิ
มีคุณวุฒิรับรอง
การเรียนรูเกิดจากความตั้งใจ
การเรียนรูโดยสวนใหญไมไดคาดการณไวลวงหนา


ที่มา : European Commission, 2001 : 5
การศึ กษาในสั งคมพหุ วั ฒนธรรมเป น
การศึ กษาที่ สภาพแวดล อมประกอบไปด ว ย
ผูเ รียนทีมาจากกลุมวัฒนธรรมทีตางกัน เมือการ
่

่ 
่
สรางความรูความเขาใจในความหลากหลายทาง

ดานวัฒนธรรมของผูเรียน การใหความรูความ
เขาใจภายใตการศึกษาในระบบคงไมเพียงพอที่
จะผสานความตางใหกลายเปนความกลมกลืน
กลมเกลียว ไมวาจะเปนดานเวลา ดานโครงสราง

ดานขอกําหนดตาง ๆ ซึงเปนการบังคับใหผเู รียน
่
เกิ ดการยอมรั บเพื่ อรั บรู แ ละเข าใจ ยิ่ งเป น
การกระตุนๆ ใหผูเรียนเกิดการตอตาน ดังนั้น
จึงตองมีแนวทางในการสงเสริมการเรียนรูความ

แตกตางและเกิดการยอมรับในความตางซึ่งกัน
และกัน และเขาใจวัฒนธรรมของตนเองอยางดี
งามดวยการคอย ๆ ซึมซับความรูความเขาใจใน

ความหลากหลายที่เกิดขึนในสังคมอยางไมรตัว
้
ู
โดยใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสาร
่
พหุวัฒนธรรมเกิดขึ้นไดในทุก ๆ สังคม
ทุ กโรงเรี ยนส งผลให ผู เรี ยนต องพบกั บความ
หลากหลายของมนุษยในชีวิตจริงของตนเสมอ

6. 24
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
(ป ท มา นาคะสนทธิ์ , 2540 อ า งอิ ง จาก
Cortes,1996) ดังนั้นเพื่อใหผูเรียนสามารถ
เรียนรูในการปรับตัว การอยูรวมกัน โรงเรียน
ทุกแหงจําเปนตองมีการศึกษาเกี่ ยวกับความ
หลากหลายทางวัฒนธรรมอยางหลีกเลียงไมได
่
โดยผูเ ขียนขอเสนอแนวคิดในการนําเทคโนโลยี
สารสนและการสือสารเพือสรางความรูความเขา
่
่

ใจในประเด็นดังตอไปนี้
1. ลักษณะเฉพาะของคนและลักษณะ
เฉพาะของกลุ ม ผู เ รี ยนจําเป น ต อ งเข าใจ
ลักษณะสําคัญของกลุม เชน เชื้อชาติ เผาพันธุ
เพศ วัฒนธรรม ภาษา สัญชาติ
2. วัฒนธรรมมีทั้งที่เปนรูปธรรมและ
นามธรรม ผู เรี ยนต องสามารถสั มผั สได ถึ ง
วัฒนธรรมที่เปนรูปธรรม เชน ภาษา อาหาร
ดนตรี ศิลปะ การแตงกาย การละเลนตาง ๆ
และสามารถรั บรู เ กี่ ยวกั บวั ฒ นธรรมที่ เ ป น
นามธรรม เชน โลกทัศน คานิยม บรรทัดฐาน
ความคาดหวัง ความเชื่อ ศาสนา
3. ความเหมื อ น ผู เรี ย นต อ งศึ ก ษา
วัฒนธรรมที่มีรวมกัน เชน ภาษาไทย เปนภาษา
ประจําชาติ หรือ ภาษามลายูเปนภาษาทองถิ่น
เพือตระหนักในสิงทีมรวมกันเปนการสรางความ
่
่ ่ ี
เชื่ อมโยงความตางดวยการสรางความเหมือน
เพือใหเกิดการเชือมตอระหวางบุคคลและเชือม
่
่
่
ตอระหวางกลุม
4. ความแตกตาง ควรมีการสรางความ
เขาใจในความแตกตางดวยการศึกษาถึงเหตุผล
ของความแตกต างเพื่ อช วยลดข อขั ดแย งและ
ความเปนอคติ
แนวทางและกลยุทธการจัดการศึกษาที่
ลดความขั ดแย งของความต างวั ฒนธรรม
(Aydin & Hossain, 2010) ดังนี้
ตาราง 2 แสดงแนวทางการลดความขัดแยงของความตางวัฒนธรรม
แนวทาง
กลยุทธ
- ไมเลือกปฏิบัติจากสีผิว
- ตองมีความเขาใจในความตางวัฒนธรรม
- ทําความเขาใจและสรางปฏิสัมพันธ
- ปรับตัวใหเขากับวัฒนธรรมที่แตกตาง
ในวัฒนธรรมตาง ๆ
- เขาใจความเปนมาหรือแนวปฏิบัติของ
แตละวัฒนธรรม
- พัฒนาประชาธิปไตยและสรางทัศนคติ - สรางความสัมพันธกบตางวัฒนธรรมทังเปน
ั
้
ที่ดีตอวัฒนธรรม
ทางการและไมเปนทางการ
ที่มา :Web 2.0 in Teaching-Learning Multiculturalism. Hossain และ Aydin (2010: 358)

7. 25
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
นอกจากแนวทางและกลยุ ทธ ก ารจั ด
การศึกษาที่ไดนําเสนอเพื่อลดความขัดแยงของ
ความตางวัฒนธรรม ในการจัดการศึกษาแบบ
พหุวัฒนธรรมตองคํานึงถึงหลักการดังตอไปนี้
(ป ทมา นาคะสนธิ์ , 2540: 44 อ างอิ งจาก
Gollnick และ Chinn, 1994)
1. ยึดผูเรียนเปนศูนยกลาง
2. สงเสริมสิทธิมนุษยชนและเคารพตอ
ความแตกตางทางวัฒนธรรม
3. เชือวาผูเรียนทุกคนสามารถเรียนรูได
่ 

4. สร างความรู เ กี่ ย วกั บประวั ติ แ ละ
ประสบการณของผูเรียนในฐานะที่เปนสมาชิก
ของวัฒนธรรมยอย
5. วิเคราะหอยางมีวิจารณญาณเพื่อให
เขาใจเกี่ยวกับ เชื้อชาติ เพศ ชนชั้นและความ
แตกตาง
6. วิพากษวิจารณสังคมในแงของการ
ตัดสินของสังคมและความเสมอภาค
7. มี ส ว นร ว มในการแสดงออกทาง
สังคมเพื่อยืนยันความเปนประชาธิปไตย
จากแนวทาง กลยุทธ หลักการจัดการ
ศึ กษาในสั งคมพหุ วั ฒนธรรมในประเด็ นการ
สรางความรู เกี่ ยวกับประวัติและประสบการณ
ของผูเรียนในฐานะทีเปนสมาชิกของวัฒนธรรม

่
ยอยทีกลาวมาขางตนนัน ในกรณีของ 3 จังหวัด
่
้
ชายแดนภาคใต นั้ น มี วั ฒนธรรมอิ สลามและ
ภาษามลายูเปนวัฒนธรรมหลัก ผูเรียนที่อยูใน
ฐานะสมาชิกของวัฒนธรรมยอยจึงตองเรียนรู
และทํ า ความเข าใจเกี่ ยวกั บประวั ติ และ
ประสบการณ ของวั ฒนธรรมหลั กเพื่ อให การ
ดําเนินชีวตและการเรียนรูภายในสังคมนันไรรอย
ิ

้
ตะเข็บ ในณะเดียวกันผูเ รียนในฐานะสมาชิกของ
วั ฒนธรรหลั กต องยอมรั บและเข าใจในความ
แตกตางของที่เกิดขึ้นของสมาชิกในวัฒนธรรม
ยอยโดยอาศัยรูปแบบการเรียนรูตามอัธยาศัย
ซึงเปนเครืองมือหนึงทีจะสงผานความรูความเขาใจ
่
่
่ ่

เพือใหผเู รียนคอย ๆ ซึมซับจนมีการปรับเปลียน
่
่
ทั ศนคติ พฤติ กรรม และเกิ ดการยอมรั บใน
ความแตกตางโดยใชเทคโนโลยีสารสนเทศและ
การสื่อสาร
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารและวิธี
การสงเสริมการเรียนรูตามอัธยาศัย
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารถือ
่
เปนเครืองมือหนึงทีจะสงผานความรูความเขาใจ
่
่ ่

และเปรี ย บเสมื อนแรงขั บที่ จะทํ าให สะพาน
เชื่ อมโยงความเป น พหุ วั ฒ นธรรมโดยผ า น
กิ จกรรมต าง ๆ ในโลกออนไลน ผู เขี ยนขอ
นําเสนอกิจกรรมตาง ๆ ดังนี้
1. Blog เปนเว็บไซตรูปแบบหนึ่งที่ผูใช
สามารถโพสตขอความ เหตุการณหรือเรื่องราว
สวนบุคคลเพื่อนําเสนอผานเครือขายอินเทอร
เน็ ตด วยการสร างหั วเรื่ องที่ ต องการนําเสนอ
พรอมกับนําเสนอเนื้อหา เชน เรื่องราวเกี่ยวกับ
อาหาร ท องเที่ ยว งานอดิ เรก การเมื อง
เทคโนโลยี วิถีการดําเนินชีวิต และบุคคลทั่วไป
สามารถอานเนือหาและสามารถแสดงความคิดเห็น
้
ในบล็อกได เนือหาของ บล็อกจะทําจัดเรียงลําดับ
้
เนื้อหาขอมูลลาสุดอยูสวนบนสุดของบล็อก
การนําบล็อกมาสงเสริมการเรียนรูตาม
อั ธยาศั ยในสั งคมพหุ วั ฒนธรรม เป นการนํา
ประสบการณทพบเห็นในชีวิตประจําวัน วิถการ
ี่
ี
ดําเนินชีวิตหรือวาไลฟไสตล เชน อาหาร แหลง
ทองเที่ยว งานอดิเรก ฯลฯ ที่มีความแตกตาง
มาเลาสูกันฟง จะทําใหผูเรียนสามารถเรียนรู
ความแตกตางในการดําเนินชีวิตไดเปนอยางดี
2. Wiki เปนสารานุกรมออนไลนที่ผู
ใชสามารถเปนการทํางานรวมกันเพื่อเผยแพร

8. 26
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
ความรู ใหบุคคลที่มีความสนใจ บุคคลทั่วไป
สามารถอานความรูที่ถูกเผยแพรและสามารถ
ปรับปรุง เพิ่มเติมหรือแกไขความรูได ไมวาจะ
เปนเนื้อหา การเขียน และการใชภาษา หรือ
การจัดรูปแบบ แมกระทังขัดเกลาภาษาเพิมเติม
่
่
ผูเ รียนสามารถใชวกิ (Wiki) เปนเครืองมือ
ิ
่
ในการศึ กษาความรู เ กี่ ยวกั บประวั ตศาสตร
ความเปนมา และสามารถเผยแพรความรูดาน
ประวัติศาสตร ความเปนมาที่ผูเรียนทราบจาก
การอาศัยอยูในสังคม
3. Youtube เว็บไซตทใหบริการแบงปน
ี่
วีดีโอ โดยผูที่เปนสมาชิกสามารถนําวีดีโอแบง
ปนใหผูสนใจสามารถเขาชมโดยการเลือกจาก
รายการ (Catalog) หรือคนจากการพิมพคํา
สําคัญ (Key word) ผู สนใจทั่ วไปสามารถ
แสดงความคิดเห็น และรับชมวีดีโอตามตาม
ความสนใจ (VDO On Demand)
ผูเ รียนสามารถใช Youtube เปนเครืองมือ
่
ในการเรียนรูความหลากหลายดานวัฒนธรรม
การใชภาษา ทังนีเนืองจากผูเรียนสวนใหญทอยู
้ ้ ่

ี่
ในพื้ นที่ สังคมพหุวัฒนธรรมจังหวัดชายแดน
ภาคใตนบถือศาสนาอิสลามนิยมใชภาษามลายู
ั
ทองถินซึงเปนภาษาทีสบทอดกันภายครอบครัว
่ ่
่ื
ทําใหนกเรียนดอยทักษะในการใชภาษาไทยทํา
ั
ใหเปนอุปสรรคในการสอนของครู เพราะนักเรียน
ไมเขาใจภาษาไทย ทังทักษะในการฟง พูด อาน
้
เขียน (สํานักงานศึกษาธิการเขต เขต 2, 2536)
ดังนั้นหากนํารูปแบบของมัลติมีเดีย ซึ่งหมาย
ถึงการผสมผสานสื่อตั้งแต 2 ชนิดขึ้นไป โดย
องค ป ระกอบของมั ล ติ มี เ ดี ย นํา เสนอผ า น
เครื อข ายจะช วยให ผู เรี ยนเรี ยนรู และฝ กฝน
ทั ก ษะ การฟ ง การอ า น ผ า นสื่ อที่ ผู เ รี ย น
สามารถเลือก คนหา และควบคุม การนําเสนอ
ของสื่อได
4. Facebook คือเครือขายสังคมออน
ไลน ที่มีการกลาวถึงมากที่สุดในปจจุบัน ผูใช
เฟสบุค มีที่มาแตกตางกัน รูปแบบการดําเนิน
ชีวิตแตกตางกัน ชุมชนที่อยูอาศัยแตกตางกัน
วัฒนธรรม อายุ ความสนใจ ความตังใจ แตกตางกัน
้
(Pozga และ Valhovic,2010) แต Facebook
ก็ สามารถเชื่ อมโยงสมาชิ กที่ อยู ห างไกล หรื อ
สมาชิกทีมความสนใจในเรืองเดียวกันไดจนกลาย
่ี
่
เปนสังคมที่มีการแลกเปลี่ยน สนทนา แบงปน
เรื่องราวตาง ๆ ไดผานเครือขาย เชน รูปภาพ

วีดีโอ ความคิดเห็น นอกจาก Facebook จะใช
งานโดยการตั้งกระทู (Post) ยังสามารถใชใน
การสนทนา ณ เวลาปจจุบัน หรือที่เรียกวา IM
(Instant Message)
Facebook ถื อว าเป นอี กเครื่ องมื อที่ มี
ความสามารถในการเชื่อมสังคมพหุวัฒนธรรม
เปนการสรางชุมชนเสมือนจริงเพื่อละลายความ
เปนสังคม วัฒนธรรม เชือชาติแบบดังเดิมทีมอยู
้
้
่ ี
ในความเปนจริง ดวยการทําความรูจก การโพสต
ั
การสนทนา การแลกเปลี่ ยนความคิ ด เห็ น
การอภิ ปราย ผานเครือขายอินเทอรเน็ตใหเกิด
ความคุนเคย กลมกลืนและเกิดความเขาใจอันดี

ระหวางสังคม วัฒนธรรม เชือชาติ ของผูทอยูใน
้
 ี่ 
วัฒนธรรมหลักและวัฒนธรรมรอง และภายใน
วัฒนธรรมรองก็มีวิธีการปรับตัวเพื่อรับรูพรอม
กับเผยแพรใหแกสมาชิกในสังคมเครือขายออน
ไลนที่มีรูปแบบวัฒนธรรมเชนเดียวกันใหเขาใจ
ตนเองมากขึ้น
5. Second Life เปนชุมชนเสมือนจริงที่
มี ความสามารถทําให ผู ใ ช มี ปฏิ สั มพั น ธ กั บ
สภาวการณที่เกิดขึ้น กิจกรรมสวนบุคคลและ
กิจกรรมกลุมรวมกับผูใชอน ๆ กับสภาพแวดลอม

 ื่
ที่นําเสนออยูอยางสมจริง ผูใชใน Second Life
ทุกคนจะมีชวตในโลกออนไลนโดยนําเสนอตนเอง
ีิ

9. 27
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
ออกมาในรูปของตัวละครทีเรียกวา อวตาร (Avatar)
่
สั งคมที่ มี วิ ถี การดําเนิ นชี วิ ตที่ มี ความ
แตกตางกัน หากมีชมชนหนึงทีสามารถใหทดลอง
ุ
่ ่
เรียนรูวิถีการดําเนินชีวต เพื่อทําความรูจัก และ

ิ

ปรับตัวกับสภาวการณ สภาพแวดลอม ปญหา
ที่ พบเจอโดยการเรี ย นรู วิ ธี การแก ป ญ หาใน
ชุมชนเสมือนจริงอยาง Second Life จะทําใหผเู รียน
เกิดการเรียนรูยอมรับในสภาวการณทเกิดขึนใน

ี่ ้
สังคมจริง ๆ
6. Digg และ Delicious เปนเว็บไซต
สําหรับจัดแบงหมวดหมูเนื้อหาบนเว็บโดยการ
ติ ดป าย (Tag) หรื อกําหนดคําสําคั ญ (Key
word) ดวยตนเอง มีลักษณะคลายคลึงกับการ
จั ดเก็ บที่ อยู ของเว็ บไซต ซึ่ งเรี ยกว ายู อาร แอล
(URL) และการจัดเก็บแหลงทรัพยากรทีอยูบน
่ 
เครือขายในเครื่องคอมพิวเตอรของตนเองซึ่ง
เรียกวาบุคมารค (Bookmak) ผูใชสามารถจัด
เก็บบุคมารคแบบออนไลนบนระบบเครือขาย
ซึ่งดิก (Digg) และ ดิลีเคียส (Delicious) ใช
เทคนิคโฟลคโซโนมี (Folksonomy) เพือใหผใช
่
ู
สามารถทีจะคนหาสารสนเทศทีตนเองสนใจและ
่
่
ไดจัดแบงเปนหมวดหมู ไดตามความตองการ
และสามารถเชื่ อมโยงรายชื่ อบุ คมารคของตน
เองเขากับบุคมารคของผูใชรายอื่น ซึ่งทําใหรวา

ู
เว็บไซตที่ตนสนใจมีจํานวนผูสนใจรวมกันมาก
นอยเพียงใด ทําใหสามารถทีจะรวมแบงปนเว็บ
่
ไซตหรือแหลงทรัพยากรเพื่อการสืบคนรวมกัน
การรวบรวมแหลงขอมูลสําคัญเพือใหสะดวกตอ
่
การเรียกใชงาน เชน แหลงขอมูลทรัพยากรเกียวกับ
่
ประวัตศาสตร อารยธรรม จากหลาย ๆ ประเทศ
ิ
ทําใหผเรียนสามารถสรางและกําหนดแหลงคน
ู
ควาโดยการกําหนดคําสําคัญ (Key word) ดวย
ตนเองตามความเขาใจและยั งสามารถคนพบ
และทราบจํานวนผู ใช ที่ มี ความสนใจเกี่ ยวกั บ
ประวัตศาสตร อารยธรรม เพือเปนแหลงศึกษา
ิ
่
แลกเปลี่ยนเรียนรูในโอกาสตอไป
7. Podcast มาจาก คําวา Personal On
Demand Broadcating หมายถึงการเผยแพร
ชุดสัญญาณดิจตอลตามความตองการ พ็อตแคสท
ิ
เปนชุ ดของเสี ยงและวีดี โอในรู ปแบบดิ จิตอล
ผู ใช สามารถเผยแพร ไฟล ดิ จิ ตอลของตนเอง
และสามารถดาวนโหลดผานอุปกรณตาง ๆ เชน

โทรศัพทมือถือ ไอพอต โนตบุค เน็ตบุค และ
อุปกรณพกพาอืน ๆ (Mokter Hossain, Hasan
่
Aydin, 2010:356) ผู ใช จะต องการทําการ
สมัคร (Subscribe) ใชบริการกับพ็อตแคสท
นั้ นๆ และสามารถใช โปรแกรมดาวน โหลด
ขอมูลดิจิตอลที่ตองการมายังคอมพิวเตอรและ
เลือกรายการที่ ตองการฟงไดทันทีโดยไมตอง
ผานบริการจากหนาเว็บไซต
พ็อตแคสทเปนอีกหนึงเครืองมือในการ
่ ่
สงเสริมการเรียนรูตามอัธยาศัยดวยกระบวนการ

ถายโอนสื่อในรูปแบบดิจิตอล ผูเรียนสามารถ
บั น ทึ ก ข อ มู ล วี ดี โ อในรู ป แบบดิ จิ ต อลด ว ย
อุ ป กรณ แ บบพกพา ในขณะที่ กํ า ลั ง ดํ า เนิ น
กิจกรรม เชน กิจกรรมทางประเพณี กิจกรรม
ทางศาสนา กิจกรรมการละเลนในเทศกาล โดย
สามารถนําเสนอในรูปแบบสารคดีหลังจากนั้น
ทําการโอนข อมู ลไปยั งบล็ อก และผู ใชที่ เป น
สมาชิ ก (Subscribe) ก็ สามารถเลื อกรั บชม
สารคดีที่สนใจไดตามความตองการ
จากเครื่องมือตาง ๆ ที่กลาวมาขางตน
เปนการนําเสนอแนวคิด รูปแบบการประยุกต
ใช เทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่ อสารที่ น า
สนใจและเหมาะสมโดยอาศั ย ประสิ ท ธิ ภ าพ
ความสามารถของเทคโนโลยีทมอยูผสานกับวิถี
ี่ ี 
การเรียนรูตามอัธยาศัยอันกอใหเกิดการเรียนรู

และสร างความเข าใจอั นดี ระหว างผู เรี ยนที่ มี

10. 28
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
ความหลากหลาย ความแตกต า งทางด า น
วัฒนธรรม เชื้อชาติ ศาสนา ภาษาและวิถีการ
ดําเนินชีวิต เพื่อใหผูเรียนที่อยูในวัฒนธรรม
หลั กสามารถยอมรั บความแตกต างของ
วัฒนธรรมทีเ่ กิดขึนในทองถิน และขณะเดียวกัน
้
่
ผูเรียนที่อยูในวัฒนธรรมรองก็สามารถเขาใจ
ตนเองและมีสามารถปรับตัวใหเขากับสภาพ
แวดล อมและของวั ฒนธรรมหลั กได อย างดี
ทั้งนี้วิธีการหรือกระบวนการในการเรียนรูตาม
อัธยาศัยนั้น เปนการเรียนรูที่ปราศจากผูสอน
ดังนั้นในการเรียนรูตามอัธยาศัยผูเรียนจึงตอง
มีการควบคุมตนเองและอาศัยสภาพแวดลอมที่
เอื้อตอการเรียนรู การเรียนรูตามอัธยาศัยเกิด
ไดจาก 2 มิติ คือ มิตผเู รียน และมิตสภาพแวดลอม
ิ
ิ
(วิศนี ศิลตระกูล และ อมรา ปฐภิญโญบูรณ : มปพ)
มิติผูเรียน ผูเรียนควบคุมวิธีการเรียน
ดวยตนเอง มีวิธีการเรียนที่หลากหลายที่นําไป
สู การเรียนรูดวยตนเองกระบวนการเรียนรูและ
 

ผลของการเรียนรู เกี่ยวของกับ ประสบการณ
และสรางเสริมประสบการณโดยตรง ผูเ รียนสราง
ความหมายตามความเขาใจ และเปนกระบวน
การตอเนื่องตลอดชีวิต
มิติสภาพแวดล อม ส งเสริ มใหผู เรียน
ควบคุมวิธการ เรียนรูดวยตนเองจากบุคคล จาก
ี

ครอบครั ว จากชุ มชน จากสั งคม จาก
ประสบการณ จากการทํางาน และจากการดํารง
ชีวตประจําวัน จากสภาพแวดลอมทังทีมอยูตาม
ิ
้ ่ ี 
ธรรมชาติและมีการดําเนินการใหมขน ไมวาโดย
ี ึ้

มนุษย หรือสิ่งมีชีวิตอื่นๆ จากปจจัยเกื้อหนุน
ตางๆ จากสถานการณ และสื่อตางๆ
จากเหตุผลดังกลาวจึงกลาวไดวาความ
เหมาะสมที่จะนําเทคโนโลยีสารสนเทศและการ
สื่อสารเพื่อสงเสริมการเรียนรูตามอัธยาศัยควร
จะใชเครื่องมือดังกลาวมาจัดสภาพแวดลอมให
เกิดการเรียนรูดวยการทีผเู รียนเปนผูควบคุมตน
 
่

เองโดยการเลือกใชเทคโนโลยีสารสนเทศ รูป
แบบการใช รู ปแบบกิ จกรรมตามตารางที่ ได
ดําเนินการสังเคราะห ดังนี้
ตาราง 3 เครื่องมือที่เหมาะสมในการจัดกิจกรรมสําหรับการเรียนรูตามอัธยาศัย
รูปแบบการใชงาน
เทคโนโลยีสารสนเทศ
รูปแบบกิจกรรม
และการสื่อสาร
Blog
- อาน (Read)
นําประสบการณมาเลาสูกนฟง
ั
ประสบการณ ที่ มี ค วามแตก
- เขียน (Write)
- แบงปน (Share)
ตาง จะทําใหผูเรียนที่มีความ
แตกตางสามารถเรียนรู ความ
แตกตางในการดําเนินชีวิตใน
แตละวันไดเปนอยางดี
Wiki
สรางความรู เรียนรูและเขาใจ
- อาน (Read)
ในประวัติศาสตร ที่มา ความ
- เขียน (Write)
เชื่อ ของแตะละวัฒนธรรมทํา
ให ผู เรี ย นทราบเหตุ ผ ลของ
ความแตกตางที่เกิดขึ้น

11. 29
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
ตาราง 3(ตอ)
เทคโนโลยีสารสนเทศ
และการสื่อสาร
Youtube
Facebook
Second Life
Digg และ Deliciuos
Podcast
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
รูปแบบการใชงาน
รูปแบบกิจกรรม
- ดู (See)
- ฟง (Listen)
- แบงปน (Share)
- อาน (Read)
- เขียน (Write)
- ดู (See)
- ฟง (Listen)
- แบงปน (Share)
- อภิปราย (Disscussion)
คนหา เลือก ชมและควบคุม
การนําเสนอของสื่อ เชน การ
ใชภาษา
สร า งชุ ม ชนเสมื อนจริ ง เพื่ อ
ล ะ ล า ย ค ว า ม เ ป น สั ง ค ม
วั ฒนธรรม เชื้ อชาติ แบบดั้ ง
เดิ ม ผ านเครื อข ายอิ นเทอร
เน็ ตเป นเครื อข ายทางสั งคม
วั ฒ นธรรมและเชื้ อชาติ ใ ห
กลมกลืนและเกิดความเขาใจ
อันดีระหวางเชื้อชาติ ศาสนา
วัฒนธรรม และสังคม
ทําความรูจัก และปรับตัวกับ
สภาวการณ สภาพแวดลอม
ปญหาทีพบเจอโดยการเรียนรู
่
วิ ธี การแก ป ญหาในชุ มชน
เสมือนจริง
- อาน (Read)
- เขียน (Write)
- ดู (See)
- ฟง (Listen)
- ทํา (Act)
- แบงปน (Share)
- อภิปราย (Disscussion)
- แบงปน (Share)
- รวบรวม (Collect)
- จัดหมวดหมู (Category)
- เชื่อมโยง (Link)
- บันทึก (Save)
- ดู (See)
- ฟง (Listen)
- แบงปน (Share)
- แลกเปลี่ยน (Change)
คั ด เลื อ กและรวบรวมแหล ง
ข อมู ลทรั พยากรเกี่ ยวกั บ
ประวั ติ ศาสตร อารยธรรม
จากหลาย ๆ ประเทศ มาจัด
หมวดหมู
ศึ กษาข อมู ลกิ จกรรมทาง
ศาสนา กิจกรรการละเลนใน
เทศกาลและประเพณี ต าง ๆ
และจัดการถายโอนสือเพือพก
่ ่
พาไดอางส

12. 30
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
บทสรุป เทคโนโลยีสารสนเทศและการ
สื่ อสารสามารถประยุ กต ใชได หลากหลายรู ป
แบบหลากหลายวิธีการ โดยควรกําหนดวัตถุ
ประสงคในการเรียนรูและรูปแบบกิจกรรมเพือ

่
ให เกิ ดผลสั มฤทธิ์ ของการเรี ยนรู อย างสู งสุ ด
บทความฉบั บ นี้ ได กล าวถึ ง การประยุ กต ใ ช
ประสิ ทธิ ภาพของเทคโนโลยี สารสนเทศและ
การสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตามอัธยาศัย
่
่

โดยมีรูปแบบการใชงานผานเครือขายอินเทอร
เน็ ต ด ว ยกระบวนการและกิ จ กรรมที่ หลาก
หลายเพื่อใหผูเรียนไดรับรูวายังมีอีกหลาย ๆ
กลุมชน ภาษา ศาสนาและวัฒนธรรมและตอง
พัฒนาใหผเู รียนเขาใจผูอนและตนเอง เขาใจวา
 ื่
วิ ถี ชี วิ ตของตนนั้ นไม ใช วิ ถี ชี วิ ตเดี ยวที่ อยู ใน
สังคมยังมีวิถีชีวิตอื่นอีกมากมาย ซึ่งเครื่องมือ
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารสามารถ
เปนสะพานเชื่อมโยงความแตกตางเพื่อใหเกิด
ความเขาใจดังที่กลาวมาขางตนและเปนสนาม
เพื่อใหเกิดการจําลองสถานการณ การทําความ
รูจกและเรียนรูความแตกตางในการแกไขปญหา
ั

ภาพที่ ตนเองเกิ ดอคติ ต อความแตกต างที่ พบ
เห็นเกี่ยวกับวัฒนธรรมของผูอื่นซึ่งรูปแบบการ
ใชงานเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือ
่
่
สงเสริมการเรียนรูตามอัธยาศัยมีรปแบบการใช
ู
งาน เชน อาน (Read) เขียน (Write) ดู (See)
ฟง (Listern) ทํา (Act) บันทึก (Save) แบงปน
(Share) อภิ ปราย (Disscussion) รวบรวม
(Collect) จัดหมวดหมู (Category) จัดการ
เชื่อมโยง (Link) โดยใชเทคโนโลยีของเว็บ 2.0
เชน บล็อก วิกิ ยูทบ เฟสบุค เซเคิลไลฟ ดิก ดิลิเคี
ู

ยส และพ็อตแคสท เปนตน
เอกสารอางอิง
ปทมา นาคะสนธิ์. (2540), การพัฒนาหลักสูตรภาษาและวัฒนธรรมไทยระดับอนุบาลสําหรับ
เด็กไทย ในโรงเรียนนานาชาติ. วิทยานิพนธครุศาสตรมหาบัณฑิต (การศึกษาปฐมวัย).
กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ถายเอกสาร
วิศนี ศิลตระกูล และ อมรา ปฐภิญโญบูรณ.(2544),การศึกษาตามอัธยาศัย: จากแนวคิดการเรียน
รูตลอดชีวิตสูแนวปฏิบัติ. ศูนยสงเสริมการศึกษาตามอัธยาศัย กรมการศึกษานอกโรงเรียน
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ สํานักนายกรัฐมนตรี. (2545), พระราชบัญญัตการศึกษา
ิ
แหงชาติ พ.ศ. 2542 และทีแกไขเพิมเติม(ฉบับที่ 2)พ.ศ. 2545. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก:
่
่
http://school.obec.go.th/curriculbr3/download/improved%20education%
20act%202545.doc. (วันที่คนขอมูล: 26 กันยายน 2554)
สํานักงานศึกษาธิการเขต เขตการศึกษา 2. (2536) ,รายงานผลโครงการเพื่อพัฒนาโรงเรียน
เอกชนสอนศาสนาอิสลาม ประจําปงบประมาณ 2535. ยะลา: สํานักงานศึกษาธิการเขต
เขตการศึกษา 2.

13. 31
วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
ปที่ 23 ฉบับที่ 3 ก.ย. - ธ.ค. 2555
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเพือสงเสริมการเรียนรูตาม
่
่

อัธยาศัยในสังคมพหุวฒนธรรม
ั
Aydin, H., Hossain, M. (2010), Web 2.0 in Teaching-Learning Multiculturalism. [Online].
Avoilable: http://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber=
5480096 (Access date: September 9,2011).
European Commission (2000). Implementation of "Education & Training 2010" Work
Programme. Validation of non-formal and informal lerning contribution of the commission
Expert Group. [Online]. Avoilable: http://ec.europa.eu/education/policies/2010/doc/
non-formal-and-informal-learning_en.pdf (Access date: September 15, 2011).
Smith, M.S., Doyle, M.E, & Jeffs, T.(2009), Introducing informal education.
[Online]. Avoilable: www.infed.org(Access date: July 22, 2011).
Pozgaj, Z. & Vlahovic, N.(2010), The Impact of Web 2.0 service on Informal
Education. MIPRO, 2010 Proceedings of the 33rd International Convention.[Online].
Avoilable: August 8,2011 from http://ieeexplore.ieee.org/(Access date: September
15, 2011).
Roh, M. (2007), Teachnig-learning process between informality and formalization. [Online].
Avoilable:www.infed.org/informal_education/informality_and_
formalization.htm(Access date: January 4, 2010. ).
Roh, M.(2008). "Informal e-learning" - What does it mean. MICROLEARNING2008
conference. [Online]. Avoilable: http://www.iconeteu.net/downloads/
Matthias%20Rohs%20-%20Infomal%20e-learning%20-%20What%20does%
20it%20mean.9.pdf (Access date: July 28, 2011 )
Tissot, P. (2004), Terminology of vocational training policy : A multilingual glossary for
an enlarged Europe. Center for the Development of Vocational Training. Publication of the
European Communities. [Online]. Avoilable:
http://www.voced.edu.au/content/ngv29736(Access date: September 2,2011 ).