Trang sức bề mặt ván nhân tạo

Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT
Trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o
Ngêi viÕt: Zhang Qin Li
Biªn dÞch: TRÇn ngäc ThiÖp
HiÖu ®Ýnh: TrÇn v¨n Chø
Nhµ xuÊt b¶n L©m nghiÖp Trung Quèc
<Ngµy 02.5.2004>
1

Lêi t¸c gi¶
QuyÓn s¸ch nµy ®· ®îc giíi thiÖu mét çch cã hÖ thèng vÒ kü thuËt trang søc
bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o, còng ®ång thêi ph¶n ¸nh tr×nh ®é kü thuËt ®¬ng ®¹i ë trong
ngoµi níc vÒ lÜnh vùc nµy. Cuèn s¸ch cßn cã phô lôc vÒ çc ph¬ng ph¸p kiÓm
nghiÖm tÝnh n¨ng vËt lý bÒ mÆt cña v¸n nh©n t¹o trang søc bÒ mÆt, ®Ó ®éc gi¶
tham kh¶o. QuyÓn s¸ch nµy lµ gi¸o tr×nh thùc nghiÖm chuyªn ngµnh v¸n nh©n
t¹o cña ViÖn L©m nghiÖp Nam Kinh, ®ång thêi còng lµ tµi liÖu tham kh¶o cho
çn bé kü thuËt vµ thµy trß ngµnh nghÒ cã liªn quan.
S¸ch nµy ®· ®îc Së trëng Së nghiªn cøu c«ng nghiÖp gç Thîng H¶i Wang
Feng Qiang thÈm duyÖt, do vËy xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
Do tr×nh ®é b¶n th©n cã h¹n, thiÕu sãt kh«ng tr¸nh khái, rÊt mong ®éc gi¶
®ãng gãp ý kiÕn quý b¸u nh»m ®Ýnh chÝnh söa ch÷a.
Môc lôc
Ch¬ng I: Kh¸i luËn
Ch¬ng II: Môc ®Ých vµ ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i trang søc bÒ mÆt v¸n
nh©n t¹o
§1. Môc ®Ých trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o
§2. Ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o
2

Ch¬ng III: §Æc tÝnh vËt liÖu nÒn vµ trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o yªu
cÇu ®èi víi vËt liÖu nÒn
§1. §Æc tÝnh vËt liÖu nÒn
I. §Æc tÝnh bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o
II. Tr¬ng në vµ co rót cña vËt liÖu nÒn
III. TÝnh co rót kh«ng ®Òu theo chiÒu dµy vËt liÖu
IV. §é Èm cña vËt liÖu nÒn
V. §Æc tÝnh cÊu t¹o cña gç
§2. Yªu cÇu ®èi víi vËt liÖu nÒn khi trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o
Ch¬ng IV: Trang søc v¸n d¸n máng
§1. S¶n xuÊt v¸n máng
I. Ph©n lo¹i v¸n máng
II. Lo¹i gç v¸n máng
III. §é dµy v¸n máng
IV. S¶n xuÊt v¸n máng tù nhiªn
V. S¶n xuÊt v¸n máng tæ hîp
VI. S¶n xuÊt v¸n máng gç ghÐp
VII. Nhuém v¸n máng
VIII. V¸n máng thµnh cuén
§2. SÊy kh« vµ ghÐp nèi v¸n máng
I. SÊy kh« v¸n máng
II. GhÐp nèi v¸n máng
§3. Xö lý v¸n máng
I. ChuÈn bÞ gç nÒn
II. Dung dÞch keo d¸n
III. Hoa v¨n ghÐp nèi v¸n máng
IV. Ðp nhiÖt
V. Trang søc bÒ mÆt v¸n máng
§4. §¸nh gi¸ chÊt lîng v¸n d¸n máng v¸n nh©n t¹o
I. V©n thí vµ s¾c mµu
II. §é ph¼ng bÒ mÆt
III. D¹n nøt bÒ mÆt
IV. ThÊu keo vµ è bÈn
V. Cêng ®é b¸m dÝnh
VI. TÝnh chÞu khÝ hËu
3

§5. C¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh trong s¶n xuÊt d¸n mÆt v¸n máng vµ biÖn ph¸p gi¶i
quyÕt
Ch¬ng V: Trang søc bÒ mÆt b»ng giÊy in v©n hoa
§1. GiÊy trang søc in v©n hoa
I. GiÊy gèc
II. In
§2. Xö lý in hoa trang søc bÒ mÆt
I. Dung dÞch keo d¸n vµ tr¸ng keo
II. Ðp l¨n d¸n mÆt
III. Tr¸ng líp mÆt
§3. ChÊt lîng v¸n nh©n t¹o d¸n mÆt b»ng giÊy trang søc in v©n hoa
Ch¬ng VI: Trang søc phñ mÆt nhùa tæng hîp
§1. TÝnh chÊt chñ yÕu nhùa tæng hîp nhiÖt r¾n
I. TÝnh thÊm ít
II. TÝnh l ®éng
III. TÝnh thÈm thÊu
IV. §ãng r¾n
§2. GiÊy tÈm nhùa Melamin - Formaldehyde, tÊm trang søc d¸n mÆt
I. Nhùa Melamin - Formaldehyde
II. Nhùa Phenol - Formaldehyde
III. GiÊy gèc dïng tÈm nhùa tæng hîp
IV. Ng©m tÈm vµ sÊy kh«
V. S¶n xuÊt tÊm trang søc Melamin - Formaldehyde vµ xö lý d¸n mÆt
VI. Xö lý d¸n mÆt giÊy tÈm nhùa Melamin - Formaldehyde
§3. Trang søc d¸n mÆt b»ng giÊy tÈm nhùa Allyl Phthalate
I. Nhùa Allyl Phthalate
II. S¶n xuÊt giÊy thÈm nhùa Allyl Phthalate
III. Xö lý d¸n mÆt giÊy tÈm nhùa Allyl Phthalate
§4. Trang søc d¸n mÆt giÊy tÈm nhùa
§5. Trang søc d¸n mÆt giÊy tÈm nhùa tæng hîp (H2C = CHCl)
I. S¶n xuÊt mµng
II. In vµ Ðp vÕt mµng máng tæng hîp C2H3Cl
III. Phñ líp lãt
IV. D¸n mµng máng
V. §¸nh gi¸ chÊt lîng v¸n nh©n t¹o v¸n máng
4

§6. Trang søc d¸n mÆt mµng máng çc lo¹i nhùa kh¸c
I. D¸n mÆt mµng máng nhùa Dimethyl Terephthalate
II. D¸n mÆt mµng máng nhùa Dietyl Carbonate
Ch¬ng VII: Çc vËt liÖu trang søc d¸n mÆt kh¸c
I. VËt liÖu dÖt d¸n mÆt
II. TÊm kim lo¹i máng d¸n mÆt
III. Gç mÒm d¸n mÆt
IV. Bét gç d¸n mÆt
V. Sîi l«ng d¸n mÆt
VI. Kho¸ng vËt d¸n mÆt
VII. TÊm Amian d¸n mÆt
VIII. Tre tróc d¸n mÆt
Ch¬ng VIII: Tr¸ng phñ
§1. §Æc tÝnh trang søc phñ bÒ mÆt çc lo¹i v¸n nh©n t¹o nÒn
I. §Æc tÝnh trang søc phñ cña gç d¸n (nÒn)
II. §Æc tÝnh trang søc phñ cña gç v¸n d¨m (nÒn)
III. §Æc tÝnh trang søc phñ cña gç v¸n sîi Ðp (nÒn)
§2. ChÊt phñ
I. Thµnh phÇn chÊt phñ
II. ChÊt phñ dïng trang søc phñ bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o
§3. Ph¬ng ph¸p trang søc chÊt phñ
I. Phun
II. Phñ mµng
III. L¨n tiÕp xóc
§4. SÊy kh« mµng chÊt phñ
I. C¬ chÕ sÊy kh« mµng chÊt phñ
II. SÊy kh« cìng bøc
III. Néi øng suÊt cña mµng chÊt phñ ph¸t sinh khi sÊy kh«
§5. In trùc tiÕp
I. NÒn lµ v¸n nh©n t¹o
II. Phñ MatÝt
III. Phñ líp lãt
IV. In v©n thí gç
V. ChÊt phñ líp mÆt
VI. VÝ dô c«ng nghÖ in trùc tiÕp
VII. §¸nh gi¸ chÊt lîng gç nh©n t¹o in trùc tiÕp
5

§6. Trang søc phñ trong suèt
I. ChuÈn bÞ gç nÒn
II. Tr¸ng keo ®¸y
III. Phñ líp lãt
IV. Phñ metÝt
V. Phñ líp mÆt
VI. §¸nh bãng
VII. §¸nh gi¸ chÊt lîng v¸n nh©n t¹o trang søc phñ trong suèt
§7. Trang søc phñ kh«ng trong suèt
§8. In chuyÓn dÞch
I. Mµng máng in chuyÓn
II. In chuyÓn dÞch
Ch¬ng IX. Gia c«ng c¬ giíi trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o
I. Më r·nh
II. Khu«n Ðp phï ®iªu
III. Më lç
IV. Phun
Ch¬ng X: Xö lý r×a c¹nh v¸n nh©n t¹o
I. Ph¬ng ph¸p gia c«ng c¬ giíi
II. Ph¬ng ph¸p bäc c¹nh
III. Ph¬ng ph¸p trang søc
Ch¬ng XI: Gia c«ng uèn cong v¸n nh©n t¹o
I. Gia c«ng uèn v¸n sîi Ðp
II. Gia c«ng uèn v¸n d¨m
III. Gia c«ng uèn v¸n d¸n
Ch¬ng XII: BiÕn d¹ng v¸n nh©n t¹o trang søc bÒ mÆt
I. Nguyªn nh©n biÕn d¹ng
II. Ph¬ng ph¸p phßng ngõa biÕn d¹ng
Phô lôc
6

Ch¬ng I
Kh¸i luËn
V¸n nh©n t¹o lµ mét lo¹i v¸n cã thµnh phÇn chÝnh lµ gç, bao gåm gç d¸n, gç
v¸n sîi, v¸n d¨m, v¸n phøc hîp…. V¸n nh©n t¹o cã bÒ mÆt t¬ng ®èi réng lín, çc
lo¹i chiÒu dµy kh¸c nhau, ®ång thêi cã tÝnh æn ®Þnh vÒ kÝch thíc vµ cêng ®é c¬
häc nhÊt ®Þnh, v¸n sîi Ðp mÒm cßn cã kh¶ n¨ng hót Èm, çch nhiÖt. Do ®ã, tríc
m¾t v¸n nh©n t¹o ®îc dïng réng r·i trong ®å méc, kiÕn tróc, giao th«ng, tµu
thuyÒn, dông cô y dîc vµ çc ngµnh nghÒ kh¸c.
Ph¹m vi sö dông v¸n nh©n t¹o ngµy cµng ®îc më réng, çc bé m«n sö dông
v¸n nh©n t¹o ®a ra yªu cÇu ngµy cµng nhiÒu, cµng cao ®èi víi nã. VÝ dô v¸n nh©n
t¹o dïng lµm trang søc têng néi thÊt cÇn ph¶i cã tÝnh bÒn l©u, tÝnh chÞu khÝ hËu;
Trong ®iÒu kiÖn biÕn ®éng vÒ ®é Èm, nhiÖt ®é vÉn kh«ng bÞ biÕn d¹ng, cong
vªnh; cã v©n thí hoÆc hoa v¨n mÜ quan; Ph¶i cã ®îc c¶m xóc tèt, ®em l¹i sù tho¶i
m¸i, Êm ¸p cho con ngêi. MÆt bµn, bµn m¸y kh©u kh«ng chØ mÜ quan, mµ cßn
ph¶i cã yªu cÇu chÞu mµi mßn, chÞu nhiÖt, chÞu níc vµ ho¸ chÊt. Vá cña çc thiÕt
bÞ Radio, ph¸t thanh kh«ng chØ ph¶i mÜ quan mµ cßn ph¶i cã hiÖu qu¶ céng hëng
©m thanh tèt. Tæng hîp çc yªu cÇu nµy, cã thÓ ph©n ra 2 ph¬ng diÖn. Mét lµ yªu
cÇu vÒ çc mÆt gi¸ thµnh, s¶n lîng, chÊt lîng cña b¶n th©n v¸n nh©n t¹o, hai lµ
yªu cÇu vÒ tÝnh n¨ng bÒ mÆt vµ chÊt lîng ngo¹i quan cña v¸n nh©n t¹o. Trang søc
häc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o lµ m«n khoa häc nghiªn cøu nh»m n©ng cao tÝnh n¨ng
bÒ mÆt vµ chÊt lîng ngo¹i quan cña v¸n nh©n t¹o, còng chÝnh lµ mét m«n khoa
häc nghiªn cøu c«ng nghÖ trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o.
Tµi nguyªn gç trªn thÕ giíi ngµy cµng thiÕu hôt nghiªm träng, m©u thuÉn
cung cÇu rÊt gay g¾t, nhÊt lµ víi nh÷ng lo¹i gç quý hiÕm c¹n kiÖt, nh»m thóc ®Èy
sù ph¸t triÓn nhanh chãng kü thuËt trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o. Tuy nhiªn, do
sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cña çc níc trªn thÕ giíi, t×nh tr¹ng
tµi nguyªn kh¸c nhau, phong tôc tËp qu¸n vµ yªu cÇu thÞ trêng còng kh¸c nhau,
tèc ®é ph¸t triÓn còng kh«ng ®ång ®Òu, ph¬ng ph¸p trang søc cã sù coi träng
kh¸c nhau nhng tãm l¹i kh«ng ngoµi ph¬ng ph¸p d¸n mÆt, ph¬ng ph¸p phñ trang
søc vµ ph¬ng ph¸p gia c«ng c¬ giíi trang søc bÒ mÆt.
Ph¬ng ph¸p trang søc bÒ mÆt hiÖn nay ®ang ®îc sö dông cã lÞch sö rÊt l©u
®êi, vÝ nh ph¬ng ph¸p trang søc bÒ mÆt d¸n v¸n máng lÒn bÒ mÆt ®å méc ®îc b¾t
nguån tõ thêi cæ Ai CËp. Tõ nh÷ng ®å méc gia ®×nh, d¬ng hßm, quan tµi… khai
quËt trong nh÷ng di chØ cæ ®¹i Ai CËp ph¸t hiÖn thÊy cã v¸n máng, ngµ voi, ®¸
quý ®îc trang søc trªn bÒ mÆt s¶n phÈm, çc di vËt v« cïng quý gi¸ nµy hiÖn ®îc
cÊt gi÷ t¹i viÖn b¶o tµng Cai r«. Ngoµi ra, mÆt trªn bµn thê tÕ thÇn cña ngêi cæ ®¹i
Hy L¹p còng ®îc trang søc b»ng v¸n máng. §å méc d¸n mÆt b»ng v¸n máng ®·
®îc rÊt thÞnh hµnh tõ h¬n 2 ngh×n n¨m tríc ë ®Õ quèc La M·. KiÓu kiÕn tróc
7

G«tic mét thêi ®îc thÞnh hµnh ë Ch©u ¢u tõ kho¶ng thÕ kû 13 ®Õn 15 còng ®·
dïng ph¬ng ph¸p trang søc v¸n máng ®Ó x©y dùng nªn chóng. B¾t ®Çu tõ thêi kú
v¨n nghÖ Phôc Hng, thÕ kû 14, kü thuËt d¸n mÆt ®å méc b»ng v¸n máng ®· ®îc
ph¸t triÓn ®Õn cao ®é. Tõ nh÷ng ®å méc cung ®×nh hµo hoa cña Ph¸p cßn lu l¹i
®Õn nay cã thÓ cho ta biÕt ®îc kü thuËt ®å méc tinh x¶o cña thêi kú ®ã. ThÕ kû
17 V¬ng triÒu níc Anh ®· nhËp khÈu Satin wood tõ Ên §é, rÊt ®îc a chuéng, mÆt
têng, çnh cöa vµ ®å méc ®Òu dïng Satin wood ®Ó trang søc d¸n mÆt, do ®ã mµ
lÞch sö gäi nã lµ v¬ng triÒu Satin wood. C«ng nghÖ trang søc truyÒn thèng nµy ®-
îc lu truyÒn tõ thêi cæ ®¹i chÝnh lµ khëi nguån cña kü thuËt trang søc bÒ mÆt v¸n
nh©n t¹o ngµy nay cña ¢u Mü.
T×nh h×nh ph¸t triÓn ph¬ng ph¸p trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o cña çc vïng,
çc quèc gia hiÖn nay ®îc ghi trong b¶ng sau:
B¶ng 1.1: T×nh h×nh ph¸t triÓn trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o ë mét sè quèc gia, vïng
Ph¬ng ph¸p trang
søc bÒ mÆt
Mü V¸n d¨m
céng ®ång
Ch©u ¢u
§å méc
§øc
V¸n d¸n NhËt B¶n
Gç n.t¹o V¸n d¨m
1978 1972 1977 1970 1980 1973 1974 1977
V¸n trang søc nhùa
tæng hîp – 14 9 8.8 7.3 10 5 – –
V¸n máng d¸n mÆt – 32 17 41.5 36 40* 17 14.6 20.5
PVC d¸n mÆt 3.4 26 34 4.3 3.5 – 4.5 4.7 4.4
GiÊy tÈm nhùa tæng
hîp d¸n mÆt 6.6 8 12 10 23.4 20 1.6 6.7 6.7
In 72.6 14 23 30.4 21 20 38 39.5 38.4
QuÐt phñ trang søc 5.4 – 7 7.4 7.1
Lo¹i h×nh kh¸c 12 6 5 5 8.5 10 26.9 27.1 23
∗ Trong ®ã cã 10% khi d¸n mÆt míi in hoa v¨n
Tõ b¶ng ta cã thÓ thÊy tû lÖ trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o trong nh÷ng n¨m
gÇn ®©y ®Òu cã sù biÕn ®æi kh«ng ®ång nhÊt. §iÒu nµy cßn chÞu ¶nh hëng cña
®iÒu kiÖn nguyªn liÖu, kü thuËt míi vµ sù ph¸t triÓn vËt liÖu míi. VÝ nh d¸n v¸n
máng trang søc v¸n nh©n t¹o, mÆc dï ®å dµy v¸n máng ®· chØ cßn tõ 0,2 ~
0,3mm, nhng tÝnh ch©n thùc chÊt gç cña nã th× çc vËt liÖu kh¸c kh«ng thÓ m«
pháng ®îc; do ®ã trong rÊt nhiÒu quèc gia ®Òu rÊt thÝch lo¹i v¸n trang søc, th«ng
thêng nã ®îc dïng trang søc ®å méc trang søc vµ néi thÊt kiÕn tróc cao cÊp. Nh-
ng, nguån tµi nguyªn gç quý hiÕm rÊt c¹n kiÖt, vµ dÊy lªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp
®å méc cæ, tÊt c¶ nh÷ng níc c«ng nghiÖp dùa vµo nhËp khÈu gç, th× viÖc s¶n xuÊt
v¸n máng trang søc v¸n nh©n t¹o kh«ng tr¸nh khái sù ¶nh hëng, tõ ®ã sÏ kh«ng
®¹t ®îc môc ®Ých t×m kiÕm lo¹i gç thay thÕ, nhng ®ång thêi më ra ®iÒu kiÖn tèt
cho kü thuËt gi¶ gç ph¸t triÓn nh»m tho¶ m·n yªu cÇu cña con ngêi. VÝ nh, v¸n
máng trang søc Melamin - Formaldehyde ra ®êi tõ n¨m 1948 ®· ®îc ph¸t triÓn
rÊt nhanh chãng cho ®Õn ngµy nay. Nhng, do sù xuÊt hiÖn giÊy trang søc tÈm
nhùa Melamin - Formaldehyde d¸n Ðp b»ng ph¬ng ph¸p ¸p suÊt thÊp, ngo¹i trõ
yªu cÇu ®Æc biÖt, mäi ngêi ®Òu muèn tõ bá c«ng nghÖ phøc t¹p, gi¸ thµnh cao cña
8

ph¬ng ph¸p trang søc d¸n mÆt b»ng tÊm trang søc Melamin - Formaldehyde ¸p
suÊt cao. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 60, ph¬ng ph¸p d¸n mÆt b»ng giÊy tÈm Melamin -
Formaldehyde chu kú ng¾n ph¸t triÓn, nã ®Èy nhanh cao trµo s¶n xuÊt çc lo¹i
v¸n nh©n t¹o trang søc nµy, ®Æc biÖt lµ ë Ch©u ¢u nã ®· trë thµnh trµo lu ®éc t«n.
Kü thuËt chÕ b¶n ®îc øng dông in hoa v¨n v©n thí gç, lµm cho v©n thí ®îc in ra
cã c¶m gi¸c ch©n thùc vµ tÝnh kh«ng gian næi bËt tõ ®ã mµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn
in trùc tiÕp vµ in giÊy v©n hoa d¸n mÆt v¸n nh©n t¹o. Sö dông kü thuËt tia tÝm
®ãng r¾n mµng trang søc n©ng cao ®îc chÊt lîng, hiÖu suÊt s¶n xuÊt trang søc
phñ, in trùc tiÕp v¸n nh©n t¹o.
ë níc ta, tõ rÊt l©u mÆt hµng ®å méc ®· ®îc tiÕn hµnh ph¬ng ph¸p trang søc
d¸n mÆt b»ng v¸n máng, trªn çc c«ng tr×nh kiÕn tróc th× sö dông ph¬ng ph¸p
quÐt phñ v©n thí gi¸ gç. C«ng nghiÖp v¸n nh©n t¹o ë níc ta ngµy cµng ph¸t triÓn
th× kü thuËt trang søc v¸n nh©n t¹o còng ®îc n©ng cao thªm mét bíc. §Çu nh÷ng
n¨m 60 ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu, s¶n xuÊt v¸n trang søc Melamin -
Formaldehyde, vµo nh÷ng n¨m 70 ®· b¾t ®Çu nghiªn cøu sö dông ph¬ng ph¸p ¸p
suÊt thÊp ®Ó s¶n xuÊt v¸n nh©n t¹o d¸n mÆt b»ng giÊy tÈm nhùa Melamin -
Formaldehyde. Vµo nh÷ng n¨m 70 ®· nhËp kü thuËt vµ thiÕt bÞ toµn bé d©y
chuyÒn tiÕn hµnh in trùc tiÕp cña C«ng hoµ liªn bang §øc, nhµ m¸y v¸n nh©n t¹o
kiÕn thiÕt Thîng H¶i, nhµ m¸y gç B¾c Kinh ®· phèi hîp víi çc nhµ m¸y h÷u
quan tiÕn hµnh thiÕt kÕ chÕ t¹o thiÕt bÞ toµn bé d©y chuyÒn tiÕn hµnh in trùc tiÕp,
lµm cho kü thuËt trang søc bÒ mÆt d¹ng thøc nµy ®· ®îc øng dông vµ ph¸t triÓn
t¹i níc ta. VÒ ph¬ng diÖn v¸n máng d¸n mÆt, níc ta ®· nhËp çc lo¹i m¸y l¹ng
v¸n máng cña NhËt vµ çc níc kh¸c, nhµ m¸y ®å méc Hoµng H¶i, YÕn §µi, nhµ
m¸y Quang Hoa, B¾c Kinh, ®· n¾m ®îc kü thuËt d¸n v¸n vi máng ít trang søc,
®ång thêi ®· cung cÊp s¶n phÈm cho trong níc còng nh trªn thÕ giíi. Çc nhµ
m¸y ®å méc ë Thîng H¶i còng nh çc ®Þa ph¬ng kh¸c ®· b¾t ®Çu øng dông kü
thuËt in chuyÓn dÞch cho bé phËn cÊu kiÖn ®å méc hoÆc trªn tÊm kim lo¹i máng.
S¶n phÈm Ðp khu«n phï ®iªu mÆt ph¼ng trªn v¸n sîi Ðp vµ v¸n d¨m ®· ®îc xem
lµ vËt liÖu kiÕn tróc dïng ®Ó trang søc néi thÊt c«ng tr×nh kiÕn tróc. §Ó thÝch øng
víi sù ph¸t triÓn cña kü thuËt trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o, çc ph¬ng diÖn keo
d¸n, chÊt phñ vµ kü thuËt trang søc phñ còng ®Òu cã nh÷ng ®ét ph¸ vµ s¸ng t¹o.
9

Ch¬ng II
Môc ®Ých vµ ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i trang søc bÒ mÆt v¸n
nh©n t¹o
§1. Môc ®Ých trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o
1. Che lÊp nh÷ng phÇn trªn bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o, lµm ®Ñp ngo¹i quan, n©ng
cao gi¸ trÞ sö dông. V¸n nh©n t¹o trõ gç d¸n ra, chóng ®Òu ®îc gia c«ng tõ nh÷ng
phÕ liÖu, cµnh ngän, chÊt lîng ngo¹i quan bÒ mÆt v¸n thêng rÊt kÐm, nhÊt lµ mµu
s¾c sÉm cña v¸n sîi Ðp, sau khi tiÕn hµnh gia c«ng trang søc bÒ mÆt nã cã thÓ trë
thµnh s¶n phÈm rÊt mü quan.
2. B¶o vÖ bÒ mÆt, lµm cho bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o cã kh¶ n¨ng chÞu mµi, chÞu
nhiÖt, chÞu níc, chÞu khÝ hËu vµ chÞu ho¸ chÊt lµm è bÈn.
Trong qu¸ tr×nh sö dông v¸n nh©n t¹o, sù thay ®æi nhiÖt ®é, ®é Èm cña m«i
trêng kh«ng khÝ xung quanh lµm cho sù hót Èm d·n në, sù cã rót khi bÞ sÊy kh«
lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn l©u dÇn dÉn ®Õn trªn bÒ mÆt cña gç d¸n s¶n sinh çc vÕt
nøt nhá bÐ rÊt nhiÒu. Cßn ®èi víi bÒ mÆt cña v¸n sîi vµ v¸n d¨m th× trë nªn th«
r¸p kh«ng b»ng ph¼ng. BÒ mÆt v¸n nh©n t¹o sau khi dïng trang søc chÊt phñ hoÆc
çc lo¹i vËt liÖu d¸n mÆt kh¸c, th× cã thÓ lµm cho nã çch ly víi m«i trêng kh«ng
khÝ xung quanh, ®ång thêi ®em l¹i çc tÝnh n¨ng u viÖt kh¸c.
3. N©ng cao ®é cøng, cêng ®é vµ tÝnh æn ®Þnh kÝch thíc cña v¸n nh©n t¹o.
4. TiÕt kiÖm gç quý hiÕm.
§2. Ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o
ë trªn ®· ®a ra ph¬ng ph¸p c¬ b¶n nhÊt trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o, trong
thùc tiÔn s¶n xuÊt v× ®Ó ®¹t ®îc mét hiÖu qu¶ trang søc nµo ®ã mµ lu«n cã sù phèi
hîp sö dông tæng hîp çc ph¬ng ph¸p ®· chØ. VÝ dô nh ®èi víi v¸n nh©n t¹o d¸n
mÆt b»ng v¸n vi máng cßn cÇn ph¶i tiÕn hµnh phñ trang søc, hoÆc cã thÓ më vµi
®êng theo chiÒu däc lµm t¨ng thªm c¶m gi¸c lËp thÓ. Trªn bÒ mÆt v¸n sîi Ðp
mÒm d¸n giÊy trang søc cã hoa v¨n cßn cã thÓ tiÕn hµnh nÐn Ðp theo khu«n lµm
thµnh phï ®iªu phï hîp víi hoa v¨n cña nã, t¨ng thªm kh«ng gian tÝnh vµ c¶m
gi¸c thùc. Ngoµi ra, cïng mét hiÖu qu¶ trang søc bÒ mÆt cã thÓ sö dông nhiÒu ph-
¬ng ph¸p ®Ó ®¹t ®îc. VÝ dô nh trªn bÒ mÆt gç nÒn ®îc d¸n giÊy trang søc cã quÐt
phñ v©n thí gç; Trªn bÒ mÆt gç nÒn ®îc d¸n giÊy in v©n thí gç sau ®ã tiÕn hµnh
trang søc phñ, bÒ mÆt sau khi ®· ®îc xö lý theo 4 ph¬ng ph¸p nµy, hiÖu qu¶ xö lý
c¬ b¶n lµ gièng nhau, ®em l¹i c¶m gi¸c cho con ngêi lµ kh«ng cã sù sai lÖch
nhiÒu. Do ®ã khi s¶n xuÊt trang søc v¸n nh©n t¹o ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu trang
søc bÒ mÆt vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ çc nhµ m¸y mµ tiÕn hµnh lùa chän phèi hîp hîp
lý, nh»m ®¹t ®îc vÒ c«ng nghÖ lµ ®¬n gi¶n mµ s¶n phÈm phï hîp víi môc ®Ých
yªu cÇu.
10

Ch¬ng III
§Æc tÝnh vËt liÖu nÒn vµ trang søc bÒ mÆt v¸n nh©n
t¹o yªu cÇu ®èi víi vËt liÖu nÒn
§1. §Æc tÝnh vËt liÖu nÒn
Khi tiÕn hµnh çc lo¹i xö lý trªn bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o, hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng
trang søc ¶nh hëng rÊt lín cña çc lo¹i ®Æc tÝnh cña vËt liÖu nÒn, do ®ã ®Ó ®¹t ®îc
hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng tèt th× cÇn ph¶i n¾m ch¾c ®Æc tÝnh cña çc lo¹i vËt liÖu nÒn,
c¨n cø vµo ®Æc tÝnh cña nã mµ lùa chän ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ vµ ph¬ng ph¸p trang
søc cã hiÖu qu¶ nhÊt, hîp lý nhÊt.
I. §Æc tÝnh bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o
V¸n nh©n t¹o lµ tríc tiªn ®em gç gia c«ng thµnh çc ®¬n nguyªn nhá bÐ (v¸n
máng, celluloze, d¨m) sau ®ã l¹i ®em tæ hîp çc ®¬n nguyªn ®ã mµ gia c«ng
thµnh v¸n nh©n t¹o. C¨n cø vµo sù kh¸c nhau cña ph¬ng thøc tæ hîp gia c«ng vµ
h×nh th¸i cña çc ®¬n nguyªn th× cã thÓ thu ®îc v¸n d¸n, v¸n sîi Ðp cøng, v¸n sîi
Ðp võa, v¸n sîi Ðp mÒm, v¸n d¨m tiÖm biÕn, v¸n d¨m kÕt cÊu 3 líp. Tuy nhiªn, do
11
Ph¬ng ph¸p
trang søc bÒ
mÆt v¸n nh©n
t¹o
Gia c«ng
c¬ giíi bÒ
mÆt
NÐn Ðp khu«n
QuÐt hong kh«
§iªu kh¾c ®iÖn
§iªu kh¾c ¸nh s¸ng
Trang søc
d¸n mÆt
Trang søc
phñ
Më r·nh
Phï ®iªu
Khoan lç
Phun h¹t
V¸n máng
d¸n mÆt
GiÊy trang søc in hoa v¨n d¸n mÆt
VËt liÖu d¸n
mÆt nhùa
tæng hîp
VËt liÖu d¸n mÆt kh¸c
In trùc tiÕp
Trang søc phñ trong suèt
Trang søc phñ kh«ng trong
In chuyÓn dÞch
V¸n máng gç tù nhiªn
V¸n máng tæ hîp
V¸n máng Ðp líp
V¸n máng nhuém mµu
V¸n máng cuén
TÊm trang søc nhùa
GiÊy tÈm nhùa
Mµng
V¸n máng tÈm nhùa

sù kh¸c nhau cña ph¬ng thøc tæ hîp gia c«ng vµ h×nh th¸i cña çc ®¬n nguyªn,
çc lo¹i v¸n nh©n t¹o ®Òu cã ®Æc tÝnh riªng cña nã, nhng do chóng ®Òu lÊy
nguyªn liÖu tõ gç, cho nªn chóng ®Òu cã ®Æc tÝnh nµo ®ã cña gç.
V¸n d¸n lµ ®em gç trßn s¶n xuÊt ra çc v¸n máng, sau ®ã ®em v¸n máng s¾p
xÕp d¸n dÝnh giao nhau mµ Ðp thµnh v¸n, do ®ã líp mÆt cña v¸n d¸n cßn duy tr×
®îc ®Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ v©n thí gç theo híng tiÕp tuyÕn cña gç. Gç lµ lo¹i vËt
liÖu ®a khæng (nhiÒu lç), cÊu thµnh gç ®Òu do tÕ bµo tæ thµnh ®ã cã thÓ lµ
Celluloze, qu¶n bµo, çc tia gç, mµ tÕ bµo th× ®Òu cã gian bµo, trªn v¸ch tÕ bµo
cßn cã gê thø cÊp. Ngoµi ra, gç c©y l¸ réng cßn tån t¹i m¹ch gç, gç l¸ kim cßn cã
èng dÉn nhùa, do ®ã mÆt tiÕp tuyÕn cña gç hoÆc mÆt xuyªn t©m ®Òu kh«ng hoµn
toµn do thùc chÊt cña gç cÊu thµnh. B¶ng 3 - 1 ®· chØ tû lÖ diÖn tÝch phÇn rçng
chiÕm trªn mÆt tiÕp tuyÕn 33% víi gç Mali ®Õn 80% víi gç Hong Liao An, thËt
lµ ®¸ng kinh ng¹c. §iÒu nµy nãi lªn nÕu kh«ng xÐt ®Õn t×nh h×nh gia c«ng kh«ng
b»ng ph¼ng trªn bÒ mÆt còng cã ®Õn 1/3 ®Õn 4/5 diÖn tÝch bÒ mÆt lµ rçng, nã thÊp
h¬n bÒ mÆt gia c«ng. Nh÷ng diÖn tÝch rçng nµy ®em l¹i nh÷ng khã kh¨n cho quÐt
phñ vµ trang søc d¸n mÆt cña gç lín. Nh h×nh ®· chØ t×nh tr¹ng tiÕp xóc gi÷a gç
nÒn vµ vËt liÖu d¸n mÆt th«ng qua quan s¸t trªn kÝnh hiÓn vi ®èi víi d¸n mÆt trªn
gç d¸n. T¹i vÞ trÝ lç m¹ch trªn bÒ mÆt thêng thêng h×nh thµnh sù khuyÕt keo, h¬n
n÷a sù thÊm vµ sù dµn tr¶i cña keo l¹i kh«ng ®ång ®Òu, cêng ®é b¸m dÝnh còng
rÊt kÐm.
B¶ng 3 - 1: Tû lÖ gç rçng trªn mÆt tiÕp tuyÕn cña mét sè gç c©y l¸ réng
Lo¹i gç Lç m¹ch
Tû lÖ lç rçng trªn
mÆt t.tuyÕn R C(%)
Sù s¾p xÕp lç m¹ch C/v (%) Av (%) Av/c’x100% C’ C’’
Shui xu Lin M¹ch vßng 5,6 4,4 10 44,4 60,1 0,52 65,4
Ma Li M¹ch xuyªn t©m
M¹ch ph©n t¸n
7,2 5,8 29 20,0 32,8 0,84 34,0
Bai La Shu M¹ch vßng 11,7 8,2 15 52,9 64,2 0,49 67,4
Hua mu M¹ch ph©n t¸n 16,5 13,8 32 43,0 51,4 0,68 44,6
Daun mu M¹ch ph©n t¸n 28,3 24,9 37 65,7 68,8 0,47 58,7
Shuang mu M¹ch vßng 28,6 25,4 49 51,8 61,8 0,58 51,3
Yu mu M¹ch vßng 32,3 27,3 58 47,0 58,0 0,61 49,4
Shan mao ju M¹ch ph©n t¸n 41,2 36,2 76 48,1 60,3 0,62 48,7
Ribenqiye shu M¹ch ph©n t¸n 32,9 28,0 48 58,3 65,5 0,48 58,0
Lian xiang mu M¹ch ph©n t¸n 51,9 42,0 72 57,7 63,0 0,47 58,7
Narta Kh«ng hoµn toµn
M¹ch vßng
7,1 6,5 10 68,2 77,1 0,52 65,4
Dao M¹ch ph©n t¸n 7,4 0,8 18 37,1 54,1 0,72 42,0
Whitelanan M¹ch ph©n t¸n 17,0 16,0 23 69,6 77,4 0,49 67,4
Apitong M¹ch ph©n t¸n 23,0 21,6 65 33,4 48,5 - -
Rest Launan M¹ch ph©n t¸n 25,5 24,5 36 68,3 79,7 0,61 49,4
Almon M¹ch ph©n t¸n 30,6 29,4 52 56,4 72,3 0,58 51,3
Tangile M¹ch ph©n t¸n 34,6 32,3 54 60,1 77,3 0,52 65,4
Makore M¹ch ph©n t¸n
M¹ch ph©n t¸n
18,7 16,8 39 43,4 58,7 0,67 45,4
12

VV: Tû lÖ mËt ®é lç m¹ch AV: Tû lÖ diÖn tÝch lç m¹ch trªn mÆt tiÕp tuyÕn
C’: Tû lÖ lç rçng bªn ngoµi tæ chøc tia gç trªn mÆt tiÕp tuyÕn
C’’: Tû lÖ diÖn tÝch khe lç rçng trªn mÆt tiÕp tuyÕn
R: Tû träng C: Tû suÊt khe gç = 1 ~ 0,667R
BÒ mÆt trang søc nh vËy trong khi ®iÒu kiÖn kh«nng khÝ cã sù thay ®æi ®é
Èm nh÷ng lç m¹ch hë nhiÒu lÇn ®ãng më liªn tôc lµm cho vËt liÖu trang søc bÒ
mÆt d¸n trªn nã còng chÞu sù kÐo nÐn liªn tôc nhiÒu lÇn, cuèi cïng dÉn ®Õn sù
nøt vì. Khi trùc tiÕp dïng chÊt phñ ®Ó trang søc bÒ mÆt, chÊt phñ thÊm vµo çc
khe kÏ t¹o nªn sù tèn kÐm chÊt phñ vµ sù kh«ng ®ång ®Òu cña mµng phñ. Ngoµi
ra trong qu¸ tr×nh sÊy cìng chÕ chÊt phñ kh«ng khÝ trong khe kÏ sÏ bÞ gi·n në,
khuyÕch t¸n ra bªn ngoµi, lµm ph¸t sinh bät khÝ, lç kim. Do ®ã tríc khi quÐt phñ
cÇn ph¶i ®¸nh nh½n, ®iÒn ®Çy, ®¸nh lãt, phong bÕ nh»m tr¸nh sù tæn thÊt vµ s¶n
sinh khuyÕt tËt cña mµng phñ.
Çc vÕt nøt mÆt tr¸i cña v¸n máng líp mÆt thêng lµ nguyªn nh©n sinh ra çc
vÕt nøt mµng phñ.
V¸n d¨m lµ ®em çc phÕ liÖu gç, cµnh ngän gia c«ng thµnh d¨m sau ®ã tiÕn
hµnh d¸n Ðp ®Ó thµnh v¸n. C¨n cø vµo sù kh¸c nhau cÊu thµnh v¸n d¨m vµ h×nh
th¸i cña d¨m gç, tÝnh tr¹ng bÒ mÆt cña v¸n d¨m cã rÊt nhiÒu sù sai kh¸c. Do sù
chÐo nhau cña çc d¨m gç mµ h×nh thµnh rÊt nhiÒu çc khe r·nh lµm cho bÒ mÆt
kh«ng b»ng ph¼ng. Møc ®é kh«ng b»ng ph¼ng nµy lµ do ¶nh hëng cña ®é dµy
d¨m gç, d¨m gç cµng máng cµng nhá møc ®é kh«ng ®ång ®Òu cµng nhá. Th«ng
thêng d¨m gç th«ng qua m¸y b¨m råi bÞ ®Ëp n¸t trªn thùc tÕ ®· bÞ gÉy vôn, ®é
13
H×nh 3 - 1: T×nh tr¹ng tiÕp xóc gi÷a gç nÒn vµ vËt liÖu d¸n mÆt
1: VËt liÖu d¸n mÆt 2: Líp keo 3: R·nh lç m¹ch trªn bÒ mÆt
4: Lç m¹ch phÝa trong 5: Tia gç 6: Gç nÒn 7: Lç m¹ch Ðp vì

dµy rÊt kh«ng ®ång ®Òu, bÒ mÆt l¹i rÊt kh« r¸p nã chØ thÝch hîp víi dïng v¸n
máng cã chiÒu dµy t¬ng ®èi lín, vÝ nh ®é dµy trªn 0,8mm ®Ó tiÕn hµnh trang søc
d¸n mÆt, nÕu kh«ng bÒ mÆt trang søc còng sÏ xuÊt hiÖn th« r¸p, kh«ng b»ng
ph¼ng. D¨m bµo ®îc s¶n xuÊt tõ m¸y gät d¨m cã bÒ mÆt t¬ng ®èi ®ång ®Òu, vÝ
nh nhá h¬n 0,2mm, th× ®é th« r¸p trªn bÒ mÆt rÊt nhá. Th«ng thêng nÕu muèn cã
bÒ mÆt ph¼ng nh½n th× d¨m líp mÆt cÇn ph¶i trén thªm 50 ~ 60% bét gç mÞn,
®ång thêi còng ph¶i n©ng cao tû lÖ trén keo cña líp nµy.
Gç v¸n d¨m tiÖm biÕn mµ nhiÒu líp, d¨m líp mÆt nhá bÐ, ®é th« r¸p bÒ mÆt
nhá, cßn ®èi víi v¸n d¨m mét líp th× bÒ mÆt rÊt th« r¸p kh«ng thÝch hîp dïng
v¸n d¸n do mÆt qu¸ máng ®Ó tiÕn hµnh trang søc.
BÊt kÓ lo¹i v¸n d¨m nµo tríc khi trang søc bÒ mÆt ®Òu ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh
nh½n lµm cho bÒ mÆt ph¼ng nh½n, nÕu v¸n qu¸ th« r¸p tríc hÕt ph¶i d¸n mét líp
v¸n máng hoÆc dïng bét nh·o, v¶i thÊm keo xö lý b»ng ph¼ng sau ®ã míi tiÕn
hµnh trang søc bÒ mÆt.
H×nh 3 - 2 chØ râ quan hÖ gi÷a ®é dµy cña d¨m, t×nh tr¹ng xö lý bÒ mÆt cña
v¸n d¨m vµ ®é dµy cña v¸n máng d¸n mÆt víi ®é th« r¸p cña bÒ mÆt trang søc
sau khi d¸n v¸n máng.
B¶ng 3 - 2: Quan hÖ gi÷a ®é th« r¸p bÒ mÆt v¸n d¨m d¸n v¸n máng trang søc víi ®é
dµy v¸n máng d¸n mÆt, t×nh h×nh xö lý bÒ mÆt v¸n d¨m, ®é dµy d¨m gç
T×nh tr¹ng xö lý bÒ mÆt v¸n d¨m §é dµy Gç Duan Gç Hua
14
H×nh 3 - 2: Quan hÖ gi÷a ®é nh½n bÒ mÆt v¸n d¨m víi ®é dµy d¨m
ChiÒu dµy d¨m (mm)
§énh½nbÒmÆt(m)

d¨m (mm) 0,6 0,8 1,0 0,6 0,8 1,0
§¸nh nh½n, quÐt phñ Urea, lîng quÐt phñ
20~30g/30x30cm2, sau ®ã Ðp nhiÖt, nhiÖt ®é
1000C, ¸p lùc 5kg/cm2, thêi gian 5phót
0,2 ∆     
0.4 ∆   ∆  
0.6 ∆   ∆  
§¸nh nh½n
0,2  ∆ ∆  ∆ ∆
0.4   ∆  ∆ ∆
0.6      ∆
Kh«ng xö lý
0,2     ∆ ∆
0.4   ∆   ∆
0.6      ∆
: §é th« bÒ mÆt bÐ; ∆: §é th« bÒ mÆt võa; : §é th« bÒ mÆt lín
Tõ b¶ng ®· chØ râ:
 V¸n d¨m nÒn kh«ng qua xö lý ®¸nh nh½n bÒ mÆt sau khi d¸n mÆt bÒ mÆt
sÏ th« r¸p kh«ng b»ng ph¼ng cßn bÒ mÆt ®· qua xö lý, mÆc cho ®é dµy cña d¨m
gç nh thÕ nµo bÒ mÆt sau khi d¸n v¸n máng ®Òu t¬ng ®èi b»ng ph¼ng;
 ChiÒu dµy cña d¨m gç cµng dµy bÒ mÆt cµng kh«ng b»ng ph¼ng;
 §é dµy cña v¸n máng d¸n mÆt cµng dµy th× ®é th« r¸p cña v¸n nÒn Ýt thÓ
hiÖn râ trªn bÒ mÆt v¸n ®· ®îc trang søc bÒ mÆt sÏ cµng b»ng ph¼ng;
 §é cøng cña gç v¸n máng còng sÏ quan hÖ rÊt lín ®Õn ®é th« r¸p bÒ mÆt
cña gç trang søc. Gç Hua t¬ng ®èi cøng sau khi trang søc sÏ b»ng ph¼ng h¬n khi
trang søc b»ng gç Duan mÒm h¬n. Dung khèi cña v¸n d¨m ph©n bè trªn chiÒu
dµy cña v¸n lµ kh«ng ®ång ®Òu.
H×nh 3 - 3 ®· chØ râ, t¹i phÇn trung t©m dung khèi nhá vÒ hai phÝa mÆt v¸n
dung khèi lín nhng dung khèi lín nhÊt l¹i kh«ng ph¶i trªn bÒ mÆt mµ c¸ch bÒ
mÆt mét kho¶ng nhÊt ®Þnh.
15

Trong qu¸ tr×nh Ðp nhiÖt v¸n d¨m, líp d¨m mÆt do lîng keo trén t¬ng ®èi
lín, lîng níc nhiÒu, nhiÖt ®é cao, trong giai ®o¹n ®Çu víi ¸p lùc t¬ng ®èi lín mµ
líp mÆt cã thÓ h×nh thµnh nªn dung khèi t¬ng ®èi lín, nhng keo t¹i líp mÆt ®· bÞ
r¾n ho¸ tríc khi mÆt bµn Ðp khÐp tiÕp xóc lµm ¶nh hëng lín ®Õn sù gia t¨ng dung
khèi cña nã, chÝnh v× vËy mµ dung khèi lín nhÊt t¹i vÞ trÝ çch mÆt v¸n mét
kho¶ng nhÊt ®Þnh. Do dung khèi t¹i mÆt v¸n thÊp, lùc liªn kÕt kÕt hîp víi çc
gi÷a çc d¨m bÐ, sau khi xö lý d¸n mÆt, d¨m líp mÆt dÔ liªn kÕt víi v¸n trang søc
còng bong ra khái v¸n. Th«ng thêng, c¨n cø vµo kinh nghiÖm thùc tiÔn s¶n xuÊt,
dung khèi líp mÆt ®¹t ®îc 0.8 ~ 0.9g/cm3 th× gi÷a çc d¨m ®· cã ®ñ lùc liªn kÕt.
Do ®ã, xuÊt ph¸t tõ ®iÓm nµy, tríc khi trang søc, bÒ mÆt cña v¸n cÇn ph¶i ®îc
®¸nh nh½n, mµi ®i phÇn dung khèi thÊp bÐ.
D¨m gç bÐ nhá vµ nhÊt lµ líp mÆt gç d¨m ®îc h×nh thµnh bëi bét gç sau khi
®· hót Èm tr¬ng në, nh vËy nã thêng lµm cho bÒ mÆt v¸n d¨m trë nªn th« r¸p
kh«ng ph¼ng mÆc dï ®· qua mµi nh½n, sau khi hót Èm còng sÏ th« r¸p. Do ®ã qu¸
tr×nh d¸n mÆt hoÆc quÐt phñ trang søc v¸n d¨m ph¶i cè g¾ng tr¸nh tiÕp xóc víi n-
íc nh»m níc thÊm vµo.
16
H×nh 3 - 3: Ph©n bè dung khèi chiÒu dµy v¸n
(dung khèi trung b×nh 0,72g/cm3
)
ChiÒu dµy v¸n d¨m (mm)
§énh½nbÒmÆt(m)

V¸n sîi Ðp chÝnh lµ ®em gç ph©n gi¶i thµnh sîi Celluloze sau ®ã Ðp l¹i ®Ó trë
thµnh v¸n. Do ®ã trªn bÒ mÆt cña v¸n sîi kh«ng cã lç m¹ch, m¾t vµ çc vÕt nøt.
Mµ v¸n sîi Ðp trong qu¸ tr×nh Ðp nhiÖt ®· chÞu t¸c dông cña nhiÖt ®é cao, ¸p suÊt
cao, Celluloze ®îc ho¸ mÒm triÖt ®Ó, ®é ph¼ng nh½n bÒ mÆt rÊt cao. Nhng trong
qu¸ tr×nh chÕ t¹o v¸n sîi Ðp lîng Paraffin dÔ bÞ næi ®äng trªn bÒ mÆt v¸n, ¶nh h-
ëng ®Õn tÝnh n¨ng d¸n dÝnh bÒ mÆt, do ®ã tríc khi xö lý d¸n mÆt cÇn ph¶i tiÕn
hµnh mµi nh»m lo¹i bá líp Paraffin bÒ mÆt.
V¸n sîi Ðp ít trong qu¸ tr×nh Ðp nhiÖt v× ®Ó tho¸t níc mÆt tr¸i cã líi thÐp, do
vËy mÆt tr¸i v¸n sîi t¬ng ®èi láng lÎo. §iÒu nµy kh«ng cã lîi cho trang søc bÒ
mÆt. Bëi v× sau khi trang søc bÒ mÆt, sù hót Èm ë hai mÆt tr¸i, ph¶i lµ kh«ng
gièng nhau dÉn ®Õn cong vªnh.
Sù hót Èm bÒ mÆt Celluloze cña v¸n sîi còng dÔ g©y nªn sù kh«ng b»ng
ph¼ng bÒ mÆt v¸n sîi v× vËy tríc khi trang søc bÒ mÆt còng cÇn ph¶i tiÕn hµnh
mµi nh½n.
II. Tr¬ng në vµ co rót cña vËt liÖu nÒn
Khi ®é Èm cña gç bªn díi ®iÓm b·o hoµ thí gç nã sÏ ¶nh hëng hót Èm tr¬ng
në, khi tho¸t Èm l¹i co rót. Gç lµ lo¹i vËt liÖu cã tÝnh dÞ híng dÞ tÝnh, sù co rót
theo çc ph¬ng xuyªn t©m, tiÕp tuyÕn, däc thí ®Òu kh«ng gièng nhau. V¸n nh©n
t¹o trong mét møc ®é nµo ®ã ®· c¶i thiÖn tÝnh chÊt dÞ híng dÞ tÝnh cña gç. Gç d¸n
do çc tÊm v¸n máng liÒn kÒ cã sù s¾p xÕp vu«ng gãc chiÒu thí gç, trong qu¸
tr×nh hót Èm hoÆc sÊy kh« çc líp v¸n máng nµy ®· h¹n chÕ lÉn nhau, do ®ã tÝnh
æn ®Þnh h×nh d¹ng vµ kÝch thíc t¬ng ®èi tèt, ®©y lµ mét ®Æc tÝnh quan träng cña
gç d¸n. V¸n máng cÊu thµnh lªn gç d¸n nªn cïng mét lo¹i gç mµ trong ®iÒu kiÖn
®é Èm kh«ng lín l¾m sù co rót vµ tr¬ng në cña gç d¸n cã thÓ dïng c«ng thøc gÇn
®óng díi ®©y ®Ó tÝnh to¸n.
§é co rót däc thí theo chiÒu líp mÆt cña v¸n d¸n:
§é co rót theo chiÒu vu«ng gãc theo líp mÆt cña gç d¸n:
Trong ®ã: a1; a2: Tû lÖ co rót theo chiÒu däc thí vµ vu«ng gãc víi nã
cña v¸n máng. E1; E2: M«®un theo chiÒu däc thí vµ vu«ng gãc cña v¸n
máng; D1: Tæng chiÒu dµy cña çc líp v¸n máng cã cïng chiÒu thí gç víi v¸n
máng líp mÆt; D1: Tæng chiÒu dµy cña çc líp v¸n máng cã chiÒu thí gç vu«ng
gãc víi v¸n máng líp mÆt
Tõ c«ng thøc trªn cã thÓ thÊy khi chiÒu dµy cña çc líp v¸n máng theo 2 h-
íng lµ b»ng nhau th× sù co rót theo 2 híng ®ã còng b»ng nhau. Khi ®é Èm cø thay
17
A1
=
a1
E1
D1
+ a2
E2
D2
E1
D1
+ E2
D2
A2
=
a1
E1
D2
+ a2
E2
D1
E1
D2
+ E2
D1

®æi 1% th× ®é tr¬ng në theo chiÒu thí gç vµ vu«ng gãc víi nã theo líp v¸n máng
líp mÆt, ph¬ng ®é dµy cña gç d¸n ®îc chØ ra trong b¶ng 3 - 3.
B¶ng 3 - 3: §é tr¬ng në cña v¸n nh©n t¹o khi ®é Èm thay ®æi 1%
Lo¹i v¸n nh©n t¹o Tû lÖ tr¬ng në theo chiÒu dµi Tû lÖ tr¬ng në ®é dµy
Gç d¸n (Keo Urea -
Formaldehyde)
Híng do thí song song
víi v¸n máng líp mÆt
0.012 - 0.020
0.260 - 0.367Híng vu«ng gãc víi sîi
gç trªn v¸n máng líp mÆt
0.011 - 0.020
V¸n sîi Ðp V¸n sîi Ðp cøng 0.03 0.8V¸n sîi Ðp mÒm 0.04
V¸n d¨m (Keo Urea
- Formaldehyde)
0.02 - 0.04 0.55 - 0.9
18

V¸n sîi Ðp cøng do trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o ®· ®îc xö lý ë nhiÖt ®é cao, tÝnh
æn ®Þnh kÝch thíc cña Celluloze ®îc c¶i thiÖn h¬n so víi c¸c sîi gç th«ng thêng,
do ®ã trong cïng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é nh nhau, ®é Èm th¨ng b»ng cña nã thÊp h¬n
so víi gç. V¸n sîi Ðp mÒm do tû träng nhá khe lç bªn trong t¬ng ®èi nhiÒu sù hót
Èm nhanh mµ lín, ®é Èm th¨ng b»ng cña nã lín h¬n so víi gç sîi Ðp cøng. Khi
®é Èm thay ®æi 1% tû lÖ tr¬ng në theo chiÒu dµy vµ chiÒu dµi ®îc chØ ra trong
b¶ng 3 - 3.
19

TÝnh æn ®Þnh kÝch thíc cña v¸n d¨m cã quan hÖ víi lo¹i keo sö dông, lîng
trén keo, lîng chÊt chèng thÊm, ®iÒu kÞªn Ðp nhiÖt vµ dung träng, th«ng thêng
dung träng lín sù tr¬ng në theo ph¬ng chiÒu dµy còng lín nhng theo chiÒu dµi sù
¶nh hëng kh«ng lín. Sù thay ®æi ®é Èm 1% tr¬ng në theo chiÒu dµy vµ chiÒu dµi
®îc chØ ra trong b¶ng 3 - 3. Tõ trong b¶ng ta thÊy tÝnh æn ®Þnh kÝch thíc cña gç
d¸n khi ®é Èm thay ®æi lµ t¬ng ®èi tèt, cßn ®èi víi v¸n d¨m t¬ng ®èi kÐm.
KÝnh thíc cña gç nÒn v¸n nh©n t¹o tÝnh æn ®Þnh kÐm sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp
®Õn chÊt lîng trang søc bÒ mÆt. VËt liÖu trang søc bÒ mÆt còng cã thÓ c¶i thiÖn
tÝnh æn ®Þnh kÝch thíc cña gç nÒn v¸n nh©n t¹o, nhng khi ®é Èm cña gç nÒn thay
®æi tuú thuéc vµo sù co rót vµ gi·n në cña gç nÒn mµ vËt liÖu trang søc sÏ chÞu
øng suÊt kÐo hoÆc nÐn lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn, khi cêng ®é b¸m dÝnh gi÷a gç nÒn
vµ vËt liÖu trang søc kh«ng ®ñ lín th× vËt liÖu trang søc dÔ bÞ bong rêi, nh¨n
nhóm hoÆc sinh ra çc vÕt nøt. 3 trong h×nh 3 - 4 lµ ®é tr¬ng në theo ph¬ng chiÒu
dµi, réng cña v¸n d¨m theo ph¬ng ph¸p Ðp ®ïn, 4 lµ ®é tr¬ng në sau khi ®· d¸n
trang søc v¸n máng líp mÆt, ®é tr¬ng në theo chiÒu dµi gi¶m ®i râ rÖt, nhng ®iÒu
kiÖn ®ã còng nãi lªn r»ng gi÷a gç nÒn víi líp trang søc tån t¹i mét øng suÊt t¬ng
®èi lín khi cêng ®é b¸m dÝnh t¬ng ®èi kÐm, t¹i ®©y rÊt dÔ bÞ bong t¸ch.
Do ®ã th«ng thêng yªu cÇu vËt liÖu trang søc v¸n nh©n t¹o bao gåm c¶ vËt
liÖu phñ cÇn ph¶i cã tÝnh ®µn håi vµ tÝnh dÎo dai nhÊt ®Þnh nh»m bï ®¾p sù tr¬ng
në do hót Èm vµ co rót do sÊy kh« cña v¸n nh©n t¹o.
Ngoµi ra sù cÊu thµnh theo ph¬ng chiÒu dµy cña gç nÒn v¸n nh©n t¹o nÕu
kh«ng cã sù ®èi xøng th× sù hót Èm vµ tèc ®é hót Èm cña mÆt tr¸i vµ ph¶i sÏ
kh«ng gièng nhau, dÔ dÉn ®Õn sù biÕn d¹ng cong vªnh cña v¸n; VÝ dô nh kÕt cÊu
cña v¸n sîi Ðp ít lµ mét lo¹i khçng ®èi xøng, nhng mÆc dï gç nÒn cã kÕt cÊu ®èi
xøng sau khi tiÕn hµnh trang søc bÒ mÆt th× sÏ biÕn thµnh kÕt cÊu kh«ng ®èi
xøng, dÔ dÉn ®Õn sù biÕn d¹ng. BiÖn ph¸p c¶i thiÖn chØ cã mét ®ã lµ t¹i mÆt tr¸i
còng ®îc d¸n lªn mét líp vËt liÖu cã M«®un vµ tÝnh n¨ng hót Èm t¬ng tù nh líp
mÆt, nh»m t¹o nªn sù c©n b»ng.
III. TÝnh nÐn kh«ng ®Òu theo chiÒu dµy vËt liÖu
Çc lo¹i v¸n nh©n t¹o tÊt c¶ ®Òu ®îc h×nh thµnh díi ®iÒu kiÖn ¸p suÊt, nhiÖt
®é nhÊt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh nÐn Ðp theo ph¬ng chiÒu dµy bÞ nÐn co l¹i, tuy
nhiªn sau khi Ðp cã thÓ mét phÇn ®· ®îc phôc håi, nhng vÉn cßn mét phÇn biÕn
d¹ng nÐn tµn d. NÕu ®é dµy cña b¶n th©n ph«i v¸n kh«ng ®ång ®Òu hoÆc sù biÕn
d¹ng cña mÆt bµn Ðp sÏ dÉn ®Õn sù nÐn Ðp kh«ng ®ång ®Òu trªn chiÒu dµy cña
v¸n nh©n t¹o.
§é dµy cña v¸n máng kh«ng ®ång ®Òu cÊu thµnh nªn gç d¸n sau khi xÕp
thµnh ph«i v¸n ®é dµy t¹i çc vÞ trÝ cña ph«i lµ kh«ng ®ång nhÊt cßn víi v¸n d¨m
20
H×nh 3 - 4: Tû lÖ tr¬ng në do hót Èm cña gç v¸n d¨m
1. Gç V©n Sam; 2. V¸n d¨m 3 líp; 3. V¸n d¨m Ðp ®ïn; 4. D¸n v¸n máng
gç V©n Sam trªn v¸n d¨m Ðp ®ïn, híng sîi gç trªn v¸n máng cïng chiÒu Ðp ®ïn;
ChiÒu dµy v¸n d¨m (mm)
TûlÖtr¬ngnëdµikhi®éÈmthay®æi1%(mm/m.%)
Híng sîi gç Van sam
Híng®édµiv¸nd¨m

vµ v¸n sîi Ðp th× do sù r¶i th¶m kh«ng ®ång ®Òu mµ t¹o nªn sù kh«ng ®ång ®Òu
cña ph«i v¸n.
Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh Ðp v¸n d¨m tuy nhiªn ®· sö dông c÷ chiÒu dµy
khèng chÕ, nhng do qu¸ tr×nh Ðp nhiÖt t¹i phÇn trung t©m cña ph«i v¸n lîng h¬i
níc khã tho¸t ra lµm cho ®é Èm ®Òu cao h¬n so víi xung quanh, t¹i phÇn trung
t©m díi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é cao, ®é Èm lín mµ h×nh thµnh tr¹ng th¸i Ðp qu¸ ®é, ®é
dµy nhá h¬n so víi c÷, cßn çc phÇn xung quanh th× cã chiÒu dµy nh c÷, ®iÒu ®ã
còng dÉn ®Õn sù kh«ng ®ång ®Òu chiÒu dµy cña v¸n.
V¸n nh©n t¹o cã ®é dµy nÐn Ðp kh«ng ®ång ®Òu mÆc cho ®· mµi nh½n bÒ
mÆt, tiÕn hµnh ®iÒu chØnh ®é dµy, nhng trong qu¸ tr×nh trang søc bÒ mÆt nÕu gÆp
níc hoÆc mét dung m«i nµo ®ã mµ tr¬ng në th× do tû lÖ nÐn Ðp t¹i çc vÞ trÝ kh¸c
nhau dÉn ®Õn sù tr¬ng në cña nã còng kh¸c nhau, nh vËy lu«n lu«n g©y nªn sù
låi lâm trªn bÒ mÆt.
IV. §é Èm cña vËt liÖu nÒn
§é Èm cña v¸n nh©n t¹o kh«ng ®ång ®Òu thêng lµ nguyªn nh©n çc biÕn
d¹ng cña nã, do vËy v¸n ®· ®îc Ðp xong cÇn ph¶i cÊt gi÷ mét thêi gian, lµm cho
®é Èm bªn trong v¸n sau khi trë vÒ sù c©n b»ng míi tiÕn hµnh xö lý trang søc bÒ
mÆt. Tríc khi trang søc bÒ mÆt cÇn ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu cña c«ng nghÖ vµ vËt
liÖu trang søc mµ ®iÒu chØnh ®é Èm gç nÒn v¸n nh©n t¹o nh»m trong ph¹m vi nhÊt
®Þnh, thêng lµ 8% ~ 10%. Tû lÖ níc trong dung dÞch keo d¸n qu¸ thÊp hoÆc tÝnh
thÊm ít bÒ mÆt gç nÒn cña chÊt phñ kÐm, sÏ kh«ng ®¹t ®îc cêng ®é b¸m dÝnh vµ
lùc b¸m cÇn cã. Tû lÖ níc qu¸ cao kh«ng nh÷ng kh«ng ®¹t ®îc cêng ®é d¸n dÝnh
cÇn cã mµ cßn dÔ dÉn ®Õn khuyÕt tËt bÒ mÆt trang søc. Nh trong qu¸ tr×nh Ðp
nhiÖt d¸n giÊy trang søc tÈm nhùa, thµnh phÇn níc trong gç nÒn bèc h¬i híng
tho¸t ra ngoµi, rÊt dÔ lµm cho mÆt v¸n mÊt ®i sù trong s¸ng.
V. §Æc tÝnh cÊu t¹o cña gç
Møc ®é xèp gç sím gç muén cña gç kh¸c nhau, tû lÖ khe lç rçng kh¸c nhau,
cho nªn chÊt phñ vµ dung dÞch keo d¸n thÊm vµo gç sím, muén møc ®é còng
kh¸c nhau, tÝnh thÊm cña gç sím tèt, cña gç muén kÐm. Nh ®é thÊm s©u cña chÊt
phñ gç sím cña gç Shamu tõ 6 ~ 20 tÕ bµo, cßn víi gç muén tõ 1 ~ 2 tÕ bµo. Sù
thÊm kh¸c nhau cña chÊt phñ vµ dung dÞch keo d¸n, t¹o thµnh mµng trang søc
hoÆc mµng keo dµy máng kh«ng ®Òu, ¶nh háng sù trong s¸ng cña mµng Vecni vµ
®é b¸m cña mµng keo. Ngoµi ra, khi nhuém mµu gç do sù thÊm vµo kh«ng ®Òu
mµ t¹o nªn mµu s¾c cña gç kh«ng ®Òu.
Ngoµi chÊt phñ trong suèt ®èi víi gç nÒn cã yªu cÇu ®Æc biÖt ra, gç d¸n nÒn
còng nªn cè g¾ng lùa chän lo¹i gç rÎ tiÒn mµ chÊt gç ph¶i t¬ng ®èi ®Òu ®Æn.
Gç lâi do çc tÕ bµo chÕt tæ thµnh, trong gian bµo chøa ®ùng nhùa c©y, Tanin
vµ çc chÊt l¾ng ®äng sÉm mµu, cßn ®èi víi gç gi¸c th× kh«ng hµm chøa nh÷ng
21

vËt chÊt nµy, do ®ã sù thÊm cña chÊt phñ, keo d¸n còng kh«ng nh nhau. H¬n n÷a,
Tanin rÊt dÔ bÞ hoµ tan trong níc vµ ph¶n øng víi S¾t, Crom lµm nªn sù biÕn mµu
trong gç. Cã mét sè lo¹i gç nh Ju mu, Hong mu, You mu khi thÊm nhùa kh«ng
b·o hoµ th× sù ®ãng r¾n lu«n bÞ chËm l¹i hoÆc thËm chÝ kh«ng ®ãng r¾n, ®iÒu nµy
chñ yÕu do trong gç cã hµm chøa nhãm vËt chÊt Phenol cã t¸c dông øc chÕ hoÆc
ng¨n çch sù tô hîp. Khi gÆp trêng hîp nµy, tríc tiªn ph¶i dïng çc chÊt phñ
kh¸c xö lý phong bÕ sau ®ã míi dïng nhùa cha b·o hoµ.
V©n thí gç chñ yÕu do vßng n¨m, tia gç h×nh thµnh nªn, do ®ã trªn çc mÆt
c¾t kh¸c nhau chóng ®Òu cã biÓu hiÖn kh¸c nhau. MÆt c¾t tiÕp tuyÕn cña gç thêng
cã v©n thí d¹ng h×nh nói, cßn mÆt xuyªn t©m lµ v©n thí ®êng th¼ng, do ®ã bãc
v¸n máng thêng cã d¹ng v©n thí h×nh sãng, h×nh m©y, h×nh xo¸y cßn ®èi víi
l¹ng v¸n máng thêng lµ v©n thí th¼ng. §Ó thu ®îc v¸n máng trang søc cã gi¸ trÞ
cao, cÇn ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i gç ®Ó quyÕt ®Þnh dïng ph¬ng
ph¸p bãc hay l¹ng ®Ó s¶n xuÊt v¸n máng. VÝ nh mÆt tiÕp tuyÕn cña gç Ju mu,
Hua xu liao, Long n·o, Sang mu cã v©n thí h×nh xo¸y cßn víi gç Xuan ling, Li
mu mÆt c¾t xuyªn t©m cã d¹ng v©n thí h×nh phiÕn hoÆc d¶i lÊp l¸nh ¸nh b¹c do
tia gç t¹o nªn, râ rµng lo¹i tríc nªn dïng ph¬ng ph¸p bãc cßn lo¹i sau nªn dïng
ph¬ng ph¸p l¹ng ®Ó ®îc v¸n máng trang søc.
Çc lo¹i gç do ®é to nhá cña tÕ bµo lç m¹ch, qu¶n bµo kh¸c nhau mµ t¹o nªn
®é th«, mÞn cña chÊt gç. Th«ng thêng gç d¸n mµ chÊt gç t¬ng ®èi mÞn th× khi xö
lý in trùc tiÕp hay trang søc phñ lªn gç nÒn ®Òu t¬ng ®èi ®¬n gi¶n, cßn víi chÊt
gç t¬ng ®èi th« th× ph¶i thªm vµi lÇn ®iÒn ®Çy lÊp lç, ®¸nh lãt.
§2. Yªu cÇu ®èi víi vËt liÖu nÒn khi trang søc bÒ mÆt
v¸n nh©n t¹o
Kh«ng Ýt ngêi cho r»ng: NÕu bÒ mÆt v¸n nh©n t¹o cÇn ph¶i tiÕn hµnh trang
søc, vËy th× chÊt lîng v¸n nh©n t¹o gç nÒn cã thÓ kÐm mét chót, bëi v× mÆt ngoµi
cßn cã mét líp trang søc che phñ. Trªn thùc tÕ, çch nh×n nhËn nµy lµ sai lÇm,
bëi v× vËt liÖu trang søc cho dï lµ v¸n máng, giÊy hay lµ nhùa chóng ®Òu chØ lµ
mét líp rÊt máng, rÊt nhiÒu khuyÕt tËt cña gç nÒn vÝ nh bÒ mÆt kh«ng b»ng
ph¼ng, nøt vì ®Òu sÏ thÓ hiÖn ngay trªn líp trang søc t¹o nªn khuyÕt tËt bÒ mÆt.
Cho nªn v× ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng trang søc mµ ph¶i chän lùa gç nÒn
nghiªm tóc, ®ång thêi chØ ra yªu cÇu nhÊt ®Þnh ®èi víi gç nÒn.
Th«ng thêng gç nÒn ®Ó xö lý trang søc bÒ mÆt cÇn ph¶i phï hîp víi yªu cÇu
díi ®©y:
1. CÇn ph¶i cã tÝnh n¨ng chÞu níc vµ cêng ®é nhÊt ®Þnh gç nÒn v¸n d¸n ph¶i
phï hîp víi tiªu chuÈn quèc gia vÒ gç d¸n lo¹i I, II.
2. Yªu cÇu ®é Èm ®ång ®Òu, gç d¸n sîi Ðp ít ph¶i qua xö lý ®¼ng Èm, th«ng
thêng ®é Èm cña gç nÒn ®iÒu chØnh ®Õn 8 ~ 10%.
22

3. §é dµy cña gç ph¶i ®ång ®Òu. Th«ng thêng sù sai lÖch ®é dµy cña v¸n
nh©n t¹o t¬ng ®èi lín, nªn nhÊt ®Þnh ph¶i qua mµi nh½n, ®iÒu chØnh ®é dµy, lµm
cho sù sai lÖch kh«ng vît qu¸ 0,2mm.±
4. BÒ mÆt ph¼ng nh½n, chÊt gç ®ång ®Òu. Gç nÒn v¸n d¸n kh«ng ®îc long
m¾t, nøt vì, vÕt h»n vµ lç; yªu cÇu bÒ mÆt cña v¸n d¨m cÊu thµnh bëi d¨m nhá
mÞn. BÊt kÓ lo¹i v¸n nh©n t¹o nµo, sau khi tiÕn hµnh ®iÒu chØnh ®é dµy vÉn cÇn
ph¶i tiÕn hµnh mµi tinh ®¸nh bãng, th«ng thêng b¨ng nh¸m cã ®é h¹t tõ 100*
~
200*, nh»m ®¶m b¶o bÒ mÆt ph¼ng nh½n.
5. KÕt cÊu cña gç nÒn nªn hîp lý, ®èi xøng; Yªu cÇu kÕt cÊu gç nÒn v¸n d¸n
ph¶i ®èi xøng, v¸n máng líp mÆt dµy Ýt nhÊt lµ 0,8mm, v¸n máng líp gi÷a tèt
nhÊt lµ tÊm v¸n liÒn hoµn chØnh, kh«ng cã chång mÝ hë kÏ; Víi v¸n d¨m tèt nhÊt
lµ v¸n d¨m 3 líp hoÆc tiÖm biÕn; Víi v¸n sîi tèt nhÊt lµ dïng v¸n kÕt cÊu ®èi
xøng nh½n hai mÆt.
6. Yªu cÇu gç nÒn ph¶i hoµn chØnh kh«ng ®îc cong vªnh, nh»m tr¸nh ¶nh h-
ëng tÝnh c¬ giíi ho¸ vµ liªn tôc ho¸ trong s¶n xuÊt.
23

Ch¬ng IV
Trang søc v¸n d¸n máng
§em v¸n máng ®îc chÕ t¹o tõ nh÷ng lo¹i gç quý d¸n lªn bÒ mÆt v¸n nh©n
t¹o, cã thÓ thu ®îc s¶n phÈm cã mµu s¾c, v©n thí ®Ñp cña chñng lo¹i gç quý. Ph-
¬ng thøc trang søc nµy võa tiÕt kiÖm ®îc gç quý hiÕm, l¹i võa cã thÓ ®em l¹i cho
con ngêi hëng thô vÎ ®Ñp tù nhiªn ch©n thùc. §©y chÝnh lµ ph¬ng ph¸p trang søc
truyÒn thèng cã tõ l©u ®êi.
§å méc vµ çc cÊu kiÖn gç trong kiÕn tróc së dÜ ®îc mäi ngêi a chuéng s©u
s¾c lµ bëi v× Gç lµ vËt liÖu cã rÊt nhiÒu ®Æc tÝnh tèt ®Ñp ®Æc biÖt. Gç gia c«ng rÊt
dÔ dµng; Cã thÓ hót Èm vµ nh¶ Èm, do ®ã cã thÓ ®iÒu tiÕt ®é Èm trong phßng
thÝch ®¸ng; Cã thÓ hÊp thô tia cùc tÝm, kh«ng kÝch thÝch m¾t ngêi; HÖ sè dÉn
nhiÖt bÐ ®em l¹i cho con ngêi c¶m gi¸c Êm ¸p dÔ chÞu; Cã tÝnh ®µn håi nhÊt ®Þnh;
Hoa v¨n vµ mµu s¾c v« cïng phong phó ®a d¹ng. Víi gç nh©n t¹o ®îc d¸n mÆt nã
còng cã tÊt c¶ nh÷ng ®Æc tÝnh tèt ®Ñp cña gç, ®ã chÝnh lµ v¸n máng d¸n mÆt gç
nh©n t¹o trang søc b»ng çc lo¹i vËt liÖu kh¸c. §©y còng chÝnh lµ lo¹i trang søc
d¸n mÆt ®îc mäi ngêi a chuéng. Nhng mÊy n¨m gÇn ®©y do sù thiÕu hôt nh÷ng
lo¹i gç quý hiÕm nªn ®· lµm ¶nh hëng nhÊt ®Þnh ®Õn s¶n xuÊt v¸n nh©n t¹o d¸n
mÆt.
§1. S¶n xuÊt v¸n máng
I. Ph©n lo¹i v¸n máng
C¨n cø vµo ®é dµy ph©n lo¹i:
C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p chÕ t¹o ®Ó ph©n lo¹i:
C¨n cø vµo h×nh th¸i v¸n máng ®Ó ph©n lo¹i:
Bao gåm:
- V¸n máng tù nhiªn: Lµ v¸n máng ®îc s¶n xuÊt tõ hép gç cña çc lo¹i gç
quý hiÕm.
- V¸n máng tæ hîp: Lµ v¸n máng ®îc l¹ng ra tõ hép gç mµ hép nµy l¹i ®îc
d¸n l¹i tõ nh÷ng v¸n bãc cïng chiÒu thí cña nh÷ng lo¹i gç th«ng thêng.
- V¸n máng ghÐp (phiÕn): Lµ v¸n máng ®îc l¹ng ra tõ hép gç mµ hép nµy ®-
îc d¸n ghÐp tõ nh÷ng phiÕn gç quý theo hoa v¨n ®· ®Þnh.
24
V¸n máng
V¸n máng dµy - ®é dµy > 0,5mm, th«ng thêng tõ 0,7 - 0,8mm
V¸n máng vi máng - ®é dµy < 0,5mm, th«ng thêng tõ 0,2 - 0,3mm
V¸n máng
Bãc v¸n máng
L¹ng v¸n máng
V¸n máng bãc b¸n nguyÖt

- V¸n máng nhuém mµu: §em v¸n máng gç phæ th«ng nhuém mµu gièng
nh gç quý hiÕm.
- V¸n máng cuén: V¸n máng bãc thµnh d¶i dµi cïng d¸n víi d¶i giÊy ®îc
cuén thµnh cuén.
II. Lo¹i gç v¸n máng
Cã rÊt nhiÒu chñng lo¹i gç phï hîp cho s¶n xuÊt v¸n máng. Th«ng thêng
chñng lo¹i gç dïng t¹o v¸n máng cã yªu cÇu sau:
+ Gç sím muén ph¶i râ rµng, tæ chøc tia gç th« hoÆc dµy ®Æc mµ trªn mÆt
c¾t xuyªn t©m hay tiÕp tuyÕn h×nh thµnh nªn v©n thí gç ®Ñp.
+ Ph¶i dÔ dµng trong khi tiÕn hµnh bãc l¹ng; d¸n dÝnh vµ gia c«ng quÐt phñ.
+ §êng kÝnh lç m¹ch cña gç c©y l¸ réng kh«ng nªn qu¸ lín, nÕu kh«ng khi
s¶n xuÊt v¸n máng rÊt dÔ bÞ r¸ch n¸t, khi d¸n l¹i dÔ thÊm thÊu keo;
+ CÇn ph¶i cã ®ñ khèi lîng nhÊt ®Þnh.
Chñng lo¹i gç v¸n máng ë níc ta ®îc chØ ra ë b¶ng 4 - 1.
B¶ng 4 - 1: Lo¹i gç v¸n máng thêng dïng ë níc ta
Gç trong níc
Shui xu liu, Qiu mu, Huang bo luo, Zuo mu, Hua mu, Xiang mu,
Zhang mu, Shuan zao, Hua li mu, Gao mu, Leng luo, Ma li, Ku
lian, Qin mu, Ni chi yang, Lu nan, Long nan.
Gç nhËp khÈu You mu, Tao huaxin mu, Sepi. Yi di nan, Hong mu
Níc ngoµi, ngoµi gç l¸ réng ra cßn thêng dïng gç Th«ng, Sha mu, Bo mu
thuéc gç c©y l¸ kim, th«ng qua l¹ng mµ thµnh, lîi dông sù kh¸c biÖt mµu s¾c cña
gç sím muén mµ h×nh thµnh v©n thí d¹ng d¶i.
III. §é dµy v¸n máng
§é dµy v¸n máng trang søc th«ng thêng tõ 0,1 ~ 1,0mm. ¢u - Mü thêng
dïng ®é dµy v¸n máng tõ 0,7 ~ 0,8mm, cßn NhËt B¶n th× tõ 0,2 ~ 0,3mm. ë níc
ta v¸n máng dµy kho¶ng 0,5mm.
Do gç quý hiÕm ngµy cµng khan hiÕm mµ gi¸ c¶ ngµy cµng cao, do ®ã ®é
dµy cña v¸n máng cã xu thÕ gi¶m dÇn. Nhng sù gi¶m bít ®é dµy cña v¸n máng
25
H×nh 4 - 1: S¬ ®å hép l¹ng v¸n máng

còng ®em l¹i rÊt nhiÒu khã kh¨n cho trang søc v¸n máng, ®ång thêi còng cã yªu
cÇu rÊt cao ®èi víi gç nÒn.
IV. S¶n xuÊt v¸n máng tù nhiªn
Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt v¸n máng thêng dïng ph¬ng ph¸p bãc, l¹ng vµ bãc b¸n
nguyÖt. Sö dông ph¬ng ph¸p nµo ®Ó s¶n xuÊt v¸n máng chñ yÕu lµ dùa vµo chñng
lo¹i gç, gç trßn vµ t×nh h×nh thiÕt bÞ mµ quyÕt ®Þnh. Th«ng thêng víi gç c©y l¸
kim vµ c©y l¸ réng cã v©n thí th¼ng hoÆc cã tia gç phong phó dïng ph¬ng ph¸p
l¹ng, cßn v©n thí gç giao nhau, nhiÒu u xo¸y vµ m¾t gç th× dïng ph¬ng ph¸p bãc.
Tãm l¹i, chñ yÕu lµ c¨n cø vµo v©n thí v¸n máng cÇn ®¹t ®îc mµ quyÕt ®Þnh.
1. Ph¬ng ph¸p l¹ng
Ph¬ng ph¸p l¹ng s¶n xuÊt, tríc tiªn ph¶i ®em gç trßn xÎ thµnh hép, tiÕn hµnh
hÊp luéc, sau khi mÒm ho¸ míi tiÕn hµnh l¹ng trªn m¸y l¹ng v¸n máng. L¹ng gç
v©n thí th¼ng, thÝch hîp cho viÖc ghÐp thµnh c¸c v©n hoa.
〈1〉 XÎ hép gç
Ph¶i xÎ hép gç nh thÕ nµo ®Ó cã v¸n máng cã v©n thí ®Ñp vµ chÊt lîng tèt lµ
vÊn ®Ò mÊu chèt. Th«ng thêng yªu cÇu thu ®îc nhiÒu v¸n máng xuyªn t©m, Ýt v¸n
máng tiÕp tuyÕn, ®ång thêi n©ng cao ®îc tû lÖ ra v¸n (lîi dông). H×nh 1 - 4 ®a ra
vÝ dô xÎ hép ®Ó l¹ng v¸n máng.
〈2〉 HÊp luéc hép gç
Môc ®Ých cña hÊp luéc lµ lµm mÒm ho¸ gç, lµm t¨ng thªm tÝnh dÎo vµ ®é Èm
cña gç nh»m lµm gi¶m trë lùc c¾t gät khi l¹ng, ®ång thêi lo¹i bá mét phÇn nhùa
c©y, Tanin vµ chÊt ®äng trong gç.
Th«ng thêng hÊp luéc gç ®Òu dïng ph¬ng thøc hÊp luéc b»ng níc, thêi gian
vµ nhiÖt ®é hÊp luéc ph¶i c¨n cø vµo lo¹i gç, ®é cøng cña gç, ®é dµy v¸n máng
cÇn bãc, ®é cøng lín th× nhiÖt ®é ph¶i cao, v¸n máng dµy thêi gian hÊp luéc ph¶i
dµi. B¶ng 4 - 2 lµ c¬ së hÊp luéc gç hép cña mét nhµ m¸y nµo ®ã cña NhËt B¶n.
B¶ng 4 - 2: C¬ së gèc hÊp luéc gç hép
§.kiÖn hÊp luéc
Lo¹i gç
§é dµy v¸n
máng (mm)
Thêi gian
hÊp luéc (h)
NhiÖt ®é hÊp
luéc (0C)
T.gian ng©m trong
níc 0
C thêng (h)
You mu (v¸n xuyªn t©m) 0.25 150 95 2
You mu (v¸n xuyªn t©m) 0.8 180 95 0
You mu (v¸n tiÕp tuyÕn) 0.3 190 95 2
You mu (v¸n tiÕp tuyÕn) 0.8 230 95 0
He tao qin (v¸n xuyªn t©m) 0.25 2-4 80 2
Zuo mu 0.25 12 90 3
Shui xu liu 0.25 4 80 2
Shui xu liu 0.8 12 80 0
Ju mu (v¸n tiÕp tuyÕn) 0.3 70 90 5
Sha mu 0.3 10 50 1
Khi hÊp luéc gç cÇn chó ý c¸c ®iÓm sau:
26

 Khi xÕp hép gç vµo thïng hÊp luéc, nhiÖt ®é cña níc tèt nhÊt lµ nhiÖt ®é
trong phßng, nh»m tr¸nh hép gç gÆp nhiÖt ®ét ngét tr¬ng në mµ nøt vì.
 Tèc ®é t¨ng nhiÖt ®é lµ 10 ~ 150
C/giê, t¨ng nhiÖt ®é qu¸ nhanh sÏ dÉn ®Õn
øng suÊt nhiÖt trong gç, dÉn ®Õn sù nøt hép gç. Khi nhiÖt ®é n©ng trªn 400C cÇn
ph¶i gi¶m tèc ®é t¨ng nhiÖt ®é.
 Khi hÊp luéc gç ph¶i ph©n biÖt tiÕn hµnh ®èi víi tõng lo¹i gç, tõng cÊp
kÝnh.
 HÊp luéc qu¸ nhiÒu sÏ lµm gi¶m chÊt lîng l¹ng v¸n máng.
 Ph¶i kÞp thêi vÖ sinh nhùa c©y, vá, bïn c¸t trong thïng hÊp luéc nh»m
tr¸nh è bÈn hép gç.
 Hép gç sau khi hÊp luéc cÇn ph¶i chuyÓn ®Õn ng©m trong bÓ níc nãng tr-
íc m¸y l¹ng ®îi l¹ng. NhiÖt ®é l¹ng gç thÝch hîp nhÊt lµ 50 ~ 600C, nhiÖt ®é qu¸
cao cã thÓ sÏ lµm cho dao l¹ng biÕn d¹ng, g©y nªn ®é dµy v¸n máng kh«ng ®Òu,
hoÆc lµm cho mÆt v¸n xæ l«ng.
〈3〉 L¹ng v¸n máng
27
H×nh 4 - 2: S¬ ®å m¸y l¹ng ngang
H×nh 4 - 3: S¬ ®å m¸y l¹ng däc

L¹ng v¸n máng ®îc tiÕn hµnh trªn m¸y l¹ng. Nh h×nh 4 - 2 ®· chØ, ®em hép
gç cè ®Þnh trªn gi¸ kÑp, cè ®Þnh dao trªn gi¸ dao, mét trong hai vËt nµy cã
chuyÓn ®éng ¨n dao giao nhau, cßn vËt kia chuyÓn ®éng khø håi, tõ ®ã mµ v¸n
máng ®îc bãc ra trªn hép gç cã chiÒu dµy nhÊt ®Þnh.
 Ph©n lo¹i m¸y l¹ng
C¨n cø vµo qu¸ tr×nh l¹ng ®îc tiÕn hµnh trong mÆt ph¼ng n»m ngang hay mÆt
ph¼ng th¼ng ®øng mµ ph©n m¸y l¹ng thµnh m¸y l¹ng n»m vµ m¸y l¹ng ®øng.
Nh h×nh 4 - 2, (a) lµ m¸y l¹ng n»m khi l¹ng gç, cßn (b) lµ s¬ ®å m¸y l¹ng ®øng
khi l¹ng gç. C¨n cø vµo ph¬ng híng l¹ng song song hay vu«ng gãc víi chiÒu sù
gç mµ ph©n thµnh m¸y l¹ng ngang vµ m¸y l¹ng däc. Nh h×nh 4 - 2 lµ s¬ ®å m¸y
l¹ng ngang khi l¹ng gç, cßn h×nh 4 - 3 lµ s¬ ®å m¸y l¹ng däc khi l¹ng gç.
Khi l¹ng däc, l¹ng däc theo ph¬ng sîi gç, do ®ã bÒ mÆt cña v¸n máng ph¼ng
nh½n, chÊt lîng tèt, ®é dµi cña hép gç kh«ng bÞ h¹n chÕ, nhng v¸n máng dÔ bÞ
cuén xo¾n, mµ n¨ng suÊt s¶n xuÊt l¹i thÊp.
N¨ng suÊt s¶n xuÊt cña m¸y l¹ng ngang lu«n lu«n lín h¬n m¸y l¹ng däc, lµ
lo¹i m¸y l¹ng ngµy nay ®ang ®îc a chuéng nhÊt. Sè lÇn l¹ng gç cao nhÊt trong
mét phót cña m¸y l¹ng n»m ngang ®¹t ®Õn 50 lÇn, cßn víi m¸y l¹ng ®øng ngang
sè lÇn l¹ng trong 1 phót cã thÓ ®Õn 90 lÇn. Víi m¸y l¹ng ®øng 1 lÇn cã thÓ kÑp
nhiÒu hép gç ®ång thêi tiÕn hµnh l¹ng, do ®ã n¨ng suÊt s¶n xuÊt l¹i cµng cao, tr-
íc m¾t NhËt vµ níc ta ®Òu sö dông m¸y l¹ng n»m, cßn Liªn bang §øc, Italy l¹i
sö dông m¸y l¹ng ®øng.
Trong qu¸ tr×nh liªn tôc ho¸ s¶n xuÊt v¸n máng, v× ®Ó v¸n máng trong qu¸
tr×nh vËn chuyÓn kh«ng bÞ r¸ch n¸t, yªu cÇu mÆt tr¸i cña v¸n ph¶i híng lªn trªn.
ë NhËt dïng ph¬ng thøc cè ®Þnh hép gç ë phÝa trªn, gi¸ dao ë phÝa díi tiÕn hµnh
c¾t gät, nh vËy lµm cho mÆt tr¸i cña v¸n máng híng lªn trªn, ®ång thêi thay dao
vµ tra dÇu rÊt tiÖn lîi. Italy th× t¨ng thªm c¬ cÊu lËt mÆt v¸n máng, lµm cho v¸n
máng sau khi l¹ng lËt mÆt vËn chuyÓn ra ngoµi. V× ®Ó vËn chuyÓn thuËn lîi l¹i
®Æt m¸y l¹ng n»m nghiªng ®i mét gãc lµ 60 hoÆc 250. M¸y l¹ng ®øng sö dông
kiÓu l¾p dao ë phÝa trªn cßn gç híng tõ díi lªn trªn, lµm cho mÆt tr¸i v¸n máng
híng lªn trªn mµ vËn chuyÓn, t¬ng tù v× ®Ó vËn chuyÓn ra ®îc thuËn lîi m¸y l¹ng
®øng ®îc l¾p nghiªng trªn 100, trë thµnh kiÓu nghiªng.
§Æc tÝnh kü thuËt cña m¸y l¹ng däc kiÓu SL - 290V cña NhËt nh sau:
KÝch thíc hép gç l¹ng: Réng nhÊt 250mm (750
) dµy nhÊt 240mm
Lîng n©ng h¹ bµn lµm viÖc: 8mm
Gãc nghiªng cña dao (cã thÓ ®iÒu chØnh) 750 ~ 850
§é cao bµn lµm viÖc: 800mm
Tèc ®é ®Èy: 43 ~ 60m/phót (60 Hz)
C«ng suÊt ®éng c¬ h¹: 0,75 KW
28

§Æc tÝnh kü thuËt m¸y l¹ng n»m V34 - DB NhËt
§é dµi dao l¹ng: 3500mm
Hµnh tr×nh gi¸ dao: 1050mm
Gãc l¾p r¸p cña dao l¹ng: 250
Sè lÇn l¹ng: 30 ~ 40n/phót
KÝch thíc hép gç: 3310 × 455 × 600mm
(dµi × réng × cao) 3160 × 610 × 600mm
3030 × 760 × 600mm
§é dµy v¸n máng (®iÒu chØnh v« cÊp): 0,1 ~ 0,5mm
Tæng c«ng suÊt ®éng c¬: 41,6 KW
 Ph¬ng híng vam kÑp hép gç
Khi l¹ng v¸n máng, ph¬ng híng vam kÑp hép gç, tøc lµ l¹ng gç tõ ®Çu nµo
cña hép gç vµ b¾t ®Çu tõ c¹nh nµo, ®Òu cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn chÊt lîng cña v¸n
máng. Xem xÐt gç lµ lo¹i vËt liÖu kh«ng ®ång chÊt, sù sai kh¸c mËt ®é cña gç
sím muén rÊt lín, Celluloze, tia gç, vßng n¨m ®Òu s¾p xÕp theo mét ph¬ng nhÊt
®Þnh, ®Ó ®¹t ®îc bÒ mÆt cña v¸n máng nh½n ph¼ng nhÊt thiÕt ph¶i chó ý ®Õn ph-
¬ng chiÒu l¹ng gç. Yªu cÇu tiÕn hµnh l¹ng thuËn theo sîi gç, vßng n¨m vµ tia gç.
Khi l¹ng däc chñ yÕu chó ý ®Õn ph¬ng cña sîi gç nh h×nh 4 - 4 ®· chØ, (a) l¹ng
thuËn theo chiÒu sîi gç, (b) l¹ng gç ngîc chiÒu sîi gç, lóc nµy sù t¸ch tríc dÔ
x©m nhËp vµo mÆt gç, mµ t¹o thµnh x¬ xíc lµm cho mÆt v¸n kh«ng nh½n bãng.
Khi l¹ng ngang chñ yÕu chó ý ®Õn ph¬ng híng cña vßng n¨m vµ cña tia gç. ChÊt
gç sím, muén cña c©y l¸ kim sai kh¸c lín, nªn thuËn theo ph¬ng vßng n¨m; cßn
víi c©y l¸ réng tia gç t¬ng ®èi phong phó th× nªn thuËn theo tia gç mµ tiÕn hµnh
l¹ng. Ph¬ng chiÒu thuËn nghÞch cña tia gç vµ vßng n¨m ®îc chØ ra ë h×nh 4 - 4.
29
H×nh 4 - 4: ThuËn, nghÞch cña ph¬ng l¹ng gç
Ngîc chiÒu sîi ThuËn chiÒu sîi
Ph¬ng thuËn tia gç
ngîc vßng n¨m
Ph¬ng ngîc tia gç
thuËn vßng n¨m

30

31

Nãi chung khi l¹ng gç xuyªn t©m, nh h×nh 4 - 5 ®· chØ, b¾t ®Çu tr¹ng th¸i
vam kÑp (a) khi l¹ng ®Õn híng l¹ng gç song song víi tia gç th× th¸o hép, vam kÑp
l¹i theo h×nh thøc (b) nh vËy cã thÓ ®¶m b¶o ®îc chÊt lîng l¹ng gç, nhng hoa v¨n
cña v¸n máng kh«ng liªn tôc víi nöa phÇn ®Çu cña hép gç ®· bãc tríc, cßn nÕu
lµm theo h×nh thøc (c) chØ cÇn xoay trªn mÆt ph¼ng n»m ngang 1800 lµ cã thÓ cã
v¸n máng cã hoa v¨n liªn tôc.
Khi l¹ng v¸n máng tiÕp tuyÕn, nh h×nh 4 - 6 (a) ®· chØ. Hép gç ®èi xøng tr¸i
ph¶i, cã thÓ ®îc mét nöa chÊt lîng tèt, mét nöa chÊt lîng xÊu, do ®ã, nÕu hép gç
kh«ng ®èi xøng nh (b) th× nªn ®em phÇn lâi gç ®Æt vÒ mét phÝa kia cña mÆt b¾t
®Çu c¾t gät, nh»m ®¶m b¶o ®a phÇn chÊt lîng v¸n máng lµ tèt. Khi xÎ hép còng
cÇn cã chó ý t¬ng øng (h×nh 4 - 7)
32
H×nh 4 - 5: Vam kÑp hép gç khi l¹ng v¸n híng xuyªn t©m
Ph¬ng híng l¹ng
Ph¬ng thuËn tia gç
ngîc vßng n¨m
H×nh 4 - 6: Vam kÑp hép gç l¹ng v¸n tiÕp tuyÕn
KÐm Tèt KÐm Tèt
Híng l¹ng gç

 L¾p dao l¹ng
C¨n cø vµo h×nh thøc l¾p dao cã thÓ ph©n thµnh kiÓu l¾p “ngöa” vµ “sÊp”,
h×nh 4 - 8 (b) lµ kiÓu l¾p ngöa, (a) lµ kiÓu l¾p sÊp. ChÊt lîng l¹ng cña kiÓu l¾p sÊp
t¬ng ®èi tèt.
33
H×nh 4 - 7: XÎ
hép gç
H×nh 4 - 8: H×nh thøc l¾p
dao
(a) (b)

PhÇn c¹nh c¾t cña lìi dao l¹ng lµ thÐp hîp kim ®îc hµn vµo lµm t¨ng ®é cøng
cña c¹nh c¾t. H×nh d¹ng cña dao l¹ng sÊp nh h×nh 4 - 9. Gãc mµi tõ 210 ~ 260,
th«ng thêng víi gç l¸ kim gãc nµy nhá h¬n mét chót, ngîc l¹i víi gç c©y l¸ réng
cã thÓ lín mét chót. KiÓu d¹ng c¹nh c¾t nµy cã thÓ lµm gi¶m bít trë lùc trong
qu¸ tr×nh c¾t gät, gi¶m bít sù rung ®éng cña dao khi c¾t gät, tõ ®ã mµ ®¶m b¶o
®é ph¼ng nh½n cña v¸n l¹ng, ®é dµy l¹i ®ång ®Òu. Gãc sau cña qu¸ tr×nh l¹ng th-
êng lµ 0,50 ~ 10, nh h×nh 4 - 11 ®· chØ. Gãc sau qu¸ lín dÉn ®Õn sù rung ®éng cña
lìi dao, l¹ng gç kiÓu l¹ng sÊp gãc sau sÏ kh«ng thay ®æi mÆc cho lìi dao bÞ mµi
mßn, ®©y chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn chÊt lîng v¸n bãc t¬ng ®èi tèt khi l¹ng
gç kiÓu l¹ng sÊp.
H×nh d¹ng kÝch thíc nÐn nh h×nh 4 - 10 ®· chØ. Do ®é dµy v¸n máng t¬ng ®èi
máng, sö dông thíc nÐn c¹nh ®¬n, mµ gãc nghiªng cña c¹nh t¬ng ®èi lín.
VÞ trÝ t¬ng ®èi gi÷a thíc nÐn vµ dao l¹ng cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn chÊt lîng
cña v¸n l¹ng. H×nh 4 - 11 thÓ hiÖn quan hÖ t¬ng ®èi gi÷a chóng, biÓu diÔn nh sau:
Khi ®iÒu chØnh cöa dao, yªu cÇu ®é lín nhá cña gi¸ trÞ V, H trªn toµn bé ®é
dµi cña dao l¹ng lµ ®ång ®Òu nh»m b¶o ®¶m ®é dµy cña v¸n l¹ng lµ ®ång ®Òu.
Khi l¹ng v¸n máng chiÒu dµy nhá h¬n 0,5mm, tû lÖ nÐn c¬ b¶n b»ng 0.
34
V = (90 ~ 98) %t
H = (20 ~ 30) %t
t: §é dµy v¸n máng
180 - β
2 ≤ r ≤ 900
α = 30’ ~ 10
H×nh 4 - 9: H×nh d¹ng dao c¾t dao l¹ng sÊp
H×nh 4 - 10: H×nh d¹ng thíc nÐn H×nh 4 - 11: VÞ trÝ t¬ng ®èi dao l¹ng vµ thíc nÐn

§Ó gi¶m bít lùc c¶n c¾t khi b¾t ®Çu l¹ng gç, lµm cho dao l¹ng kh«ng cã hiÖn
tîng xung kÝch tiÕn vµo qu¸ tr×nh c¾t gät, gi¶m bít gãc c¾t h÷u hiÖu, n©ng cao
chÊt lîng c¾t gät, c¹nh c¾t cña dao l¹ng cÇn ®îc l¾p ®Æt hîp víi ph¬ng híng l¹ng
mét gãc nhÊt ®Þnh, nh h×nh 4 - 12 ®· chØ. Gãc nghiªng θ lµ 50 ~ 300, th«ng thêng
khi l¹ng gç l¸ kim gãc ®é lµ 250 ~ 300, cßn víi gç l¸ réng nhá h¬n tõ 100 ~ 150.
2. Ph¬ng ph¸p bãc
Ph¬ng ph¸p bãc ®îc thùc hiÖn trªn m¸y bãc chÝnh x¸c bãc ra v¸n máng. V¸n
máng ®îc bãc tuy nhiªn lµ v¸n tiÕp tuyÕn, nhng v¸n máng lµ mét d¶i liªn tôc,
kh«ng cÇn ph¶i ghÐp nèi, dÔ dµng thùc hiÖn s¶n xuÊt liªn tôc ho¸.
Khóc gç tríc khi bãc cÇn ph¶i ®îc hÊp luéc ho¸ mÒm , c¬ së c«ng nghÖ hÊp
luéc cã thÓ tham kh¶o phÇn hÊp luéc hép gç.
Khi bãc gãc mµi cña dao bãc cµng nhá ®é s¾c cña c¹nh c¾t cµng cao, nhng v×
®Ó b¶o ®¶m cêng ®é cña c¹nh c¾t, mµ gãc mµi thêng tõ 170 ~ 210. §Ó gi¶m bít
diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a mÆt sau cña dao c¾t víi gç, thêng mÆt sau cña dao ®îc
mµi lâm vµo, ®é s©u lâm vµo tõ 0,1 ~ 0,15mm
, ®îc chØ ra ë h×nh 4 - 13. §é cøng
cña dao l¹ng lµ RC = 58 ~ 62.
Do v¸n máng rÊt máng, do ®ã dïng thíc nÐn c¹nh ®¬n, cã gãc mµi 600. VÞ trÝ
t¬ng ®èi cña thíc nÐn vµ dao bãc ®îc thÓ hiÖn trong h×nh 4 - 14, quan hÖ gi÷a
chóng nh díi ®©y:
35
H = (0,9 ~ 0,98) t
V = (0,2 ~ 0,3) t
t: §é dµy v¸n máng
180 - β
2
r = hoÆc 900
H×nh 4 - 12: VÞ trÝ t¬ng ®èi gi÷a hép gç vµ dao l¹ng
Ph¬ng c¾t gät
C¹nh c¾t cña dao l¹ng
H×nh 4 - 13: H×nh d¹ng dao bãc

§é cao l¾p dao h = 0, gãc dao bãc α = - 10 ~ 2,50
§Æc tÝnh kü thuËt m¸y bãc v¸n máng do c«ng ty B.S.H Céng hoµ liªn bang
§øc s¶n xuÊt:
§êng kÝnh gç trßn lín nhÊt: 1000mm
§é dµi gç trßn lín nhÊt
Gia c«ng v¸n d¸n: 2700mm
Gia c«ng v¸n máng: 2200mm
§é dµi gç trßn nhá nhÊt: 900mm
§êng kÝnh lâi bãc bÐ nhÊt:
Gia c«ng v¸n d¸n: 220mm
Gia c«ng v¸n máng: 180mm
§é dµi dao bãc: 2800mm
Ph¹m vi ®é dµy: 0,05 ~ 1,8mm
Ph¹m vi dung sai chiÒu dµy: 0,03mm±
Vßng quay trôc chÝnh: 0 ~ 240 r/phót
Trong qu¸ tr×nh bãc v¸n máng chÞu t¸c dông ph©n lùc c¾t gät mÆt tr¸i cña
v¸n máng chÞu kÐo dÔ dÉn ®Õn nøt r¸ch mÆt sau. §©y lµ khuyÕt tËt chñ yÕu cña
bãc v¸n máng, møc ®é nøt mÆt sau cã thÓ ®îc ®¸nh gi¸ theo ®é s©u vÕt nøt theo
ph¬ng chiÒu dµy cña v¸n máng, tøc:
Trong ®ã: S: §é dµy v¸n máng
36
§é nøt mÆt sau (%) =
L
S × 100%
H×nh 4 - 14: VÞ trÝ t¬ng ®èi gi÷a dao bãc vµ thíc nÐn
H
V

L: §é s©u vÕt nøt theo ph¬ng chiÒu dµy cña v¸n
§é nøt mÆt sau kh«ng chØ cã quan hÖ rÊt lín cña ®iÒu kiÖn c¾t gät, lo¹i c©y,
t×nh h×nh hÊp luéc mµ cßn víi chÝnh chiÒu dµy v¸n máng, h×nh 4 - 15 chØ ra quan
hÖ gi÷a ®é nøt mÆt sau khi bãc v¸n d¸n. Tõ trong h×nh ta thÊy ®é nøt mÆt sau cã
xu thÕ gi¶m dÇn khi ®é dµy gi¶m dÇn. §ã lµ do nguyªn do tÝnh uèn lîn tèt cña
v¸n máng khi ®é máng bÐ Èm mÒm.
Nøt mÆt sau cña v¸n máng cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn chÊt lîng sau khi d¸n v¸n
máng trang søc, nøt mÆt sau cña v¸n máng thêng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn v¸n
máng bÞ r¸ch trong qu¸ tr×nh sö dông. Th«ng qua c¸c vÝ dô díi ®©y cã thÓ thÊy râ
¶nh hëng cña nã.
Trong b¶ng 4 - 3 ®a ra 2 lo¹i ®é nøt mÆt sau cña v¸n máng lµm v¸n mÆt cña
gç d¸n vµ ng©m gç d¸n ®æ vµo trong níc nãng 700
C trong 2giê, sau ®ã sÊy kh« ë
nhiÖt ®é 600C trong 3giê, cø lµm nh vËy trong 10 lÇn ®ång thêi ®o t×nh h×nh vÕt
nøt mÆt sau. C¸c sè liÖu cô thÓ ®îc ghi trong b¶ng 4 - 4.
B¶ng 4 - 3: ChÊt lîng v¸n
Lo¹i gç
§é dµy
(mm)
§é dµy ®o
thùc (mm)
§é nøt mÆt
sau (%)
Ký hiÖu
§é th« bÒ mÆt (%)
Trung b×nh Lín nhÊt
Zhen hua 1.02 0.97 - 1.04 10 - 25 a 0.040 - 0.066 0.08 - 0.09
37
H×nh 4 - 15: Quan hÖ gi÷a ®é nøt mÆt sau vµ ®é dµy v¸n
 Liu an  Hua mu
▲Qiu mu Δ Duan mu
§é dµy v¸n (mm)
§énøtmÆtsau(%)

1.01 - 1.04 60 - 75 b 0.056 - 0.070 0.090 - 0.100
B¶ng 4 - 14: Nøt bÒ mÆt
V.liÖu t.nghiÖm
Sè lÇn x.lý PP ®o
Gç d¸n dïng v¸n máng a
d¸n mÆt
Gç d¸n dïng v¸n máng b
d¸n mÆt
M¾t thêng Qua phãng ®¹i M¾t thêng Qua phãng ®¹i
1 — — — —
2 — — — 0.5
3 — 1 0.5 4.5
4 — 4 2.5 8
5 — 5.5 4 12.5
6 — 7.5 9 19
7 — 8.5 17 22.5
8 0.5 9.5 23 30.5
9 1.5 10 24.5 36
10 2 11.5 26.5 40
Tõ b¶ng cã thÓ thÊy v¸n máng cã vÕt nøt mÆt sau nghiªm träng sau khi dïng
lµm líp mÆt cña v¸n d¸n th× ®é nøt bÒ mÆt còng nghiªm träng.
ChØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng tèt xÊu bãc v¸n máng ngoµi vÕt nøt mÆt sau ra
cßn ph¶i chó ý ®Õn ®é ph¼ng nh½n bÒ mÆt vµ sù sai lÖch chiÒu dµy v¸n.
3. Ph¬ng ph¸p bãc b¸n nguyÖt
Bãc b¸n nguyÖt lµ mét ph¬ng ph¸p c¾t gät ®Ó ®îc v¸n máng võa gÇn víi l¹ng
l¹i gÇn nh bãc v¸n. Cã thÓ bãc trªn m¸y bãc phæ th«ng chØ cÇn kÑp gç lÖch t©m
trªn m¸y bãc hoÆc cã thÓ bãc trªn m¸y chuyªn dïng. S¬ ®å m¸y bãc b¸n nguyÖt
nh h×nh 4 - 16 ®· chØ.
38
H×nh 4 - 16: S¬ ®å m¸y bãc b¸n nguyÖt
Trong ®ã: 1: Thíc nÐn; 2: Dao bãc; 3: Trôc chÝnh; 4: Hép gç; 5: §Çu kÑp; 6: DÉn híng

C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p kÑp gç trªn m¸y mµ v¸n máng bãc b¸n nguyÖt cã thÓ
lµ xuyªn t©m hay tiÕp tuyÕn. Nh h×nh 4 - 17 (a) v¸n máng ®îc bãc tõ mÆt ngoµi
dÇn híng vµo t©m ®îc v¸n tiÕp tuyÕn, (b) v¸n máng ®îc bãc ra tõ t©m gç híng
dÇn ra ngoµi ®îc v¸n xuyªn t©m.
Cã khi do yªu cÇu s¶n xuÊt liªn tôc ho¸ mµ yªu cÇu mÆt tr¸i híng lªn trªn, cã
thÓ ®Æt lìi dao lªn trªn nh h×nh 4 - 18 ®· chØ, hép gç quay chiÒu ngîc chiÒu kim
®ång hå, bãc gç b¸n nguyÖt do hép gç kÑp lÖch t©m, trôc kÑp vµ toµn bé th©n
m¸y chÞu sù rung ®éng theo chu kú. Víi m¸y bãc kh«ng chuyªn dïng cÇn ph¶i
chó ý b¶o tr× b¶o dìng ®é chÝnh x¸c cña m¸y mãc.
V. S¶n xuÊt v¸n máng tæ hîp
V¸n máng dïng trang søc bÒ mÆt th«ng thêng ®Òu dïng lo¹i gç quý ®Ó s¶n
xuÊt, chñ yÕu lµ v©n thí ®Ñp, mµu s¾c hîp m¾t, mïi th¬m dÔ chÞu, nhng s¶n lîng
gç quý Ýt, cung kh«ng ®ñ cÇu. Cã mét sè lo¹i gç nh You mu ë níc ta kh«ng cã
mµ ph¶i nhËp khÈu. V¸n máng tæ hîp lµ dïng v¸n máng gç phæ th«ng th«ng qua
nhuém mµu, ®îc d¸n Ðp thµnh hép, tõ hép gç nh©n t¹o nµy ®îc l¹ng thµnh v¸n
máng trang søc. V¸n máng tæ hîp cã thÓ m« pháng c¸c lo¹i v¸n máng cña c¸c
39
H×nh 4 - 17: S¬ ®å nguyªn lý bãc b¸n nguyÖt phÝa díi
(a) (b)
H×nh 4 - 18: Bãc b¸n nguyÖt dao bãc ë phÝa trªn

lo¹i gç quý hiÕm, hoa v¨n còng cã thÓ lµ xuyªn t©m hay tiÕp tuyÕn. V¸n máng tæ
hîp so víi v¸n máng tù nhiªn cã nh÷ng u ®iÓm sau:
 V¸n máng tæ hîp cã thÓ c¨n cø vµo yªu cÇu kÝch thíc mµ t¹o thµnh v¸n
máng xuyªn t©m hay v¸n máng nguyªn tr¹ng, lµm cho c«ng nghÖ d¸n mÆt ®¬n
gi¶n ho¸.
 S¾c ®iÖu vµ hoa v¨n ®Òu cã thÓ khèng chÕ ®îc, kh«ng chØ m« pháng ®îc
çc lo¹i gç tù nhiªn mµ cßn cã thÓ s¸ng t¹o ra nh÷ng hoa v¨n s¾c mµu mµ gç tù
nhiªn kh«ng bao giê cã ®îc.
 Cã thÓ s¶n xuÊt khèi lîng lín v¸n máng cã hoa v¨n gièng nhau.
S¶n xuÊt v¸n máng tæ hîp ®¹i thÓ tiÕn hµnh theo çc bíc sau:
1. Bãc v¸n
Gç ®Ó s¶n xuÊt v¸n máng tæ hîp cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn sau:  V©n thí
th¼ng, chÊt gç ®Òu ®Æn, dÔ c¾t gät;  TÝnh d¸n dÝnh tèt, dÔ nhuém mµu vµ trang
søc;  S¶n lîng lín, gi¸ rÎ. ë níc ngoµi lo¹i gç ®îc dïng nhiÒu nhÊt lµ Liuan.
§é dµy v¸n thêng tõ 0,8 ~ 1,2mm.
NÕu mét sè lo¹i gç nµo ®ã mµ b¶n th©n nã ®· cã v©n thí ®Ñp cã ®îc gi¸ trÞ
trang søc nhÊt ®Þnh, v× vËy kh«ng nªn dïng nã ®Ó s¶n xuÊt v¸n máng nh©n t¹o.
2. Nhuém mµu v¸n máng
V× ®Ó m« pháng mµu s¾c cña mét lo¹i gç quý nµo ®ã, th«ng thêng tríc tiªn
®Òu ph¶i nhuém mµu gç. Thµnh phÇn cÊu t¹o chñ yÕu cña gç - Celluloze, Lignin,
Hemi Celluloze kh«ng hÊp thô ¸nh s¸ng nh×n thÊy cã bíc sãng 400 ~ 700 µm, do
®ã lµ kh«ng mµu, nhng Lignin l¹i t¬ng ®èi ho¹t tÝnh, díi sù chiÕu räi cña ¸nh
s¸ng mÆt trêi sÏ biÕn mµu vµng. Çc lo¹i gç ®Òu cã mµu s¾c ®Æc thï riªng lµ do
mµu s¾c cña chÊt ®äng ngoµi thµnh phÇn chÝnh, trong ®ã hä nh©n Benzen vµ hä
Quinone lµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµm cho gç cã mµu.
Nhuém mµu gç lµ vÊn ®Ó t¬ng ®èi phøc t¹p. C¬ chÕ nhuém mµu thêng kh«ng
râ rµng, nhng cã thÓ cho r»ng nhuém mµu gç lµ ph©n tö mµu khuyÕch t¸n vµo
trong gç, tøc lµ sù hÊp phô ph©n tö mµu cña Celluloze ®ång thêi cè ®Þnh trªn ®ã.
ChÊt nhuém mµu gç cÇn cã çc ®iÒu kiÖn sau:
 TÝnh chÞu ¸nh s¸ng tèt, kh«ng bÞ mÊt mµu khi ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu räi
vµo, bÒn v÷ng tèt.
 §é trong suèt cao, sau khi nhuém v©n thí gç vÉn thÓ hiÖn râ rµng vµ t¬i
nÐt.
 TÝnh lµm viÖc tèt, thao t¸c nhuém ®¬n gi¶n.
 Cã thÓ nhuém ®ång ®Òu.
40

 Mµu kh«ng ®îc thÊm vµo mµng keo, kh«ng ¶nh hëng ®Õn trang søc phñ
bÒ mÆt.
Thuèc nhuém thêng dïng ®Ó nhuém gç cã lo¹i trùc tiÕp, thuèc nhuém kiÒm
vµ thuèc nhuém Acid. Thuèc nhuém trùc tiÕp ®a phÇn lµ muèi Natri cña Acid
kho¸ng RSO3Na, ®¹i ®a sè çc ph©n tö hµm chøa gèc ®«i Nit¬ tan trong dung
dÞch trung tÝnh , trùc tiÕp nhuém sîi b«ng do ®ã gäi lµ thuèc nhuém trùc tiÕp.
Dung dÞch trung tÝnh thuèc nhuém trùc tiÕp cã tÝnh chÊt tr¹ng th¸i keo tÝnh, cã
thÓ hÊp thô trªn Celluloze. Gèc ®«i Nitro trong thuèc nhuém, gèc Amoniac gèc
OH ®Òu cã thÓ kÕt hîp víi gèc - OH cña Celluloze h×nh thµnh cÇu Hydroxin, nh-
ng lùc kÕt hîp nµy kh«ng lín, do ®ã tÝnh bÒn v÷ng t¬ng ®èi kÐm. Trong thuèc
nhuém trùc tiÕp bao hµm çc gèc - SO3H, - COOH thÝch níc, do ®ã tÝnh bÒn
v÷ng röa tr«i kh«ng bÒn v÷ng. Ngoµi ra mµu s¾c kh«ng ®ñ t¬i t¾n, nhng gi¸ l¹i rÎ,
thao t¸c ®¬n gi¶n.
Thuèc nhuém tÝnh Acid ®¹i bé phËn thuéc nhãm muèi Natri cña Acid
kho¸ng (RSO3Na), trong dung dÞch tÝnh acid cã thÓ ph©n ly thµnh gèc s¾c tè acid
mang ®iÖn ©m (R - SO3
-
) cã thÓ kÕt hîp víi Protein cña Celluloze, do ®ã gäi lµ
thuèc nhuém Acid. §¹i ph©n tö Celluloze do nhiÒu ph©n tö D - Glucoze tù kÕt
hîp víi nhau t¹i vÞ trÝ 1 - 4. Ph©n tö Celluloze vÒ kÕt cÊu siªu ph©n tö cã vïng kÕt
tinh, cã vïng v« ®Þnh h×nh, t¹i vïng ®¹i ph©n tö Celluloze kÕt tinh hoµn toµn lµ
gèc rîu hoÆc ®¹i bé phËn bao hµm trong cÇu Hydro cßn trong vïng v« ®Þnh h×nh
th× ®¹i bé phËn hay toµn bé tån t¹i díi h×nh thøc Ion ph©n ly. Ion -
OH mang ®iÖn
©m sÏ cã kh¶ n¨ng hÊp thô çc ph©n tö cã cùc tÝnh hoÆc chÊt ®iÓm tÝch ®iÖn d¬ng,
nhng gèc R - SO3
- còng tÝch ®iÖn ©m, do ®ã mµ 2 phÇn tö nµy kh«ng kÕt hîp víi
nhau, thuèc nhuém Acid kh«ng thÓ nhuém mµu Celluloze. Cßn Lignin lµ do rÊt
nhiÒu ®¬n nguyªn Propyl Benzen qua çc cÇu than kÕt hîp mµ l¹i thµnh ®¹i ph©n
tö, Lignin trong dung dÞch Acid th× nguyªn tö Cacbon α rÊt ho¹t tÝnh, mµ gèc
-OH cña nã rÊt dÔ ph¶n øng, sau khi ph¶n øng víi s¾c tè Acid, gèc s¾c tè Acid (R
- SO3
-) liÒn kÕt hîp víi nguyªn tö Cacbon α, do ®ã thuèc nhuém Acid nhuém
mµu Lignin hiÖu qu¶ rÊt tèt.
Mµu s¾c thuèc nhuém Acid t¬i s¸ng, chÞu ¸nh s¸ng tèt, kh¶ n¨ng nhuém mµu
kh«ng b»ng thuèc nhuém kiÒm, nhng thuèc nhuém cã thÓ thÊm vµo bªn trong
néi bé gç, thÝch hîp nhuém tÇng s©u trong gç.
Thuèc nhuém kiÒm lµ muèi ®îc kÕt hîp gi÷a muèi Acid h÷u c¬ kÕt hîp víi
Acid mµ thµnh, tan trong dung dÞch trung tÝnh vµ trong dung dÞch Acid yÕu ph©n
gi¶i thµnh s¾c tè gèc muèi vµ Acid. Do ®ã gäi lµ thuèc nhuém gèc muèi hoÆc
thuèc nhuém kiÒm. Thuèc nhuém kiÒm nhuém rÊt tèt sîi PolipeptÝt ®éng vËt, bëi
v× sîi PolipeptÝt ®éng vËt mang gèc OH cã thÓ kÕt hîp víi s¾c tè gèc muèi. Nhng
41

Celluloze kh«ng mang gèc OH muèn nhuém Celluloze cÇn ph¶i nhuém qua m«i
chÊt Acid Tanin. Nhng thuèc nhuém kiÒm l¹i cã hiÖu qu¶ nhuém mµu rÊt tèt ®èi
víi Lignin vµ Hemi Celluloze. Thuèc nhuém kiÒm cã kh¶ n¨ng nhuém mµu
m¹nh, mµu s¾c t¬i s¸ng, thuèc nhuém cã thÓ thÊm s©u vµo trong gç, thÝch hîp
cho nhuém tÇng s©u cña gç, nhng tÝnh chÞu ¸nh s¸ng kÐm.
Ba lo¹i thuèc nhuém cã hiÖu qu¶ nhuém mµu ®èi víi çc thµnh phÇn cña gç
nh b¶ng 4 - 5 ®· chØ.
B¶ng 4 - 5: HiÖu qu¶ nhuém mµu Celluloze, Hemi vµ Lignin
T.phÇn chñ yÕu cña gç
Lo¹i thuèc nhuém
Celluloze He mi Celluloze Lignin
Thuèc nhuém trùc tiÕp Tèt Kh«ng tèt HÇu nh kh«ng thÓ
Thuèc nhuém Acid Kh«ng thÓ Kh«ng thÓ Tèt
Thuèc nhuém kiÒm Khã RÊt tèt RÊt tèt
Ngoµi ra, dïng thuèc nhuém Acid vµ thuèc nhuém kiÒm dÔ dµng nhuém çc
tia gç, cßn dïng thuèc nhuém trùc tiÕp th× kh«ng cã thÓ nhuém ®îc. Nhuém lç
m¹ch cã lóc rÊt dÔ, cã lóc rÊt khã, th«ng thêng dïng thuèc nhuém kiÒm dÔ
nhuém.
Yªu cÇu nhuém v¸n máng ph¶i nguyªn tr¹ng, tiÕn hµnh nhuém toµn bé chiÒu
dµy mµ kh«ng chØ trªn bÒ mÆt. Nh vËy yªu cÇu thuèc nhuém ph¶i thÊm vµo bªn
trong cña v¸n máng. Thuèc nhuém cã thÊm ®îc vµo bªn trong cña v¸n máng hay
kh«ng chñ yÕu ®îc quyÕt ®Þnh bëi:  CÊu t¹o tÕ vi cña gç;  §é lín nhá cña
ph©n tö thuèc nhuém;  T¸c dông t¬ng hç gi÷a thuèc nhuém vµ gç. T¸c dông t-
¬ng hç gi÷a thuèc nhuém vµ gç cÇn ph¶i xÐt ®Õn quan hÖ c©n b»ng cña t¸c dông
t¬ng hç gi÷a gç, dung m«i, thuèc nhuém (h×nh 4 - 19)
H×nh 4 - 19: Quan hÖ c©n b»ng cña gç, dung m«i vµ thuèc nhuém
Lç m¹ch, gian bµo, kh«ng bµo, lç th«ng ngang trong gç ®Òu lµ ®êng dÉn
dung dÞch, th«ng thêng diÖn tÝch ®êng dÉn dung dÞch trong gç chiÕm kho¶ng 25
~ 80%, ph©n tö thuèc nhuém ph¶i nhá h¬n ®êng kÝnh lç èng dÉn rÊt nhiÒu, nhng
mÆc dï ph©n tö thuèc nhuém cã nhá ®Õn nh vËy còng vÉn kh«ng thÓ thÊm ®îc
vµo bªn trong gç. §ã lµ bëi v× cã mét sè loµi gç cã tÝnh chän läc hÊp phô thuèc
nhuém. Dïng çc lo¹i thuèc nhuém nµy nhuém v¸n máng, lùc hót thuèc nhuém
42
Gç
Thuèc nhuém Dung m«i

cña gç lín, tiÕn hµnh chän läc hÊp phô, ph©n tö thuèc nhuém bÞ hÊp phô c¹nh
miÖng lç vµ trªn bÒ mÆt, chØ cã dung m«i thÊm vµo bªn trong gç (H×nh 4 -
20‹a›). TÝnh hÊp phô chän läc mµ yÕu th× ph©n tö thuèc nhuém cã thÓ cïng víi
dung m«i thÊm s©u vµo bªn trong gç (H×nh 4 - 20‹b›). Do ®ã ph©n tö thuèc
nhuém khuyÕch t¸n vÒ phÝa gç cã quan hÖ víi sù c©n b»ng t¬ng hç gi÷a gç, dung
m«i vµ thuèc nhuém, do ®ã khi thay ®æi dung m«i, vÝ nh lÊy rîu thay thÕ níc, th×
tÝnh hÊp phô chän läc sÏ gi¶m ®i.
C¨n cø vµo tµi liÖu h÷u quan giíi thiÖu 3 lo¹i thuèc nhuém trong ®ã cã thuèc
nhuém Acid cã gèc ®«i Nit¬ cã hiÖu qu¶ nhuém s©u trong gç t¬ng ®èi tèt, v¸n
máng thêng dïng thuèc nhuém Acid tiÕn hµnh nhuém mµu. Thuèc nhuém thêng
dïng cã:
 §¹m hoµng G Acid, bét mµu vµng, dÔ tan trong níc, Aceton vµ rîu.
 Kim hoµng II Acid, bét mµu vµng kim, khi tan trong níc cã mµu vµng
hoÆc da cam.
 §¹i hång G Acid, bét mµu ®á, khi tan trong níc cã mµu tÝm ®á.
 Tö hång Acid, bét mµu ®á sÉm tèi, tan trong níc hiÖu dung dÞch tÝm ®á.
 §en ATT Acid, bét mµu n©u ®á, tan trong níc thµnh dung dÞch mµu ®en.
 Bét ®en hçn hîp, hçn hîp mét sè thuèc nhuém h÷u c¬, thµnh phÇn chÝnh
gåm: Kim hoµng Acid, Tö hoµng Acid, §en Acid.
 Bét vµng hçn hîp, hçn hîp cña mét sè thuèc nhuém h÷u c¬ thµnh phÇn
chÝnh gåm: Kim hoµng Acid, §¹m hoµng Acid vµ ®en Acid, bét mµu vµng n©u.
Ph¬ng ph¸p nhuém v¸n cã ph¬ng ph¸p khuyÕch t¸n, ph¬ng ph¸p thÊm gi¶m
¸p, ph¬ng ph¸p thÊm gi¶m ¸p t¨ng ¸p.
43
H×nh 4 - 20: TÝnh hÊp phô chän läc cña thuèc nhuém

Ph¬ng ph¸p khuyÕch t¸n lµ ®em v¸n máng ®Æt vµo gi¸ ®ì sao cho kh«ng
chång dÝnh víi nhau ®îc ng©m vµo dung dÞch thuèc nhuém, ®un trong vµi giê
nhê sù khuyÕch t¸n nhiÖt, lµm cho ph©n tö thuèc nhuém cïng khuyÕch t¸n vµo
bªn trong gç. V¸n máng ng©m vµo trong thuèc nhuém bÞ ®un nãng, s¶n sinh sù
tr¬ng në, c¸c ®êng lç ®Òu më réng, gi¶m bít trë lùc sù lu th«ng cña thuèc
nhuém. Ngoµi ra ph©n tö thuèc nhuém díi ®iÒu kiÖn gia nhiÖt - ph©n t¸n, chÊt
®iÓm bÐ dÔ dµng chui qua ®êng dÉn trong gç. Ph¬ng ph¸p khuyÕch t¸n lµ ®¬n
gi¶n nhÊt vµ còng thêng dïng nhÊt.
HiÖu qu¶ nhuém mµu cã liªn quan víi nång ®é, tû dung, thêi gian ®un
nhuém. Th«ng thêng nång ®é thuèc nhuém lín mµu nhuém ®Ëm, nhng tuú theo
nång ®é t¨ng lªn th× thêi gian nhuém còng ph¶i t¨ng theo, nÕu kh«ng tÇng s©u sÏ
kh«ng ®îc nhuém mµu. Dung dÞch thuèc nhuém thêng tõ 0,5 ~ 5%. Tû dung lµ
tû sè gi÷a dung tÝch v¸n máng víi dung tÝch dung dÞch thuèc nhuém. §Ó ®¶m
b¶o cho mµu nhuém ®ång ®Òu th«ng thêng tû dung < 1:15, thêi gian ®un nhuém
cã quan hÖ víi ®é dµi cña v¸n, bëi v× dung dÞch thuèc nhuém c¬ b¶n thÊm s©u
vµo gç theo chiÒu däc sîi gç, cßn theo chiÒu ngang sîi gç hÇu nh kh«ng thÊm
qua. Th«ng thêng v¸n máng dµi 1 ~ 2m thêi gian ®un nhuém 4 ~ 6h.
§Ó lµm cho mµu s¾c nhuém ®ång ®Òu cã thÓ cho thªm vµo mét sè chÊt ®iÒu
mµu, nhng hiÖu qu¶ còng kh«ng ®îc tèt.
Ph¬ng ph¸p thÊm gi¶m ¸p lµ tríc tiªn ®em v¸n ®Æt vµo thïng xö lý hót ch©n
kh«ng víi ®é ch©n kh«ng 5mmHg nh»m rót thµnh phÇn níc vµ kh«ng khÝ ra khái
v¸n sau ®ã míi cho thuèc nhuém vµo tiÕn hµnh nhuém mµu. Ph¬ng ph¸p gi¶m ¸p
t¨ng ¸p lµ tríc tiªn rót thµnh phÇn níc vµ kh«ng khÝ ra khái v¸n sau ®ã b¬m dung
dÞch thuèc nhuém vµo díi ¸p suÊt 5 ~ 6 × 105
Pa thùc hiÖn nhuém v¸n máng. Hai
ph¬ng ph¸p nµy hiÖu qu¶ tèt h¬n so víi ph¬ng ph¸p khuyÕch t¸n, nhng yªu cÇu
ph¶i cã thiÕt bÞ chuyªn dïng v× vËy nãi chung r©t Ýt dïng.
Thïng ®ùng thuèc nhuém ®îc lµm b»ng thÐp kh«ng gØ hoÆc ®å sµnh sø, nÕu
dïng ®ùng b»ng s¾t nhÊt thiÕt ph¶i xö lý chèng gØ, nÕu kh«ng sÏ ¶nh hëng ®Õn
hiÖu qu¶ nhuém.
V¸n máng sau khi nhuém ph¶i qua röa b»ng níc, sau ®ã sÊy kh« ®Õn ®é Èm
8 ~ 12%.
3. D¸n Ðp v¸n Ðp líp
Keo d¸n dïng trong v¸n Ðp yªu cÇu cã ®é chÞu níc nhÊt ®Þnh, sau khi ®ãng
r¾n còng ph¶i cã ®é dÎo dai nhÊt ®Þnh nh»m tr¸nh sù ph¸ ho¹i khi tiÕp tôc l¹ng
v¸n máng. Lo¹i keo thêng dïng lµ Urea - Formaldehyde hçn hîp víi keo Acetic.
Dïng hçn hîp keo Urea - Formaldehyde víi keo Acetic chñ yÕu ph¶i xÐt ®Õn
tÝnh chÞu níc t¬ng ®èi cña keo Urea - Formaldehyde, cã kh¶ n¨ng thÈm thÊu nhÊt
®Þnh, keo Acetic kh«ng r¾n t¹o thµnh mµng keo mÒm dÎo. Tû lÖ hçn hîp cña 2
44

lo¹i keo nµy gi÷a Urea vµ Acetic lµ 4: 6; 5: 5; 6: 4. Hµm lîng chÊt kh« trong keo
Urea - Formaldehyde cµng cao, tÝnh chÞu níc cña mµng keo cµng tèt, nhng mµng
keo cøng, gißn; Hµm lîng chÊt kh« trong keo Acetic cµng cao chÞu níc cµng
kÐm, nhng mµng keo mÒm dÎo. Hçn hîp keo cßn cÇn ph¶i cho thªm 0,5 ~ 1%
chÊt ®ãng r¾n.
Khi dïng keo thuéc hä Urethane ®ãng r¾n ít, v¸n nhuém mµu sau khi röa,
hong gÇn kh« lµ cã thÓ tr¸ng keo ®Ó d¸n Ðp, lîi dông thµnh phÇn níc trªn bÒ mÆt
v¸n lµm cho keo ®ãng r¾n, yªu cÇu cô thÓ cã thÓ tham kh¶o phÇn chÕ t¹o gç Ðp
líp.
Khi sö dông hçn hîp keo Urea - Formaldehyde vµ Acetic, lîng keo phñ cho
1 mÆt v¸n máng lµ 100 ~ 200g/m2, mËt ®é v¸n máng lín, ®é dµy v¸n nhá lîng
keo cã thÓ gi¶m ®«i chót; cßn dµy v¸n máng lín, chÊt gç (mËt ®é) xèp, lîng keo
tr¸ng cã thÓ lín ®«i chót.
V¸n máng sau khi tr¸ng keo, c¨n cø vµo yªu cÇu hoa v¨n mµ ®em v¸n máng
cã s¾c mµu kh¸c nhau chång xÕp thµnh ph«i cã cïng ph¬ng híng, xÕp thµnh ph«i
cã chiÒu dµy nhÊt ®Þnh. Ðp nguéi víi ¸p suÊt 5 ~ 10 × 105Pa, thêi gian Ðp tõ 6 ~
24h. Khi s¶n xuÊt khèi lîng lín cã thÓ dïng ph¬ng ph¸p gia nhiÖt cao tÇn, thêi
gian gia nhiÖt cã thÓ rót ng¾n ®îc rÊt nhiÒu.
Sau khi gi¶i phãng ¸p lùc ph¶i ®em v¸n Ðp c¾t r×a xung quanh, tèt nhÊt lµ bµo
th« qua mét lît, t¹o thuËn lîi cho viÖc vam kÑp trªn m¸y l¹ng: Hai ®Çu cña gç Ðp
líp cÇn ph¶i phñ keo phong bÕ, nh»m tr¸nh sau khi l¹ng v¸n máng sù bay h¬i
mÊt níc ë 2 ®Çu qu¸ nhanh lµm v¸n bÞ r¸ch n¸t. Hµm lîng keo ®Ó phñ 2 ®Çu
phong bÕ lµ 20 ~ 40%.
4. Bãc v¸n máng
45

L¹ng hép gç Ðp líp kh«ng hoµn toµn gièng víi l¹ng hép gç phæ th«ng, nhng
ph¶i c¨n cø vµo h×nh d¹ng hép vµ sù kh¸c nhau ph¬ng híng l¹ng mµ thu ®îc v¸n
máng xuyªn t©m, tiÕp tuyÕn hoÆc b¸n xuyªn t©m. Nh h×nh 4 - 21 ®· chØ, bãc nh
h×nh (a) sÏ ®îc v¸n máng v©n thí xuyªn t©m, nh h×nh (b) tríc tiªn ph¶i c¾t bá
chç lÑm c¹nh sau ®ã tiÕp tôc l¹ng theo ph¬ng ®· chØ sÏ thu ®îc v¸n máng v©n thí
b¸n xuyªn t©m. §Ó thu ®îc v¸n tiÕp tuyÕn, ngay trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gç Ðp
líp ph¶i tiÕn hµnh Ðp theo khu«n mÉu cong, sau ®ã l¹ng gç nh h×nh 4 - 22 ta sÏ
thu ®îc v¸n máng tiÕp tuyÕn. §é cong cña gç Ðp líp lín v¸n tiÕp tuyÕn v©n thí
nói nhän, ®é cong bÐ v©n thí nói tï h¬n. Trªn mÆt v¸n máng sè ®êng v©n nói
theo chiÒu däc víi gãc nghiªng α cã quan hÖ, th«ng thêng sè líp v¸n trong gç Ðp
líp trong ph¹m vi a ®ã chÝnh lµ sè ®êng v©n nói trªn v¸n.
ChÊt lîng v¸n tæ hîp chñ yÕu quyÕt ®Þnh bëi chÊt lîng ngo¹i quan, tÝnh chÞu
níc cña v¸n máng, tÝnh gi÷ mµu cña v¸n máng vµ sù b¸m dÝnh gi÷a v¸n máng vµ
v¸n nÒn, ®©y lµ mét sè chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ mÆt nµy. ChÊt lîng ngo¹i quan yªu
cÇu chñ yÕu cña nã lµ s¾c ®iÖu cña v¸n máng tæ hîp ph¶i gièng s¾c ®iÖu cña
chñng lo¹i gç cÇn m« pháng, mµu s¾c ph¶i ®Òu ®Æn, bÒ mÆt ph¶i ph¼ng nh½n,
46
H×nh 4 - 21: Ph¬ng híng l¹ng v¸n xuyªn t©m
Ph¬ng híng l¹ng Ph¬ng híng l¹ng
H×nh 4 - 22: Ph¬ng híng l¹ng v¸n tiÕp tuyÕn
Ph¬ng híng l¹ng

hoµn chØnh, ®é dµy ®ång ®Òu, kh«ng bÞ çc khuyÕt tËt môc mät s©u bÖnh vµ biÕn
mµu. TÝnh chÞu níc cña çc líp mµng keo gi÷a çc líp trong v¸n Ðp líp vµ gi÷a
v¸n máng trang søc víi gç nÒn ph¶i th«ng qua thÝ nghiÖm ng©m mµ gi¸m ®Þnh,
lÊy mÉu cã kÝch thíc 75 × 75mm, ng©m trong níc nãng nhiÖt ®é 63 ± 30C trong
thêi gian 3h sau ®ã ®Æt trong tñ sÊy ë nhiÖt ®é 63 ± 30
C trong 3h, quan s¸t sù t¸ch
mµng keo cña tõng ®êng hay tõng c¹nh kh«ng ®îc vît qu¸ 25mm. TÝnh gi÷ mµu
chñ yÕu kiÓm tra sù bÒn ch¾c cña nã, cã thÓ lÊy mÉu kÝch thíc 150 × 75mm ®Æt
díi sù chiÕu s¸ng cña bãng ®Ìn thuû ng©n c«ng suÊt 400W víi kho¶ng çch
300mm trong thêi gian 24giê, nÕu sù bay mµu kh«ng râ rµng lµ ®îc.
Khi cÇn cã thÓ ph¶i kiÓm tra sù thÊm mµng trang søc cña v¸n máng tæ hîp,
nã kh«ng cã sù kh¸c biÖt lín so víi lo¹i gç cÇn m« pháng.
VI. S¶n xuÊt v¸n máng gç ghÐp
Lîi dông v©n thí gç cña v¸n máng cã thÓ ghÐp thµnh çc hoa v¨n kh¸c nhau,
lµm t¨ng thªm mü quan, n©ng cao gi¸ trÞ sö dông. Th«ng thêng, ghÐp ®å ¸n hoa
v¨n ph¶i ®em gç c¾t thµnh kÝch thíc lín nhá theo yªu cÇu, c¨n cø vµo ®å ¸n thiÕt
kÕ mµ d¸n chóng nªn gç nÒn. C«ng viÖc nµy cÇn ph¶i cã kü thuËt thµnh thôc, h¬n
n÷a, l·ng phÝ v¸n máng trang søc t¬ng ®èi lín. §Ó triÖt ®Ó c¶i tiÕn thao t¸c c«ng
nghÖ phøc t¹p nµy mµ t¹i Mü, NhËt vµ mét sè quèc gia kh¸c ®· sö dông v¸n
máng gç ghÐp. §ã lµ, ®em çc hép gç nhá dïng keo ghÐp chóng l¹i theo ®å ¸n
hoa v¨n ®· ®Þnh thµnh gç ghÐp, nh h×nh 4 - 23 ®· chØ, sau ®ã tõ hép gç ghÐp tiÕn
hµnh l¹ng v¸n máng trang søc, ®ã chÝnh lµ tÊm v¸n máng trang søc cã v©n hoa
hoµn chØnh, lo¹i v¸n máng nµy gäi lµ v¸n máng ghÐp.
1. Dung dÞch keo d¸n
MÊu chèt cña c«ng nghÖ nµy chÝnh lµ ghÐp nèi gç. H×nh 4 - 23 thÓ hiÖn sù
ghÐp nèi tõng hép gç nhá theo yªu cÇu v©n thí cña tõng hép ®ã, tÝnh chÊt dÞ h-
íng dÞ tÝnh cña gç ®em l¹i rÊt nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh d¸n ghÐp çc hép
gç nhá nµy. Gç ghÐp ®· xong cã thÓ do tr¬ng në hay co rót cña çc hép gç nhá
kh¸c nhau mµ lµm cho chóng xæ tung ra hoÆc cong vªnh. Nhng, h×nh d¹ng vµ thÓ
tÝch cña gç l¹i thay ®æi chØ trong giíi h¹n díi ®é Èm b·o hoµ, cßn trªn ®é Èm b·o
47
H×nh 4 - 23: Hép gç ghÐp

hoµ, sù thay ®æi ®é Èm còng kh«ng lµm thay ®æi h×nh d¹ng vµ thÓ tÝch. S¶n xuÊt
gç ghÐp lµ lîi dông ®Æc tÝnh nµy cña gç, mäi qu¸ tr×nh ghÐp nèi d¸n gç ghÐp,
l¹ng v¸n máng lu«n lu«n gi÷ cho ®é Èm cña gç trªn ®iÓm b·o hoµ thí gç, lµm
cho çc hép gç bÐ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng biÕn d¹ng cã rót tr¬ng në.
Do çc thanh gç nhá ph¶i d¸n ghÐp trong ®iÒu kiÖn ®é Èm ®Òu lín h¬n ®iÓm
b·o hoµ thí gç, h¬n n÷a gç sau khi ghÐp cßn ph¶i tiÕn hµnh l¹ng thµnh çc tÊm
v¸n máng, do ®ã yªu cÇu ®èi víi keo d¸n t¬ng ®èi nghiªm kh¾c. Yªu cÇu cô thÓ
cña keo d¸n nh díi ®©y:
<1> Cã thÓ d¸n ghÐp gç trong ®iÒu kiÖn ®é Èm gç cao, ®ång thêi ph¶i cã ®ñ
cêng ®é d¸n dÝnh nhÊt ®Þnh.
<2> Keo d¸n sau khi ®ãng r¾n ph¶i cã tÝnh chÞu níc vµ chÞu nhiÖt nhÊt ®Þnh.
<3> Keo d¸n sau khi ®ãng r¾n ph¶i cã tÝnh mÒm dÎo nhÊt ®Þnh, khi l¹ng gç
dao kh«ng bÞ ph¸ háng.
Nhùa Poly Ureathanvarnish d¹ng Èm cøng ho¸ vµ lÊy nhùa Oxy m¹ch vßng
lµm chÊt ®ãng r¾n cho nhùa gèc Cacbua cña Amoniac (RCONH2) ph¶i cã ®îc
çc ®iÒu kiÖn trªn, thêng dïng ®Ó d¸n dÝnh çc hép gç l¹i víi nhau. Nhùa Poly
Urethane d¹ng Èm cøng ho¸ chÞu níc vµ nhiÖt ®Òu rÊt tèt, ®ång thêi sau khi cøng
ho¸ mµng keo cã tÝnh ®µn håi. Sù cøng ho¸ cña nhùa vµo t¸c dông cña R - N = C
= O trong nhùa víi thµnh phÇn níc trong bÒ mÆt gç sinh thµnh gèc Amoniac vµ
Carbonic. Gèc Amoniac lu«n cã ph¶n øng víi R - N = C = O sinh ra hîp chÊt
Urea, hîp chÊt Urea l¹i cã ph¶n øng giao liªn víi R - N = C = O, ph©n tö lîng
kh«ng ngõng t¨ng lªn, h×nh thµnh vËt chÊt cøng ho¸ cã kÕt cÊu m¹ch kh«ng gian,
mµ ph¶n øng cña nã nh sau:
 Ph¶n øng víi níc
 Ph¶n øng t¹o bät
 Ph¶n øng giao nhau
48
− N = C + H2
O → N − C − OH
H
l
║
O
− N − C − OH → NH2
+ CO2↑
H
l
║
O
− NH2
+ C − OH = N − → −N − C − N
H
l
║
O
║
O
H
l
− N − C − N − + C= N − → −N − C − N − C − N −
H
l
H
l
H
l
H
l
H
l
║
O
║
O
║
O
║
O
Hîp chÊt Ure

ChØ tiªu kü thuËt cña keo 7057 vµ 7051 do NhËt B¶n s¶n xuÊt nh sau:
7057 7051
Ngo¹i quan Dung dÞch ®Æc mµu n©u ®á DÞch ®Æc kh«ng mµu, vµng nh¹t
Thµnh phÇn kh«ng bay h¬i(%) 98 ~ 100 79 ~ 98
§é nhít (P/250C) 70 ~ 130 2 ~ 6
Thêi gian ®ãng kÕt (phót) 40 ~ 60 3 ~ 5
Gèc - NCO Hîp chÊt RNCO Hîp chÊt RNCO
Dung m«i - Butyl methyl ketone
2. S¶n xuÊt hép gç ghÐp
Toµn bé qu¸ tr×nh chÕ t¹o gç ghÐp vµ qu¸ tr×nh l¹ng v¸n máng, lu«n lu«n
ph¶i chó ý gi÷ cho ®é Èm cña hép gç vµ hép gç ghÐp lu«n ë trªn ®iÓm b·o hoµ
thí gç, tèt nhÊt lµ lín h¬n 50% nh»m tr¸nh cho hép gç bÞ co rót do kh« vµ biÕn
d¹ng. Th«ng thêng gia c«ng tõng hép gç nhá vµ d¸n dÝnh hép gç ghÐp ®Òu ph¶i
®îc tiÕn hµnh trong ®iÒu kiÖn ®é Èm cao, tr¸nh cho ®é Èm nhanh chãng bÞ gi¶m
xuèng, nÕu kh«ng tho¶ m·n ®iÒu kiÖn nµy ph¶i nªn chó ý thêng xuyªn phun níc
hoÆc ®em ng©m hép gç vµo trong níc.
<1> ChuÈn bÞ nguyªn liÖu
C¨n cø vµo yªu cÇu cña ®å ¸n lùa chän lo¹i gç, mµu s¾c, v©n thí, chÊt lîng
gç, c¨n cø vµo yªu cÇu kÝch thíc mµ ®em c¸c hép gç nhá ghÐp l¹i. Khi phèi liÖu
cÇn chó ý: Lo¹i gç cã tÝnh chÊt gç sai kh¸c lín kh«ng nªn ghÐp víi nhau; Lo¹i gç
dÔ bÞ nøt t¸ch ph¶i ®îc xÕp vµo tÇng gi÷a cña hép gç ghÐp, lo¹i khã bÞ nøt t¸ch ®-
îc xÕp ®Æt ë xung quanh nh»m phßng ngõa sau khi l¹ng v¸n máng bÞ t¸ch nøt,
chän gç cã v©n thí th¼ng, nh÷ng v©n thí vÆn rèi kh«ng nªn lùa chän sö dông.
C¸c hép gç nhá ®· ®îc phèi liÖu xong tríc tiªn ph¶i tiÕn hµnh hÊp luéc ho¸
mÒm, n©ng cao ®é Èm cña nã, sau ®ã bµo nh½n mÆt ghÐp nèi lµm cho mÆt ghÐp
kh«ng cã khe hë.
<2> §iÒu chØnh ®é Èm
Nhùa tæng hîp ®ãng r¾n kiÓu ít dùa vµo hiÖn tîng hót níc mµ bÞ ®ãng r¾n,
do ®ã, ®é Èm bÒ mÆt cña hép gç nhá cÇn ®iÒu chØnh ®Õn 20 ~ 40%, qu¸ ít cã thÓ
dïng giÎ xoa bít ®i, qu¸ kh« th× phun thªm níc.
<3> Thêi gian xÕp chê
Hép gç nhá ®· ®îc ®iÒu chØnh ®é Èm xong lµ cã thÓ tiÕn hµnh xÕp ghÐp ph«i,
lîng keo tr¸ng cho mét mÆt lµ 250 ~ 300g/m2. Thêi gian xÕp chê tuú thuéc vµo
49

nhiÖt ®é kh«ng khÝ vµ lo¹i kÐo kh¸c nhau mµ kh¸c nhau, thêi gian xÕp chê ®èi
víi 2 lo¹i keo 7051 vµ 8057 ®îc chØ ra trong b¶ng 4 - 6.
B¶ng 4 - 6: Thêi gian xÕp chê (phót)
Mïa
Lo¹i keo §«ng HÌ
7051 10 5
7057 60 40
<4>Ðp nguéi
¸p suÊt Ðp nguéi thêng lµ 5 ~ 15 × 105Pa, thêi gian gia ¸p tuú thuéc vµo lo¹i
keo vµ nhiÖt ®é kh«ng khÝ kh¸c nhau mµ kh¸c nhau, thêi gian Ðp nguéi cña 2 lo¹i
keo 7051 vµ 7057 nh trong b¶ng 4 - 7.
B¶ng 4 - 7: Thêi gian Ðp nguéi
Mïa
Lo¹i keo §«ng HÌ
7051 180 phót 90 phót
7057 16 giê 8giê
<5> B¶o dìng
Sau khi h¹ ¸p cã thÓ tiÕn hµnh hÊp luéc ngay, còng cã thÓ ng©m trong níc ®Ó
b¶o dìng, tãm l¹i ph¶i gi÷ cho ®é Èm trong kho¶ng 50%.
3. L¹ng v¸n máng
V¸n máng l¹ng ra tõ hép gç ghÐp còng nh tõ gç th«ng thêng, chØ cÇn duy tr×
®é Èm, kh«ng ®Ó cho hép gç ghÐp bÞ kh« ®i.
Khi dïng keo Epoxy lµm dung dÞch d¸n dÝnh, cã thÓ tríc hÕt ph¶i bµo nh½n
tiÕp xóc ghÐp cña hép gç nhá, sau ®ã dïng giÊy nh¸m sè 20 ~ 100#
mµi nh½n,
lµm cho bÒ mÆt chØ bÞ låi lâm vi lîng, nh»m t¨ng thªm diÖn tÝch tiÕp xóc. Sau kho
tr¸ng keo, xÕp ph«i, tiÕn hµnh gia ¸p sau ®ã ®em tiÕn hµnh hÊp luéc ë tr¹ng th¸i
gia ¸p, lµm cho keo bÞ cøng ho¸, ®îi keo cøng ho¸ hoµn toµn th× cã thÓ dì ¸p, ®îi
hép gç nguéi ®Õn 500C th× cã thÓ tiÕn hµnh l¹ng v¸n máng.
VII. Nhuém v¸n máng
V× ®Ó thu ®îc v¸n máng cã mµu s¾c ®îc mäi ngêi a thÝch, mµ ®em v¸n máng
nhuém mµu hay tÈy tr¾ng, nhng ®©y chØ lµ sù ®iÒu chØnh s¾c mµu, mü quan vÒ gç
cña v¸n máng kh«ng ph¶i v× tÈy tr¾ng hay nhuém mµu mµ ®îc c¶i thiÖn, do ®ã
nÕu cÇn m« pháng mét lo¹i gç quý nµo ®ã, th× ph¶i lùa chän v¸n máng cña gç
phæ th«ng cã tÝnh chÊt gÇn cËn víi nã råi tiÕn hµnh nhuém mµu m« pháng.
1. TÈy tr¾ng v¸n máng
Trong trµo lu thêi ®¹i lu hµnh ®å méc nh¹t mµu, th× viÖc tÈy tr¾ng cho v¸n
máng lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt. Cã rÊt nhiÒu lo¹i gç mµu s¾c gi¸c lâi kh¸c nhau, gç lâi
th× ®Ëm mµu; gi¸c th× nh¹t mµu. §Ó lµm cho mµu s¾c thèng nhÊt cã thÓ tiÕn hµnh
tÈy tr¾ng gç lâi lµm cho mµu cña nã nh¹t ®i. V¸n máng sau khi tÈy tr¾ng tr¾ng
50

Trang sức bề mặt ván nhân tạo

Trang sức bề mặt ván nhân tạo

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Trang sức bề mặt ván nhân tạo

Similar to Trang sức bề mặt ván nhân tạo (20)

More from nataliej4

More from nataliej4 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Trang sức bề mặt ván nhân tạo