Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng ở trường THCS

Mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc cña hiÖu
trëng ë trêng THCS
77777777777777777777777777777777777777777777777
Danh môc viÕt t¾t
CNH C«ng nghiÖp ho¸
H§H HiÖn ®¹i ho¸
THCS Trung häc c¬ së
GD §T Gi¸o dôc ®µo t¹o
PPDH Ph¬ng ph¸p d¹y häc
GV Gi¸o viªn
HS Häc sinh
DCH D©n chñ ho¸
CSVC C¬ së vËt chÊt
TBDH ThiÕt bÞ d¹y häc
H§NDHéi ®ång nh©n d©n
XHHGD X· héi ho¸ gi¸o dôc
BCHT¦ Ban chÊp hµnh Trung ¬ng
CBCC C¸n bé c«ng chøc
CBQL C¸n bé qu¶n lý
QLGD Qu¶n lý gi¸o dôc
THPT Trung häc phæ th«ng
THCN Trung häc chuyªn nghiÖp

më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
§Êt níc ta ®ang bíc vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ víi môc
tiªu ®Õn n¨m 2020 ViÖt Nam sÏ tõ mét níc n«ng nghiÖp trë thµnh níc c«ng
nghiÖp , héi nhËp víi céng ®ång quèc tÕ. Nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi
cña c«ng cuéc CNH, H§H vµ héi nhËp quèc tÕ lµ con ngêi, lµ nguån lùc
ViÖt Nam ®îc ph¸t triÓn vÒ sè lîng vµ chÊt lîng trªn c¬ së mÆt b»ng d©n trÝ
®îc n©ng cao. V× vËy ph¶i ch¨m lo ®Õn nguån lùc ngêi, chuÈn bÞ líp ngêi
lao ®éng cã nh÷ng phÈm chÊt vµ ®¸p øng yªu cÇu cña giai ®o¹n míi vµ viÖc
nµy cÇn ph¶i b¾t ®Çu tõ gi¸o dôc phæ th«ng. Tinh thÇn ®ã ®îc thÓ hiÖn
qua nhiÒu v¨n kiÖn cña §¶ng vµ Nhµ níc. §Æc biÖt ngµy 9/12/2000 Quèc
héi Níc Céng Hoµ X· Héi Chñ NghÜa ViÖt Nam ®· phª chuÈn nghÞ quyÕt
sè 40/2000/QH 10 vÒ ®æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng. ViÖc ®æi
míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng qu¸n triÖt vÒ néi dung, ph¬ng ph¸p gi¸o
dôc ®· ®îc qui ®Þnh trong luËt gi¸o dôc ®èi víi çc bËc häc, cÊp häc.
Trung häc c¬ së lµ cÊp häc nèi gi÷a TiÓu häc vµ Trung häc phæ th«ng
t¹o nªn mét sù liªn th«ng g¾n bã çc cÊp, bËc häc cña gi¸o dôc phæ th«ngvµ
thùc hiÖn môc tiªu “ Nh»m gióp häc sinh cñng cè vµ ph¸t triÓn nh÷ng kÕt
qu¶ cña tiÓu häc. Cã tr×nh ®é häc vÊn phæ th«ng c¬ së vµ nh÷ng hiÓu
biÕt ban ®Çu vÒ kü thuËt vµ híng nghiÖp ®Ó tiÕp tôc häc THPT, THCN,
häc nghÒ hoÆc ®i vµo cuéc sèng lao ®éng”.
Ch¬ng tr×nh THCS míi chó ý môc tiªu: “ Ph¸t triÓn tiÕp tôc kü n¨ng häc
tËp chung vµ kü n¨ng häc tËp bé m«n, ®Æc biÖt lµ kü n¨ng vËn dông kiÕn
thøc vµo çc t×nh huèng häc tËp míi, vµo thùc tÕ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng,
h×nh thµnh thãi quen vµ ph¬ng ph¸p tù häc, ph¸t triÓn n¨ng lùc thu thËp, xö
lý, vµ truyÒn th«ng tin, kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vµ gi¶I quyÕt vÊn ®Ò. §éc lËp
suy nghÜ, s¸ng t¹o trong t duy vµ trong hµnh ®éng “.
ChØ thÞ 14/ 2001/ CT - TTg lµ ®æi míi néi dung gi¸o dôc, s¸ch gi¸o
khoa, ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc, ®æi míi ®¸nh gi¸ ®ång thêi víi ®æi míi c¬
2

së vËt chÊt thiÕt bÞ d¹y häc vµ c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc.
Thùc tÕ cho th¸y víi çch d¹y häc phæ biÕn hiÖn nay lµ ph¬ng ph¸p
truyÒn - thu 1 chiÒu “ thÇy ®äc, trß chÐp “ ghi nhí t¸i hiÖn kiÕn thøc lµ chÝnh,
cho nªn khã ®¹t ®îc nh÷ng yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh gi¸o dôc ®· ®Æt ra. V× lÏ
®ã ®æi míi PPDH lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt cïng víi ®æi míi néi dung ch¬ng
tr×nh, s¸ch gi¸o khoa. Trong nh÷ng n¨m qua ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng nghiªn cøu
®Ò cËp tíi ®æi míi PPDH nhng çc ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y truyÒn thèng vÉn
chÕ ngù trong viÖc gi¶ng d¹y ë trêng THCS. VËy nguyªn nh©n nµo dÉn tíi
hiÖn tîng nµy? Theo chóng t«i cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n vµ mét trong nh÷ng
nguyªn nh©n lµ viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña çn bé qu¶n lý tr-
êng THCS cha ®¸p øng yªu cÇu. C«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc cÇn ®æi míi ®Ó
theo kÞp çc yªu cÇu, çc nhiÖm vô míi, mét mÆt cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸o
viªn thuËn lîi h¬n, phÊn khëi h¬n trong viÖc thùc hiÖn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y
häc, mét mÆt cÇn xem chØ ®¹o ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét néi dung
cña c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc.
V× thÕ chóng t«i lùa chän vÊn ®Ò nghiªn cøu: “ Mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o
ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc cña hiÖu trëng ë trêng THCS “.
2.Môc ®Ých nghiªn cøu:
§Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y
häc cña hiÖu trëng ë trêng THCS nh»m hiÖn thùc ho¸ chñ tr¬ng ®æi míi
PPDH cña ngµnh vµ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý cho çn bé qu¶n
lý trêng THCS.
3. NhiÖm vô nghiªn cøu:
3.1 Nghiªn cøu c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi.
3.2 §iÒu tra, kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi
PPDH ë trêng THCS.
3.3 §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña
hiÖu trëng ë trêng THCS.
4. Ph¹m vi nghiªn cøu:
§Ò tµi tËp trung nghiªn cøu nh÷ng biÖn ph¸p chØ ®¹o cña hiÖu trëng tr-
êng THCS ®èi víi gi¸o viªn ®Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH theo híng ph¸t huy
3

tÝnh tÝch cùc tù gi¸c, chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh ®¸p øng ®æi míi néi
dung ch¬ng tr×nh, SGK ë THCS.
Ph¹m vi kh¶o s¸t ®îc thùc hiÖn ë mét sè trêng THCS cña Hµ Néi, Hµ
T©y, B¾c Ninh, VÜnh Phóc, Thanh Ho¸, Hµ Giang.
5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
5.1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn: Nghiªn cøu tµi liÖu, thu thËp ph©n
tÝch th«ng tin ®Ó t×m hiÓu mét sè kh¸i niÖm vÒ PPDH, chØ ®¹o d¹y häc...
Nghiªn cøu mét sè v¨n b¶n vÒ ®Þnh híng ®æi míi gi¸o dôc phæ th«ng, ®æi
míi PPDH bËc THCS.
5.2. Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra, kh¶o s¸t:
Th«ng qua phiÕu hái, pháng vÊn ç nh©n vµ dù giê. ViÖc ®iÒu tra kh¶o s¸t
®îc thùc hiÖn trªn hai nhãm ®èi tîng:
- Gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y ë cÊp THCS nh»m ph©n tÝch, ®¸nh gi¸
thùc tr¹ng cña viÖc sö dông çc PPDH vÒ çc khÝa c¹nh liªn quan ®Õn viÖc
®åi míi PPDH.
- Çn bé qu¶n lý trêng THCS nh»m ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc chØ ®¹o ho¹t
®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS.
5.3. Ph¬ng ph¸p chuyªn gia: Th«ng qua trao ®æi, th¶o luËn nh»m thu
thËp çc ý kiÕn ®ãng gãp cña çc nhµ khoa häc. Ngoµi ra nhãm nghiªn cøu
còng sö dông ph¬ng ph¸p tæng kÕt kinh nghiÖm, ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n
häc ®Ó ph©n tÝch, tæng hîp lµm c¬ së cho viÖc ®Ò xuÊt çc biÖn ph¸p.
6. TiÕn tr×nh tæ chøc vµ thùc hiÖn nghiªn cøu:
6.1 Tõ th¸ng 5/ 2002 ®Õn 12/ 2002
- TËp hîp lùc lîng nghiªn cøu
- Tæ chøc häp bµn x¸c ®Þnh néi dung, kÕ ho¹ch nghiªn cøu.
- TriÓn khai nhiÖm vô nghiªn cøu ®Õn çc thµnh viªn tham gia nghiªn
cøu.
6.2 Tõ th¸ng 12/ 2002 ®Õn 5/ 2003
- Kh¶o s¸t thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng
ë trêng THCS
- Xö lý kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t
4

- Héi th¶o ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p
cña hiÖu trëng ë trêng THCS
6.3 Tõ th¸ng 6/ 2003 ®Õn 12/ 2003
- ViÕt b¸o ço kÕt qu¶ nghiªn cøu
- B¶o vÖ cÊp c¬ së.
- §iÒu chØnh söa ch÷a b¸o ço kÕt qu¶ nghiªn cøu
- B¶o vÖ ®Ò tµi nghiÖm thu cÊp Bé.
Néi dung cña b¸o ço
1. C¬ së lý luËn liªn quan ®Õn chØ ®¹o ®æi míi PPDH ë trêng THCS
1.1 C¬ së ph¸p lý cña viÖc ®æi míi PPDH ë Trêng THCS
§æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng nãi chung vµ THCS nãi riªng
thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng IX, NghÞ quyÕt 40/2000/QH 10.
ChØ thÞ sè 14/2001/CT-TTg lµ ®æi míi néi dung gi¸o dôc, s¸ch gi¸o
khoa; ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc, ®æi míi kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®ång thêi
víi ®æi míi c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ d¹y häc vµ c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc.
Trong ®ã ®æi míi PPGD gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng ®Ó thùc hiÖn
môc tiªu gi¸o dôc THCS.
§æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc lµ mét chñ tr¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc.
NghÞ quyÕt Trung ¬ng 2 kho¸ 8 ®· nªu râ: “Ph¶i ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o
dôc-®µo t¹o, kh¾c phôc lèi truyÒn thô mét chiÒu, rÌn luyÖn thµnh nÕp t
duy s¸ng t¹o cña ngêi häc. Tõng bíc ¸p dông çc ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn vµ
ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh d¹y häc b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn vµ thêi
gian tù häc, tù nghiªn cøu cho häc sinh, nhÊt lµ sinh viªn ®¹i häc”.
LuËt gi¸o dôc, ®iÒu 24 kho¶n 2 quy ®Þnh: “Ph¬ng ph¸p gi¸p dôc phæ
th«ng ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc
sinh phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng líp häc, m«n häc; båi dìng ph¬ng
ph¸p tù häc rÌn luyÖn kü n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, t¸c
®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp cho häc sinh”.
5

THCS lµ mét cÊp häc phæ cËp trong thêi gian tíi (n¨m 2010) nh»m
n©ng cao mÆt b»ng d©n trÝ, chuÈn bÞ ®µo t¹o nguån cho giai ®o¹n
CNH, H§H. Do vËy ®· cã nh÷ng ®æi míi ®ång bé vÒ môc tiªu, néi dung,
ph¬ng ph¸p, ph¬ng tiÖn ®Ó ®¸p øng çc yªu cÇu míi cña x· héi, còng nh
yªu cÇu míi cña ngêi häc. ViÖc biªn so¹n s¸ch gi¸o khoa míi víi nh÷ng yªu
cÇu ®Æt ra mét mÆt nh»m gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho gi¸o
viªn ®æi míi PPDH theo híng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña häc
sinh qua viÖc x©y dùng mét hÖ thèng çc c©u hái bµi tËp. MÆt kh¸c
s¸ch gi¸o khoa míi ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i ®æi míi PPDH, gi¸o viªn lµ ngêi
thiÕt kÕ trªn gi¸o ¸n çc ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß ë trªn líp, lµ ngêi th«ng
b¸o tin míi, tæ chøc híng dÉn cho häc sinh thu thËp th«ng tin, xö lý th«ng
tin vµ vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµo cuéc sèng, lµ träng tµi trong khi
häc sinh tranh luËn víi nhau, gióp häc sinh tù hoµn thµnh nhiÖm vô häc
tËp. Nh÷ng ®iÒu nªu trªn ®ßi hái c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc ph¶i ®æi míi
®Ó ®¸p øng yªu cÇu çc nhiÖm vô míi trong viÖc thùc hiÖn ®æi míi ph-
¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét néi dung cña c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc.
1.2. C¬ së gi¸o dôc häc cña viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trong trêng
THCS.
1.2.1. Ph¬ng ph¸p d¹y häc
• Kh¸i niÖm vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc:
Ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ tæ hîp çc çch thøc ho¹t ®éng thèng nhÊt cã sù t-
¬ng t¸c biÖn chøng gi÷a thÇy vµ trß nh»m thùc hiÖn môc ®Ých vµ nhiÖm
vô d¹y häc.
Ph¬ng ph¸p d¹y häc bao gåm ph¬ng ph¸p d¹y vµ ph¬ng ph¸p häc. Chóng
lµ hai ho¹t ®éng kh¸c nhau vÒ ®èi tîng, nhng thèng nhÊt víi nhau vÒ môc
®Ých vµ nhiÖm vô, t¸c ®éng qua l¹i víi nhau vµ lµ hai mÆt cña qu¸ tr×nh
d¹y häc.
• Çch ph©n lo¹i çc ph¬ng ph¸p d¹y häc:
Çch ph©n lo¹i cña BaBanxKi: ¤ng ph©n lo¹i hÖ thèng ph¬ng ph¸p d¹y
häc thµnh 3 nhãm:
- Çc ph¬ng ph¸p kÝch thÝch vµ thóc ®Èy ®éng c¬ ho¹t ®éng häc tËp.
6

- Çc ph¬ng ph¸p tæ chc vµ thùc hiÖn ho¹t ®éng nhËn thøc-häc tËp.
- Çc ph¬ng ph¸p kiÓm tra vµ tù kiÓm tra hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng
nhËn thøc, häc tËp.
Çch ph©n lo¹i cña §anilov M.A:
Çch ph©n lo¹i nµy dùa trªn môc ®Ých vµ nhiÖm vô d¹y häc ®îc thÓ
hiÖn trong mçi giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh d¹y häc - «ng chia hÖ thèng ph-
¬ng ph¸p d¹y häc lµm 3 nhãm:
- Nhãm 1: Nghiªn cøu tµi liÖu míi.
- Nhãm 2: øng dông kiÕn thøc, kü n¨ng, kü x¶o, cñng cè kü n¨ng kü x¶o.
- Nhãm 3: KiÓm tra kiÕn thøc cña häc sinh.
Çch ph©n lo¹i cña Pªtr«vsky:
Trªn c¬ së çc ph¬ng tiÖn ®îc sö dông trong qu¸ tr×nh d¹y häc, «ng
chia hÖ thèng ph¬ng ph¸p d¹y häc thµnh 3 nhãm lín:
- Nhãm 1: Ph¬ng ph¸p dïng lêi
- Nhãm 2: Ph¬ng ph¸p trùc quan
- Nhãm 3: Ph¬ng ph¸p thùc hµnh
Çch ph©n lo¹i cña cè gi¸o s NguyÔn Ngäc Quang:
Theo «ng ph©n lo¹i lµ mét quy luËt vÒ mèi liªn hÖ qua l¹i biÖn chøng
gi÷a môc ®Ých, néi dung vµ ph¬ng ph¸p. Theo quan ®iÓm ®ã, «ng
ph©n lo¹i hÖ thèng ph¬ng ph¸p d¹y häc thµnh 5 nhãm nh sau:
- Nhãm 1: Nghiªn cøu tµi liÖu míi.
- Nhãm 2: Cñng cè kiÕn thøc
- Nhãm 3: VËn dông phøc hîp kiÕn thøc, kü n¨ng, kü x¶o
- Nhãm 4: Kh¸i qu¸t ho¸ vµ hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc
- Nhãm 5: KiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ uèn n¾n kiÕn thøc kü n¨ng, kü x¶o.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc
c«ng nghÖ, nh÷ng yÕu tè kü thuËt hiÖn ®¹i ®· x©m nhËp s©u vµo tÊt
c¶ mäi lÜnh vùc ®êi sèng x· héi trong ®ã cã lÜnh vùc khoa häc gi¸o dôc.
ChÝnh v× thÕ trong lý luËn d¹y häc nãi chung còng nh trong lÜnh vùc
ph¬ng ph¸p d¹y häc nãi riªng ®· xuÊt hiÖn nh÷ng xu híng tiÕp cËn vÒ
ph¬ng ph¸p d¹y häc nh:
7

• D¹y häc theo quan ®iÓm hîp t¸c:
Trong qu¸ tr×nh d¹y häc hîp t¸c GVvµ HS ®Òu ®îc coi cã vai trß b×nh
®¼ng, çc ho¹t ®éng ç nh©n riªng biÖt ®îc tæ chøc l¹i, liªn kÕt h÷u c¬
víi nhau nh»m thùc hiÖn môc ®Ých chung.
PPDH hîp t¸c lµ ho¹t ®éng cã ®éng c¬ vµ tù nguyÖn cña HS, GV ®îc
®Æt vµo t thÕ s½n sµng hç trî, th«ng qua ®ã sÏ h×nh thµnh ®îc mèi
quan hÖ võa däc (ThÇy-Trß) võa ngang (Trß-Trß) ®¶m b¶o çc nguyªn
t¾c tÝch cùc, t¸c ®éng qua l¹i vµ tham gia, hîp t¸c.
• D¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò:
D¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã nÐt ®Æc trng lµ gi¸o viªn chÝnh lµ ngêi
t¹o ra nh÷ng t×nh huèng cã vÊn ®Ò, dÉn d¾t, ®Þnh híng cho häc sinh
ph¸t hiÖn ra vÊn ®Ò, tõ ®ã híng cho häc sinh høng thó ho¹t ®éng, tÝch
cùc vµ s¸ng t¹o gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Th«ng qua ®ã, HS cã thÓ lÜnh héi tri
thøc, rÌn luyÖn kü n¨ng vµ ®¹t ®îc çc môc ®Ých häc tËp.
• D¹y häc víi sù hç trî cña c«ng nghÖ th«ng tin:
Ngµy nay víi sù phæ cËp m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ sù ph¸t triÓn cña c«ng
nghÖ th«ng tin, nhiÒu níc trªn thÕ giíi ®· cho ra ®êi nh÷ng phßng häc
th«ng minh, trêng häc nèi m¹ng, häc tËp trùc tiÕp, xªmina, héi th¶o trùc
tuyÕn. §©y lµ nh÷ng h×nh thøc häc tËp hiÖn ®¹i vµ cã tÝnh t¬ng t¸c cao
gi÷a ngêi häc víi ngêi häc, ngêi häc víi thÇy tõ bÊt cø kho¶ng çch nµo.
Víi ®iÒu kiÖn m¸y tÝnh ®iÖn tö ®·, ®ang vµ sÏ ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ
h¬n cho çc trêng phæ th«ng, chóng ta cã thÓ khai th¸c triÖt ®Ó thÕ
m¹nh nµy nh»m n©ng cao chÊt lîng häc tËp cña häc sinh.
TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ PPDH nãi trªn sÏ lµ ®iÓm tùa ®Ó
nghiªn cøu ®æi míi PPDH ë trêng THCS:
• §Þnh híng ®æi míi PPDH ë Trêng THCS cña ViÖt Nam.
NghÞ quyÕt Trung ¬ng 2 kho¸ VIII ®· kh¼ng ®Þnh: “Ph¶i ®æi míi ph-
¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o, kh¾c phôc lèi truiyÒn thô mét chiÒu, rÌn
luyÖn thµnh nÕp t duy s¸ng t¹o cña ngêi häc. Tõng bíc ¸p dông çc ph-
¬ng ph¸p tiªn tiÕn vµ ph¬ng ph¸p hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh d¹y häc, ®¶m
8

b¶o ®iÒu kiÖn vµ thêi gian tù häc, tù nghiªn cøu cho häc sinh, nhÊt lµ
sinh viªn ®¹i häc”
- §Þnh híng PPDH ë Trêng THCS lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc víi
nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n lµ:
+ Gi¸o viªn lµ ngêi tæ chøc, híng dÉn víi vai trß träng tµi, cè vÊn.
Häc sinh lµ chñ thÓ nhËn thøc, ®îc ph¸t triÓn trong ho¹t ®éng, ®îc
gi¸o viªn híng dÉn, khuyÕn khÝch, ®éng viªn häc sinh häc tËp b»ng
hµnh ®éng tuú theo høng thó vµ kh¶ n¨ng cña m×nh.
+ Sö dông ngµy cµng nhiÒu ph¬ng ph¸p vµ ph¬ng tiÖn kü thuËt
®Ó cã thÓ ç thÓ ho¸, ph©n ho¸ viÖc häc tËp cña häc sinh.
+ Quan t©m tíi viÖc híng dÉn häc sinh häc tËp ç nh©n.
- Ph¬ng ph¸p d¹y häc ph¶i :
+ KÕ thõa nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña ph¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn
thèng.
+ Lùa chän, phèi hîp çc PPDH hiÖn ®¹i nh»m tÝch cùc ho¸ ho¹t
®éng nhËn thøc cña tõng ç nh©n häc sinh. CÇn tiÕp cËn víi
PPDH gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vËn dông tinh thÇn cña lý thuyÕt d¹y
häc t×nh huèng, d¹y häc hîp t¸c…
- HÖ PPDH ®îc lùa chän ph¶i:
+ cã tÝnh thùc thi, cã kh¶ n¨ng ¸p dông vµo thùc tiÔn d¹y häc cña
níc ta vµ cã t¸c dông c¶i t¹o dÇn thùc tiÔn ®ã.
+ Çc PPDH sÏ phèi hîp çc ho¹t ®éng ®éc lËp cña häc sinh.
+ HS cÇn ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng häc tËp ®éc lËp díi sù
kiÓm tra cña GV.
1.2.2. §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trong trêng THCS
• Quan niÖm chung vÒ ®æi míi PPDH
- §æi míi gi¸o dôc nãi chung, PPDH nãi riªng lµ quy luËt ph¸t triÓn cña
x· héi, cña gi¸o dôc vµ cña chÝnh b¶n th©n ngêi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc,
cña gi¸o viªn vµ häc sinh trong ®iÒu kiÖn míi.
- §æi míi kh«ng ph¶i lµ thay çi cò b»ng çi míi. Nã lµ sù kÕ thõa, vµ
sö dông mét çch cã chän läc vµ s¸ng t¹o hÖ thèng ph¬ng ph¸p d¹y häc
9

truyÒn thèng hiÖn cßn cã gi¸ trÞ tÝch cùc trong viÖc h×nh thµnh trÝ
thøc, rÌn luyÖn kü n¨ng, kinh nghiÖm vµ ph¸t triÓn th¸i ®é tÝch cùc víi
®êi sèng, chiÕm lÜnh çc gi¸ trÞ x· héi.
- §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ®ßi hái ph¶i kiªn quyÕt lo¹i bá çc ph¬ng
ph¸p d¹y häc l¹c hËu, truyÒn thô mét chiÒu, biÕn häc sinh thµnh ngêi thô
®éng trong häc tËp, mÊt dÇn kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vèn cã cña ngêi häc.
§ång thêi kh¾c phôc nh÷ng chíng ng¹i vÒ t©m lý, nh÷ng thãi quen cæ
hñ ®· trë thµnh th©m c¨n cè ®ã ë ngêi d¹y vµ ngêi häc.
- Ph¶i quyÕt t©m, m¹nh d¹n chiÕm lÜnh nh÷ng thµnh tùu míi cña khoa
häc, kü thuËt, c«ng nghÖ, tin häc cã kh¶ n¨ng øng dông trong qu¸ tr×nh
d¹y häc nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng d¹y häc.
- §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ph¶i thùc sù gãp phÇn n©ng cao chÊt l-
îng d¹y häc.
• TiÕp cËn hÖ thèng trong ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë trêng
THCS
- §Æt sù ®æi míi PPDH trong mèi quan hÖ biÖn chøng víi sù ®æi míi
môc tiªu (M) - néi dung (N) trong ch¬ng tr×nh häc tËp.
- Ph¶i b¾t ®Çu tõ ®Æc ®iÓm ®èi tîng häc tËp theo tinh thÇn:
+ Ph¸t huy triÖt ®Ó tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh
trong giê häc tËp.
+ Ph©n ho¸ võa søc cè g¾ng cña ®èi tîng.
+ T¨ng cêng d¹y çch tù häc, tù hoµn thiÖn m×nh cho mçi häc sinh.
- §Çu t vµ sö dông tèi u çc nguån lùc phôc vô cho ho¹t ®éng d¹y häc.
+ TiÒm lùc cña ®éi ngò gi¸o viªn
+ C¬ së vËt chÊt thiÕt bÞ d¹y häc
+ M«i trêng gi¸o dôc tÝch cùc.
10
M N P

- §æi míi çch qu¶n lý cho phï hîp víi sù ®æi míi môc tiªu, néi dung ch-
¬ng tr×nh vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc.
- §æi míi çch kiÓm tra, ®¸nh gi¸.
Nh×n chung, muèn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc cã hiÖu qu¶ ph¶i
thùc hiÖn mét çch cã hÖ thèng ®ång bé trong b¶n th©n çc thµnh tè
cña qu¸ tr×nh d¹y häc còng nh toµn bé hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n trong
thêi ®¹i míi.
Trªn ®©y chóng t«i ®· tr×nh bÇy nh÷ng vÊn ®Ò cèt lâi nhÊt cña vÊn
®Ò lý luËn d¹y häc. Trong ®ã cã kÕ thõa nh÷ng gi¸ trÞ cña truyÒn thèng
vµ nh÷ng thµnh tùu míi hiÖn nay. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn ®ã mét mÆt cã
thÓ øng dông mét çch s¸ng t¹o trong ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tr-
êng phæ th«ng. MÆt kh¸c nã còng lµ mét trong nh÷ng c¬ së ®Ó chØ
®¹o ho¹t ®éng d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi ë trêng THCS .
1.3. C¬ së t©m lý häc cña ho¹t ®éng D¹y - Häc
1.3.1. Ho¹t ®éng d¹y vµ çc ®Æc ®iÓm t©m lý cña nã
Ho¹t ®éng d¹y bao gåm çc lo¹i c«ng viÖc: a) c«ng viÖc chuÈn bÞ cña
gi¸o viªn (v¹ch kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y c¶ n¨m vµ tõng ch¬ng, tõng phÇn,
so¹n gi¸o ¸n,..v..v); b) c«ng viÖc truyÒn ®¹t hay tæ chøc sù lÜnh héi néi
dung vµ c) c«ng viÖc nh»m b¶o ®¶m mèi liªn hÖ ngîc tõ häc sinh ®Õn
gi¸o viªn, nghÜa lµ kiÓm tra tiÕn tr×nh vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng häc.
Gi¸o viªn ph¶i ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn çc lo¹i c«ng viÖc sau vµ ph¶i
cã nh÷ng n¨ng lùc t¬ng øng:
- X©y dùng l«gÝc cña néi dung tµi liÖu häc tËp;
- ThiÕt kÕ tµi liÖu häc tËp;
- ChuÈn bÞ phèi hîp çc thñ thuËt, ph¬ng ph¸p d¹y häc, c¶i tæ chóng
trong tiÕn tr×nh d¹y - häc;
- Dù th¶o vµ thùc hiÖn çc ph¬ng tiÖn d¹y häc;
- Ho¹ch ®Þnh hµnh vi vµ ho¹t ®éng cÇn thiÕt cña häc sinh;
- LËp kÕ ho¹ch tæng kÕt;
- Quan s¸t häc sinh nh»m nhËn biÕt b¶n chÊt t©m lý vµ nguån gèc hµnh
vi cña häc sinh, nguån gèc nh÷ng thµnh c«ng vµ sai sãt;
11

- BiÓu ®¹t çc tri thøc, niÒm tin, c¶m xóc b»ng ng«n ng÷ vµ b»ng kü
thuËt giao tiÕp phi ng«n ng÷: ®iÖu bé, nÐt mÆt, v..v..;
- ThiÕt lËp kh«ng khÝ t©m lý thuËn lîi vµ thùc hiÖn çc h×nh thøc giao
tiÕp kh¸c nhau (®éc tho¹i, ®èi tho¹i, tranh luËn, ra lÖnh,..);
- TËp trung sù chó ý cña häc sinh, ph©n phèi çc chøc n¨ng, x©y dùng
khung c¶nh lµm viÖc,v..v..
- TÊt c¶ nh÷ng viÖc lµm trªn ®©y cho ta thÊy râ rµng: ho¹t ®éng cña ng-
êi thÇy gi¸o cã mÆt néi dung (tri thøc, kü n¨ng, kü x¶o), cã mÆt t©m lý,
mÆt x· héi vµ mÆt nh©n çch. ViÖc thùc hiÖn qu¸ tr×nh d¹y häc ®ßi hái
ph¶i cã sù thÓ hiÖn tÝch cùc cña çc chøc n¨ng tri gi¸c; biÓu c¶m, giao
tiÕp, tæ chøc, vµ thiÕt kÕ ë ngêi gi¸o viªn.
§Æc trng t©m lý cña ho¹t ®éng d¹y cßn thÓ hiÖn ë viÖc sö dông çc
ph¬ng ph¸p vµ thñ thuËt d¹y häc. Th«ng thêng tr×nh ®é chuyªn m«n vÒ
gi¶ng d¹y ®îc thÓ hiÖn ë sù phèi hîp çc ph¬ng ph¸p d¹y häc mét çch
phï hîp víi tµi liÖu häc tËp ®a d¹ng vµ víi ngêi häc tµi liÖu ®ã. Nh÷ng tri
thøc lý luËn phøc t¹p nhÊt ®ßi hái ph¶i sö dông çc tri thøc bæ trî ®Ó
hiÓu ®îc tri thøc c¬ b¶n trong bµi ®ång thêi víi viÖc vËn dông çc tri thøc
phøc t¹p ®ã vµo nh÷ng t×nh huèng míi ®èi víi häc sinh, ®Ó lÜnh héi vµ
cñng cè ®îc çc tri thøc ®ã. Do ®ã, mét tµi liÖu häc tËp nh thÕ Ýt nhÊt
còng ®ßi hái ph¶i cã 3 - 4 ph¬ng ph¸p d¹y häc, bao gåm nhiÒu thñ thuËt
kh¸c nhau, ®Ó häc sinh cã thÓ lÜnh héi ®îc nã. TÝnh chÊt mÒm dÎo
trong viÖc x©y dùng çc thñ thËt vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc tuú thuéc vµo
tÝnh chÊt cña tµi liÖu häc tËp vµ tr×nh ®é cña häc sinh - ®ã lµ mét
thuéc tÝnh ®Æc biÖt quan träng, cÇn thiÕt ®èi víi ngêi gi¸o viªn.
YÕu tè t©m lý khi so¹n bµi còng gi÷ mét vai trß lín. Gi¸o viªn ph¶i h×nh
dung tríc ®îc tr×nh ®é cña líp häc, t©m tr¹ng cña líp, dù kiÕn ph©n chia
líp häc thµnh tõng nhãm kh¸c nhau theo kh¶ n¨ng lÜnh héi tµi liÖu cã
thÓ cã ë häc sinh, dù kiÕn th¸i ®é, ph¶n øng cña häc sinh víi bµi
gi¶ng,v..v.. ë giai ®o¹n nµy, gi¸o viªn cßn ph¶i thiÕt kÕ çc thñ thuËt ç
thÓ ho¸ viÖc d¹y häc. Sù khÐo lÐo vµ tÕ nhÞ vÒ t©m lý ®ßi hái ph¶i ç
thÓ ho¸ viÖc d¹y häc. §iÒu quan träng lµ, trong mét møc ®é nh nhau
12

ph¶i b¶o ®¶m nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó cho nh÷ng kh¶ n¨ng ç nh©n cña
tõng häc sinh - çc n¨ng lùc, nhÞp ®é lÜnh héi…®îc ph¸t huy; ®ång thêi
kh«ng h¹ thÊp häc sinh yÕu h¬n, còng kh«ng thóc ®Èy sù tù phô cña
häc sinh kh¸ h¬n.
Khi nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ çc c©u tr¶ lêi cña häc sinh thêng xuÊt hiÖn
nh÷ng t×nh huèng t©m lý phøc t¹p. Çc c©u tr¶ lêi cña häc sinh thêng
thiÕu chÝnh x¸c, kh«ng ®Þnh h×nh. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã th×
®iÒu cùc kú quan träng lµ gi¸o viªn ph¶i biÕt nhËn ra çi g× lµ çi mµ häc
sinh muèn nãi ra nhng kh«ng biÕt çch biÓu ®¹t. Mét kü n¨ng c¬ b¶n lµ
kü n¨ng c¶m nhËn ®îc h¹t nh©n cña mét ý nghÜ ®óng ®¾n hoÆc ®Æc
s¾c trong c©u tr¶ lêi kh«ng chÝnh x¸c cña häc sinh, ñng hé çi mÇm
ch©n lý hay tÝnh ®éc ®¸o, ®em l¹i niÒm tin cho häc sinh.
Trong mét møc ®é ®¸ng kÓ, thµnh c«ng cña viÖc d¹y, häc phô thuéc
vµo chç: d¹y- häc nh lµ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a thÇy vµ trß trªn c¬ së mét
néi dung d¹y häc x¸c ®Þnh.
KhÝa c¹nh t©m lý cña sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a thÇy vµ trß lµ ë chç: nã
chÝnh lµ sù giao tiÕp trong qu¸ tr×nh d¹y - häc. Sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a
thÇy vµ trß (nh lµ mét qu¸ tr×nh giao tiÕp víi môc ®Ých d¹y - häc) cã
mÆt th«ng tin, bëi v× thÇy th«ng b¸o cho trß nh÷ng th«ng tin x¸c ®Þnh.
Sù giao tiÕp nµy còng lµ sù tæ chøc ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh
(mÆt tæ chøc). Nã kh«ng tr¸nh khái sù t¸c ®éng gi¸o dôc ®Õn häc sinh
(mÆt gi¸o dôc). V× vËy, thÇy gi¸o cÇn ph¶i suy nghÜ c¶ vÒ tÝnh chÊt
cña th«ng tin, lÉn vÒ h×nh thøc biÓu ®¹t th«ng tin. Hä ph¶i suy nghÜ vÒ
tÝnh chÊt vµ søc m¹nh cña t¸c ®éng tæ chøc, ph¶i lu«n nhí r»ng mçi
hµnh ®éng giao tiÕp b»ng çch nµy hay çch kh¸c ®Òu cã t¸c ®éng gi¸o
dôc.
Khi thÇy gi¸o th«ng b¸o hay tæ chøc ho¹t ®éng cña häc sinh, sù giao
tiÕp gi÷a thÇy - trß mang tÝnh chÊt chÕ ®Þnh, t¸c ®éng cña nã sÏ kh¸c
víi giao tiÕp tù do trong giê nghØ, trong thêi gian ngoµi giê häc. C¶ hai
lo¹i giao tiÕp (chÕ ®Þnh vµ tù do) ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý
riªng ®èi víi çc nhãm häc sinh kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, cã nh÷ng häc sinh
13

nµy nÐ tr¸nh sù giao tiÕp tù do, cã nh÷ng häc sinh kh¸c l¹i t×m kiÕm nã.
§Æc ®iÓm t©m lý cña giao tiÕp phô thuéc nhiÒu vµo chÝnh ngêi gi¸o
viªn, vµo kü n¨ng thùc hiÖn h×nh thøc giao tiÕp nµy hay h×nh thøc giao
tiÕp kia. Do ®ã, trong d¹y- häc diÔn ra çc lo¹i giao tiÕp sau: a) gi÷a ç
nh©n (gi¸o viªn) víi ç nh©n (häc sinh); b) gi÷a ç nh©n (gi¸o viªn) víi
nhãm hay tËp thÓ häc sinh; c) Gi÷a ç nh©n (häc sinh) víi nhãm. §Æc
®iÓm t©m lý cña qu¸ tr×nh d¹y - häc trong lo¹i giao tiÕp nµy kh¸c víi
®Æc ®iÓm t©m lý cña qu¸ tr×nh day - häc trong lo¹i giao tiÕp kh¸c.
Giao tiÕp cßn lµ mét thµnh tè cña néi dung gi¸o dìng. Chóng ta cÇn
ph¶i d¹y cho häc sinh c¶ nghÖ thuËt giao tiÕp n÷a. Nh vËy, sù g¬ng
mÉu cña gi¸o viªn vÒ mÆt giao tiÕp còng rÊt quan träng. Sù tÕ nhÞ vµ
lÞch thiÖp cña gi¸o viªn lµ mét nh©n tè rÊt quan träng cho sù thµnh c«ng
cña d¹y häc vµ gi¸o dôc.
Giao tiÕp trong qu¸ tr×nh d¹y - häc lµ mét c«ng cô hiÖu lùc, nã khiÕn
cho häc sinh c¶m thÊy ®îc b¶o vÖ vµ b¶o trî mét çch cÇn thiÕt.
Cuèi cïng, cßn mét khÝa c¹nh t©m lÝ n÷a cÇn ®îc nãi ®Õn. Mét ngêi
thÇy gi¸o mµ kh«ng trau dåi tr¸ch nhiÖm, l¬ng t©m, n©ng cao tr×nh ®é
chuyªn m«n, tay nghÒ, th× tÊt yÕu sÏ bÞ tôt lïi. Muèn tr¸nh ®iÒu ®ã, th×
®iÒu quan träng ®èi víi ngêi gi¸o viªn lµ ph¶i cã t©m thÕ kh«ng ngõng
tù hoµn thiÖn b¶n th©n vµ s¸ng t¹o: Cã thÓ thÊy râ 3 ph¹m vi s¸ng t¹o
cña ngêi gi¸o viªn: ho¹t ®éng nghiªn cøu trong lÜnh vùc gi¸o dôc häc
hoÆc bé m«n gi¶ng d¹y; ho¹t ®éng thiÕt kÕ trong lÜnh vùc çc thñ
thuËt, çc ph¬ng ph¸p vµ ph¬ng tiÖn d¹y häc; sù s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh
tæ chøc vµ thùc hiÖn viÖc d¹y häc vµ gi¸o dôc.
Nh÷ng ®iÒu ®· tr×nh bµy ë trªn cho ta thÊy t©m lÝ häc d¹y häc gióp
chóng ta hiÓu b¶n chÊt cña ho¹t ®éng d¹y vµ ho¹t ®éng häc. KÕt qu¶
cña ho¹t ®éng nµy cã nh÷ng thÓ hiÖn bªn ngoµi cã thÓ quan s¸t ®îc vµ
®»ng sau nh÷ng sù kiÖn cã thÓ quan s¸t ®îc ®ã cßn Èn chøa nh÷ng
hiÖn tîng t©m lÝ mµ ngêi gi¸o viªn cÇn t×m hiÓu, xem xÐt, ®Ó ®iÒu
khiÓn ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh, x¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a çc
14

hµnh ®éng cña thÇy vµ çc hµnh ®éng t¬ng øng cña trß vµ ®Þnh híng
kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng phèi hîp cïng nhau nµy.
1.3.2. Ho¹t ®éng häc vµ çc ®Æc ®iÓm t©m lÝ cña nã
Ho¹t ®éng häc lµ ho¹t ®éng cña häc sinh nh»m lÜnh héi néi dung kinh
nghiÖm x· héi. §Ó lÜnh héi çc tri thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o (kinh nghiÖm x·
héi) nhÊt ®Þnh, häc sinh cã thÓ cã hai çch häc, vµ do ®ã cã hai d¹ng
ho¹t ®éng häc kh¸c nhau. Çch thø nhÊt chØ nh»m n¾m çc kh¸i niÖm
vµ kü n¨ng míi, xem ®ã lµ môc ®Ých trùc tiÕp. Çch thø hai lµ tiÕp thu
çc tri thøc vµ kÜ n¨ng trong khi thùc hiÖn çc môc ®Ých kh¸c. Häc tËp
theo çch thø hai kh«ng ph¶i lµ mét ho¹t ®éng ®éc lËp, mµ lµ mét qu¸
tr×nh ®îc thùc hiÖn nh lµ mét thµnh phÇn vµ kÕt qu¶ cña mét ho¹t ®éng
kh¸c. Th«ng thêng viÖc häc cña häc sinh ®îc diÔn ra theo c¶ hai çch.
Cßn ho¹t ®éng häc mµ ta nãi ë trªn ®©y lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých theo
çch häc thø nhÊt híng trùc tiÕp vµo viÖc n¾m çc tri thøc vµ kÜ n¨ng
nhÊt ®Þnh. Çc ho¹t ®éng kh¸c trong nhµ trêng (vui ch¬i, lao ®éng) còng
gióp cho häc sinh n¾m ®îc çc tri thøc, kÜ n¨ng … nhng viÖc n¾m çc tri
thøc, kÜ n¨ng ®ã chØ lµ kÕt qu¶ phô, kÕt qu¶ ®i kÌm theo cña ho¹t
®éng mµ th«i. Cho nªn ho¹t ®éng häc kh¸c víi ho¹t ®éng do häc sinh tiÕn
hµnh trong qu¸ tr×nh häc tËp (vui ch¬i, lao ®éng…) ë chç: mét çch
kh¸ch quan nã còng híng vµo viÖc h×nh thµnh nh©n çch häc sinh. Nhng
kh¸c h¼n çc ho¹t ®éng kh¸c do häc sinh tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh häc
tËp, ho¹t ®éng häc híng mét çch chñ quan (cã môc ®Ých) vµo viÖc
h×nh thµnh nh©n çch cña b¶n th©n. “Ho¹t ®éng häc, tríc hÕt lµ ho¹t
®éng mµ nhê nã diÔn ra sù thay ®æi trong b¶n th©n häc sinh. §ã lµ ho¹t
®éng nh»m tù biÕn ®æi mµ s¶n phÈm cña nã lµ nh÷ng biÕn ®æi diÔn
ra trong chÝnh b¶n th©n chñ thÓ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nã” (§. B.
Enc«nin).
Tuy nhiªn, häc tËp kh«ng ®ång nhÊt víi lÜnh héi. Trong ho¹t ®éng häc
tËp bao gåm viÖc ®Þnh híng häc tËp, lËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng, b¶n th©n
ho¹t ®éng häc vµ viÖc kiÓm tra hiÖu qu¶ cña nã. ViÖc häc ®ßi hái kÜ
n¨ng thùc hiÖn mét lo¹t çc hµnh ®éng kh«ng trùc tiÕp liªn quan ®Õn sù
15

lÜnh héi, nhng l¹i lµ tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho nã. Cã nh÷ng kÜ n¨ng häc
tËp nh: ®äc s¸ch, lËp ®Ò c¬ng ®¬n gi¶n vµ phøc t¹p, tãm t¾t, trÝch
dÉn; kÕt hîp ®óng ®¾n lµm viÖc vµ nghØ ng¬i, biÕt çc ph¬ng ph¸p
häc thuéc, t¸i hiÖn trong trÝ nhí, x©y dùng çc b¶n b¸o ço..v..v.. Hoµn
toµn râ rµng lµ: qu¸ tr×nh lÜnh héi g¾n liÒn víi çc thao t¸c ph©n tÝch -
tæng hîp, so s¸nh kh¸i qu¸t… cña t duy. §ång thêi, viÖc lÜnh héi cïng mét
néi dung nh nhau l¹i cã thÓ ®îc thùc hiÖn b»ng nhiÒu ph¬ng ph¸p vµ ph-
¬ng tiÖn häc tËp kh¸c nhau.
VÊn ®Ò t©m lÝ chñ yÕu cña häc tËp lµ xu híng, víi biÓu hiÖn tËp
trung lµ høng thó, ®èi víi lo¹i ho¹t ®éng nµy (thÝch häc), høng thó t×m
tßi, ham hiÓu biÕt, høng thó tù hoµn thiÖn b¶n th©n. NÕu sù høng thó
®èi víi viÖc häc tËp kh«ng ®îc h×nh thµnh, th× b¶n th©n sù lÜnh héi sÏ
diÔn ra thÊp h¬n nhiÒu so víi cêng ®é vèn cã cña häc sinh. Ngoµi høng
thó ra, th× sù æn ®Þnh, tËp trung t tëng, khuynh híng kh¾c phôc khã
kh¨n, t×nh c¶m tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô còng gi÷ vai trß quan träng ®èi
víi viÖc häc tËp.
1.4. C¬ së lý luËn qu¶n lý gi¸o dôc
Qu¸ tr×nh qu¶n lý lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña chñ thÓ qu¶n lý nh»m
thùc hiÖn tæ hîp çc chøc n¨ng qu¶n lý, ®a hÖ qu¶n lý tíi môc tiªu. Qu¸
tr×nh qu¶n lý bao gåm 4 chøc n¨ng:
• KÕ hoach ho¸
• Tæ chøc
• ChØ ®¹o
• KiÓm tra
Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi chóng t«i tËp chung vµo chøc n¨ng
chØ ®¹o.
1.4.1. Kh¸i niÖm chøc n¨ng chØ ®¹o:
- Chøc n¨ng chØ ®¹o lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng ¶nh hëng tíi hµnh vi, th¸i ®é
cña nh÷ng ngêi kh¸c nh»m ®¹t tíi çc môc tiªu chÊt lîng cao.
1.4.2. VÞ trÝ, vai trß cña chøc n¨ng chØ ®¹o:
16

Chøc n¨ng chØ ®¹o lµ chøc n¨ng thø 3 trong 1 qu¸ tr×nh qu¶n lý, nã cã
vai trß cïng víi chøc n¨ng tæ chøc ®Ó hiÖn thùc ho¸ çc môc tiªu. Chøc
n¨ng chØ ®¹o ®îc x¸c ®Þnh tõ viÖc ®iÒu hµnh vµ híng dÉn çc ho¹t
®éng nh»m ®¹t ®îc môc tiªu cã chÊt lîng vµ hiÖu qu¶. Thùc chÊt cña
chøc n¨ng chØ d¹o lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng vµ ¶nh hëng cña chñ thÓ qu¶n
lý tíi nh÷ng ngêi kh¸c nh»m biÕn nh÷ng yªu cÇu chung cña tæ chøc, hÖ
thèng gi¸o dôc vµ nhµ trêng thµnh nhu cÇu cña mäi çn bé c«ng chøc,
trªn c¬ së ®ã mäi ngêi tÝch cùc tù gi¸c vµ mang hÕt kh¶ n¨ng ®Ó lµm
viÖc. Do ®ã chøc n¨ng chØ ®¹o lµ c¬ së ®Ó ph¸t huy çc ®éng lùc cho
viÖc thùc hiÖn çc môc tiªu qu¶n lý vµ gãp phÇn t¹o nªn chÊt lîng vµ
hiÖu qu¶ cao cña çc ho¹t ®éng.
1.4.3. Néi dung chñ yÕu cña chøc n¨ng chØ ®¹o
Chøc n¨ng chØ ®¹o lµ mét chøc n¨ng qu¶n lý quan träng vµ cÇn thiÕt
cho viÖc hiÖn thùc ho¸ çc môc tiªu, do trong chØ ®¹o gi¸o dôc qu¸n triÖt
ph¬ng ch©m “duy tr× - æn ®Þnh - ®æi míi - ph¸t triÓn” trong çc ho¹t
®éng cña nhµ trêng vµ c¶ hÖ thèng gi¸o dôc, tõ ®ã, chøc n¨ng chØ ®¹o
trong gi¸o dôc cÇn thùc hiÖn çc néi dung sau:
(1). Thùc hiÖn quyÒn chØ huy vµ híng dÉn triÓn khai çc nhiÖm vô
(2). Thêng xuyªn ®«n ®èc, ®éng viªn vµ kÝch thÝch.
(3). Gi¸m s¸t vµ söa ch÷a.
(4). Thóc ®Èy çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn.
Chøc n¨ng chØ ®¹o cã nguån gèc tõ hai thuËt ng÷ Directing (®iÒu
hµnh) vµ thuËt ng÷ Leading ( L·nh ®¹o), do ®ã chØ ®¹o võa cã ý nghÜa
ra chØ thÞ ®Ó ®iÒu hµnh võa lµ t¸c ®éng ¶nh hëng tíi hµnh vi, th¸I ®é
(¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®éng c¬ lµm viÖc) cña mäi thµnh viªn
trong toµn bé hÖ thèng trªn c¬ së sö dông ®óng ®¾n çc quyÒn cña ng-
êi qu¶n lý.
Thùc hiÖn quyÒn chØ huy vµ híng dÉn triÓn khai çc nhiÖm vô còng
nh t¸c ®éng ¶nh hëng tíi çc thµnh viªn kh¸c ph¶I ®¶m b¶o phï hîp, thiÕt thùc
vµ cô thÓ víi kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é cña tõng thµnh viªn trong tæ chøc hay
trong trêng häc.
17

ViÖc thùc hiÖn thêng xuyªn ®«n ®èc, ®éng viÖn vµ kÝch thÝch lao
®éng cã t¸c dông nh qu¸ tr×nh t¹o ®éng c¬ lµm viÖc cña mäi thµnh viªn.
Trong giai ®o¹n nµy, ngêi qu¶n lý cÇn cã nh÷ng t¸c ®éng cÇn thiÕt tíi çc
®èi tîng nghiªn cøu ®Ó biÕn çc yªu cÇu tËp thÓ thµnh nhu cÇu ho¹t ®éng
cña tõng ngêi. Khi ®ã mäi ngêi sÏ thÓ hiÖn ®îc hÕt kh¶ n¨ng vµ c«ng søc
cña m×nh cho viÖc thùc hiÖn çc môc tiªu chung cña tæ chøc.
Gi¸m s¸t lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña chñ thÓ qu¶n lý theo dâi viÖc thùc
hiÖn çc nhiÖm vô cña cÊp díi, khi thÊy cã sù sai lÖch, lóng tóng th× gióp
s÷a ch÷a hoÆc hç trî, gióp ®ì ®èi tîng thùc hiÖn tèt çc nhiÖm vô ®îc giao.
Nh vËy chØ ®¹o ®æi míi PPDH n»m trong môc tiªu cña hÖ thèng gi¸o
dôc quèc d©n, chÞu sù chØ ®¹o chung vµ tu©n thñ theo lý luËn qu¶n lý.
ChØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña HiÖu trëng ë trêng THCS vÒ thùc
chÊt lµ sù can thiÖp cña HiÖu trëng trong toµn bé qu¸ tr×nh d¹y häc, huy
®éng lùc lîng gi¸o viªn tham gia thùc hiÖn ®æi míi PPDH, ®iÒu khiÓn ho¹t
®éng ®æi míi PPDH, phèi hîp çc lùc lîng trong nhµ trêng thùc hiÖn kÕ
ho¹ch ®a ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ®¹t tíi môc tiªu ®· ®Þnh.
Trong qu¸ tr×nh chØ ®¹o HiÖu trëng chó ý t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ c¬
së vËt chÊt còng nh çc ®iÒu kiÖn kh¸c cho ho¹t ®éng ®æi míi PPDH.
1.5 NhiÖm vô, quyÒn h¹n cña hiÖu trëng, phã hiÖu trëng trêng THCS
1.5.1 HiÖu trëng cã nh÷ng nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n sau:
• Tæ chøc bé m¸y nhµ trêng
• X©y dùng kÕ ho¹ch vµ tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m häc
• Qu¶n lý gi¸o viªn, nh©n viªn, häc sinh; qu¶n lý chuyªn m«n; ph©n c«ng
c«ng t¸c; kiÓm tra ®¸nh viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô cña gi¸o viªn, nh©n viªn.
• Qu¶n lý vµ tæ chøc gi¸o dôc häc sinh.
• Qu¶n lý hµnh chÝnh, tµi chÝnh, tµi s¶n cña nhµ trêng.
• Thùc hiÖn çc chÕ ®é chÝnh s¸ch cña nhµ níc ®èi víi gi¸o viªn, nh©n
viªn, häc sinh; tæ chøc thùc hiÖn qui chÕ d©n chñ trong ho¹t ®éng cña nhµ
trêng.
18

• §îc theo häc çc líp chuyªn m«n, nghiÖp vô vµ hëng çc chÕ ®é hiÖn
hµnh.
1.5.2 Phã hiÖu trëng cã nh÷ng nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n sau:
• Thùc hiÖn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc hiÖu trëng vÒ nhiÖm vô ®îc hiÖu
trëng ph©n c«ng
• Cïng víi hiÖu trëng chÞu tr¸ch nhiÖm tríc cÊp trªn vÒ phÇn viÖc ®îc
giao.
• Thay mÆt hiÖu trëng ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña nhµ trêng khi ®îc uû
quyÒn.
• §îc theo häc çc líp chuyªn m«n, nghiÖp vô vµ hëng çc chÕ ®é hiÖn
hµnh.
2. Thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng trung häc c¬ së
§Ó t×m hiÓu thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y
häc ë trêng THCS, nhãm nghiªn cøu ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc
tr¹ng qua nh÷ng ho¹t ®éng sau :
• Tæ chøc ®i nghiªn cøu thùc tÕ mét sè trêng THCS.
• Nghe b¸o ço vÒ thùc tr¹ng d¹y häc vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi
PPDH ë mét sè trêng THCS .
• Dù giê cña mét sè gi¸o viªn trêng THCS thùc hiÖn ®æi míi PPDH.
19

• Tham gia héi nghÞ ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®æi míi vµ
s¸ch gi¸o khoa líp 6 víi viÖc ®æi míi PPDH cña phßng gi¸o dôc
quËn §èng §a Hµ Néi.
• Pháng vÊn, to¹ ®µm víi mét sè hiÖu trëng trêng THCS.
• Sö dông phiÕu ®iÒu tra víi hai ®èi tîng: CBQL vµ GV trêng THCS.
(chóng t«i ®· thu ®îc tr¶ lêi cña 96 phiÕu trng cÇu ý kiÕn dµnh cho
CBQL trêng THCS, 368 phiÕu trng cÇu ý kiÕn dµnh cho GV trêng
THCS).
Trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tÕ cïng víi ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu ®·
thu thËp ®îc nhãm nghiªn cøu ®a ra mét sè nÐt c¬ b¶n vÒ thùc tr¹ng
viÖc d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi PPDH vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi
míi PPDH cña HiÖu trëng ë trêng THCS vµ còng nh mét vµi ý kiÕn ®¸nh
gi¸ tõ thùc tÕ ®iÒu tra.
2.1. Thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña HiÖu trëng ë trêng
THCS.
2.1.1 Thùc tr¹ng viÖc d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi PPDH ë trêng THCS.
• Møc ®é sö dông çc PPDH trong qu¸ tr×nh d¹y häc cña gi¸o viªn
Qua thùc tÕ ®iÒu tra cho thÊy kho¶ng 73% gi¸o viªn thêng xuyªn sö
dông ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh; kho¶ng 43% gi¸o viªn thêng sö dông ph¬ng
ph¸p nªu vµ gi¶I quyÕt vÊn ®Ò, kho¶ng 48% gi¸o viªn thêng xuyªn sö dông ph-
¬ng ph¸p gîi më, vÊn ®¸p; kho¶ng 8,3% gi¸o viªn th¬ng xuyªn d¹y häc cã sö
dông Video, ®Ìn chiÕu... kho¶ng 1.7% gi¸o viªn thêng d¹y häc cã sù hç trî cña
m¸y tÝnh, 13% gi¸o viªn thêng xuyªn sö dông ph¬ng ph¸p chia nhãm häc tËp.
Çc ph¬ng ph¸p kh¸c gi¸o viªn rÊt Ýt sö dông.
• Møc ®é hiÓu biÕt vµ kü n¨ng vËn dông çc PPDH cña gi¸o viªn.
Tõ kh«ng hiÓu (møc 1), (møc 2) hiÓu, ( møc 3 ) hiÓu râ vµ tõ cha biÕt
vËn dông (møc 1), ®Õn biÕt vËn dông ( møc 2 ), vËn dông thµnh th¹o (møc
3). KÕt qu¶ cho thÊy:
Sè Møc ®é hiÓu biÕt ( % )
20

TT PPDH 1 2 3
1 ThuyÕt tr×nh 0 20.5 79.5
2 Nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 23.5 33.6 42.9
3 Gîi më, vÊn ®¸p 21.3 31.3 47.4
4 Dông cô hç trî cña m¸y
tÝnh
85.7 7.6 6.7
5 D¹y cã sö dông ®Ìn
chiÕu...
27.7 33.9 38.4
Sè
TT PPDH
Kü n¨ng vËn dông ( % )
1 2 3
1 ThuyÕt tr×nh 0 28.7 71.3
2 Nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 30.9 33.6 35.5
3 Gîi më, vÊn ®¸p 22.6 29.1 48.3
4 Dông cô hç trî cña m¸y
tÝnh
86 9.8 4.2
5 D¹y cã sö dông ®Ìn
chiÕu...
30.7 43.6 25.7
B¶ng 1: KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ møc ®é hiÓu biÕt vµ kü n¨ng vËn dông
PPDH
Víi kÕt qu¶ nh b¶ng 1 chøng tá r»ng bíc ®Çu c¸c gi¸o viªn ®· hëng
øng vµ thùc hiÖn ®æi míi PPDH víi ®æi míi ch¬ng tr×nh SGK ë trêng THCS
nhng chñ yÕu gi¸o viªn vÉn sö dông nhãm ph¬ng ph¸p b»ng lêi.
• ViÖc sö dông c¸c PPDH ®èi víi giê lý thuyÕt, giê bµi tËp, giê thùc
hµnh
Sè
TT
PPDH
Giê lý
thuyÕt
Giê bµi tËp
Giê thùc
hµnh
1 ThuyÕt tr×nh 67.9% 3.5% 5.3%
2 Nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 35.3% 55.9% 28.8%
21

3 Gîi më, vÊn ®¸p 41.5% 63.6% 38.1%
4 Dông cô hç trî cña m¸y tÝnh 12.3% 20% 13.6%
5 D¹y cã sö dông ®Ìn chiÕu,
Video
34.4%
25.7% 20.5%
B¶ng 2: KÕt qu¶ sö dông çc PPDH ®èi víi giê lý thuyÕt, giê bµi tËp, giê
thùc hµnh.
KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy trong çc giê lý thuyÕt PPDH chñ yÕu ®îc
sö dông vÉn lµ ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh, ph¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò gîi më vµ vÊn ®¸p cã ®îc dïng nhng ë møc ®é thÊp. Giê bµi tËp
ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh ®· ®îc h¹n chÕ, çc ph¬ng ph¸p ®îc sö dông
kh«ng nhiÒu.
• Nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n cña gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh ®æi míi
PPDH.
STT Nh÷ng vÊn ®Ò cßn gÆp khã kh¨n Tû lÖ % GV
1 Kü n¨ng so¹n bµi theo híng ®æi míi PPDH 87,1
2 CSVC - TBDH thiÕu vµ kh«ng ®ång bé 71
3 øng dông m¸y tÝnh trong d¹y häc 83,7
4 Sè häc sinh/ líp ®«ng 79,7
5 Tµi liÖu phôc vô gi¶ng d¹y 32,5
6 Kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc 53,6
7 Thêi gian dµnh cho so¹n gi¸o ¸n nhiÒu 32,4
8 C¬ chÕ qu¶n lý 41,6
B¶ng 3. Nh÷ng vÊn ®Ò khã khã kh¨n cña GV khi thùc hiÖn ®æi míi
PPDH.
KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy trong qu¸ tr×nh D¹y häc çc gi¸o viªn ®Òu
gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n, tuy møc ®é cã kh¸c nhau nhng ®©y lµ nh÷ng
nguyªn nh©n chÝnh c¶n trë viÖc ¸p dông çc PPDH tÝch cùc. Ngoµi khã
kh¨n chñ quan cña mçi gi¸o viªn th× cã nguyªn nh©n kh¸ch quan cÇn quan
t©m nh CSVC - TBDH kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®æi míi PPDH, c«ng t¸c
chØ ®¹o cha hiÖu qu¶.
• Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m trong viÖc ®æi míi PPDH.
22

KÕt qu¶ th¨m dß ®îc xÕp theo thø tù tõ ý kiÕn cña nhiÒu ngêi nhÊt tíi ý
kiÕn cña Ýt ngêi nhÊt.
Sè TT Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m
1 Çch x©y dùng gi¸o ¸n theo tinh thÇn ®æi míi PPDH.
2 Trang bÞ ®Çy ®ñ thiÕt bÞ d¹y häc, ®ång bé víi s¸ch gi¸o khoa
3 Cã sù chØ ®¹o thèng nhÊt, ®ång bé.
4 §æi míi PPDH vµ sö dông thiÕt bÞ d¹y häc
5 T¨ng cêng dù giê cña gi¸o viªn
6 T¨ng thêi gian so¹n bµi
7 X©y dùng chuÈn ®¸nh gi¸ phï hîp
8 Coi träng viÖc rót kinh nghiÖm sau dù giê vµ ®¸nh gi¸ giê d¹y cña
GV
B¶ng 4: ý kiÕn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m ®Ó ®æi míi PPDH.
§©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y t¹i çc trêng
THCS thÊy cÇn quan t©m ®Ó ®æi míi PPDH.
• Sù quan t©m cña GV ®Õn çc yÕu tè khi ®¸nh gi¸ GV .
Nhãm nghiªn cøu ®a ra mét sè yÕu tè: Thùc hiÖn giê lªn líp, chuÈn
bÞ kÕ ho¹c bµi gi¶ng, kü n¨ng sö dông çc PPDH, kÕ qu¶ häc tËp
cña häc sinh... víi møc ®é quan t©m ë 5 møc ®é (tõ møc 1 lµ kh«ng
quan t©m ®Õn møc 5 lµ rÊt quan t©m). KÕt qu¶ quan t©m ë møc 4
vµ 5 nh sau:
- YÕu tè thùc hiÖn giê lªn líp ®¹t 92.7 %
- YÕu tè chuÈn bÞ kÕ ho¹ch bµi gi¶ng ®¹t 93.5 %
- YÕu tè kü n¨ng ¸p dông çc PPDH ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña HS ®¹t
89,1%
- YÕu tè kÕt qu¶ häc tËp cña HS ®¹t 93,7%.
• Nh÷ng biÖn ph¸p GV ®Ò ®¹t ®Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH
KÕt qu¶ ®iÒu tra ®îc xÕp theo thø tù tõ biÖn ph¸p ®îc nhiÒu ngêi ®a
ra tíi biÖn ph¸p cã Ýt ngêi ®a ra nhÊt.
Sè
TT
Çc biÖn ph¸p
1 N©ng cao nhËn thøc vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc cho gi¸o viªn.
23

2 Trang bÞ ®Çy ®ñ CSVC - TBDH
3 T¨ng cêng kü n¨ng x©y dùng bµi gi¶ng, tæ chøc héi th¶o vÒ ®æi míi
PPDH
4 T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý
5 Båi dìng çc PPDH ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
6 C¶i tiÕn çch kiÓm tra, ®¸nh gi¸ GV
7 T¨ng cêng dù giê
8 Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch gi¸o viªn
B¶ng 5: Nh÷ng biÖn ph¸p gi¸o viªn ®Ò ®¹t ®Ó cã thÓ ®æi míi PPDH
2.1.2 .Thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng THCS:
Qua ®iÒu tra,kh¶o s¸t thùc tÕ cho thÊy tÊt c¶ çc trêng THCS ®· quan
t©m vµ thùc hiÖn chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH.
100% CBQL trêng THCS ®Òu cã nhËn thøc: ®æi míi PPDH lµ mét gi¶i
ph¸p quan träng ®Ó n©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o.
83% CBQL trêng THCS ®ång ý ®æi míi PPDH lµ rÊt cÇn thiÕt
17% CBQL trêng THCS ®ång ý ®æi míi PPDH lµ cÇn thiÕt. Tuy nhiªn
hiÖu qu¶ cña viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng trêng
THCS cha cao v× viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña çc hiÖu tr-
ëng cßn nhiÒu bÊt cËp,nhiÒu yÕu tè kh«ng ®ång bé,sù thóc ®Èy çc ho¹t
®éng cña tæ chøc cßn h¹n chÕ... Nhãm nghiªn cøu xin ®Ò cËp tíi mét sè
thùc tr¹ng trong chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng trêng
THCS.
• Thùc tr¹ng chØ ®¹o cña hiÖu trëng lµm thay ®æi nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ
viÖc ®æi míi PPDH:
Trong viÖc thùc hiÖn ®æi míi PPDH th× vai trß cña gi¸o viªn lµ rÊt
quan träng bëi khã mµ chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ®¹t kÕt qu¶ cao
khi gi¸o viªn kh«ng muèn ®æi míi. §©y lµ m©u thuÉn trong thùc tÕ mµ hiÖu
trëng çc trêng THCS cÇn ph¶i gi¶i quyÕt.
100% CBQL trêng THCS cho r»ng ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn nªu trªn
th× ph¶I t¸c ®éng tíi ®éi ngò gi¸o viªn ®Ó hä cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ
®æi míi PPDH ®Ó råi hä tù gi¸c thùc hiÖn ®æi míi PPDH.
24

HÇu hÕt çc trêng ®Òu tæ chøc sinh ho¹t díi h×nh thøc phæ biÕn h-
íng dÉn thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m häc vµ ®æi míi PPDH lµ mét nhiÖm vô ®îc
nh¾c tíi mang tÝnh lý thuyÕt. RÊt Ýt hiÖu trëng qu¸n triÖt ®ßi hái ®æi míi
PPDH dùa trªn mèi quan hÖ qua l¹i cña néi dung ph¬ng ph¸p vµ nh÷ng yªu
cÇu cña SGK míi. Nh÷ng thùc tiÔn ®ang tån t¹i trong qu¸ tr×nh d¹y häc nh
gi¸o viªn chØ truyÒn thô kiÕn thøc cã s½n,gi¸o viªn lªn líp chñ yÕu lµ gi¶ng
gi¶i, thuyÕt tr×nh... ®· kh«ng ®îc çc hiÖu trëng trêng THCS xem xÐt nh
nh÷ng lùc c¶n ®Ó t×m kiÕm biÖn ph¸p kh¾c phôc. §Æc biÖt quan cßn mét
bé phËn gi¸o viªn cã tuæi ®êi cao vµ ®· cã thãi quen trong gi¶ng d¹y rÊt khã
thay ®æi mét quan niÖm nhng çc hiÖu trëng trêng THCS cha cã t¸c ®éng
®ñ m¹nh ®Ó gi¸o viªn nhËn thøc ®óng tÇm quan träng cña ®æi míi PPDH.
KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy cßn 19% gi¸o viªn cha cã nhËn thøc ®óng
®¾n vÒ ®æi míi PPDH, chñ yÕu hä kh«ng muèn thay ®æi mét thãi quen ®·
tån t¹i l©u vµ hä cho r»ng ®æi míi PPDH cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn hç trî kh¸c
mµ thùc tÕ cha ®¸p øng.
• Thùc tr¹ng chØ ®¹o båi dìng gi¸o viªn ®Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH
HÇu hÕt çc trêng ®Òu chØ ®¹o båi dìng gi¸o viªn theo kÕ ho¹ch
chung, kÕ ho¹ch båi dìng gi¸o viªn d¹y theo s¸ch gi¸o khoa míi vµ chñ yÕu
diÔn ra trong hÌ. Tû lÖ gi¸o viªn tham gia båi dìng ®¹t 99.2% nhng hiÖu qu¶
cßn thÊp nªn gi¸o viªn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®Æc
biÖt trong viÖc thùc hiÖn ®æi míi PPDH ( xem b¶ng 3 phÇn thùc tr¹ng ). Néi
dung båi dìng gi¸o viªn gãp phÇn ®æi míi PPDH nh:
- Kü n¨ng x©y dùng gi¸o ¸n theo híng ®æi míi PPDH
- Lùa chän PPDH phï hîp víi néi dung, ch¬ng tr×nh, SGK.
- Kü n¨ng sö dông çc PPDH tÝch cùc.
- Kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc víi viÖc thùc hiÖn ®æi míi PPDH...
cha ®îc chØ ®¹o båi dìng tho¶ ®¸ng. Kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc g¾n
víi ®æi míi PPDH kh«ng ®îc quan t©m vµ nhiÒu trêng cha chän ®©y lµ mét
néi dung cÇn båi dìng. Nguyªn nh©n chñ quan cña CBQL còng kh«ng n¾m
®îc kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc, nguyªn nh©n chñ quan lµ thiÕu çc
phô t¸ phßng thÝ nghiÖm, thiÕu thiÕt bÞ d¹y häc.
25

• Thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH trong qóa tr×nh d¹y häc:
Trong qu¸ tr×nh d¹y häc ngêi gi¸o viªn ®ãng vai trß chñ ®¹o vµ dÊu
hiÖu c¬ b¶n cña ®æi míi PPDH - gi¸o viªn lµ:
- Ngêi thiÕt kÕ trªn gi¸o ¸n çc ho¹t ®éng cña thµy vµ trß ë trªn líp
- Ngêi th«ng b¸o th«ng tin míi,tæ chøc híng dÉn cho häc sinh thu thËp
th«ng tin xö lý th«ng tin ( th«ng qua ho¹t ®éng ç nh©n hoÆc nhãm ) vµ vËn
dông kiÕn thøc ®· häc vµo cuéc sèng.
- Träng tµi khi häc sinh tranh luËn víi nhau, gióp häc sinh tù hoµn thµnh
nhiÖm vô häc tËp.
Víi quan ®iÓm trªn 97.3% hiÖu trëng trêng THCS cho r»ng chØ ®¹o ho¹t
®éng ®æi míi PPDH trong qu¸ tr×nh d¹y häc thêng tËp trung vµo:
- ChØ ®¹o thiÕt kÕ gi¸o ¸n ( kÕ ho¹ch d¹y häc ) theo híng ph¸t huy tÝnh
tÝch cùc cña häc sinh.
- ChØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp theo tinh thÇn ®æi míi PPDH
- ChØ ®¹o kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn.
HÇu hÕt CBQL trêng THCS cho r»ng thiÕt kÕ gi¸o ¸n theo híng ph¸t huy
tÝnh tÝch cùc cña ngêi häc lµ tiªu ®Ò thùc hiÖn ®æi míi PPDH. §©y lµ lÜnh
vùc s¸ng t¹o cña gi¸o viªn nÕu gi¸o viªn chó ý thÝch ®¸ng ®Õn logic vËn
®éng cña néi dung vµ coi träng logic nhËn thøc cña ngêi häc. Tuy nhiªn thùc
tÕ viÖc chØ ®¹o thiÕt kÕ gi¸o ¸n cña çc hiÖu trëng cha ®¹t hiÖu qu¶ ®Ó
®¸p øng nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy trªn. ViÖc chØ ®¹o thiÕt kÕ gi¸o ¸n cña çc
hiÖu trëng THCS chñ yÕu lµ nªu ph¬ng híng chung, thiÕu sù chØ ®¹o cô
thÓ ®Õn tæ, nhãm chuyªn m«n, ®Õn gi¸o viªn. HÇu hÕt hiÖu trëng chØ ®¹o
kiÓu ®¹i trµ, kh«ng chi ®¹o ®iÓm ®Ó trªn c¬ së ®ã nh©n réng trong ®éi ngò
gi¸o viªn. §Æc biÖt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n ®Ó gi¸o viªn cã thÓ thiÕt kÕ ®îc
gi¸o ¸n theo tinh thÇn ®æi míi PPDH ®· kh«ng ®îc hiÖu trëng chØ ®¹o bµi
b¶n, kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t cho thÊy:
- 31% gi¸o ¸n cha ®¸p øng yªu cÇu theo híng ®æi míi PPDH.
- Thêi gian thiÕt kÕ gi¸o ¸n theo tinh thÇn ®æi míi PPDH gÊp 5 - 6 lÇn
so víi so¹n gi¸o ¸n tríc ®©y.
26

Nguyªn nh©n nh÷ng h¹n chÕ trªn chñ yÕu do gi¸o viªn cha n¾m v÷ng
yªu cÇu cña SGK míi. NhiÒu vÊn ®Ò kiÕn thøc kh«ng ®îc tr×nh bµy têng
minh trong SGK mµ chØ nªu nh÷ng c©u hái hoÆc gîi ý ®Ó häc sinh t×m tßi
díi sù híng dÉn cña GV ®Ó ®I ®Õn kÕt luËn vµ lÜnh héi kiÕn thøc. Do ®ã
GV ph¶i lùa chän nh÷ng PPDH thÝch hîp ®Ó ®¸p øng yªu cÇu mµ SGK
®Æt ra. Gi¸o viªn kh«ng ®îc båi dìng vÒ mäi mÆt nh cËp nhËt kiÕn thøc
míi, b¶n chÊt cña PPDH tÝch cùc,kü n¨ng thiÕt kÕ gi¸o ¸n theo híng ®æi míi
PPDH.
ViÖc tËp huÊn gi¸o viªn trong hÌ ®Ó thùc hiÖn néi dung, ch¬ng tr×nh
SGK míi cña çc së cha tho¶ ®¸ng, nªn nhiÒu gi¸o viªn gÆp khã kh¨n trong
thiÕt kÕ gi¸o ¸n theo tinh thÇn ®æi míi PPDH.
ChØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp lµ kh©u nèi tiÕp ®Ó triÓn khai thùc
hiÖn viÖc ®æi míi PPDH. PhÇn lín hiÖu trëng çc trêng THCS ®Òu chØ
®¹o ®¹i trµ, çc gi¸o viªn phô tr¸ch tÊt c¶ çc bé m«n thùc hiÖn viÖc d¹y häc
trªn líp theo tinh thÇn ®æi míi PPDH. Trªn c¬ së thiÕt kÕ gi¸o ¸n,hiÖu trëng
çc trêng THCS ®· yªu cÇu GV thùc hiÖn ®óng gi¸o ¸n vµ thÓ hiÖn ®îc:
- Møc ®é chuÈn bÞ giê lªn líp.
- Çc thao t¸c s ph¹m trong giê lªn líp
- Kh¶ n¨ng sö dông çc PPDH kh¬i dËy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc
sinh trong giê lªn líp.
- §¹t ®îc môc tiªu cña giê lªn líp.
- §¹t hiÖu qu¶ cña giê lªn líp.
KÕt qu¶ kh¶o s¸t ®iÒu tra cho thÊy: Thùc tÕ viÖc chØ ®¹o trªn chØ
mang tÝnh phong trµo, hiÖu qu¶ çc giê lªn líp ®¹t yªu cÇu ®æi míi PPDH
cßn thÊp: 73% gi¸o viªn thêng xuyªn sö dông ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh. 43%
gi¸o viªn ®· cè g¾ng ¸p dông nh÷ng PPDH tÝch cùc nhng hiÖu qu¶ thÊp vµ
gîng Ðp. Çc giê thùc hµnh cha ®¹t yªu cÇu v× thiÕu thiÕt bÞ d¹y häc hoÆc
TBDH kh«ng ®ång bé. HiÖu trëng çc trêng THCS chØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y
häc trªn líp mµ kh«ng n¾m ®îc thùc lùc cña GV, cha phèi hîp hiÖu qu¶ víi
tæ trëng chuyªn m«n vµ lùc lîng gi¸o viªn nßng cèt ®Ó gióp gi¸o viªn vËn
dông çc PPDH tÝch cùc cho bé tõng m«n.
27

Nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn lµ do HiÖu trëng cha chó träng vµo c«ng t¸c
kiÓm tra, ®¸nh gi¸ GV trong viÖc ®æi míi PPDH, chØ ®¹o dù giê cña gi¸o
viªn lªn líp cña gi¸o viªn cßn cha hiÖu qu¶. HiÖu trëng hoÆc phã hiÖu trëng
phô tr¸ch chuyªn m«n míi dù ®îc 30% sè giê lªn líp ( cã ®¨ng ký ®æi míi
PPDH) cña gi¸o viªn. 70% sè giê cßn l¹i hiÖu trëng chØ ®¹o çc tæ chuyªn
m«n kÕt hîp víi mét sè gi¸o viªn cã kinh nghiÖm trong viÖc ®æi míi PPDH
dù giê. ViÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c, kh¸ch quan kÕt qu¶ giê lªn líp cña gi¸o viªn
còng lµ mét vÊn ®Ò khã kh¨n. thùc tÕ cßn cã m©u thuÉn khã gi¶i quyÕt.
HiÖu trëng çc trêng THCS ®Òu chØ ®¹o sö dông phiÕu dù giê in s½n çc
th«ng sè vµ kÕt qu¶ ®îc ®¸nh gi¸ b»ng viÖc cho ®iÓm cña ®ång nghiÖp.
95% hiÖu trëng trêng THCS coi ®©y lµ träng sè chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸o
viªn v× thÕ viÖc ®¸nh gi¸ thiÕu tÝnh kh¸ch quan vµ trong chõng mùc cha
®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cao do chñ quan cña ngêi dù giê.
Nhãm nghiªn cøu ®a ra mét sè biÖn ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn
(møc 1 lµ kh«ng cÇn thiÕ, møc 2 cÇn thiÕt, møc 3 lµ rÊt cÇn thiÕt ) cã kÕt
qu¶ nh sau:
STT Çc biÖn ph¸p Møc ®é cÇn thiÕt
%
1 2 3
1 KiÓm tra ®Þnh kú viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch bµi
gi¶ng
9.3 35.3 55.4
2 KiÓm tra ®Þnh kú viÖc thùc hiÖn KH bµi gi¶ng 14 33.7 52.3
3 Dù giê GV 0 45.3 54.7
4 KiÓm tra ®Þnh kú viÖc ¸p dông PPDH tÝch cùc 31.7 33 35.3
5 Sinh ho¹t tæ chuyªn m«n 18.6 32.1 49.3
6 Phèi hîp víi thanh tra cÊp trªn 48.8 21.3 27.5
7 T×m hiÓu d luËn HS 30.4 33.9 35.7
B¶ng 6. KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ møc ®é cÇn thiÕt ®èi víi çc biÖn ph¸p
®¸nh gi¸ GV.
Trªn 90 % hiÖu trëng ®îc hái cho r»ng çc biÖn ph¸p dù kiÕn trªn ®©y lµ
cÇn vµ rÊt cÇn thiÕt. Do ®ã cã thÓ coi nh÷ng biÖn ph¸p ®îc ®Ò xuÊt cã
kh¶ n¨ng ®îc vËn dông trong c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®¸nh gi¸ GV khi
thùc hiÖn ®æi míi PPDH.
28

ViÖc chØ ®¹o rót kinh nghiÖm sau dù giê cña hiÖu trëng cßn mang tÝnh
h×nh thøc cha thùc sù lµ ®ßn bÈy ®Ó ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc,
®Ó kh¾c phôc nh÷ng çi cha ®îc. Trong khi viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vµ
kh¸ch quan sÏ gióp hiÖu trëng t×m ®óng nguyªn nh©n ®Ó cã nh÷ng biÖn
ph¸p chØ ®¹o hiÖu qu¶ h¬n vµ còng cã ý nghÜa lín ®èi víi gi¸o viªn ®Ó hä tù
®iÒu chØnh viÖc ®æi míi PPDH cña b¶n th©n.
Mét sè thùc tÕ n÷a mµ nhãm nghiªn cøu quan t©m ®ã lµ çc HiÖu trëng
chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH kh«ng theo kÕ ho¹ch liªn tôc, kh«ng duy
tr× trong suèt n¨m häc mµ thêng tËp trung vµo dÞp kû niÖm ngµy nhµ gi¸o
ViÖt Nam 20/11 th«ng qua ho¹t ®éng héi gi¶ng. V× thÕ ®· v« t×nh ®Ó gi¸o
viªn rÊt dÔ quay trë l¹i ¸p dông PPDH truyÒn thèng mµ nã ®· trë thµnh cè
h÷u.
2.2. Mét sè nhËn xÐt tõ ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc tr¹ng.
Dùa vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra thùc tr¹ng vÒ viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi
PPDH cña hiÖu trëng vµ thùc tr¹ng d¹y häc ë trêng THCS, qua ph©n tÝch
çc ý kiÕn trao ®æi víi mét sè CBQL trêng THCS chóng t«i cã thÓ rót ra mét
sè nhËn xÐt ®¸nh gi¸ chung nh sau:
2.2.1.¦u ®iÓm:
HÇu hÕt hiÖu trëng trêng THCS ®Òu cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tÇm
quan träng cña viÖc ®æi míi PPDH vµ ®· chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi
PPDH ë trêng m×nh qu¶n lý.
2.2.2.Nh÷ng h¹n chÕ:
- C«ng t¸c chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cßn nhiÒu bÊt cËp vµ
kh«ng ®ång bé. HÇu hÕt çc hiÖu trëng chØ ®¹o theo ph¬ng ph¸p chung,
thiÕu träng t©m, kh«ng theo qui tr×nh... nªn hiÖu qu¶ cha cao.
- TÝnh kÕ ho¹ch trong chØ ®¹o cßn h¹n chÕ nªn kh¶ n¨ng duy tr× ho¹t
®éng ®æi míi PPDH cha thêng xuyªn, liªn tôc.
- MÆc dï nhËn biÕt ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó viÖc chØ ®¹o
ho¹t ®éng ®æi míi PPDH thµnh c«ng nhng cha cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch
hîp nh t¨ng cêng ®Çu t c¬ së vËt chÊt vµ thiÕt bÞ d¹y häc... cßn 68.6% gi¸o
viªn gÆp khã kh¨n kh«ng ¸p dông PPDH tÝch cùc v× thiÕu thiÕt bÞ d¹y häc.
29

- C«ng t¸c chØ ®¹o båi dìng gi¸o viªn cßn nhiÒu h¹n chÕ, néi dông båi d-
ìng cha cô thÓ, mét sè néi dung cÇn thiÕt cha ®îc quan t©m, h×nh thøc båi
dìng cha hîp lý nªn hiÖu qu¶ thÊp.
- NhiÒu hiÖu trëng khi chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cha chó ý
trong chØ ®¹o nh÷ng kh©u then chèt m¹ng tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh nh:
+ ChØ ®¹o thiÕt kÕ gi¸o ¸n
+ ChØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp
+ Tæ chøc, chØ ®¹o dù giê, rót kinh nghiÖm vµ ®¸nh gi¸...
- ViÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn trong viÖc ®æi míi PPDH cßn cha
toµn diÖn, thiÕu chÝnh x¸c, thiÕu tÝnh kh¸ch quan. KiÓm tra ®¸nh gi¸ kh«ng
nªu ra nh÷ng çi ®îc, çi cha ®îc vµ nguyªn nh©n cña chóng nªn cã nhiÒu
h¹n chÕ cho viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH.
- ThiÕu t¸c ®éng n©ng cao ®éng lùc lµm viÖc ®èi víi gi¸o viªn trong ®æi
míi PPDH, cha khuyªn khÝch. ®éng viªn ®óng møc t¹o niÒm say mª, høng
thó ®Ó gi¸o viªn thùc hiÖn ®æi míi PPDH.
- Cha ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý kÞp thêi víi viÖc ®æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o
dôc ë THCS, cha t¹o ®îc c¬ chÕ qu¶n lý h÷u hiÖu trong khi chØ ®¹o ho¹t
®éng ®æi míi PPDH.
2.3. KÕt luËn:
KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tr¹ng d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi PPDH ë trêng
THCS cho thÊy mét bé phËn gi¸o viªn ®· cã nh÷ng cè g¾ng nhÊt ®Þnh
trong viÖc sö dông PPDH tÝch cùc nh»m t¹o høng thó, tÝch cùc ho¸ qu¸
tr×nh nhËn thøc cña häc sinh, song chóng ta ph¶i thõa nhËn mét thùc tÕ:
gi¸o viªn vÉn thiªn sö dông nhãm çc PPDH b»ng lêi. Thùc tr¹ng chØ ®¹o
ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cßn tån t¹i mét sè nhîc ®iÓm cã ¶nh hëng lín tíi
hiÖu qu¶ ®æi míi PPDH ë trêng THCS.
Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng trªn lµ do thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt
nh GV, CSVC... nhng cÇn ph¶i nhÊn m¹nh vai trß cña yÕu tè qu¶n.V× thÕ
vai trß cña hiÖu trëng trong viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng
THCS lµ rÊt quan träng vµ nh÷ng thùc tr¹ng nªu trªn còng chÝnh lµ ®iÓm
xuÊt ph¸t ®Ó t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn
30

cña nhµ trêng ®Ó viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS cã
hiÖu qu¶ cao, ®¸p øng ®æi míi PPGD trong qu¸ tr×nh ®æi míi ch¬ng tr×nh
gi¸o dôc phæ th«ng.
3. Mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng ë tr-
êng THCS.
3.1 ChØ ®¹o x©y dùng ®éi ngò gi¸o viªn phôc vô ®æi míi PPDH
3.1.1 N©ng cao nhËn thøc cho gi¸o viªn vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®æi míi
PPDH
C¸n bé qu¶n lý trêng THCS cÇn kh¼ng ®Þnh l¹i néi dung cña nghÞ
quyÕt TW 2 kho¸ 8 ®· nªu: “ Gi¸o viªn lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh chÊt lîng cña
gi¸o dôc ”, tõ ®ã lµm cho gi¸o viªn thÊy râ vai trß, tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n
trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc chung vµ môc tiªu vµ gi¸o dôc THCS.
Qu¸n triÖt l¹i nghÞ quyÕt 40/ 2000 QH 10 vµ chØ thÞ 14/ 2000/ CT - TTg vÒ
®æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng trong ®ã nhÊn m¹nh ®æi míi néi
dung, SGK, ph¬ng ph¸p gi¸o dôc... v× thÕ nhÊt thiÕt cÇn ®æi míi PPDH.
HiÖn nay ®æi míi PPDH lµ mét nhiÖm vô mµ Bé gi¸o dôc rÊt quan
t©m, 1 trong nh÷ng nh©n tè quan träng gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu gi¸o
dôc. §æi míi PPDH cßn lµ mét cÇu cña SGK míi, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù phèi
hîp 2 chiÒu céng t¸c cïng lµm viÖc gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh, kh¾c phôc
tÝnh ¸p ®Æt trong d¹y häc.
HiÖu trëng cÇn gi¸o viªn biÕt lý do ph¶i ®æi míi PPDH v× ph¬ng ph¸p
thÇy ®äc trß chÐp, ghi nhí vµ häc thuéc lßng ®· kh«ng ph¸t huy kh¶ n¨ng
s¸ng t¹o, kh«ng kh¬i dËy ®îc néi lùc tiÒm Èn cña häc sinh vµ ®iÓm kh¸c
31

nhau c¬ b¶n cña PPDH míi víi PPDH truyÒn thèng. §ã lµ qu¸ tr×nh t¬ng t¸c
gi÷a gi¸o viªn víi häc sinh, t¬ng t¸c gi÷a häc sinh víi häc sinh, ngêi thÇy
chÝnh lµ ngêi tæ chøc, ®IÒu khiÓn, híng dÉn häc sinh häc tËp ®Ó häc sinh
tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc mét çch chñ ®éng, s¸ng t¹o. HiÖu trëng çc trêng
THCS tæ chøc cho gi¸o viªn:
- Häc tËp çc nghÞ quyÕt cña §¶ng, çc v¨n b¶n cña Bé gi¸o dôc vµ
®µo t¹o.
- Sinh ho¹t tËp thÓ, qu¸n triÖt híng dÉn thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m häc víi
nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ trong ®ã cã viÖc ®æi míi PPDH.
- Sinh ho¹t tæ chuyªn m«n bao gåm çc néi dung ®Ó n©ng cao nhËn
thøc cho gi¸o viªn vÒ sù cÇn thiÕt ®æi míi PPDH.
3.1.2 T¹o ®éng lùc lµm viÖc cho gi¸o viªn trong ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc.
Trong chøc n¨ng chØ ®¹o nãi chung, ngêi CBQL ph¶i lu«n lu«n t×m
çch lµm thÕ nµo ®Ó mäi ngêi lµm viÖc tÝch cùc, hoµn thµnh tèt c«ng viÖc
®îc giao nh»m gãp phÇn thùc hiÖn çc môc tiªu cña tæ chøc.
Trong chØ ®¹o ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë nhµ trêng còng vËy, ng-
êi HiÖu trëng ph¶i lu«n lu«n t×m çch lµm sao ®Ó thóc ®Èy mäi gi¸o viªn
tÝch cùc ®æi míi PPDH, nãi mét çch kh¸c, ®ã lµ viÖc t¹o ®éng lùc lµm viÖc
cho gi¸o viªn trong ®æi míi PPDH.
§éng lùc lµm viÖc lµ ®éng lùc cã ý thøc hay v« thøc kh¬i dËy vµ híng
hµnh ®éng vµo viÖc ®¹t ®îc môc tiªu mong ®îi
• Çc yÕu tè t¹o ®éng lùc lµm viÖc.
Theo Frederick Herzberg, gi¸o s t©m lÝ ngêi MÜ, th× cã n¨m yÕu tè
t¹o ®éng lùc sau ®©y:
- B¶n th©n c«ng viÖc: Cã thÓ ¶nh hëng ®Õn sù tÝch cùc cña mçi
ngêi. Ch¼ng h¹n mét c«ng viÖc thó vÞ, ®a d¹ng, s¸ng t¹o vµ ®Çy
th¸ch thøc cã thÓ t¹o ®éng lùc cho nh÷ng ai ham mª lo¹i c«ng viÖc
nh thÕ.
- Sù thµnh ®¹t: §ã lµ sù tho¶ m·n cña b¶n th©n khi hoµn thµnh mét
c«ng viÖc, sù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ nh×n thÊy nh÷ng thµnh qu¶ tõ
nç lùc cña m×nh.
32

- Sù c«ng nhËn: §ã lµ sù ghi nhËn viÖc hoµn thµnh tèt mét c«ng viÖc.
NÕu sù ghi nhËn nµy lµ cña tËp thÓ th× cµng cã ý nghÜa h¬n.
- Tr¸ch nhiÖm: tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng viÖc còng lµ mét ®éng lùc
thóc ®Èy con ngêi tÝch cùc hµnh ®éng.
- C¬ héi ph¸t triÓn: Lµ nh÷ng c¬ héi tiÕn bé trong c«ng viÖc. C¬ héi
ph¸t triÓn còng xuÊt hiÖn nÕu trong c«ng viÖc ngêi ta cã quyÒn
quyÕt ®Þnh nhiÒu h¬n ®Ó thùc thi çc s¸ng kiÕn.
Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè t¹o ®éng lùc, F. Herzberg cßn nªu ra nh÷ng
yÕu tè mµ «ng gäi lµ “ nh÷ng yÕu tè duy tr× “, ®ã lµ nh÷ng yÕu tè cã thÓ
g©y ra sù bÊt m·n nhng kh«ng lµm t¨ng ®éng lùc mét khi chóng ®îc ®¸p
øng. §ã lµ nh÷ng yÕu tè nh:
- §iÒu kiÖn lµm viÖc
- Nh÷ng quy ®Þnh qu¶n lÝ cña tæ chøc
- Sù gi¸m s¸t
- Nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a ç nh©n víi ç nh©n
- C«ng viÖc æn ®Þnh
Chóng t«i kh«ng cã ý ®Þnh ®i s©u vµo çc yÕu tè duy tr× mµ chØ
muèn nãi thªm vÒ ý nghÜa cña chóng. Ch¼ng h¹n chóng ta nãi vÒ ®iÒu
kiÖn lµm viÖc. Theo F. Herzberg th× nÕu ®iÒu kiÖn lµm viÖc kÐm sÏ g©y
ra sù bÊt m·n trong nh©n viªn. Song nÕu ®iÒu kiÖn lµm viÖc ®· tèt mµ
chóng ta cã lµm tèt h¬n n÷a th× nã còng kh«ng lµm t¨ng ®éng lùc lµm viÖc
cña nh©n viªn ®îc lµ bao.
Nh×n chung l¹i F. Herzberg nhËn xÐt r»ng: çc yÕu tè t¹o ®éng lùc lµm
viÖc ®Òu liªn quan ®Õn b¶n th©n c«ng viÖc, cßn çc yÕu tè duy tr× th× liªn
quan ®Õn m«i trêng lµm viÖc. M«i trêng nãi ë ®©y bao gåm c¶ m«i trêng
bªn trong vµ bªn ngoµi tæ chøc.
•Mét sè biÖn ph¸p nh»m t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho gi¸o viªn trong ®æi míi
ph¬ng ph¸p d¹y häc
- Sö dông môc tiªu ®Ó t¨ng cêng ®éng lùc.
Nh ®· biÕt, hµnh vi phô thuéc vµo th¸i ®é, mµ th¸i ®é l¹i chÞu sù chi
phèi cña nhËn thøc vÒ nh÷ng gi¸ trÞ x· héi. Do vËy ngêi HiÖu trëng ph¶i lµm
33

thÕ nµo ®Ó çc môc tiªu gi¸o dôc, mµ cô thÓ h¬n lµ çc môc tiªu cña ®æi
míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trë thµnh nh÷ng gi¸ trÞ mµ ngêi gi¸o viªn híng tíi.
Muèn vËy ngêi HiÖu trëng ph¶i t×m kiÕm nh÷ng h×nh thøc sinh ®éng, hÊp
dÉn ®Ó lµm cho ngêi gi¸o viªn qu¸n triÖt çc môc tiªu cña ®æi míi ph¬ng
ph¸p d¹y häc, ch¼ng h¹n nh: tæ chøc héi th¶o, tæ chøc nghiªn cøu khoa häc
víi çc ®Ò tµi vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc bé m«n, tæ chøc d¹y thö theo kiÓu “
gi¸o dôc häc so s¸nh “ ( nghÜa lµ cho d¹y thö cïng mét bµi ë nh÷ng líp kh¸c
nhau víi ph¬ng ph¸p kh¸c nhau råi ®èi chiÕu so s¸nh kÕt qu¶ ), tæ chøc trao
®æi kinh nghiÖm víi çc trêng b¹n.
- §Ò cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ngêi gi¸o viªn ®èi víi viÖc ®æi míi
PPDH.
Tinh thÇn tr¸ch nhiÖm còng lµ mét ®éng lùc lµm viÖc. Sau khi lµm
cho çc môc tiªu cña ®æi míi PPDH trë thµnh çc gi¸ trÞ ph¶i híng tíi vµ tríc
khi lµm cho viÖc ®æi míi PPDH trë nªn mét c«ng viÖc ®Çy høng thó, hÊp
dÉn gi¸o viªn th× ta h·y ®éng viªn tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña mçi gi¸o viªn tríc
çc häc sinh, tríc x· héi ®Ó hä b¾t tay vµo thùc hiÖn ®æi míi PPDH. NhiÒu
khi lµm thùc sù råi míi n¶y sinh say mª. Còng nh ta häc ch¬i cê hay mét trß
ch¬i nµo kh¸c. Lóc ®Çu ta cha biÕt ch¬i cê ta cha thÊy thÝch. Sau khi tù
ch¬i ®îc mét sè v¸n råi, ta thÊy cµng ngµy cµng say mª.
Theo nh nhµ t©m lÝ häc ngêi MÜ Abraham Maslow con ngêi ta cã
nhu cÇu ®îc t«n träng, nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh nªn mét khi ®îc ngêi l·nh
®¹o tÝn nhiÖm giao c«ng viÖc th× hä sÏ chñ ®éng, tÝch cùc lµm viÖc h¬n.
V× vËy, ®Ó t¹o ra mét phong trµo thi ®ua ®æi míi PPDH th× ngêi
HiÖu trëng cã thÓ giao nhiÖm vô cho mét sè gi¸o viªn lµm thÝ ®iÓm tríc, råi
sau ®ã lµm réng dÇn ra.
- Lµm cho viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trë nªn thÝch thó h¬n
Cã thÓ l©u nay chóng ta ®· m¾c mét sai lÇm lµ lµm cho ngêi gi¸o viªn
c¶m thÊy viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ “ mét c«ng viÖc cìng bøc “,” lµ
mét viÖc tõ trªn déi xuèng”, do ®ã hä “ dÞ øng “ víi c«ng viÖc nµy. B©y giê
chóng ta cÇn ph¶i lµm thay ®æi çi c¶m nhËn ®ã b»ng çch lµm cho ngêi
gi¸o viªn thÊy viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét c«ng viÖc ®Çy høng
34

thó, ®Çy s¸ng t¹o, ®Çy th¸ch thøc.
Muèn vËy ta nªn t×m çch t¹o ra mét bÇu kh«ng khÝ thi ®ua s¸ng t¹o
trong ph¬ng ph¸p d¹y häc. Ta nªn dùa vµo nh÷ng gi¸o viªn say mª khoa häc,
nhÊt lµ lùc lîng gi¸o viªn trÎ, v× tuæi trÎ lu«n ham thÝch çi míi ( do trong ®Çu
ãc hä cha cã çc “ lèi mßn “ ), ham thÝch s¸ng t¹o, lu«n mong muèn chiÕn
th¾ng çc th¸ch thøc, cã nhiÒu hoµi b·o,…råi khuyÕn khÝch hä t×m tßi, s¸ng
t¹o trong ph¬ng ph¸p d¹y häc vµ ®Ó hä lµm thö.
Khi çc gi¸o viªn c¶m thÊy høng thó trong ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc
th× tøc lµ ta ®· t¨ng cêng ®éng lùc lµm viÖc ë hä.
- Sö dông ®ßn bÈy khen thëng mét çch thÝch ®¸ng
Nh trªn ®· nãi, sù thµnh ®¹t trong c«ng viÖc vµ sù ®îc c«ng nhËn
thµnh tÝch lµ nh÷ng yÕu tè t¹o ®éng lùc, do ®ã ta ph¶i biÕt khen thëng mét
çch thÝch ®¸ng.
ThÕ nµo lµ khen thëng mét çch thÝch ®¸ng?
Tríc hÕt ta ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ thùc hiÖn ®æi míi PPDH ë
mçi gi¸o viªn mét çch c«ng khai, th¼ng th¾n, c«ng b»ng, kh«ng h¹ thÊp mµ
còng kh«ng khen th¸i qu¸, cÇn lµm cho tËp thÓ thÊy r»ng ngêi gi¸o viªn Êy
®· cã nhiÒu nç lùc ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã. §¸nh gi¸ ph¶i dùa theo nh÷ng tiªu
chÝ thèng nhÊt vµ dùa trªn møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc ®· giao cho ngêi
®ã chø kh«ng nªn so s¸nh khèi lîng c«ng viÖc cña tõng ngêi víi nhau.
Thø hai lµ cÇn ç nh©n ho¸ sù khen thëng v× r»ng mçi ç nh©n cã
nh÷ng ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh kh¸c nhau. §èi víi ngêi nµy th× ®ã chØ lµ sù cè
g¾ng võa ph¶i
nhng ®èi víi ngêi kia th× l¹i lµ sù cè g¾ng vît bËc. MÆt kh¸c, mçi ç nh©n cã
nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau, do vËy h×nh thøc khen thëng nªn phï hîp víi nhu
cÇu cña mçi ngêi. §èi víi ngêi nµy th× cÇn nªu cao sù khen thëng tinh thÇn,
®èi víi ngêi kia l¹i lµ sù uû nhiÖm thªm quyÒn h¹n, nãi lªn sù tin tëng h¬n cña
l·nh ®¹o. TÊt nhiªn ta kh«ng coi nhÑ viÖc khen thëng b»ng vËt chÊt, v× ng¹n
ng÷ cã c©u:” Tr¨m ®ång tiÒn c«ng kh«ng b»ng mét ®ång tiÒn thëng”
ViÖc ç nh©n ho¸ sù khen thëng cßn cã nghi· lµ ai ®¸ng khen míi
khen, tr¸nh “ b×nh qu©n chñ nghÜa” trong viÖc khen thëng. NÕu chØ v× sî
35

mÊt lßng, v× sù khã xö nµo ®ã mµ ai còng ®îc khen c¶ th× nh÷ng ngêi cè
g¾ng sÏ dÇn dÇn kh«ng cÇn cè g¾ng n÷a.
- T¹o ®îc sù tiÕn bé ë mçi gi¸o viªn trong viÖc ®æi míi PPDH.
Cã thÓ ph©n tÝch biÖn ph¸p nµy tõ nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau. Tríc hÕt
lµ lµm cho ngêi gi¸o viªn t×m thÊy lîi Ých riªng trong lîi Ých chung. NÕu ngêi
gi¸o viªn thÊy r»ng trong khi m×nh thùc hiÖn ®æi míi PPDH th× chuyªn m«n
cña m×nh ®îc n©ng cao h¬n, kÜ n¨ng s ph¹m cña m×nh trë nªn v÷ng vµng
h¬n,…th× hä sÏ tÝch cùc h¬n. Nãi chung ai còng muèn m×nh ngµy cµng ph¸t
triÓn h¬n, giái giang h¬n, v× vËy hä muèn m×nh ngµy cµng tiÕn bé h¬n
ngay trong chÝnh c«ng viÖc m×nh ®ang lµm.
3.1.3 T¨ng cêng c«ng t¸c båi dìng gi¸o viªn phôc vô ®æi míi PPDH
Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng nhãm nghiªn cøu thÊy: HiÖu trëng çc tr-
êng THCS cÇn t¨ng cêng c«ng t¸c båi dìng gi¸o viªn víi mét sè néi dung chñ
yÕu, b»ng çc h×nh thøc phï hîp.
• Néi dung båi dìng
- KiÕn thøc chung vÒ PPDH tÝch cùc
- Kü n¨ng thiÕt kÕ bµi gi¶ng theo híng ®æi míi PPDH.
- Kü n¨ng lùa chän vµ sö dông çc PPDH tÝch cùc
- Kü n¨ng sö dông TBDH ®Ó ®æi míi PPDH
- Kü n¨ng tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp.
• H×nh thøc båi dìng
- Héi gi¶ng: h×nh thøc nµy cã hiÖn qu¶ cao v× ®îc duy tr× thêng
xuyªn, héi gi¶ng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó mäi gi¸o viªn häc tËp kinh nghiÖm
cña ®ång nghiÖp.
- Héi th¶o theo chuyªn ®Ò : H×nh thøc nµy sÏ bæ xung nh÷ng kiÕn
thøc, kü n¨ng sö dông PPDH ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi PPDH.
- Sinh ho¹t tæ chuyªn m«n: Sö dông nh÷ng gi¸o viªn giái, cã nhiÒu kinh
nghiÖm kÌm cÆp nh÷ng gi¸o viªn cßn cã h¹n chÕ trong khi ®æi míi
PPDH tõ so¹n gi¸o ¸n ®Õn viÖc tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc. Tæ trëng
tæ chuyªn m«n c¨n cø vµo thùc tr¹ng cña tæ ®Þnh ra nh÷ng néi dung
cÇn ®îc kÌm cÆp. Chó ý tæ chøc dù giê rót kinih nghiÖm.
36

- Tù båi dìng: H×nh thøc nµy m¹ng l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ tuy nhiªn hiÖu
trëng cÇn ®éng viªn khÝch lÖ cïng víi nh÷ng ®Þnh híng c¬ b¶n ®Ó
mäi gi¸o viªn tù gi¸c häc tËp, rÌn luyÖn trau dåi nghiÖp vô s ph¹m ®Ó
®¸p øng ®ái hái cña gi¸o dôc phæ th«ng vµ yªu cÇu ®æi míi PPDH.
- Më c¸c líp tËp huÊn: HuÊn luyÖn kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc
nãi chung vµ sö dông thiÕt bÞ d¹y häc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi
PPDH.
3.2 ChØ ®¹o x©y dùng vµ sö dông CSVC - TBDH phôc vô ®æi míi PPDH .
CSVC - TBDH cã vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®Æc
biÖt hç trî tÝch cùc ®Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH. XuÊt ph¸t tõ ®Æc trng t
duy h×nh ¶nh, t duy cô thÓ cña con ngêi trong qu¸ tr×nh d¹y häc sù trùc
quan cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi sù lÜnh héi kiÕn thøc cña häc sinh. CSVC
- TBDH kh«ng chØ dõng ë møc ®é minh häc mµ trë thµnh c«ng cô nhËn
thøc. §Ó thùc hiÖn hiÖu qu¶ chØ ®¹o ®æi míi PPDH trong qu¸ tr×nh ®æi
míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc ë THCS cÇn xem TBDH lµ yÕu tè g¾n liÒn víi
SGK lµ mét bé phËn cña SGK, lµ nguån cung cÊp chi thøc, lµ ph¬ng tiÖn
®Ó thùc hiÖn néi dung, PPDH. TBDH cßn t¹o ra sù høng thó, l«i cuèn häc
sinh tÝch cùc t×m tßi, kh¸m ph¸, ph¸p hiÖn vµ lÜnh héi kiÕn thøc. CSVC
-TBDH ®îc coi lµ mét trong nh÷ng thiÕt bÞ cÇn thiÕt ®Ó ®æi míi PPDH v×
thÕ khi chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS th× c¸c hiÖu trëng
kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®Õn CSVC - TBDH.
3.2.1. ChØ ®¹o x©y dùng CSVC - TBDH
• Nh÷ng ®Þnh híng c¬ b¶n:
- PhÊn ®Êu x©y dùng vµ hoµn thiÖn CSVC - TBDH ®¸p øng yªu cÇu
®æi míi gi¸o dôc phæ th«ng, ®Æc biÖt lµ ®æi míi PPDH ë trêng THCS.
- PhÊn ®Êu hoµn thiÖn CSVC - TBDH: ®ñ, ®ång bé, s¸t víi yªu cÇu ®æi
míi vµ ®Æc thï riªng cña tõng m«n häc.
- Ph¸t huy cao ®é nguån vèn cña nhµ níc, cña céng ®ång, cña phô huynh
häc sinh ®Ó hoµn thiÖn CSVC - TBDH.
- Ph¸t ®éng trong toµn thÓ gi¸o viªn, häc sinh phong trµo thi ®ua tù lµm
®å dïng d¹y häc phôc vô cho ®æi míi PPDH.
37

• BiÖn ph¸p:
- HiÖu trëng trêng THCS tham mu víi cÊp uû §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa
ph¬ng qu¸n triÖt tíi toµn d©n çc nghÞ quyÕt cña §¶ng, Nhµ níc, Bé GD - §T
vÒ chñ trêng x©y dùng CSVC - TBDH ®¸p øng víi ®æi míi vÒ môc tiªu, néi
dung, ph¬ng ph¸p, SGK cña cÊp THCS.
- Cã nhËn thøc ®óng vÒ x©y dùng CSVC - TBDH cho çc trêng THCS lµ
mét viÖc lµm hÕt søc quan träng. HiÖu trëng çc trêng THCS cÇn tham mu
kÞp thêi víi cÊp uû §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®Ó cã kÕ ho¹ch x©y
dùng CSVC - TBDH.
Qu¸n triÖt tíi phô huynh häc sinh vÒ vai trß cña CSVC - TBDH trong qu¸
tr×nh ®æi míi gi¸o dôc phæ th«ng ®Ó huy ®éng nguån lùc gãp phÇn x©y
dùng vµ hoµn thiÖn CSVC - TBDH ë çc trêng THCS.
- C¨n cø theo quyÕt ®Þnh sè 2164/ Q§ - Bé GD - §T vÒ qui ®Þnh c¬ së
vËt chÊt TBDH ë trêng THCS, chØ ®¹o x©y dùng CSVC - TBDH ®¶m b¶o
tÝnh ®ång bé, hiÖu qu¶, hiÖu qu¶ kinh tÕ. Chó ý x©y dùng CSVC - TBDH
thiÕt thùc, tríc m¾t tËp trung x©y dùng CSVC - TBDH tèi thiÓu, ®ång bé víi
yªu cÇu ®æi míi cña SGK vµ thùc hiÖn ®æi míi PPDH.
- ThiÕt bÞ d¹y häc lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®æi míi
PPDH theo híng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh cho nªn cÇn chó ý
nhiÒu ®Õn chøc n¨ng lµ nguån kiÕn thøc cña TBDH ®ång thêi t¹o ®iÒu
kiÖn ®Ó häc sinh ®îc lµm viÖc víi çc ph¬ng tiÖn nµy. §iÒu ®ã còng cã
nghÜa lµ hiÖu trëng çc trêng THCS cÇn ®Çu t TBDH ®Ó gi¸o viªn sö dông
lµm ph¬ng tiÖn minh ho¹ víi ®Æc thï riªng cña tõng m«n häc cïng víi ®Çu t
ph¬ng tiÖn, TBDH ®Ó häc sinh thùc hµnh rÌn luyÖn kü n¨ng theo yªu cÇu
®æi míi cña SGK.
- ChØ ®¹o x©y dùng TBDH hiÖn ®¹i song song víi thiÕt bÞ truyÒn thèng,
®Æc biÖt quan t©m ®Õn çc thiÕt bÞ nghe nh×n vµ c«ng nghÖ th«ng tin
øng dông trong ®æi míi PPDH.
- TÝch cùc triÓn khai quyÕt ®Þnh 159/Q§ - TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ
vÒ ®Çu t kinh phÝ ®Ó t¨ng cêng CSVC, trang thiÕt bÞ ®å dïng d¹y häc
38

trong çc nhµ trêng nh»m huy ®éng hiÖu qu¶ kinh phÝ tõ ng©n s¸ch Trung -
¬ng, ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng, ®Ó x©y dùng CSVC - TBDH ë trêng THCS.
- Tuyªn truyÒn, vËn ®éng phô huynh häc sinh hç trî nguån lùc cho trêng
THCS ®Ó x©y dùng vµ hoµn thiÖn CSVC - TBDH nh»m n©ng cao chÊt lîng
d¹y häc nãi chung vµ ®æi míi PPDH nãi riªng.
- ChØ ®¹o thùc hiÖn x· héi ho¸ gi¸o dôc hiÖu qu¶ b»ng tuyªn truyÒn vËn
®éng ®Ó huy ®éng nguån lùc tõ çc tæ chøc kinh tÕ, çc doanh nghiÖp, çc
ban ngµnh... ®ãng ë ®Þa ph¬ng hç trî kinh phÝ gióp nhµ trêng x©y dùng
CSVC – TBDH.
- Ph¸t ®éng vµ duy tr× phong trµo thi ®ua tù lµm ®å dïng d¹y häc trong
gi¸o viªn phôc vô ®æi míi PPDH ®¸p øng ®Æc thï cña tõng m«n häc. KÕt
hîp ®éng viªn, khÝch lÖ gi¸o viªn cïng víi chÝnh s¸ch khen thëng th¶o ®¸ng.
3.2.2. ChØ ®¹o sö dông hiÖu qu¶ TBDH.
ViÖc chØ ®¹o sö dông hiÖu qu¶ TBDH lµ rÊt cÇn thiÕt cïng víi viÖc
x©y dùng CSVC -TBDH v× thÕ HiÖu trëng çc trêng THCS cÇn chó ý ®Õn
yÕu tè con ngêi sö dông TBDH ®Ó cã thÓ sö dông tèi ®a TBDH hiÖn cã,
tr¸ch “TBDH vÒ ®Õn trêng nhng kh«ng ®Õn líp”. ChØ ®¹o sö dông triÖt ®Ó
TBDH hiÖn cã trong qu¸ tr×nh d¹y häc nãi chung vµ thùc hiÖn ®æi míi
PPDH nãi riªng. Do kinh phÝ cßn h¹n hÑp, do ®ã kh«ng ®ñ thiÕt bÞ d¹y
häc cÇn thiÕt nªn nhiÒu trêng gÆp nhiÒu khã kh¨n trong chØ ®¹o ho¹t
®éng ®æi míi PPDH. Ngîc l¹i cã nhiÒu trêng cã TBDH nhng l¹i kh«ng ®îc sö
dông hiÖu qu¶ ®Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH.
T¹o tiÒm n¨ng cho GV Trong viÖc sö dông TBDH th«ng qua dù giê,
më líp tËp huÊn, huÊn luyÖn kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc.
Trªn c¬ së n¾m v÷ng TBDH hiÖn cã vµ kh¶ n¨ng phôc vô ®æi míi
PPDH, ®Æc biÖt chó ý ®Õn nh÷ng m«n ®ßi hái ph¶i cã TBDH nh: Gi¸o dôc
c«ng d©n, §Þa lý, VËt lý... chØ ®¹o gi¸o viªn b¾t buéc ph¶i sö dông TBDH,
kh¾c phôc t×nh tr¹ng d¹y chay tån t¹i ®· l©u, t¨ng cêng thùc hµnh, thÝ
nghiÖm qua c¬ chÕ kiÓm tra ®¸nh gi¸ giê lªn líp.
Sö dông ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh trong khi chØ ®¹o GV sö dông
TBDH lµ b¾t buéc b»ng nh÷ng quy ®Þnh ®îc coi lµ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ thi
39

®ua cïng víi chÝnh s¸ch ®éng viªn, khÝch lÖ gi¸o viªn tÝch cùc, tù gi¸c khai
th¸c,sö dông TBDH hiÖn cã trong ®æi míi PPDH. KhuyÕn khÝch gi¸o viªn sö
dông TBDH hiÖn ®¹i nh ph¬ng tiÖn nghe nh×n, c«ng nghÖ th«ng tin... ë
nh÷ng trêng cã ®iÒu kiÖn.
§æi míi PPDH g¾n liÒn víi lao ®éng s¸ng t¹o cña gi¸o viªn qua qu¸
tr×nh tù häc, tù båi dìng nhng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TBDH bªn
c¹nh tù båi dìng cña b¶n th©n gi¸o viªn th× HiÖu trëng çc trêng THCS cÇn
chó ý c«ng t¸c båi dìng ®Ó gi¸o viªn cã kü n¨ng sö dông TBDH nh»m kh¾c
phôc khã kh¨n cho gi¸o viªn khi thùc hiÖn ®æi míi PPDH.
Chóng ta ®· vµ ®ang thùc hiÖn dù ¸n ph¸t triÓn gi¸o dôc THCS, dù ¸n
®· cã nhiÒu hç trî ®Ó t¹o ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh: biªn so¹n ch-
¬ng tr×nh, SGK, båi dìng gi¸o viªn, bæ xung CSVC - TBDH... Cho nªn khi
chØ ®¹o ®æi míi PPDH ë trêng THCS cÇn chó ý tíi çc ®IÒu kiÖn mµ trong
®ã CSVC - TBDH lµ ®IÒu kiÖn cÇn ®Ó ¸p dông PPDH tÝch cùc. §Æc biÖt
kÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tr¹ng cho thÊy mét trong nh÷ng trë ng¹i khi chØ ®¹o
ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS lµ thiÕu CSVC - TBDH. Chóng t«i
cho r»ng hiÖu trëng çc trêng THCS ®ång thêi quan t©m x©y dùng CSVC -
TBDH víi ®éng viªn khuyÕn khÝch gi¸o viªn sö dông TBDH trong khi ¸p dông
çc PPDH tÝch cùc phï hîp víi ®Æc ®iÓm m«n häc, yªu cÇu cña SGK sÏ
gióp cho viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS cã hiÖu qu¶
cao h¬n.
3.3. Quy tr×nh ho¸ viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tr-
êng trung häc c¬ së .
ViÖc chØ ®¹o ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ vÊn ®Ò cùc kú khã kh¨n
phøc t¹p nhng l¹i lµ vÊn ®Ò cèt lâi trong qu¶n lý qu¸ tr×nh d¹y häc. Nã lµ ®ßn
bÈy trùc tiÕp ®Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y häc. C«ng viÖc còng ®· thùc hiÖn tõ
l©u trong qu¶n lý nhng cßn tuú tiÖn nªn kÕt qu¶ cßn rÊt h¹n chÕ. V× thÕ viÖc
chØ ®¹o ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë çc trêng THCS hiÖn nay cÇn ®îc thùc
hiÖn mét çch cã hÖ thèng, cã khoa häc theo mét qui tr×nh chÆt chÏ theo çc
bíc sau ®©y:
3.3.1. Bíc chuÈn bÞ:
40

• Thµnh lËp ban chØ ®¹o:
Dùa trªn c¬ së cña c¬ chÕ qu¶n lý hiÖn cã cña nhµ trêng, hiÖu trëng tæ
chøc thµnh lËp mét ban chØ ®¹o phôc vô cho viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y
häc ë trêng THCS bao gåm:
- Trëng ban: HiÖu trëng.
- Phã ban: Phã hiÖu trëng phô tr¸ch chuyªn m«n.
- Uû viªn: Çc tæ trëng chuyªn m«n, çc gi¸o viªn d¹y giái, ®¹i diÖn ®oµn
thÓ vµ héi cha mÑ häc sinh.
- Cè vÊn ban chØ ®¹o: Chuyªn viªn phßng gi¸o dôc ®µo t¹o.
• NhiÖm vô cña ban chØ ®¹o:
- Kh¶o s¸t thùc tr¹ng vÒ çc nguån lùc hiÖn cã phôc vô cho viÖc ®æi míi
ph¬ng ph¸p d¹y häc:
- Nghiªn cøu thùc tr¹ng ®éi ngò gi¸o viªn, ®Æc biÖt lµ vÒ n¨ng lùc
chuyªn m«n nghiÖp vô, c¬ cÊu nh©n sù vµ ®iÒu kiÖn c«ng t¸c lµ nh÷ng
nh©n tè c¬ b¶n ®Ó ®æi míi PPDH.
- Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®èi tîng häc sinh, ®Æc biÖt lµ møc ®é ph©n
ho¸ vÒ tr×nh ®é nhËn thøc, tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh
vµ c¶ nh÷ng thãi quen thô ®éng vµ nh÷n mÆt h¹n chÕ tiªu cùc kh¸c ®· ®îc
h×nh thµnh trong suèt bËc tiÓu häc, g©y trë ng¹i cho viÖc ®æi míi PPDH.
Tõ ®ã ph©n tÝch nh÷ng m©u thuÉn thùc tÕ trong ho¹t ®éng vµ quan hÖ
d¹y häc. Nguyªn nh©n tån t¹i nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc lçi thêi, nh÷ng nh©n
tè tÝch cùc vÒ çch d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi bíc ®Çu thùc hiÖn cã
hiÖu qu¶.
- Kh¶o s¸t çc ®iÒu kiÖn phôc vô cho viÖc ®æi míi PPDH nh: c¬ së vËt
chÊt thiÕt bÞ, nguån tµi chÝnh hiÖn cã, m«i trêng s ph¹m vµ kh¶ n¨ng huy
®éng céng ®ång phôc vô cho ho¹t ®éng d¹y häc.
• X©y dùng ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµnh ®éng:
Dùa trªn c¬ së kh¶o s¸t çc nguån lùc c¬ b¶n nªu ë trªn, ban ®Çu chØ
®¹o tiÕn hµnh x©y dùng ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®Ó chØ ®¹o
triÓn khai thùc tÕ trong ho¹t ®éng d¹y häc cña nhµ trêng theo tinh thÇn ®æi
41

míi. Ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµnh ®éng nµy th«ng thêng ®îc x©y dùng theo
tõng n¨m häc vµ ®îc cô thÓ ho¸ theo tõng cÊp ®é kh¸c nhau:
- KÕ ho¹ch chØ ®¹o ch¬ng tr×nh cña nhµ trêng.
- Ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµnh ®éng cña çc tæ chøc ®oµn thÓ x· héi.
- KÕ ho¹ch cña çc tæ chuyªn m«n.
- KÕ ho¹ch ç nh©n cña tõng gi¸o viªn.
Cïng víi viÖc x©y dùng ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµnh ®éng ban chØ ®¹o
ph¶I x©y dùng qui tr×nh chØ ®¹o thùc hiÖn ®æi míi PPDH theo tõng bíc .
• 3.3.2.ChØ ®¹o ®iÓm .
§©y lµ bíc ®ét ph¸ rÊt quan träng , më ®Çu cho viÖc thùc thi tiÕn tr×nh
chØ ®¹o ®æi míi PPDH. Trong bíc nµy cÇn thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô
thÓ sau ®©y:
• §Þnh híng thèng nhÊt:
- ThiÕt kÕ 1 bµi häc theo tinh thÇn ®æi míi:
Çc bµi häc cña çc m«n häc rÊt phong phó ®a d¹ng. V× thÕ kh«ng cã
mét khu«n mÉu chung cøng nh¾c vÒ viÖc thiÕt kÕ mét bµi häc (ta thêng
gäi lµ soan gi¸o ¸n) nhng viÖc thiÕt kÕ mét bµi häc cÇn ®Þnh híng theo mét
sè yªu cÇu c¬ b¶n sau ®©y.
- X¸c ®Þnh môc ®Ých yªu cÇu s¸t thùc víi tõng lo¹i bµi häc, tiÕt häc.
Trong ®ã ph¶i thùc hiÖn thèng nhÊt ®îc c¶ 3 yÕu tè: trÝ thøc, kü n¨ng, th¸i
®é. Ph¶n ¸nh râ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a ho¹t ®éng cña thÇy vµ ho¹t
®éng cña trß theo tõng ®¬n vÞ tri thøc vµ néi dung cô thÓ cña tõng bµi häc.
ThÓ hiÖn râ ph¬ng ph¸p d¹y cña thÇy vµ ph¬ng ph¸p häc cña trß trong ho¹t
®éng ®ã. Ph¶n ¸nh mèi th«ng tin liªn hÖ hai chiÒu thêng xuyªn liªn tôc trong
qu¸ tr×nh d¹y häc. Thµy híng dÉn céng t¸c gióp ®ì trß häc tËp. Trß ph¶i ph¶n
¸nh tõng bíc kÕt qu¶ häc tËp cña m×nh qua tõng ho¹t ®éng cô thÓ. Trªn c¬
së ®ã thÇy ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh söa ch÷a sai sãt vµ kÕt luËn tÝnh ®óng
®¾n cña çc tri thøc kü n¨ng cã trong bµi häc
- B¶n thiÕt kÕ bµi häc ph¶i ph¶n ¸nh râ çc ph¬ng tiÖn cÇn thiÕt cÇn sö
dông cho tõng néi dung bµi häc ®ã.
42

- TiÕn ®é thêi gian thùc hiÖn theo logic cña bµi häc.
- KÕt qu¶ chung cÇn ®¹t tíi cña bµi häc.
- Híng dÉn häc sinh tiÕp tôc hoµn thiÖn tri thøc kü n¨ng trong thêi gian
tù häc ngoµi giê lªn líp vµ chuÈn bÞ t©m thÕ cho bµi häc míi.
• X¸c ®Þnh chuÈn vµ thang ®¸nh gi¸ bµi häc.
- ChuÈn ®¸nh gi¸:
Dùa trªn c¬ së chuÈn ®¸nh gi¸ chung ®· ®îc qui ®Þnh khi x¸c ®Þnh
chuÈn ®¸nh gi¸ vÒ mét bµi häc theo tinh thÇn ®æi míi PPDH cÇn lu ý nhiÒu
h¬n ®Õn ph¬ng ph¸p d¹y vµ ph¬ng ph¸p häc cña thÇy vµ trß nh»m híng vµ
ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh. §Æc biÖt quan t©m
®Õn nh÷ng ph¬ng ph¸p rÌn luyÖn kü n¨ng vµ çch øng xö, rÌn luyÖn ph¬ng
ph¸p tù häc cho häc sinh, khuyÕn khÝch viÖc sö dông çc ph¬ng tiÖn kü
thuËt, c«ng nghÖ nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng d¹y
häc. Kiªn quyÕt lo¹i bá nh÷ng ph¬ng ph¸p thuyÕt gi¸o tuyªn truyÒn thô mét
chiÒu thô ®éng ®· tá ra l¹c hËu lçi thêi, kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm nhËn
thøc cña häc sinh trong ®iÒu kiÖn míi.
- Thang ®¸nh gi¸:
ViÖc x¸c ®Þnh thang ®¸nh gi¸ còng dùa trªn c¬ së ph©n ho¸ theo tõng
møc ®é giái - kh¸ - trung b×nh - yÕu kÐm. Tuy nhiªn trong viÖc chuÈn bÞ
d¹y häc thi ®iÓm viÖc ®¸nh gi¸ çc tiÕt d¹y chñ yÕu lµ ®Ó rót kinh nghiÖm
nªu lªn nh÷ng mÆt thµnh c«ng vµ mÆt cha ®¹t ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc bæ
Ých chuÈn bÞ cho viÖc nh©n ®¹i trµ ®îc tèt h¬n. Kh«ng nªn qu¸ ®i s©u vµo
viÖc t×m tái tíi khuyÕt ®iÓm, v¹ch l¸ t×m s©u, ®iÒu nµy sÏ kh«ng khuyÕn
khÝch ®éng viªn ®îc gi¸o viªn h¨ng h¸i tÝch cùc tham gia vµo viÖc ®æi míi
ph¬ng ph¸p d¹y häc.
- Qui tr×nh tiÕn hµnh ®¸nh gi¸:
Dùa trªn c¬ së trªn ban chØ ®¹o x©y dùng qui tr×nh tiÕn hµnh ®¸nh
gi¸ vÒ çc tiÕt d¹y thÝ ®iÓm cho tÊt c¶ çc m«n häc theo mét yªu cÇu thèng
nhÊt.
• Chän ®èi tîng lµm thùc nghiÖm:
43

- Chän m«n häc vµ çc bµi häc lµm thÝ ®iÓm dÜ nhiªn cã thÓ chän
tÊt c¶ çc m«n häc cã trong ch¬ng tr×nh d¹y häc ë THCS nhng ®Ó thùc
hiÖn thÝ ®IÓm cã hiÖu qu¶ vµ tríc hÕt cã thÓ chän m«n häc nµo cã
nhiÒu u thÕ trong viÖc sö dông çc ph¬ng ph¸p ph¬ng tiÖn d¹y häc phôc
vô cho sù ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc.
- Chän gi¸o viªn lµm thùc nghiÖm, cã thÓ chän c¶ 3 lo¹i gi¸o viªn giái,
gi¸o viªn kh¸, gi¸o viªn trung b×nh ®Ó lµm thùc nghiÖm lµm cho viÖc nh©n
®¹i trµ ®îc thuËn lîi h¬n. Nhng trong mét sè giê thÝ ®iÓm bíc ®Çu ®Ó d¹y
cã tÝnh chÊt lµm mÉu th× nªn chän nh÷ng gi¸o viªn d¹y giái, nhiÖt t×nh h¨ng
h¸i vµ thÝch s¸ng t¹o th× viÖc d¹y thÝ ®iÓm sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n.
- Chän líp d¹y thÝ ®iÓm ë ®©y còng nªn chän nh÷ng líp mµ häc sinh
cã tr×nh ®é nhËn thøc tèt, cã nhiÒu em häc sinh giái ®Ó viÖc d¹y thÝ ®iÓm
®îc thuËn lîi. Nhng còng cã thÓ d¹y mét sè líp mµ tr×nh ®é nhËn thøc cña
häc sinh vµo lo¹i trung b×nh, rÊt Ýt häc sinh giái, thËm trÝ cã thÓ d¹y ë
nh÷ng líp mµ tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh t¬ng ®èi yÕu ®Ó lµm phÐp
®èi chøng. Trªn c¬ së ®ã cã thÓ rót ra ®îc nh÷ng bµi häc vÒ ®æi míi PPDH
phï hîp víi mäi ®èi tîng.
• Tæ chøc d¹y thÝ ®iÓm:
Tuú theo ®IÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cô thÓ cña tõng trêng viÖc tæ
chøc d¹y thÝ ®iÓm còng cã thÓ thùc hiÖn ngay trong ph¹m vi réng trªn tÊt
c¶ çc m«n häc víi mét sè bµi nhÊt ®Þnh, tuy nhiªn viÖc tæ chøc d¹y thÝ
®iÓm còng cã thÓ t¸ch lµm 2 c«ng ®o¹n:
- ThÝ ®iÓm trong ph¹m vi hÑp: ë ®©y viÖc thÝ ®iÓm mang tÝnh
chÊt d¹y mÉu lµm thö nghiÖm ®Ó cho tÊt c¶ çc gi¸o viªn häc tËp, rót kinh
nghiÖm s¬ bé. Trªn c¬ së ®ã ®Ó viÖc thÝ ®iÓm theo diÖn réng cã hiÖu
qu¶ h¬n.
- ThÝ ®iÓm theo diÖn réng: ThÝ ®iÓm theo diÖn réng kh«ng cã
nghÜa b¾t tÊt c¶ gi¸o viªn ph¶I d¹y thÝ ®iÓm, ë ®©y cã thÓ lµm thÝ ®iÓm
ë tÊt c¶ çc m«n nhng l¹i lùa chän nh÷ng gi¸o viªn tiªu biÓu ®Ó d¹y thÝ ®iÓm
trªn c¬ së ®ã ®Ó nh©n ®¹i trµ ®Õn tÊt c¶ çc gi¸o viªn kh¸c.
• Dù giê kiÓm tra ®¸nh gi¸, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ d¹y thÝ ®iÓm:
44

ViÖc tæ chøc ®¸nh dù giê th¨m líp ®îc tiÕn hµnh theo çc kh©u:
- X©y dùng lÞch dù giê, tæ chøc çc nhãm dù giê thùc hiÖn dù giê
th¨m líp theo tõng nhãm sau khi dù giê xong ç nh©n cã nhiÖm vô ®¸nh gi¸
rót kinh nghiÖm cho tõng tiÕt häc cña nhãm m×nh.
- S¬ kÕt rót ra bµi häc kinh nghiÖm:
Dùa trªn c¬ së kÕt qu¶ d¹y thÝ ®iÓm ë ç nh©n ban chØ ®¹o tæ chøc
rót kinh nghiÖm chung cho çc ®ît thÝ ®iÓm vÒ tÊt c¶ çc kh©u: kh©u
chuÈn bÞ, chØ ®¹o lµm thÝ ®iÓm, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc rót kinh
nghiÖm vÒ viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc cña thÇy vµ trß qua çc giê
d¹y thÝ ®iÓm ®Ó chuÈn bÞ triÓn khai ®¹i trµ.
3.3.3 ChØ ®¹o ®¹i trµ:
Bíc nµy còng cã nh÷ng néi dung c«ng viÖc gÇn gièng nh bíc chØ ®¹o
lµm thÝ ®iÓm nhng nã cÇn triÓn khai më réng trong ph¹m vi toµn trêng v×
thÕ cÇn lu ý thªm ®Õn nh÷ng c«ng viÖc sau ®©y:
-Ph¸t huy néi lùc, g©y khÝ thÕ s«i næi, hµo høng trong tËp thÓ gi¸o
viªn vµ häc sinh : chuÈn bÞ t©m thÕ cho ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y
häc.
-Tæ chøc thùc hiÖn d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi ë tÊt c¶ m«n häc,
trong tÊt c¶ gi¸o viªn. tuy nhiªn tuú theo kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn cña tõng ®èi
tîng, kh«ng nhÊt thiÕt yªu cÇu tÊt c¶ gi¸o viªn ph¶i d¹y tÊt c¶ çc bµi cã trong
ch¬ng tr×nh d¹y häc. §èi víi gi¸o viªn giái cã thÓ huy ®éng hä tham gia d¹y
nhiÒu bµi h¬n nhng ®èi tîng gi¸o viªn d¹y trung b×nh vµ yÕu cã thÓ d¹y sè l-
îng Ýt h¬n. Tõ ®ã tõng bíc më réng dÇn tõ n¨m nay ®Õn n¨m kh¸c cho phï
hîp víi kh¶ n¨ng cña hä.
-Theo dâi quan s¸t thu thËp xö lý th«ng tin ®a chiÒu th«ng qua viÖc
so¹n bµI gi¸o ¸n, viÖc dù giê trªn líp còng nh çc sinh ho¹t tæ chuyªn m«n ®Ó
thÊy ®îc chiÒu híng ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng ®æi míi PPDH vµ ®¸nh gi¸ ®îc
kÕt qu¶ tõng bíc sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi.
-§iÒu hµnh phèi hîp ho¹t ®éng d¹y häc gi÷a çc tæ chuyªn m«n vµ ç
nh©n gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh triÓn khai chØ ®¹o viÖc ®æi míi PPDH.
45

-KiÓm tra ®¸nh gi¸ theo tõng c«ng ®o¹n vÝ dô: gi÷a häc kú I, cuèi häc
kú II, vµ c¶ n¨m vv... Dùa trªn c¬ së ®ã ®éng viªn khuyÕn khÝch nh÷ng mÆt
tÝch cùc cã hiÖu qu¶ ®iÒu chØnh nh÷ng sai lÖch thóc ®Èy ho¹t ®éng híng
®Ých nh»m thùc hiÖn môc ®Ých yªu cÇu cña ho¹t ®éng d¹y häc theo tinh
thÇn ®æi míi.
3.3.4 Tæng kÕt, ®¸nh gi¸:
• Tæng kÕt:Trong phÇn nµy cÇn nªu râ nh÷ng thµnh c«ng vµ c¶ nh÷ng
mÆt cßn h¹n
chÕ cña nã ®Ó rót ra ®îc nh÷ng bµi häc thùc sù bæ Ých cho thêi gian tíi.
§¸nh gi¸ møc ®é kÕt qu¶ mét çch kh¸ch quan chÝnh x¸c ®Ó cã s¬ së
tiÕp tôc ph¸t triÓn ë nh÷ng møc ®é cao h¬n vµ lo¹i bá nh÷ng thiÕu sãt
sai lÖch ®Ó kh«ng m¾c l¹i lÇn n÷a.
• Khen thëng: ViÖc khen thëng mét mÆt dùa vµo chuÈn mùc ®· ®îc x¸c
®Þnh
®èi víi nh÷ng gi¸o viªn ®¹t thµnh tÝch cao. Nhng ®ång thêi ®éng viªn
khuyÕnh khÝch c¶ nh÷n yÕu tè tÝch cùc dï lµ nhá nhÊt ®èi víi nh÷ng
gi¸o viªn kh«ng ®¹t kÕt qu¶ cao nh÷ng cÉn cã nhiÒu cè g¾ng v¬n lªn.
MÆt kh¸c còng cÇn ph¶I nh¾c nhë phª b×nh thËm chÝ còng cã nh÷ng
h×nh thøc kû luËt nhÊt ®Þnh ®èi víi nh÷ng gi¸o viªn béc lé nhiÒu yÕu tè
tiªu cùc gËy nhiÒu khã kh¨n trë ng¹i c¶n trë ho¹t ®éng d¹y häc theo tinh
thÇn ®æi míi. CÇn kÕt hîp khuyÕn khÝch c¶ vÒ mÆt vËt chÊt lÉn tinh
thÇn ®Ó kÝch thÝch ®éng viªn khuyÕn khÝch mäi ngêi h¨ng h¸i tham gia
vµo ho¹t ®éng ®æi míi.
• Tæ chøc viÕt s¸ng kiÕn kinh nghiÖm: cÇn lu ý viÕt c¶ s¸ng kiÕn kinh
nghiÖm trªn lÜnh vùc qu¶n lý cña ngêi çn bé l·nh ®¹o còng nh nh÷ng
s¸ng kiÕn cña thÇy vµ trß n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®æi míi
ph¬ng ph¸p d¹y häc.
§iÒu rÊt quan träng lµ sau khi ®· thùc hiÖn xong mét qui tr×nh chØ
®¹o ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ngêi çn bé qu¶n lý cÇn ph¶I rót ra ®îc bµi
häc tæng hîp nhiÒu mÆt ®Ó tõ ®ã chuÈn bÞ çc ®iÒu kiÖn cho viÖc x©y
46

dùng mét qui tr×nh chØ ®¹o míi vÒ ho¹t ®éng d¹y häc cña n¨m tiÕp theo ®¹t
hiÖu qu¶ cao h¬n.
Cã thÓ tiÕp cËn qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc nãi chung, ®æi míi PPDH
nãi riªng theo chøc n¨ng vµ chu tr×nh qu¶n lý lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc, chØ
®¹o, kiÓm tra theo lý luËn qu¶n lý. Tuy nhiªn, çch tiÕp cËn theo qui tr×nh 4
bíc trªn võa chøa ®ùng dÊu hiÖu cña chu tr×nh qu¶n lý võa ph¶n ¸nh nh÷ng
kinh nghiÖm thùc tiÔn sinh ®éng vµ cã hiÖu qu¶ trong thùc tÕ qu¶n lý gi¸o
dôc nãi chung, chØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi nãi riªng ë
trêng THCS trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
3.4. Tæ chøc chØ ®¹o viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë tr-
êng THCS:
KiÓm tra lµ mét chøc n¨ng quan träng trong qu¸ tr×nh qu¶n lý, nã gióp
cho chñ thÓ qu¶n lý biÕt ®îc viÖc thùc hiÖn çc nhiÖm vô ë møc ®é nµo,
®ång thêi còng biÕt ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh quanr lý ban hµnh cã phï hîp víi
thùc tÕ hay kh«ng trªn c¬ së ®ã ®IÒu chØnh çc ho¹t ®éng, gióp ®ì hay
thóc ®Èy ç nh©n, tËp thÓ ®¹t tíi môc tiªu ®· ®Ò ra. KiÓm tra trong qu¶n lý
lµ qu¸ tr×nh xem xÐt thùc tiÔn, ®Ó thùc hiÖn çc nhiÖm vô ®¸nh gi¸ thùc
tr¹ng,khuyÕn khÝch nh÷ng nh©n tè tÝch cùc, ph¸t hiÖn nh÷ng sai lÖch vµ
®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh nh»m gióp çc ®èi tîng hoµn thµnh
nhiÖm vô, kiÓm tra cÇn thùc hiÖn çc néi dung sau:
• §¸nh gi¸: X¸c ®Þnh chuÈn mùc, thu thËp th«ng tin, so s¸nh sù phï hîp cña
viÖc thùc hiÖn víi chuÈn mùc
• Ph¸t hiÖn: møc ®é thùc hiÖn tèt, võa, xÊu cña çc ®èi tîng qu¶n lý.
• §iÒu chØnh: t vÊn ( uèn n¾n, söa cha ), thóc ®Èy (ph¸t huy thµnh tÝch
tèt) hoÆc xö lý.
§¸nh gi¸ lµ kh©u cuèi cïng cña chøc n¨ng kiÓm tra trong chu tr×nh qu¶n lý
vµ lµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña kiÓm tra, quan hÖ mËt thiÕt víi kiÓm tra, dùa
vµo kiÓm tra vµ lµ kÕt qu¶ cña kiÓm tra. §¸nh gi¸ t¹o lËp th«ng tin ph¶n
håi, cung cÊp cho hÖ qu¶n lý nh÷ng th«ng tin ®¸ng tin cËy vÒ t×nh h×nh
vµ kÕt qu¶ ®Ó hÖ qu¶n lý ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. §¸nh gi¸ lµ c«ng cô
cña hÖ thèng ®iÒu khiÓn gióp x¸c ®Þnh møc ®é, gi¸ trÞ çc t¸c ®éng tõ
47

m«i trêng vµo hÖ thèng còng nh h×nh thµnh c¬ chÕ ®iÒu chØnh híng
®Ých trong qu¸ tr×nh qu¶n lý.
Nh vËy viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS lµ
rÊt quan träng ®Ó gióp cho HiÖu trëng xem xÐt thùc tiÔn ®æi míi PPDH ®·
diÔn ra nh thÕ nµo, trªn c¬ së ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c HiÖu trëng sÏ ph¸t huy
thµnh tÝch ®¹t ®îc, uèn n¾n nh÷ng h¹n chÕ ®ång thêi rót kinh nghiÖm cho
viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn chu kú tiÕp theo.
Theo giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu nªn tæ chøc chØ ®¹o kiÓm tra ®¸nh gi¸
ho¹t ®éng ®æi míi PPDH tËp trung vµo kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn qua ho¹t
®éng d¹y häc trªn líp.
KiÓm tra ®¸nh gi¸ ®îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh vµ theo c¸c bíc c¬ b¶n
sau:
3.4.1. X¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung, ®èi tîng, h×nh thøc kiÓm tra.
• Môc ®Ých : xem xÐt thùc tr¹ng viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH
cña HiÖu trëng qua viÖc ®æi míi PPDH cña gi¸o viªn trong giê lªn líp.
§¸nh gi¸ u, nhîc ®iÓm vµ t×m nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ. Trªn c¬
së ®ã t×m biÖn ph¸p t¸c ®éng ®Ó viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng míi PPDH ®¹t
hiÖu qu¶ mµ môc tiªu ®· nªu.
• Néi dung:
- KÕ ho¹ch d¹y häc cña GV
- Kü n¨ng sö dông PPDH tÝch cùc trong giê lªn líp.
- KÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.
• §èi tîng: Gi¸o viªn vµ ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp.
• H×nh thøc:
- Dù giê lªn líp cña gi¸o viªn
- Tr¾c nghiÖm ng¾n mçi häc sinh
3.4.2. X©y dùng chuÈn vµ thang ®¸nh gi¸.
• ChuÈn ®¸nh gi¸:
48

Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng ở trường THCS

Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng ở trường THCS

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (17)

Similar to Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng ở trường THCS

Similar to Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng ở trường THCS (14)

More from Học Tập Long An

More from Học Tập Long An (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng ở trường THCS