Skkn013

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HÀ NỘI
TRƯỜNG THPT PHÙNG KHẮC KHOAN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TỔ CHỨC NGOẠI KHÓA THEO PHƯƠNG THỨC
“TRÒ CHƠI HÓA TRI THỨC – TRI THỨC HÓA TRÒ CHƠI”
Ngêi thùc hiÖn : Nguyễn Văn Bảy
Chøc vô: Gi¸o viªn
§¬n vÞ: Tæ tù nhiªn
Trêng THPT: Phïng Kh¾c Khoan
®Ò tµi thuéc lÜnh vùc NGO¹I KHãA
Năm học 2012-2013
1

Lêi C¶m ¥n
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Së GD vµ §T Hµ Néi ®· lu«n quan t©m
®Õn çc phong trµo thi ®ua d¹y vµ häc trong nhµ trêng, ®iÒu nµy khÝch
lÖ t«i rÊt nhiÒu trong viÖc thêng xuyªn t×m hiÓu , ®æi míi ph¬ng ph¸p
gi¶ng d¹y n©ng cao chÊt lîng häc tËp cña häc sinh. T«i ch©n thµnh c¶m
¬n ban l·nh ®¹o trêng THPT Phïng Kh¾c Khoan ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i
ph¸t huy kh¶ n¨ng gi¶ng d¹y trong nh÷ng n¨m häc qua, ®Æc biÖt lµ Ban
gi¸m hiÖu ®· lu«n quan t©m vµ t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó chóng t«i thùc
hiÖn thµnh c«ng çc buæi ngo¹i kho¸ trong trêng. C¶m ¬n çc thÇy c«
gi¸o trong tæ tù nhiªn, tæ x· héi, çc thÇy c« gi¸o nhiÒu kinh nghiÖm
trong gi¶ng d¹y trong trêng còng nh ngoµi nhµ trêng ®· th· tham gia gãp
nh÷ng ý kiÕn quý b¸u vµ ch©n thµnh ®ång thêi khÝch lÖ t«i rÊt nhiÒu
trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. C¶m ¬n çc ®¬n vÞ, çc c¬ quan
trong huyÖn vµ çc vïng phô cËn, ®Æc biÖt lµ çc trung t©m y tÕ, m«i tr-
êng ®· gióp ®ì t«i rÊt nhiÒu vÒ nguån th«ng tin còng nh çc t liÖu cÇn
thiÕt cho viÖc thùc hiÖn çc buæi ngo¹i kho¸ .
Trong b¸o ço nµy, t«i ®· cè g¾ng ®a ra vµ ph¸t triÓn mét ph¬ng
thøc ngo¹i kho¸ hy väng nã mang l¹i nhiÒu hiÖu qu¶ thiÕt thùc nhÊt ®èi
víi häc sinh vµ xin ®îc san sÎ cïng ®ång nghiÖp. Song, ®©y còng chØ lµ
mét ph¬ng thøc trong v« vµn çc ph¬ng thøc ngo¹i kho¸, h¬n n÷a do h¹n
chÕ vÒ kinh nghiÖm gi¶ng d¹y, thêi gian, ®iÒu kiÖn nghiªn cøu...nªn
kh«ng thÓ tr¸nh khái cßn nhiÒu thiÕu sãt, kÝnh mong çc thÇy c«, mong
çc b¹n ®ång nghiÖp gióp ®ì, gãp ý kiÕn ®Ó b¸o ço nµy ®îc tèt h¬n.
Gi¸o viªn: NguyÔn V¨n B¶y
2

Môc Lôc
PhÇn I: §Æt vÊn ®Ò 4
PhÇn II: tæng quan 5
I. ý nghÜa cña ngo¹i kho¸ 5
II. C¬ së t©m lý häc cña ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ 6
III. T liÖu híng dÉn ngo¹i kho¸ hiÖn nay 7
IV- C¸c h×nh thøc ngo¹i kho¸ hiÖn nay 8
PhÇn III: Néi dung, Ph¬ng ph¸p thùc hiÖn 11
I. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña ®Ò tµi 11
II. ¸p dông ph¬ng thøc : “trß ch¬i ho¸ tri thøc, tri
thøc ho¸ trß ch¬i” vµo ho¹t ®éng ngo¹i kho¸
12
III. Ph¹m vi thùc hiÖn cña ®Ò tµi 13
IV. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ thùc hiÖn cña ®Ò tµi 13
phÇn iv: thùc hiÖn, kÕt qu¶ vµ th¶o luËn 11 15
I. Thùc hiÖn viÖc ¸p dông ph¬ng thøc “trß ch¬i ho¸ tri
thøc, tri thøc ho¸ trß ch¬i” trong mét sè buæi ngo¹i
kho¸ ë trêng THPT Phïng kh¾c Khoan
15
II. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 24
PhÇn V: kÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 19 29
phô lôc :
Mét sè néi dung, sè h×nh ¶nh ho¹t ®éng ngo¹i kho¸
31
Tµi liÖu tham kh¶o 48
3

PhÇn i
§Æt vÊn ®Ò
Tõ l©u, ngo¹i kho¸ ®· ®îc xem nh mét ho¹t ®éng gi¶ng d¹y chÝnh
thøc trong nhµ trêng, bæ trî ®¾c lùc cho çc ho¹t ®éng gi¸o dôc chÝnh
kho¸ trªn líp. NÕu ngo¹i kho¸ ®îc thùc hiªn tèt th× hiÖu qu¶ gi¸o dôc cña
nã kh«ng thÓ nãi hÕt ®îc. Trong thùc tÕ, ë nhiÒu trêng cã rÊt nhiÒu
h×nh høc ngo¹i kho¸ kh¸c nhau nh: tæ chøc çc buæi nãi chuyÖn, çc
buæi xemina, ®i tham quan du lÞch. Sù ®a d¹ng ho¸ çc h×nh thøc ngo¹i
kho¸ lµ cÇn thiÕt vµ ®Çy h÷u Ých, song trong thùc tÕ nhiÒu khi nh÷ng
h×nh thøc ngo¹i kho¸ nµy chØ mang tÝnh chÊt nhÊt thêi, kh«ng liªn tôc,
kh«ng nhÊt qu¸n, ®«i khi chØ lµm cho cã lÖ, kÞp hëng øng çc ngµy lÔ,
çc phong trµo, hoÆc gi¶ cã ý ®Þnh tæ chøc nghiªm tóc th× th«ng thêng
còng kh«ng cã sù ®Çu t thÝch ®¸ng nhÊt lµ vÒ ph¬ng thøc, çch thøc
ho¹t ®éng, khã cã søc hÊp dÉn thu hót ®îc sù tham gia cña ®«ng ®¶o
häc sinh, khã g©y ®îc dÊu Ên s©u ®Ëm trong mçi häc sinh, ®«i khi cßn
g©y c¶m gi¸c c¨ng th¼ng Ðp buéc nÆng nÒ cho häc sinh. H×nh thøc
ngo¹i kho¸ th× ®a d¹ng, néi dung cÇn truyÒn t¶i th× qu¸ lín, s¸ch b¸o
chuyªn híng dÉn ngo¹i kho¸ tõ xa ®Õn nay hÇu nh v¾ng bãng trªn thÞ tr-
êng, ®iÒu nµy g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho çc thÇy c« muèn tæ chøc çc
buæi ngo¹i khãa. Lµm sao ®©y ®Ó buæi ngo¹i kho¸ thùc hiÖn trong
ph¹m vi nhµ trêng mang l¹i hiÖu qu¶ cao vÒ kh¶ n¨ng truyÒn t¶i dung l-
îng kiÕn thøc, ®ång thêi kÝch thÝch kh¶ n¨ng tù kh¸m ph¸ cña häc sinh,
kh«ng nh÷ng thÕ cßn ph¶i g©y ®îc dÊu Ên s©u ®Ëm trong häc sinh -
®©y còng lµ nh÷ng tr¨n trë cña chóng t«i. B»ng viÖc trao ®æi víi çc gi¸o
viªn giái cã nhiÒu kinh nghiÖm, çc thÇy c« l·nh ®¹o trong nhµ trêng, trao
®æi víi gi¸o viªn , tham dù çc buæi ngo¹i kho¸ cña çc trêng kh¸c, quan
s¸t çc h×nh thøc phæ cËp kiÕn thøc trªn çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i
chóng, t«i m¹nh d¹n ®a ra vµ ph¸t triÓn mét ph¬ng thøc ngo¹i kho¸ mµ
nÕu chóng ta qu¸n triÖt triÖt ®Ó ph¬ng ch©m hµnh ®éng cña nã th× t«i
tin r»ng hiÖu qu¶ cña buæi ngo¹i kho¸ h¼n sÏ ®îc nh mong ®îi. Ph¬ng
thøc nµy ®îc ph¶n ¸nh th«ng qua tªn cña ®Ò tµi:
5

Ph¬ng thøc ngo¹i khãa
“trß ch¬i hãa tri thøc – tri thøc hãa trß ch¬i”
PhÇn ii
Tæng quan
I- ý nghÜa cña ngo¹i kho¸
Ho¹t ®éng ngo¹i kho¸, ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp vµ ho¹t ®éng gi¶ng
d¹y trªn líp lµ nh÷ng ho¹t ®éng cã quan hÖ h÷u c¬ mËt thiÕt víi nhau,
kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau, nã hîp thµnh mét thÓ thèng nhÊt trong qu¸
tr×nh gi¸o dôc häc sinh. Ngo¹i kho¸ kh«ng ®¬n thuÇn chØ lµ bæ trî kiÕn
thøc mµ gi¶ng d¹y chÝnh kho¸ kh«ng truyÒn t¶i ®îc do thiÕu thiÕt bÞ
gi¶ng d¹y hay do sù bÊt cËp trong viÖc cËp nhËt çc kiÕn thøc míi. Ngo¹i
kho¸, v« h×nh chung nã cßn gióp çc em häc sinh cã nhiÒu h¬n c¬ héi
béc lé ®îc nh÷ng kh¶ n¨ng riªng cña m×nh, ph¸t huy m¹nh ãc s¸ng t¹o,
tinh thÇn ®oµn kÕt, ãc tù chñ, ãc ph¸n ®o¸n, kh¶ n¨ng tæ chøc c«ng
viÖc. Trong buæi ngo¹i kho¸, çc em gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, nhng
chÝnh ®iÒu ®ã gióp çc em t×m tßi s¸ng t¹o vµ rót ra nh÷ng bµi häc s©u
s¾c cho trêng ®êi sau nµy. Nh vËy, ngo¹i kho¸ ®¹t mét lóc c¶ 3 môc tiªu:
GD trÝ dôc, GD ®øc dôc vµ GD mü dôc, ®ång thêi gi¸o viªn còng ®Ô
dµng quan s¸t thiªn híng, kh¶ n¨ng cña tõng em häc sinh, tõ ®ã ®Ò ra çc
biÖn ph¸p t¸c ®éng, gi¸o dôc tõng em häc sinh, gi¶m thiÓu çc së ®o¶n
vµ ph¸t huy së trêng cña tõng em häc sinh.
Trªn thÕ giíi, theo b¸o ço cña NguyÔn Minh Ch©u (4), th× ho¹t ®éng
ngo¹i kho¸ ®îc rÊt nhiÒu níc cã nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn xem träng. VÝ dô,
t¹i Anh h»ng n¨m cã 7 triÖu häc sinh tham gia vµo çc ho¹t ®éng ngo¹i
kho¸, Bé gi¸o dôc Anh hÕt søc xem träng vÊn ®Ò nµy. T¹i Mü, ho¹t ®éng
ngo¹i kho¸ còng ®îc tró träng, nh÷ng nghiªn cøu ë ®©y cho thÊy häc sinh
kh«ng tham gia ngo¹i kho¸ th× m¾c çc sai ph¹m, çc tÖ n¹n x· héi nhiÒu
6

h¬n. Ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ cßn rÊt phæ biÕn ë nhiÒu quèc gia kh¸c nh
NhËt (chñ yÕu gi¸o dôc truyÒn thèng), Nga, TiÖp…
C«mexki- «ng tæ cña nÒn s ph¹m cËn ®¹i - nhµ s ph¹m lçi l¹c nµy
còng rÊt quan t©m ®Õn ngo¹i kho¸. Ph¬ng thøc ngo¹i kho¸ mµ «ng ¸p
dông thêng lµ biÓu diÔn s©n khÊu, qua ®ã «ng nhËn thÊy nh÷ng chµng
trai thêng ngµy so ro rôt rÌ, sau ngo¹i kho¸ trë nªn tù tin h¬n, xö sù ®iÒm
tÜnh h¬n, giäng ®äc tríc ®ã cßn ng¾c ngø, sau ngo¹i kho¸ trë nªn tr«i
ch¶y h¬n, hïng hån h¬n.
NhiÒu nhµ s ph¹m lçi l¹c kh¸c còng nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña
ngo¹i kho¸, nh T.V Smiec no va ; A. T Copchi e va; Cairop. T.V Smiec no
va cho r»ng : “C«ng t¸c ngo¹i kho¸ cÇn ®îc tiÕn hµmh ë tÊt c¶ çc líp
trong hÖ thèng gi¸o dôc mµ kh«ng mang tÝnh bÊt thêng”. A.T Copchi e
va cho r»ng: “C«ng viÖc chuÈn bÞ d¹ héi chuyªn ®Ò ®· lµm cho thÇy
trß gÇn gòi nhau, thÇy n¾m ®îc yªu cÇu, xu híng cña häc sinh, th¸i ®é
®¹o ®øc cña mçi em”. Cßn A.T Cop e va l¹i kÕt luËn: “ C«ng viÖc ngo¹i
khãa nÕu ®îc tiÕn hµnh cã hÖ thèng kh«ng nh÷ng n©ng cao tr×nh ®é
chung vÒ sù tiÕn bé cña häc sinh mµ cßn c¶ vÒ tr×nh ®é ng«n ng÷,
kiÕn thøc cña çc em”.
NhiÒu nhµ nghiªn cøu trong níc nh Ph¹m L¨ng, NguyÔn V¨n ThiÒu,
§inh xu©n Huy, Hµ ThÕ Ng÷, NguyÔn minh Ch©u… còng ®Ò cao vai
trß cña ngo¹i kho¸.
Còng theo b¸o ço cña NguyÔn Minh Ch©u ( 2 ) th× qua 240 phiÕu
kh¶o s¸t nhËn thøc cña häc sinh vÒ ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ th× cã 96%
häc sinh cho r»ng ngo¹i kho¸ cã t¸c dông n©ng cao kiÕn thøc, 87,5%
cho r»ng cã t¸c dông ph¸t triÓn n¨ng lùc së trêng, 96% cho r»ng cã t¸c
dông g¾n kÕt víi tËp thÓ.
Bé GD & §T tõ l©u ®· nhËn thøc râ tÇm quan träng cña ngo¹i kho¸ vµ
®a vµo tr¬ng tr×nh gi¶ng d¹y cã ph©n phèi sè tiÕt cô thÓ dµnh cho ngo¹i
kho¸. H¬n n÷a, trong kÕ ho¹ch c¶i çch GD, bªn c¹nh viÖc bæ xung
nh÷ng m«n häc míi, Bé cßn cho ph¸t hµnh thªm çc tµi liÖu híng dÉn ho¹t
7

®éng ngoµi giê lªn líp cho tõng khèi líp víi tõng néi dung cô thÓ - ®iÒu
nµy cµng cho ta thÊy râ tÇm quan träng cña ngo¹i kho¸.
ii- C¬ së t©m lý häc cña ho¹t ®éng ngo¹i kho¸
Trong s¸ng kiÕn khinh nhgiÖm nµy, t«i kh«ng ®i qu¸ s©u vÒ vÊn ®Ò
nµy. Nhng ph¬ng thøc ngo¹i kho¸ mµ chóng t«i ®Ò cËp ë ®©y - trß ch¬i
ho¸ tri thøc, tri thøc ho¸ trß ch¬i - th× kh«ng thÓ kh«ng dùa trªn nÒn t¶ng
t©m lý løa tuæi cña häc sinh còng nh néi dung kiÕn thøc mµ chóng ta
cÇn truyÒn t¶i. ViÖc x¸c ®Þnh t©m lý cña häc sinh, phÇn nµo thÓ hiÖn
tÝnh nghiªm tóc cña ngêi thùc hiÖn ngo¹i kho¸ - ®ã còng chÝnh lµ tri
thøc ho¸ ®îc ¸p dông cho ngo¹i kho¸, tõ ®ã t×m ra lèi trß ch¬i ho¸ cho
ngo¹i kho¸, quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cho buæi ngo¹i kho¸.
Nãi chung, ®Ó buæi ngo¹i kho¸ diÔn ra nhÑ nhµng, hÊp dÉn vµ ®Çy
høng thó th× c«ng viÖc trß ch¬i ho¸ mµ chóng ta x¸c ®Þnh ë ®©y rÊt
cÇn ph¶i kiÓm tra xem néi dung mµ ta ®Ò cËp cã qu¸ quen thuéc, qu¸
nhµm ch¸n, hay qu¸ kh« khan víi t©m lý ngêi tham gia - häc sinh. Häc
sinh ë løa tuæi trung häc th× a lo¹i h×nh thøc nµo vµ hay nhµm ch¸n víi
h×nh thøc nµo. HiÓu râ ®iÒu nµy, chóng ta dÔ dµng biÕn mét thø häc
sinh ®ang ng¸n ngÈm thµnh ra mét trß ch¬i mµ ë ®ã häc sinh lµ chñ thÓ
ho¹t ®éng, gi¸o viªn ®«i khi chØ nh mét ngêi híng dÉn thËm chÝ chØ lµ
ngêi quan s¸t.
iiI-tµi liÖu híng dÉn ngo¹i kho¸
Trªn thÞ trêng hiÖn nay thÞnh hµnh rÊt nhiÒu çc lo¹i s¸ch b¸o tham
kh¶o, cung cÊp th«ng tin ®ñ çc lÜnh vùc vÒ khoa häc tù nhiªn , khoa
häc x· héi nh©n v¨n… ®©y lµ nguån tµi liÖu phong phó ®Ó gi¸o viªn ,
häc sinh cã ®iÒu kiÖn ®äc tham kh¶o, trau råi trang bÞ kiÕn thøc cÇn
thiÕt. Çc lo¹i s¸ch gi¸o viªn, híng dÉn çc bµi so¹n lªn líp còng kh¸ phong
phó vµ ®a d¹ng nhng çc s¸ch tham kh¶o viÕt chuyªn vÒ vÊn ®Ò ngo¹i
kho¸, ph¬ng thøc, çch thøc tæ chøc ngo¹i kho¸ th× rÊt hiÕm gÆp, hÇu
nh v¾ng bãng, ®©y lµ thÞ trêng cßn bá ngá cho nh÷ng ai t©m huyÕt vµ
còng lµ mét yªu cÇu ®èi víi ngµnh GD & §T. Sù thiÕu thèn nguån tµi
8

liÖu nµy g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho çc gi¸o viªn hay çc trêng muèn tæ
chøc buæi ngo¹i kho¸ thµnh c«ng nh mong ®îi.
Trong tr¬ng tr×nh c¶i çch gi¸o dôc lÇn nµy, Bé ®· chñ ®éng biªn so¹n
thªm çc cuèn s¸ch híng dÉn ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp cho tõng néi
dung cô thÓ. §iÒu nµy rÊt thuËn lîi cho çc ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ trong
nhµ trêng. Tuy thÕ trong s¸ch còng cha ®a ra mét c¬ së lý luËn hay mét
ph¬ng thøc cô thÓ nµo, v¶ l¹i gi¸o viªn còng kh«ng thÓ ¸p dông mét çch
m¸y mãc nh÷ng híng dÉn trong s¸ch tham kh¶o vµo n¬i m×nh gi¶ng d¹y
®îc. Xem ra ngo¹i kho¸ vÉn cÇn cã nh÷ng c¬ së lý luËn v÷ng ch¾c, cÇn
®a ra nhiÒu ph¬ng thøc ho¹t ®éng ®Ó tõ ®ã gi¸o viªn cã thÓ v©n dông
linh ho¹t trong tõng trêng hîp cô thÓ, ë tõng líp häc, tõng trêng häc nhÊt
®Þnh.
iv- Çc h×nh thøc ngo¹i kho¸ hiÖn nay
Tuy r»ng thiÕu thèn vÒ tµi liÖu híng dÉn ngo¹i kho¸ nhng ho¹t ®éng
ngo¹i kho¸ vÉn diÔn ra m¹nh mÏ, kh«ng chØ giíi h¹n trong trêng häc mµ
cã mÆt trong çc ho¹t ®éng c«ng céng, trªn çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i
chóng vµ còng mang ®îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan. Tuy vËy, nh÷ng h×nh
thøc ngo¹i kho¸ nµy phÇn ®a mang tÝnh tù ph¸t, ph¬ng thøc kh«ng râ
rµng hoÆc qu¸ nghiªng vÒ tri thøc (nÆng nÒ vÒ viÖc nhåi nhÐt kiÕn
thøc) hoÆc qu¸ nghiªng vÒ trß ch¬i (xem nhÑ dung lîng kiÕn thøc cÇn
truyÒn t¶i còng nh çch th©m nhËp kiÕn thøc vµo trÝ n·o ngêi tham gia).
Nãi çch kh¸c vÊn ®Ò khoa häc hãa, b¸c häc ho¸ trong mäi ph¬ng diÖn
cña buæi ngo¹i kho¸ cha thùc sù ®îc xem träng.
1. Mét sè h×nh thøc ngo¹i kho¸ trong nhµ trêng THPT phæ
biÕn hiÖn nay:
a. Mét lµ cung cÊp dung luîng kiÕn thøc kh¸ lín theo kiÓu tuyªn
truyÒn “nhåi sä”, b»ng ph¬ng thøc “®äc diÔn v¨n - ®éc tho¹i” tríc mét
®¸m ®«ng häc sinh (tríc cê, çc th«ng tin vÒ HIV/AIDS; çc mèc lÞch
9

sö…) - çch nµy, çc em thêng ngåi nghe cho cã vÞ, Ýt høng thó, nhÊt lµ
khi néi dung bµi viÕt vµ ngêi thÓ hiÖn kh«ng mang l¹i nh÷ng ®iÒu thó
vÞ. H¬n n÷a h×nh thøc nµy thêng lµ th«ng tin mét chiÒu, kh«ng mang l¹i
tÝnh chñ ®éng kh¸m ph¸ cho häc sinh.
b. Mét h×nh thøc kh¸c hÊp ®Én häc sinh h¬n c¶, ®ã lµ viÖc tæ chøc
çc buæi thao diÔn v¨n nghÖ, viÕt v¨n th¬, thi vÏ tranh ¶nh tuyªn truyÒn,
cæ ®éng phong trµo. H×nh thøc nµy còng cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh
vÒ tÝnh manh món, th«ng tin thêng kh«ng ®Çy ®ñ, thiÕu chÝnh x¸c.
Song, nÕu ph¸t huy tèt, bè trÝ thêi ®iÓm hîp lý th× hiÖu qu¶ tuyªn
truyÒn kh«ng nhá vµ nã còng chØ phï híp nhÊt víi çc ho¹t ®éng truyªn
truyÒn.
c. Tham quan çc b¶o tµng, viÖn nghiªn cøu, du lÞch ®Õn çc danh
lam v¨n ho¸, çc khu di tÝch lÞch sö, çc vïng sinh th¸i… §©y lµ çc ho¹t
®éng rÊt cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu trong çc nhµ trêng, nã g¾n liÒn
®îc phÇn nµo häc ®i ®«i víi hµnh. Tuy thÕ, ho¹t ®éng nµy l¹i kh«ng th-
êng diÔn ra ë çc trêng, nhÊt lµ çc trêng trung häc trë xuèng, phÇn v×
thiÕu kinh phÝ, phÇn v× gÆp khã kh¨n trong qu¶n lý. Mét sè trêng tæ
chøc ®îc çc buæi ®i th¨m quan th× nhiÒu khi l¹i kh«ng chó ý ®Õn tÝnh
khoa häc cña nã, nghÜa lµ kh«ng trß ch¬i ho¸ mµ còng kh«ng tri thøc
ho¸, th¨m quan chØ ®¬n thuÇn lµ th¨m quan, thiÕu híng dÉn viªn du
lÞch, ngay c¶ gi¸o viªn còng kh«ng chuÈn bÞ mét dung lîng kiÕn thøc ®ñ
s©u, ®ñ réng còng nh kh«ng chñ ®éng v¹ch ra nh÷ng kÕ ho¹ch, nh÷ng
®Þnh híng cho häc sinh ®Ó cho buæi tham quan thùc sù trë thµnh buæi
bæ trî kiÕn thøc lý thó, ®Ó häc sinh kh«ng chØ ®îc bæ tóc kiÕn thøc
mµ cßn ph¸t huy ãc quan s¸t, kh¶ n¨ng nhËn xÐt, ãc phª b×nh, ãc tæng
hîp, mét kh¶ n¨ng t duy logic biÖn chøng. ChÝnh v× lÏ ®ã, nhiÒu buæi
tham quan trë thµnh mét buæi du lÞch thuÇn tuý - cìi ngùa xem hoa.
2. Trªn çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng
Trªn çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng hiÖn nay, ®Æc biÖt lµ trªn çc
®µi truyÒn h×nh ®· vµ ®ang tæ chøc nhiÒu trß ch¬i hÊp dÉn lý thó nh :
10

§êng lªn ®Ønh Olimpia, Ngîc dßng lÞch sö, Ai lµ triÖu phó… nh÷ng ch-
¬ng tr×nh nµy bæ trî mét dung lîng kiÕn thøc kh¸ phong phó cho nhiÒu
®èi tîng, trong ®ã cã çc em häc sinh. Tuy vËy, kh«ng ph¶i trß ch¬i nµo
còng toµn h¶o vµ ta còng kh«ng thÓ cÇu toµn mét çch tuyÖt ®èi cho
çc trß ch¬i nµy ®îc. Cã trß ch¬i nÆng vÒ mÆt kiÕn thøc d¹ng trÝ nhí,
Ýt t duy, h×nh thøc l¹i ®¬n gi¶n s¬ sµi (VD: Ai lµ triÖu phó…), cã lÏ “§êng
lªn ®Ønh Olipia” lµ trß ch¬i ®éc ®¸o phï hîp nhÊt víi ®èi tîng häc sinh
trung häc. Tuy thÕ kiÕn thøc cña nã còng rÊt dµn tr¶i, thêi gian tæ chøc
dµi vµ ph¶i cã nguån kinh phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó thu hót häc sinh kh«ng
g©y nhµm ch¸n. Do vËy ta còng kh«ng thÓ dËp khu«n ¸p dông vµo ngo¹i
kho¸ trong trêng häc ®îc.
Nh×n nhËn mét çch kh¸ch quan mµ nãi th× çc em häc sinh ngµy
nay rÊt may m¾n ®îc tiÕp cËn víi nhiÒu ph¬ng tiÖn th«ng tin, tÝch luü
®îc mét dung luîng kiÕn thøc kh¸ lín. Nhng ®Ó nã ph¸t huy m¹nh mÏ h¬n
n÷a trong nhµ trêng, truyÒn t¶i çc kiÕn thøc phï hîp víi néi dung gi¶ng
d¹y mµ çc bµi gi¶ng chÝnh kho¸ cha lµm ®îc th× nhÊt thiÕt ph¶i cã mét
ph¬ng thøc ngo¹i kho¸ nh thÕ nµo ®Ó ®¹t ®îc nhiÒu môc ®Ých cïng lóc:
thu hót, in ®Ëm, s¸ng t¹o, hiÓu biÕt s©u s¾c, toµn diÖn… vÉn lµ mét
vÊn ®Ò khã. Trong b¸o ço cña s¸ng kiÕn kinh
nghiÖm nµy, t«i còng chØ ®a ra mét çch thøc nho nhá trong nhiÒu
ph¬ng thøc kh¸c nhau, hy väng cã thÓ chia sÎ cïng ®ång nghiÖp gãp
phÇn vµo viÖc ®µo t¹o con ngêi trong sù nghiÖp gi¸o dôc cña chóng ta.
3. Trªn thÕ giíi
Hiªn nay, çc hÖ thèng gi¸o dôc trªn thÕ giíi rÊt chó träng ®Õn c«ng
t¸c ngo¹i kho¸, nhiÒu khi ®îc xem ngang hµng víi chÝnh kho¸. Tuú tõng
bé m«n mµ hä cã nhiÒu h×nh thøc ngo¹i khãa kh¸c nhau, nh du lÞch
sinh th¸i, su tËp mÉu vËt, th¨m quan, nghiªn cøa khoa häc nhá… Tuy
vËy, vÊn ®Ò ngo¹i khãa kh¸ phøc t¹p vµ kh«ng gièng nhau ë tõng bé
m«n, tõng chuyªn ®Ò cña bé m«n, nªn hÇu hÕt hä còng kh«ng ®a ra
mét ph¬ng thøc nµo trong lÜnh vùc ngo¹i kho¸.
11

PhÇn iii
Néi dung, ph¬ng ph¸p thùc hiÖn cña ®Ò tµi
I - KÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña ®Ò tµi
Ph¬ng thøc ngo¹i kho¸ “trß ch¬i ho¸ tri thøc, tri thøc ho¸ trß trß ch¬i”
víi ý nghÜa lµm sao hÊp dÉn häc sinh m¹nh nhÊt vµ thÓ hiÖn tÝnh khoa
häc cao nhÊt, ph¬ng ph¸p nµy kh«ng chØ dõng l¹i ë néi dung cña mét
bµi häc, mét m«n häc, mµ nã cã thÓ ®îc më réng ë nhiÒu m«n häc
(ngo¹i kho¸ liªn m«n), kh«ng chØ ë mét vµi tiÕt häc mµ cã thÓ lµ c¶ mét
buæi häc, kh«ng dõng l¹i ë trong khu«n khæ cña trêng mµ cã thÓ më
réng pham vi ra ngoµi trêng nh th¨m quan, d· ngo¹i, tæ chøc ngo¹i khãa
liªn x·, liªn trêng, côm trêng. Tuy nhiªn trong khu«n khæ cña b¶n b¸o c¸o
12

s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy, t«i chØ ®Ò cËp tíi çch ¸p dông ph¬ng thøc
ngo¹i kho¸ nµy nh thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶ th«ng qua vÝ dô cô thÓ vÒ
buæi ngo¹i kho¸ “T×m hiÓu søc khoÎ sinh s¶n vÞ thµnh niªn”, “ngo¹i khãa
vÒ hãa häc vµ m«i trêng” lµm dÉn chøng minh ho¹. §©y lµ nh÷ng buæi
ngo¹i kho¸ ®îc tæ chøc trong ë trêng THPT Phïng Kh¾c Khoan, ®· ®îc
héi ®ång gi¸o dôc nhµ trêng ®¸nh gi¸ rÊt cao. Hy väng qua viÖc ph©n
tÝch nh÷ng buæi ngo¹i kho¸ nµy phÇn nµo lµm s¸ng tá ph¬ng thøc ngo¹i
kho¸ ®· nªu vµ phÇn nµo gîi më cho çc ®ång nghiÖp mét ph¬ng thøc ¸p
dông vµo ngo¹i kho¸.
II - ¸p dông ph¬ng thøc : “trß ch¬i ho¸ tri thøc , tri thøc ho¸ trß
ch¬i” vµo buæi ngo¹i kho¸
Th«ng thêng khi thùc hiÖn buæi ngo¹i kho¸ chóng ta thêng chó ý
®Õn néi dung cña buæi ngo¹i kho¸ còng nh çch thøc thÓ hiÖn nã - ®iÒu
nµy cã vÎ rÊt hîp lý. Song sù chó ý ®ã chØ mang tÝnh chÊt ®¬n thuÇn,
Ýt ®Çu t t duy, t×m tßi, s¸ng t¹o. Chóng ta thêng kh«ng quan träng ho¸
nã, kh«ng ®a nã lªn mét tÇm khoa häc - b¸c häc, ng«n tõ nµy cã vÎ qu¸
®Ò cao, ng¹o m¹n. Nhng chóng ta nh×n nhËn mét çch nghiªm tóc, m¹nh
d¹n ®a nã lªn mét tÇm cao th× t«i tin r»ng hiÖu qu¶ mµ ta thu ®îc lµ
kh«ng nhá. V¶ l¹i ®éi ngò gi¸o viªn trong Thµnh phè cña ta d søc ®Ó lµm
çc vÊn ®Ò nµy, chØ cã ®iÒu chóng ta cã m¹nh d¹n thùc hiÖn hay
kh«ng.
TÝnh khoa häc – b¸c häc trong ph¬ng thøc ngo¹i kho¸ mµ t«i ®Ò
cËp ë b¸o ço nµy lµ g× ? NghÜa lµ mäi vÊn ®Ò tri thøc mang tÝnh kh«
khan th× nay ®Òu trë thµnh trß ch¬i nhÑ nhµng vµ ngîc l¹i mäi h×nh thøc
mang tÝnh trß ch¬i l¹i ®îc bè trÝ, x¾p ®Æt mét çch khoa häc, ®îc tri
thøc ho¸, ®Ó ®èi täng lµ çc em häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc võa mang
tÝnh chñ ®éng võa mang tÝnh thô ®éng, nh häc mµ kh«ng häc, nh
kh«ng d¹y mµ d¹y vËy.
§Ó cã thÓ ¸p dông tèt ph¬ng thøc ngo¹i kho¸ nµy, chóng ta cÇn
tiÕn hµnh mét sè bíc nh sau :
13

1- X¸c ®Þnh râ néi dung cÇn truyÒn ®¹t ®Õn häc sinh trong buæi ngo¹i
kho¸.
2- X¸c ®Þnh râ, t×m hiÓu s©u s¾c t©m lý løa tuæi, t©m lý vïng miÒn,
së trêng cña çc em häc sinh - ®èi tîng chÝnh tham gia ngo¹i kho¸.
3- T×m hiÓu t×nh h×nh cña ®Þa ph¬ng, kh¶ n¨ng ®¸p øng cña trêng, çc
c¬ quan ban ngµnh h÷u quan, çc c¬ quan phô cËn, d©n chóng... Tõ ®ã,
t×m ra mét h×nh thøc - mét s©n tr¬i phï hîp.
4- Lªn kÕ ho¹ch, v¹ch râ néi dung, h×nh thøc cña buæi ngo¹i kho¸, ¸p
dông triÖt ®Ó ph¬ng thøc: trß ch¬i ho¸ tri thøc, tri thøc ho¸ trß ch¬i trªn
mäi ph¬ng diÖn cña buæi ngo¹i kho¸ c¶ vÒ h×nh thøc còng nh néi dung.
5- Lµm c«ng t¸c chuÈn bÞ cho häc sinh, v¹ch kÕ ho¹ch cô thÓ, giao
nhiÖm vô cho tõng nhãm häc sinh, u tiªn kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña häc sinh
trong tiÕn tr×nh c«ng viÖc.
6- Phèi hîp vèi trêng, ®oµn thÓ, çc tæ chøc, çc ban ngµnh h÷u quan...
thùc hiÖn buæi ngo¹i kho¸.
Nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt kh¸c
- Nhµ trêng ph¶i thùc sù quan t©m ®Õn viÖc ®a néi dung ngo¹i
kho¸ nh mét h×nh thøc häc tËp b¾t buéc trong gi¶ng d¹y, lªn kÕ ho¹ch
cô thÓ cho tõng kú häc, ë tõng bé m«n hay liªn m«n, s½n sµng hç trî
kinh phÝ vµ ph¬ng tiÖn cÇn thiÕt ë møc ®é cho phÐp.
- Gi¸o viªn ®îc giao trong tr¸ch chÝnh, thùc hiÖn ngo¹i kho¸ ph¶i cã
kh¶ n¨ng hiÓu biÕt s©u vµ réng vÒ mÆt chuyªn m«n, cã t©m huyÕt,
nhiÖt t×nh, cã th¸i ®é nghiªm tóc, lu«n tham kh¶o, t×m tßi, s¸ng t¹o
nh÷ng h×nh thøc ngo¹i kho¸ míi mÎ phï hîp, hÊp dÉn cho häc sinh.
- Thµnh lËp çc tæ nhãm gi¸o viªn phô tr¸ch c«ng viÖc ngo¹i kho¸,
gióp nhµ trêng, tæ bé m«n lªn kÕ ho¹ch cho tõng ho¹t ®éng ngo¹i kho¸.
- Çc c¬ quan ban ngµnh h÷ quan, çc ®oµn thÓ… s½n sµng gióp
®ì khi tiÕp nhËn ®îc kÕ ho¹ch ngo¹i kho¸ cña nhµ trêng.
14

- Häc sinh : trªn c¬ së n¾m b¾t ®îc t©m lý, tr×nh ®é cña häc sinh,
gi¸o viªn khÐo lÐo lùa chän nh÷ng h¹t nh©n cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng tËp
thÓ cao, cã vai trß thóc ®Èy toµn bé çc em häc sinh kh¸c s½n sµng, tù
tin, høng thó tham gia vµo ngo¹i kho¸.
III- ph¹m vi thùc hiÖn cña ®Ò tµi
Chóng t«i ®· vµ ®ang ¸p dông ph¬ng thøc “trß ch¬i hã tri thøc, tri
thøc ho¸ trß ch¬i” trong nhiÒu buæi ngo¹i kho¸ tõ 2009 ®Õn nay t¹i trêng
THPT Phïng KH¾c Khoan, víi nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau ë mét sè m«n
häc nh sinh, hãa, ngo¹i ng÷, sö, gi¸o dôc c«ng d©n… víi çc tªn gäi cña
çc buæi ngo¹i kho¸ nh : §i t×m Hecqueen (Hercules), Ai ®¸nh c¾p tuæi
hång, Sù biÕn hãa nhiÖm mµu, Cã mét phi thuyÒn mµu xanh; BÝ mËt
cña nhµ ¶o thuËt, Cìi lªn ngän sãng…
Trong çc néi dung ngo¹i kho¸ nµy, chóng t«i míi chØ thùc hiÖn ë
tõng bé m«n, liªn m«n hay kÕt hîp víi ®oµn trêng tæ chøc trong ph¹m vi
nhµ trêng. Trong nh÷ng n¨m häc tíi cã thÓ chóng t«i sÏ më réng ph¹m vi
ngo¹i kho¸ ë møc liªn trêng, côm trêng vµ çc c¬ quan h÷u quan kh¸c.
v- §¸nh gi¸ chÊt lîng thùc hiÖn cña ®Ò tµi
§Ó ®¸nh gi¸ tÝnh thùc tiÔn hiÖu qu¶ cña ph¬ng thøc ngo¹i kho¸ nãi
trªn, chóng t«i ®Ò xuÊt mét sè çch thøc ®¸nh gi¸ nh sau:
1- KiÓm tra kiÕn thøc, hiÓu biÕt cña häc sinh vÒ néi dung cÇn
truyÒn t¶i tríc vµ sau buæi ngo¹i kho¸.
2- Quan s¸t buæi ngo¹i kho¸, th¸i ®é cña häc sinh vµ nh÷ng ngêi tham
dù trong buæi ngo¹i kho¸.
3- Th¨m dß ph¶n håi cña häc sinh th«ng qua çc phiÕu th¨m dß vµ
qua t vÊn trùc tiÕp.
4- Tæng hîp nhËn xÐt, ý kiÕn ®èng gãp cña héi ®ång gi¸o dôc nhµ
trêng, ban gi¸m hiÖu, tæ thi ®ua, tæ chuyªn m«n, çc ®ång nghiÖp, ®¹i
diÖn phô huynh häc sinh vµ d luËn x· héi…
5- Häp tæ chuyªn m«n, nhËn xÐt, ®¸nh gi¸, rót kinh nghiÖm.
15

6- Xö lý d÷ liÖu thu ®îc qua c¸c bµi thi tr¾c nghiÖm, phiÕu th¨m dß
b»ng thuËt to¸n thèng kª
a. Gi¸ trÞ trung b×nh:
X : % häc sinh ®¹t ®iÓm giái, kh¸, trung b×nh, yÕu trong 1 líp.
n : tæng sè häc sinh ®¹t c¸c lo¹i ®iÓm trªn trong líp thÝ nghiÖm hay
®èi chøng
b. §é lÖch chuÈn
σ =
n < 30
c. §é lÖch trung b×nh:
d. Trung b×nh quÇn thÓ:
X = ± m
e. % so ®èi chøng:
X§/c = 100%
% so ®èi chøng =
PhÇn iv
16
1
)(
1
2
−
−∑=
n
XXi
n
i
n
m
ó
=
%100
X
/ cD
TIN
X
1
1 n
i
X Xi
n =
= ∑

Thùc hiÖn, kÕt qu¶ vµ th¶o luËn
I – Thùc hiÖn
Thùc tiÔn, chóng t«i ®· thùc hiÖn kh¸ nhiÒu buæi ngo¹i kho¸ víi ph-
¬ng thøc “trß ch¬i ho¸ tri thøc, tri rhøc ho¸ tß ch¬i” (VD: BÝ mËt nhµ ¶o
thuËt, §i t×m Hecqueen, Ai ®¸nh c¾p tuæi hång, Sù biÕn hãa nhiÖm
mµu…) vµ ®· thu ®îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan. Song ®Ó dÔ dµng tr×nh
bµy viÖc ¸p dông ph¬ng thøc nµy vµo mét buæi ngo¹i kho¸ cô thÓ nh thÕ
nµo, t«i sÏ cè g¾ng diÔn gi¶i nã mét çch dÔ hiÓu nhÊt trong buæi ngo¹i
kho¸ vÒ: “ Søc khoÎ sinh s¶n vÞ thµnh niªn” ®· ®îc thùc hiÖn t¹i trêng
THPT Phïng Kh¾c Khoan.
Trong nh÷ng buæi ngo¹i kho¸ nµy, ®Ó cã thÓ trß ch¬i ho¸, chóng
t«i ®· biÕn tíng tõ mét bæi ngo¹i kho¸ sang mét cuéc thi - mét trß ch¬i -
mang tªn “Ai ®¸nh c¾p tuæi hång”.
A- §èi tîng, néi dung, bè côc cuéc thi
1- §èi tîng dù thi vµ lùa chän ®¹i diÖn nhãm häc sinh tham gia dù
thi.
Çc vÊn ®Ò vÒ SKSSVTN lµ mét ph¹m trï kh¸ réng ®ßi hái dung l-
îng kiÕn thøc cña çc em vÒ vÊn ®Ò nµy ph¶i phong phó vµ hiÓu cÆn
kÏ, nhËn thøc ®Çy ®ñ toµn diÖn, trong khi ®ã çc vÊn ®Ò liªn quan dÕn
çc tÖ n¹n x· héi , t×nh yªu, t×nh dôc, h«n nh©n l¹i ¶nh hëng ®Õn tÊt c¶
çc løa tuæi thuéc c¶ 3 khèi líp 10, 11 vµ 12. V× vËy, mÆc dï tr×nh ®é
cña çc em cã chªnh lÖch nhau th× çc em vÉn ph¶i ®îc tham dù cuéc
thi. Mét cuéc thi ®îc tæ chøc ngoµi trêi sÏ kh«ng thÓ ®a tÊt c¶ çc em
cïng lóc tham dù cuéc thi hay ®¹i diÖn cña tÊt c¶ çc líp cïng lªn s©n
khÊu tham dù cuéc thi. Bëi vËy, cÇn ph¶i lùa chän sao cho khoa häc ®Ó
17

cuéc thi tiÕn hµnh dÔ dµng, ®¹t kÕt qu¶ cao, chÝnh kh©u nµy còng cÇn
®îc tri thøc ho¸- khoa häc ho¸.
TÝnh chÊt néi dung cña cuéc thi vÒ SKSSVTN kh«ng thÓ kÐo dµi
tõ tuÇn nµy sang tuÇn kh¸c, ®iÒu nµy dÔ g©y nhµm ch¸n. V× vËy,
chóng t«i ®· dïng h×nh thøc lo¹i trùc tiÕp, sö dông hµng lo¹t çc c©u hái
tr¾c nghiÖm, kiÓm tra kiÕn thøc cña tÊt c¶ çc líp trong mçi khèi (tríc ®ã
çc em ®· ®îc tiÕp cËn víi cÊc tµi liÖu vÒ SKSSVTN th«ng qua çc néi
dung lång ghÐp, trong çc m«n häc liªn quan), sau ®ã, chän ra mét líp
trong mçi khèi 10, 11, 12, mçi líp ®îc lùa chän nµy l¹i cö ra 5 ®¹i diÖn
chÝnh thøc lªn s©n khÊu tham dù cuéc thi chÝnh thøc (cã thÓ gäi lµ
cuéc thi trung kÕt).
2- Néi dung Buæi ngo¹i khãa, bè côc cña buæi ngo¹i khãa.
§Ó cã thÓ trß ch¬i ho¸ tri thøc (cuéc thi) còng nh tri thøc ho¸ trß ch¬i
th× tªn gäi cña cuéc thi, tªn gäi cña tõng phÇn trong cuéc thi, çch xÕp
®Æt chóng, néi dung cho mçi phÇn thi còng cÇn hÕt søc ®îc xem träng.
a-Tiªu ®Ò buæi ngo¹i khãa:
Trªn ph«ng chÝnh, chóng t«i kh«ng ®Ò hai ch÷ ngo¹i kho¸ hay mét
néi dung nµo ®ã cã tÝnh Ðp buéc liªn quan. ë gãc ®é nµo ®ã, nh÷ng
dßng ch÷ nµy mang l¹i n¬i çc em häc sinh mét c¶m gi¸c hê h÷ng, thÊy
r»ng nã hoµn toµn phô ho¹, ch¶ mÊy cÇn thiÕt mµ çc thÇy hay bµy
®Æt ra - Êy lµ chç mµ ta cÇn n¾m b¾t t©m lý häc sinh - tÊt nhiªn kh«ng
ph¶i bÊt cø buæi ngo¹i kho¸ nµo, ë bÊt cø n¬i nµo còng lu«n diÔn ra nh
vËy. Song chóng t«i cho r»ng tÝnh bÊt ngê lu«n mang l¹i søc hÊp dÉn
cao. V× vËy, trªn ph«ng chÝnh chóng t«i ®Ò dßng ch÷ : “§i t×m
hecqueen”, "Ai ®¸nh c¾p tuæi hång” (cho ngo¹i khãa vÒ søc kháe sinh
s¶n vÞ thµnh niªn) hay lµ “Sù biÕn hãa nhiÖm mµu” (cho ngo¹i khãa vÒ
hãa häc vµ m«i trêng)… Mét tiªu ®Ò hoµn toµn míi l¹, kh«ng ®îc b¸o tríc,
nã g©y mét Ên tîng m¹nh, t¹o ra mét sù th¾c m¾c, mét c©u hái m·nh liÖt
n¶y sinh trong ®Çu çc em häc sinh - nã lµ çi g× , t¹i sao l¹i §i t×m
hecqueen hay tuæi hång lµ g×, ai lµ ngêi ®¸nh c¾p tuæi hång hoÆc çi g×
18

biÕn hãa nhiÖm mµu?... chØ nh vËy th«i còng ®· thu hót sù chó ý cña çc
em ngåi díi kh¸n ®µi. B»ng tªn gäi nµy, vÊn ®Ò mét buæi häc, mét buæi
ngo¹i kho¸ nÆng nÒ trë thµnh mét trß ch¬i thuÇn tuý, ®¬n gi¶n, hÊp
dÉn.
§Ó thÓ hiÖn çi ®Ých cña buæi ngo¹i kho¸ mµ chóng ta cÇn ®¹t ®-
îc, chóng t«i ®· khÐo lÐo bè trÝ hai bªn ph«ng lµ hai c©u ®èi:
Cêng thÓ chÊt lµm giµu ®Êt níc
S¸ng tinh thÇn gi÷ ®Ñp quª h¬ng
Còng cÇn ph¶i nãi thªm r»ng nh÷ng c©u ch÷ mµ chóng t«i dïng
còng hÕt søc gi¶n dÞ phï hîp víi kh¶ n¨ng nhËn thøc cña sè ®a çc em
häc sinh. Nh÷ng c©u ch÷ gi¶n dÞ nh vËy tù nã còng ®· kh¾c s©u vµo
t©m tëng çc em häc sinh.
b-Thø tù, tªn gäi vµ néi dung çc phÇn thi.
Tªn gäi cho cuéc thi ®· phÇn nµo ®· ®îc tri thøc ho¸ - trß ch¬i ho¸
th× tªn gäi cho mçi phÇn thi, çch s¾p ®Æt vµ néi dung cña nã còng
vËy. Trong buæi ngo¹i kho¸ vÒ SKSSVTN chóng t«i ®· bè trÝ 6 phÇn thi,
x¾p xÕp chóng còng kh¸ phï hîp víi tªn cuéc thi “Ai ®¸nh c¾p tuæi
hång”. S¸u phÇn thi ®ã lÇn lît lµ: B«ng hång xanh, Çnh hång tríc giã,
Tuæi hång Èn dÊu, C©u chuyÖn trong vên hång, Ngêi trong cuéc, Tuæi
hång cña t«i. Bªn c¹nh ®ã chóng t«i cßn lång ghÐp çc ch¬ng tr×nh ca
nh¹c hîp lý vµ ph©n ph¸t çc tê r¬i.
PhÇn 1: B«ng hång xanh
Trong phÇn nµy, çc ®éi dù thi tr×nh diÔn phÇn ra m¾t tríc kh¸n
gi¶. Néi dung phÇn nµy yªu cÇu ng¾n gän, sóc tÝch, hµi híc vµ cã v¨n
hãa, thÓ hiÖn ®îc ý chÝ, phong çch cña ®éi tham dù.
PhÇn 1: Çnh hång tríc giã
Trong phÇn nµy, chóng t«i sö dông 10 c©u hái, d¹ng tr¶ lêi nhanh,
dµnh cho mçi ®éi ch¬i, thang ®iÓm tÝnh cho phÇn thi nµy lµ 10 ®iÓm
19

vµ tr¶ lêi trong mét dung lîng thêi gian nhÊt ®Þnh. Néi dung chñ yÕu
xoay quanh çc vÊn ®Ò vÒ çc bÖnh l©y qua con ®êng t×nh dôc. Nh÷ng
c©u hái nµy mang tÝnh trÝ nhí, hiÓu biÕt réng, Ýt t duy, ®Ó t¹o mét khëi
®Çu dÔ dµng cho ngêi trùc tiÕp tham dù còng nh kh¸n gi¶ lµ çc em häc
sinh phÝa díi kh¸n ®µi. (xem thªm phô lôc)
PhÇn 3: Tuæi hång Èn dÊu
Trong phÇn thi nµy, chóng t«i ph¸t huy tèi ®a ph¬ng thøc trß ch¬i
ho¸ vµ tri thøc ho¸. Tuæi hång Èn dÊu - thùc chÊt lµ viÖc yªu cÇu häc
sinh ph¶i t×m ra çc th«ng ®iÖp ®îc chøa ®ùng trong mét bµi th¬ hay
mét bøc tranh. Mét sè bµi th¬ hay çc bøc tranh biÕm ho¹ lµ do ban tæ
chøc ®a ra dµnh chung cho çc ®éi ch¬i, sè kh¸c do ®¹i diÖn çc ®éi
ch¬i ®a ra ®Ó ®èi ph¬ng gi¶i ®o¸n (çch nµy ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o, ®éc
®¸o trong nh÷ng ý tëng cña häc sinh vµ søc hÊp dÉn còng rÊt cao). Cã
®iÒu ®Ó tri thøc ho¸ vµ trß ch¬i ho¸ th× çc bøc tranh hay çc bµi th¬ ®îc
®a ra còng kh«ng thÓ qu¸ cøng nh¾c, qu¸ nghiªm tóc, nhng còng kh«ng
qu¸ kÖch cìm, cµng trµo léng, cµng hµi híc th× cµng t¨ng søc hÊp dÉn.
(xem thªm phô lôc)
PhÇn 4: C©u chuyÖn trong vên hång
Trong phÇn nµy, mçi líp dù thi tr×nh diÔn mét vë kÞch ng¾n mang
mét th«ng ®iÖp nµo ®ã vÒ chñ ®Ò cña cuéc thi. Ngoµi ra cßn ph¶i ®m¶
b¶o çc yªu cÇu: Néi dung tù s¸ng t¸c, ng¾n, hµi híc vµ s©u s¾c, trang
phôc ®¬n gi¶n dÔ kiÕm, an toµn, cã v¨n hãa.
PhÇn 5: Ngêi trong cuéc
§©y lµ phÇn mang tÝnh trß ch¬i ho¸ h¬n lµ tri thøc ho¸. Ngêi trong
cuéc lµ sù giao lu cña kh¸n gi¶ - häc sinh díi kh¸n ®µi - víi ®¹i diÖn çc
®éi ch¬i, cïng sù cè vÊn cña ban cè vÊn. Trong phÇn nµy, çc em ®îc
tho¶i m¸i ®a ra çc c©u hái mang tÝnh riªng t, tÕ nhÞ mét çch trùc tiÕp
hay gi¸n tiÕp th«ng qua çc mÈu giÊy göi ban cè vÊn, çc em còng cã
thÓ cã nh÷ng tiÕt môc v¨n nghÖ ng¾n hay nh÷ng c©u ®è vui dµnh cho
cuéc thi thªm hÊp dÉn. QuyÒn tr¶ lêi cho çc c©u hái cña kh¸n gi¶ ®îc u
20

tiªn hµng ®Çu chÝnh lµ çc kh¸n gi¶ díi kh¸n ®µi, ®¹i diÖn çc ®éi ch¬i vµ
sù bæ tóc cña ban cè vÊn. Trong phÇn nµy çc em còng nhËn ®îc
nh÷ng mãn quµ nho nhá lµm kû niÖm cña héi thi dµnh tÆng. Trªn thùc
tÕ, phÇn thi nµy rÊt s«i ®éng, çc em hÇu nh kh«ng cã chót e dÌ mµ
tham gia rÊt nhiÖt t×nh h¨ng h¸i.
PhÇn 6: Tuæi hång cña t«i
Tªn gäi cña phÇn nµy còng ®· ®îc chóng t«i tri thøc ho¸. Çi tªn:
tuæi hång cña t«i, nghe c©u nµy, kh¸n gi¶ dÔ dµng nhËn ra ai còng cã
mét tuæi hång, løa tuæi mµ ®Çy nh÷ng m¬ méng, hån nhiªn vµ mong
manh. Mçi ngêi ®Òu ph¶i nh×n nhËn l¹i tuæi hång cña m×nh.
Trong phÇn nµy, çc ®éi tham dù cuéc thi sÏ ph¶i cö ra mét ®¹i
diÖn ®øng tríc s©n khÊu thÓ hiÖn mét bµi hïng biÖn ng¾n gän s©u
s¾c, thÓ hiÖn quan ®iÓm cña m×nh, çch thøc gi¶i quyÕt, ph¬ng híng,
ý tëng cña m×nh vÒ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn SKSSVTN, çc vÊn ®Ò
m«i trêng, nÕp sèng lµnh m¹nh trong trêng, líp, nh÷ng ®ãng gãp cho t-
¬ng lai rùc s¸ng cña x· héi…
B-Bè trÝ kh¸nh tiÕt
Mét b÷a ¨n ®îc ®¸nh gi¸ lµ ngon , nã kh«ng chØ ë mïi vÞ cña thøc
¨n mµ ë c¶ ©m s¾c, kh«ng khÝ - ngon m¾t, ngon tai, ngon miÖng, ngon
t©m. Trong ngo¹i kho¸, kh¸nh tiÕt còng lµ phÇn hÕt søc quan träng, ph¶i
bè trÝ lµm sao ®Ó häc sinh còng ®îc “ngon m¾t”, “ngon tai” vµ “ngon
t©m”. Tøc lµ sù bè trÝ kh¸nh tiÕt ph¶i ®Ó häc sinh thÊy ngay ®îc sù
trang träng, tho¶i m¸i ngay tõ khi ®Æt ch©n vµo cæng trêng, nhng còng
kh«ng thÓ qu¸ xa hoa rêm rµ l·ng phÝ mµ lè bÞch. NÕu chóng ta khoa
häc ho¸ tèt vÊn ®Õ nµy th× häc sinh míi chØ “nh×n” th«i còng c¶m nhËn
phÇn nµo th«ng tin cÇn lÜnh héi , ®ång thêi g©y ®Ëm dÊu Ên bªn trong
n·o bé cña çc em.
21

Trong buæi ngo¹i kho¸ vÒ SKSSVTN, chóng t«i bè trÝ kh¸nh tiÕt
nh sau:
- Ngay tõ cæng vµo lµ mét gi¶i b¨ng z«n lín víi hµng ch÷: NhiÖt liÖt
trµo mõng çc vÞ kh¸ch quý, çc thÇy c«, çc em häc sinh ®Õn víi héi thi
“Ai ®¸nh c¾p tuæi hång?”
- TiÕp theo, däc hai hµng c©y xµ cõ dÉn lªn kh¸n ®µi chÝnh - n¬i
diÔn ra cuéc thi - chóng t«i bè trÝ çc d¶i cê ®u«i nheo kh¸ dµi, trªn mçi
r¶i cê c¾t d¸n çc khÈu ng÷ mang tÝnh tuyªn truyÒn cao. C©u tõ, kiÓu
ch÷ còng cÇn ®îc tri thøc ho¸ vµ trß ch¬i ho¸ (®¬n gi¶n, dÔ hiÓu vµ
khÐo lÐo). Cô thÓ lµ chóng t«i ®· bè trÝ hai bªn hµng c©y, mét bªn lµ
nh÷ng c©u kh¼ng ®Þnh, bªn kia lµ nh÷ng c©u phñ ®Þnh cã néi dung
nh sau “Kh«ng ma tuý”; “Kh«ng quan hÖ t×nh dôc tríc h«n nh©n”;
“Kh«ng t¶o h«n”; “T«n träng trÎ em”; “T«n träng phô n÷” ; “sèng lµnh
m¹nh”…
- Trªn kh¸n ®µi, chóng t«i bè trÝ mét ph«ng lín, ë gi÷a lµ tiªu ®Ò cña
cuéc thi
Ai ®¸nh c¾p tuæi hång?
hai bªn lµ hai c©u ®èi còng ®îc ®¬n gi¶n ho¸
“Cêng thÓ chÊt lµm giµu ®Êt níc;
S¸ng tinh thÇn gi÷ ®Ñp quª h¬ng.
Ngoµi ra, trªn çc c©y xµ cõ trong s©n trêng, hai bªn çnh gµ chóng
t«i cßn bè trÝ çc bøc tranh cæ ®éng mang dung lîng th«ng tin phong
phó vÒ çc vÊn ®Ò SKSSVTN. Tri thøc ho¸ cña viÖc nµy lµ sù lùa chän
çc lo¹i tranh ¶nh sao cho kh«ng qu¸ kÖch cìm, mang tÝnh biÓu c¶m
cao; cßn trß ch¬i ho¸ trong phÇn nµy, chóng t«i ®· chñ tr¬ng ®Ó çc em
tù s¸ng t¸c, su tÇm çc lo¹i tranh ¶nh liªn quan tõ nhiÒu tuÇn tríc ®ã -
còng díi h×nh thøc mét cuéc thi gi÷a çc chi ®oµn líp trong trêng.
Nh vËy, b»ng sù tri thøc ho¸ trong kh¸nh tiÕt, chóng t«i ®· gióp çc
em häc sinh kh«ng cã c¶m gi¸c nÆng nÒ cña mét buæi ngo¹i kho¸ mµ
ngîc l¹i l¹i cã c¶m gi¸c nhÑ nhâm cña mét cuéc ch¬i, mét ngµy héi mµ
kh«ng kÐm phÇn trang träng, søc hÊp dÉn vÒ quy m« vµ cã c¶m gi¸c
22

“hoµnh tr¸ng - ng«n ng÷ c¶m nhËn cña häc sinh”. H¬n n÷a, trong phÇn
kh¸nh tiÕt, chÝnh çc em, ®Ò tµi cña çc em ®îc tham gia nªn tù nã ®·
trë thµnh mét trß ch¬i - t«n träng nh÷ng ý tëng s¸ng t¹o cña çc em.
C - VÒ ©m nh¹c
NÕu chØ ®Ó “ngon m¾t” th× cha ®ñ, mµ ©m nh¹c trong mét buæi
ngo¹i kho¸ nhiÒu khi kh«ng thÓ thiÕu, nhÊt lµ khi mµ ®iÒu kiÖn cña çc
trêng hiÖn nay rÊt dÔ dµng ®a néi dung nµy vµo. Nhng vÊn ®Ò ®Æt ra
lµ chóng ta cã ®Æt t©m chó ý ®Õn néi dung vµ h×nh thøc thÓ hiÖn cña nã
hay kh«ng - hay cã chØ ®Ó cã, ®Ó cho vui mµ th«i. Tuú tõng néi dung
cô thÓ cña buæi ngo¹i kho¸ mµ chóng ta khÐo lÐo tri thøc ho¸ vµ trß ch¬i
ho¸ - ®iÒu nµy sÏ n©ng cao hiÖu qu¶ cña buæi ngo¹i kho¸.
Tríc buæi ngo¹i khãa chóng t«i ®Ó çc em häc sinh thÓ hiÖn çc
mµn ®ång diÔn vui nhén vµ n¨ng ®éng t¹o khÝ thÕ cho héi thi. Trong
buæi ngo¹i kho¸, chóng t«i cho ®an xen khÐo lÐo çc tiÕt môc v¨n nghÖ
mµ néi dung phï hîp víi chñ ®Ò ngo¹i khãa. §Æc biÖt, chóng t«i ®· sö
dông gam nh¹c cña TrÇn TiÕn lµm chñ ®¹o víi nh÷ng bµi h¸t: MÆt trêi
bÐ con; Sao em nì véi lÊy chång; Hµ néi nh÷ng n¨m 2000… §Ó bít ®¬n
®iÖu chóng t«i còng ®· lång ghÐp thªm mét sè bµi h¸t kh¸c nh “VÒ hµ
T©y ®i em” hay mét vµi bµi th¬… nhng kh«ng ®îc lµm lu mê gam nh¹c
chñ ®¹o. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã, chóng t«i ®· chñ ®éng chän lùa ®èi tîng
thÓ hiÖn phï hîp (gi¸o viªn, häc sinh…), ®ång thêi t×m thêi ®iÓm lång
ghÐp phï hîp víi mçi néi dung cuéc thi.
- Bªn c¹nh viÖc dïng ca h¸t nh¹c ®Öm cho ch¬ng tr×nh, viÖc sö
dông çc lo¹i chu«ng ®ång nhá (5000®
/chiÕc) dµnh cho thÝ sinh khi
muèn ®o¹t quyÒn tr¶ lêi ®· t¹o ra ©m s¾c, xua ®i sù mÖt mái, buån ngñ
mang l¹i c¶m gi¸c vui nhén h¬n lµ khi chóng ta cho häc sinh dïng tay ra
dÊu hay phÊt cê.
23

D- Ho¹t ®éng ph©n ph¸t tê r¬i
§Ó g©y dÊu Ên s©u ®Ëm h¬n, ®ång thêi cho häc sinh thÊy râ
tÇm quan träng cña buæi ngo¹i khãa, cung cÊp dung lîng th«ng tin ®Çy
®ñ nhÊt, chóng t«i ®· phèi hîp víi çc bé phËn y tÕ ®Þa ph¬ng vµ y tÕ
çc vïng phô cËn ®Ó thu thËp çc tê r¬i vµ gãp ý tõ hä. Tæng sè tê r¬i
chóng t«i thu thËp ®îc kho¶ng 900 tê, víi nhiÒu chñng lo¹i nh : mang thai
sím, n¹o ph¸ thai an toµn, kÕ ho¹h ho¸ gia ®×nh, çc biÖn ph¸p tr¸nh thai,
çc bÖnh l©y qua ®êng t×nh dôc, bÖnh phô khoa... cïng nhiÒu tÊm
pan« khæ lín cã t¸c dông tuyªn truyÒn cao.
§Ó ph¸t huy t¸c dông cña viÖc ph©n ph¸t tê r¬i, chóng t«i còng ®·
qu¸n triÖt tinh thÇn tri thøc ho¸, lµm sao ®Ó néi dung, h×nh thøc, thêi
®iÓm ph©n ph¸t phï hîp nhÊt, ®îc sè lîng ®«ng ®¶o çc em cã thÓ
truyÒn tay nhau ®äc nhiÒu nhÊt víi tinh thÇn cëi më vµ mong muèn
hiÓu biÕt thùc sù, xo¸ ®i c¶m gi¸c e dÌ ¸i ng¹i khi ®äc çc tê r¬i.
g. Lêi kÕt cho cuéc thi
Qu¸n triÖt tinh thÇn tri thøc ho¸ ë møc tèi ®a, nªn kÕt thóc cuéc thi,
chóng t«i còng ®· bè trÝ ngêi dÉn ch¬ng tr×nh nãi lêi kÕt cho cuéc thi
cïng nh÷ng lêi tri ©n s©u s¾c tíi tÊt c¶ nh÷ng ç nh©n, ®oµn thÓ, häc
sinh ®· tham gia, t¹o ®iÒu kÖn cho cuéc thi thµnh c«ng tèt ®Ñp. §iÒu
nµy còng dÔ dµng ®Ó l¹i nh÷ng dÊu Ên tèt ®Ñp trong lßng häc sinh.
H. Thµnh phÇn tham dù héi thi
Do chñ tr¬ng trß ch¬i ho¸ tri thøc vµ tri thøc ho¸ trß ch¬i, nªn thµnh
phÇn ngêi tham dù, ®¹i diÖn çc ®oµn thÓ, trêng… ®Æc biÖt lµ ngêi
24

dÉn ch¬ng tr×nh, ban cè vÊn ®îc chóng t«i rÊt chó träng, lùa chän cÈn
thËn.
Ngêi lµm c«ng t¸c dÉn ch¬ng tr×nh ph¶i phï hîp víi néi dung cña
buæi ngo¹i kho¸ (vÒ v¨n häc, th¬ ca, lÞch sö… cã kh¸c nhau). Trong
buæi ngo¹i kho¸ vÒ SKSSVTN, chóng t«i lùa chän hai ®ång nghiÖp trÎ
trung cã chÊt däng hµi híc, truyÒn c¶m, kh¶ n¨ng biÕn tÊu nhanh nhÑn,
®èi phã linh ho¹t tríc çc t×nh huèng cã thÓ x¶y ra. ViÖc lùa chän nµy cã
¶nh hëng lín ®Õn hiÖu qu¶ cña buæi ngo¹i kho¸.
Ban cè vÊn cho tr¬ng tr×nh lµ nh÷ng gi¸o viªn giái, tæ trëng chuyªn
m«n - nh÷ng ngêi cã nhiÒu kinh nghiÖm gi¶ng d¹y, tri thøc v÷ng vµng
®Ó s½n sµng tr¶ lêi çc c©u hái khã do çc em häc sinh göi tíi tr¬ng
tr×nh.
Ngoµi ra chóng t«i còng lùa chän mét sè häc sinh trong trêng cã t¸c
phong nhanh nhÑn ®Ó phô gióp çc c«ng viÖc cña héi thi.
Kh¸ch mêi: Tïy néi dung, h×nh thøc cuéc thi mµ bªn c¹nh çc ®¹i
diÖn ban l·nh ®¹o nhµ trêng, tæ bé m«n chóng ta cã thÓ bè trÝ mêi mét
sè ®¹i diÖn cña çc ban ngµnh h÷u quan trong ®Þa ph¬ng hoÆc nh÷ng
n¬i kh¸c. ViÖc nµy, lµm long träng thªm cuéc thi ®ång thêi cã thÓ thu hót
nguån tµi trî. Kh¸ch mêi cã thÓ tham dù trùc tiÕp vµo cuéc thi hoÆc cã
nh÷ng bµi nãi chuyÖn, giao lu, biÓu diÔn... lµm sèng ®éng néi dung cÇn
truyÒn t¶i.
I- Ghi h×nh trong cuéc thi
Thùc tiÔn, chóng t«i bè trÝ viÖc ghi l¹i mét sè h×nh ¶nh cho cuéc thi.
ViÖc lµm nµy t¨ng thªm phÇn long träng cho buæi ngo¹i khãa ®ång thêi
cã nguån t liÖu lu gi÷ trong çc phßng truyÒn thèng cña tæ bé m«n còng
nh cña nhµ trêng. H¬n n÷a, viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc nµy kh«ng qu¸
khã kh¨n ë çc trêng häc hiÖn nay.
25

Cã thÓ ®a thªm ra ®©y mét vÝ dô kh¸c ®ã lµ buæi ngo¹i khãa vÒ
hãa häc vµ m«i trêng. Trong buæi ngo¹i khãa nµy, chóng t«i ®· lÊy tiªu
®Ò “sù biÕn hãa nhiÖm mµu”. Víi çc néi dung nh
1. Kh¸t väng phôc sinh: PhÇn nµy, ®îc çc em häc sinh thÓ hiÖn
dµn ®ång diÔn móa h¸t trªn nÒn nh¹c Bµi ca tr¸i ®Êt, T×nh c©y vµ ®Êt.
ë ®©y, trß ch¬I hãa ë chç nã chØ lµ mét hai bµi móa tËp thÓ mµ kh«ng
hÒ lµ nh÷ng lêi gi¸o huÊn kinh viÖn. ThÕ nhng nã l¹i g©y nªn xóc ®éng
s©u s¾c trong häc sinh vÒ çc vÊn n¹n cña m«i trêng còng nh trµo d©ng
tinh c¶m víi cá c©y víi thiªn nhiªn.
2. BÝ mËt nhµ ¶o thuËt: §©y lµ phÇn thÇy, trß tham gia biÓu diÔn
çc thÝ nghiÖm hãa häc vui trªn c¬ së mét sè hãa chÊt cho tríc (bao gåm
c¶ nh÷ng thÝ nghiÖm chñ ®éng vµ bÞ ®éng). Häc sinh lµm thÝ nghiÖm,
häc sinh gi¶i thÝch ®îc thÝ nghiÖm ®Òu ®îc nhËn phÇn thëng tõ tr¬ng
tr×nh. Trong phÇn nµy, do biÓu diÔn çc thÝ nghiÖm vui nªn tù nã trë
thµnh s©n ch¬i cho c¶ thÇy lÉn trß. Song thùc hiÖn tèt çc thao t¸c thÝ
nghiÖm, an toµn, gi¶I thÝch ®óng b¶n chÊt hãa häc ®ã chÝnh lµ phÇn
cÇn tri thøc hãa.
3. M«i trêng mÕn yªu: PhÇn nµy, gåm çc tiÓu phÈm hµi ®îc tuyÓn
chän tõ çc líp thuéc çc khèi 10, 11, 12. Chñ ®Ò b¸m s¸t çc néi dung vÒ
hãa häc vµ m«i trêng. Çc tiÓu phÈm cÇn ng¾n, dÝ dám vµ mang l¹i
nh÷ng thoongn ®iÖp s©u s¾c cho ngêi xem.
4. R¸c lµ hoa: PhÇn nµy ®îc gi¸o viªn thÓ hiÖn díi d¹ng mét bµi
diÔn thuyÕt ng¾n gióp häc sinh cã çch nh×n ®óng vÒ r¸c, ®Æc biÖt lµ
çch c xö víi r¸c th¶i trong nhµ trêng do chÝnh çc em t¹o ra. §Ó tri thøc
hãa, chóng t«i chän ®èi tîng tr×nh bµy bµi nãi chuyÖn lµ gi¸o viªn m«
ph¹m cã nhiÒu uy tÝn víi häc trß mµ kh«ng ph¶i häc sinh thÓ hiÖn, v×
nh thÕ sÏ cã tÝnh thuyÕt phôc çc em häc sinh h¬n. §Ó trß ch¬i hãa, th×
bµi nãi chuyÖn cÇn kh«i hµi, nhÑ nhµng, gÇn gòi mµ kh«ng ¸p ®Æt.
Chóng t«i qu¸n triÖt kh«ng sö dông çc tõ ng÷ nh: çc em ph¶i lµm thÕ
nµy, ph¶i thÕ kia; çc em cßn rÊt v« ý thøc… Song kÕt qu¶ th× ph¶i lµm
26

sao ®Ó çc em nhËn thÊy ®iÒu nªn hay kh«ng nªn lµm, ®Æc biÖt lµ
ph¶i kh¬i gîi ®îc t×nh yªu m«i trêng vµ ý muèn lµm ®Ñp m«i trêng.
Bªn c¹nh néi dung chÝnh trªn, chóng t«i còng qu¸n triÖt ph¬ng
ch©m trß ch¬i hãa tri thøc vµ tri thøc hãa trß ch¬i trong kh¸nh tiÕt (gi¶n
dÞ, trng bµy çc bøc tranh, m« h×nh, s¶n phÈm… cæ ®éng m«i trêng, t¸i
chÕ r¸c th¶i tõ chi ®oµn çc líp gñi ®Õn), trong ©m nh¹c (lång ghÐp
khÐo lÐo çc bµi móa h¸t cña häc sinh, gi¸o viªn: H¸t cho hµnh tinh xanh,
khóc ca thiªn niªn kû míi…). Nh÷ng ®iÒu nµy sÏ t¨ng cêng hiÖu qu¶ buæi
ngo¹i khãa.
II- KÕT QU¶ vµ th¶o luËn
1- KiÓm tra kiÕn thøc thu ®îc cña häc sinh sau buæi ngo¹i kho¸
Phèi hîp víi ®oµn trêng, chóng t«i sö dông çc bµi kiÓm tra tr¾c
nghiÖm ngÉu nhiªn víi mét sè líp tríc ngo¹i khãa vµ kiÓm tra l¹i sau ngo¹i
khãa. ë lÇn kiÓm tra sau, møc ®é c©u hái cã réng h¬n vµ s©u h¬n.
Ngoµi ra, chóng t«i cßn vÊn ®¸p trùc tiÕp mét sè thµnh viªn (®· vµo §oµn
hoÆc cha vµo §oµn) ngÉu nhiªn ë mét sè líp. KÕt qu¶ thu ®îc thËt kh¶
quan, çc em tr¶ lêi ®îc hÇu hÕt çc c©u hái ®a ra thËm chÝ c¶ nh÷ng
c©u hái ®ßi hái sù t duy vµ hiÓu biÕt s©u, nhiÒu em th¼ng th¾n béc lé
quan ®iÓm cña m×nh rÊt tù nhiªn. Cã em bµy tá suy nghÜ “em cø nghÜ
chØ cã lËu, gi¨ng mai vµ HIV míi l©y qua ®êng t×nh dôc, bao cao su lµ
lu«n lu«n phßng tr¸nh ®îc chóng 100%”; cã em l¹i nãi: “em cø nghÜ mÑ
®· m¾c HIV th× thÕ nµo con cña hä còng m¾c, em thêng mÆc c¶m víi
hä, qua ngo¹i kho¸ em hiÓu ra r»ng con ®êng l©y nhiÔm còng rÊt ®a
d¹ng, vµ con cña hä cã thÓ tho¸t khái c¨n bÖnh nµy”; häc sinh kh¸c béc
lé: “em rÊt Ên tîng víi buæi thi h«m nay, em cø nghÜ nhµ trêng cho kiÓm
tra tr¾c nghiÖm chØ lµ ®Ó th¨m dß nhng kh«ng ngê kÕt thóc l¹i lµ mét
cuéc thi trung kÕt lý thó ®Õn vËy”; ngoµi ra cßn kh«ng Ýt em m¹nh d¹n
®a ra çc th¾c m¾c cña m×nh vÒ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn t×nh yªu,
27

t×nh dôc, h«n nh©n, m©u thuÉn cha vµ mÑ trong gia ®×nh, th¾c m¾c
vÒ mét sè bÖnh liªn quan ®Õn hÖ thèng sinh s¶n…
B¶ng1
KÕt qu¶ th¨m dß hiÓu biÕt cña häc sinh vÒ SKSSVTN, tríc vµ sau buæi ngo¹i
kho¸
(Sö dông c©u hái test víi 4 ®Ò kh¸c nhau kh¶o s¸t mét çch ngÉu nhiªn tríc - ®èi
chøng vµ sau ngo¹i khãa – thÝ nghiÖm, ë 15 líp - kho¶ng 700 häc sinh)
a.
TN §C
% so ®èi chøng
§C TN
Giái 66,5% ± 1,1 35,7% ± 1,0 100 186
Kh¸ 25,4% ± 0,7 33,0% ± 1,2 100 77
Trung b×nh 8,1% ± 1,3 38,1% ± 1,4 100 21
YÕu 0 3,2% ± 1,3 100 0
BiÖn luËn: Râ rµng, qua buæi ngo¹i kho¸, nhËn thøc cña çc em ®· ®îc
n©ng lªn mét bËc, hÇu hÕt çc em ë møc kh¸ ®· chuyÓn thµnh giái (giái
t¨ng gÇn 200%), ë møc trung b×nh thµnh kh¸ hay giái, kh«ng cßn häc
sinh cã ®iÓm yÕu. H¬n thÕ n÷a th¸i ®é e dÌ cña çc em vÒ vÊn ®Ò tÕ
nhÞ nµy hÇu nh ®îc rò bá, çc em s½n sµng san sÎ nh÷ng th¾c m¾c
cña m×nh víi thÇy c« gi¸o, kho¶ng çch thÇy trß dîc rót ng¾n l¹i. KÕt qu¶
thu ®îc ®ã còng phÇn nµo ®¸nh gi¸ sù thµnh c«ng cña ph¬ng thøc ngo¹i
kho¸ ®· ®îc ¸p dông.
2- Quan s¸t th¸i ®é cña häc sinh trong buæi ngo¹i kho¸
Th«ng thêng, víi nh÷ng buæi sinh ho¹t ngoµi trêi víi sè lîng ®«ng
®¶o häc sinh tham gia (kho¶ng 1500 häc sinh), th× viÖc duy tr× trËt tù lµ
rÊt khã kh¨n vµ rÊt vÊt v¶ çc gi¸o viªn chñ nhiÖm còng nh çc thÇy c«
phô tr¸ch ®oµn. Çc em cã thÓ tù ý t¸ch ra khái hµng ngåi sang hµng
kh¸c, nãi truyÖn ®ïa nghÞch, nÐm nhau, huých nhau, ®¸nh cê car«…
Nhng trong buæi ngo¹i kho¸ nµy th× thËt kh¸c l¹, çc thÇy c« tham dù,
28
Líp
chØ tiªu

®Æc biÖt GVCN thËt nhÑ m×nh, häc sinh theo dâi thËt ch¨m chó, kh«ng
nhèn nh¸o, tÊt c¶ nh ®ang hoµ nhËp víi cuéc thi (vÒ SKSSVTN),tÊt c¶
®Òu theo dâi håi hép chê ®îi c©u hái vµ t×m çch ph¸n ®o¸n. Buæi ngo¹i
kho¸ diÔn ra trong kh«ng khÝ nghiªm tóc, cëi më tõ ®Çu ®Õn cuèi mµ
kh«ng cã bÊt cø mét lêi nh¾c nhë nµo tõ phÝa gi¸o viªn. §©y còng lµ
mét thµnh c«ng, ®îc l·nh ®¹o nhµ trêng ®¸nh gi¸ cao.
Thêi gian cña buæi ngo¹i kho¸ còng kh«ng qu¸ dµi (90 phót), nªn
hÇu nh çc em kh«ng hÒ c¶m thÊy mÖt mái vµ ch¸n n¶n, tan cuéc, çc
em cßn xóm l¹i çc tÊm pan«, tranh ¶nh, çc mÈu tin trªn çc b¶ng tin ®Ó
t×m kiÕm thªm th«ng tin vÒ çc vÊn ®Ò liªn quan cø nh thÓ çc em cã
nhu cÇu hiÓu biÕt rÊt cao vÒ çc vÊn ®Ò tÕ nhÞ nµy.
3- Ph¶n håi cña häc sinh vÒ buæi ngo¹i kho¸ th«ng qua çc phiÕu th¨m dß
B¶ng2: Th¸i ®é cña häc sinh víi buæi ngo¹i kho¸ (sè liÖu ®iÒu tra /1500
phiÕu th¨m dß)
Th¸i ®é
RÊt høng
thó
Høng thó Ýt høng thó Kh«ng høng thó
Tû lÖ % 37,5% 62,0 % 0,5 % 0
B¶ng3: Th¨m dß vÒ lîi Ých cña buæi ngo¹i kho¸ ®èi víi viÖc më réng kiÕn
thøc cho häc sinh (Sè liÖu ®iÒu tra trªn 1000 phiÕu th¨m dß)
C¶m nhËn
cña häc sinh
RÊt bæ Ých Bæ Ých Ýt bæ Ých Kh«ng bæ
Ých
Tû lÖ % 73,3% 26,7% 0,0% 0
BiÖn luËn: Qua çc b¶ng th¨m dß nµy, ta nhËn thÊy çc em häc
sinh dÔ dµng chÊp nhËn mét buæi ngo¹i kho¸ nÕu nh nã ®îc tæ chøc
29

phï hîp víi t©m lý cña çc em, ®ång thêi çc em häc sinh còng thÊy ®îc
tÇm quan träng cña ngo¹i kho¸ hay ®óng h¬n lµ tÝnh thiÕt thùc cña nã.
4- Ph¶n håi tõ phÝa héi ®ång gi¸o dôc nhµ trêng, ban gi¸m hiÖu, tæ
chuyªn m«n vµ çc thÇy c« gi¸o trong trêng.
- Héi ®ång gi¸o dôc nhµ trêng ®¸nh gi¸ rÊt cao buæi ngo¹i kho¸ nµy.
Buæi ngo¹i kho¸ ®îc ®¸nh gi¸ lµ rÊt thµnh c«ng ë nhiÒu ph¬ng diÖn kÓ
tõ c«ng t¸c chuÈn bÞ, néi dung ®Õn h×nh thøc thÓ hiÖn.
- Ban gi¸m hiÖu: L·nh ®¹o nhµ trêng tá ra rÊt hµi lßng, vµ s½n sµng
ñng hé cho tæ vÒ méi ph¬ng diÖn ®Ó tiÕn hµnh çc buæi ngo¹i kho¸
tiÕp theo.
- Tæ chuyªn m«n: ®©y lµ mét ph¬ng thøc rÊt phï hîp víi ngo¹i khãa
cña bé m«n.
- ý kiÕn cña çc gi¸o viªn cã tuæi nhiÒu kinh nghiÖm: Çc em trÎ thËt
nhiÖt t×nh, lµm rÊt tèt, rÊt ®Çy ®ñ, toµn diÖn vµ hÊp dÉn, cã lÏ tæ tù
nhiªn ph¶i chuÈn bÞ rÊt c«ng phu.
- Mét sè gi¸o viªn trÎ míi vÒ trêng: Çc anh lµm thËt quy m«, thËt
hoµnh tr¸ng vµ s©u s¾c, chóng em tin lµ sÏ mang l¹i nhÒu hiÖu qu¶...
5- Ph¶n håi cña phô huynh häc sinh ®îc mêi tham dù vµ t×nh cê ®îc
theo dâi.
Chóng t«i cø nghÜ nhµ trêng ®ang tæ chøc mét cuéc thi, mét s©n
tr¬i lín, kh«ng ngê ®ã l¹i lµ mét buæi ngo¹i kho¸ ®Çy tù nhiªn mµ kh«ng
thiÕu phÇn nghiªm trang, ®Çy bæ Ých. Qua theo dâi buæi ngo¹i kho¸,
chóng t«i nhËn thÊy ®óng lµ çc em cÇn ph¶i ®îc trang bÞ çc kiÕn thøc
nh vËy. Trêng ta ë gÇn kÒ víi bao æ ma tuý bªn c¹nh mµ kh«ng mét em
häc sinh nµo m¾c ph¶i thËt lµ mét tÝn hiÖu ®¸ng mõng, n¨m nay t«i
còng kh«ng thÊy em häc sinh n÷ nµo líp 10 bá häc sím ®Ó lËp gia
®×nh, cã lÏ nhµ trêng cÇn thêng xuyªn ph¸t huy kh¶ n¨ng tuyªn truyÒn
nµy.
6- Nh÷ng ý kiÕn kh«ng ®ång t×nh
30

HÇu nh kh«ng cã ý kiÕn nµo ph¶n håi phª ph¸n kÓ c¶ trùc tiÕp còng
nh gi¸n tiÕp, cã ch¨ng th× chØ cã mét sè ý kiÕn cho r»ng nÕu ¸p dông
triÖt ®Ó ph¬ng thøc: trß ch¬i ho¸ tri thøc, tri thøc ho¸ trß ch¬i vµo ngo¹i
kho¸ th× ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i ®Çu t suy nghÜ vµ ph¶i cã ®ñ thêi gian,
liÖu nh vËy cã kÞp cËp nhËt víi çc vÊn ®Ò bóc xóc, çc sù kiÖn quan
träng ®ang diªn ra ngoµi cña x· héi kh«ng.
Nh÷ng buæi ngo¹i khãa kh¸c ®· ®îc tæ chøc t¹i trêng THPT Phïng
Kh¾c Khoan theo ph¬ng thøc nµy (Sù biÕn hãa nhiÖm mµu...) còng cã
søc hÊp dÉn cao, ®îc ca ngîi nhiÒu tõ Ban gi¸m hiÖu vµ ®ång nghiÖp.
§Æc biÖt lµ sù chuyÓn biÕn ë häc sinh rÊt m¹nh, s©u vµ réng sau mçi
buæi ngo¹i khãa.
BiÖn luËn : Nh÷ng kÕt qu¶ trªn ®©y chøng tá viÖc nghiªm tóc, ¸p
dông mét ph¬ng thøc míi vµ ngo¹i kho¸ sao cho buæi ngo¹i kho¸ trë nªn
®¬n gi¶n mµ kh«ng ®¬n ®iÖu, nghiªm tóc mµ kh«ng kÐm phÇn s«i
®éng, hÊp dÉn cëi më... lu«n ®îc çc em häc sinh ®ãn nhËn vµ tham
gia mét çch hµo høng nhiÖt t×nh, çc em cã thÓ tiÕp nhËn ®îc nguån
kiÕn thøc toµn diÖn vµ ®Çy bæ Ých. Còng qua buæi ngo¹i kho¸ chóng
t«i ®· t×nh cê ph¸t hiÖn ®îc mét sè em häc sinh cã kh¶ n¨ng tæ chøc
cao, kh¶ n¨ng hïng biÖn tèt, mét sè kh¸c l¹i cã kh¶ n¨ng ph¶n øng nhanh
nhÑn víi t duy logic cao.
31

PhÇn V
KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ
I- KÕt luËn
Qua viÖc ¸p dông ph¬ng thøc “trß ch¬i ho¸ tri thøc, tri thøc ho¸ trß ch¬i”
vµo trong çc buæi ngo¹i kho¸ ®îc thùc hiÖn trong ph¹m vi trêng THPT
Phïng Kh¾c Khoan, chóng t«i nhËn thÊy viÖc thùc hiÖn nµy mang l¹i çc
kÕt qu¶ sau:
1- T¨ng m¹nh søc hÊp dÉn cña buæi ngo¹i kho¸, gi¶m çc c¶m gi¸c
nÆng nÒ - c¶m gi¸c cña mét buæi häc “phô” thêng cã ë häc sinh, ®ång
thêi t¹o ra mét s©n ch¬i mµ ë ®ã chÝnh häc sinh trë thµnh chñ thÓ cña
cuéc ch¬i.
2- Còng nhê viÖc biÕn buæi ngo¹i kho¸ thµnh mét s©n ch¬i mµ
kÕt qu¶ mang l¹i lµ t¨ng tÝnh tù lËp ë çc em häc sinh, t¨ng ãc chñ ®éng
s¸ng t¹o, kh¶ n¨ng tæ chøc, t¹o nhiÒu c¬ héi ®îc thÓ hiÖn m×nh, gióp
çc em tù tin h¬n, yªu tËp thÓ, g¾n kÕt víi tËp thÓ, cã th¸i ®é sèng ®óng
mùc h¬n víi b¹n bÌ vµ thÇy c«.
3- MÆc dï tri thøc cÇn truyÒn t¶i ®· biÕn thµnh mét trß ch¬i nhng
mäi biÓu hiÖn cña trß ch¬i l¹i ®îc tri thøc ho¸ nªn dung lîng kiÕn thøc
®Õn víi çc em ®îc th«ng qua nhiÒu con ®êng, th«ng qua nhiÒu c¶m
32

quan g©y nªn Ên tîng s©u s¾c trong mçi häc sinh. KiÕn thøc ®îc båi d-
ìng cho çc em mét çch s©u s¾c nhÊt, ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn nhÊt ®Æc
biÖt ph¸t huy ®îc tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña tõng häc sinh.
4- Qua ngo¹i kho¸, chóng t«i còng dÔ dµng nhËn ra u ®iÓm næi
tréi cña nhiÒu em häc sinh, tËp thÓ häc sinh ®Ó tõ ®ã ®Ò xuÊt çc biÖn
ph¸p gi¸o dôc, khuyÕn khÝch, ®éng viªn kÞp thêi nh»m ph¸t huy së trêng
cña mçi em, mçi tËp thÓ häc sinh.
5- §Ó ¸p dông ®îc tèt ph¬ng thøc ngo¹i kho¸ trªn còng cÇn ®ßi hái
ngêi thÇy ®îc giao träng tr¸ch, tæ bé m«n, §oµn trêng... cã sù ®Çu t
thÝch ®¸ng, lu«n t×m tßi s¸ng t¹o ra çc h×nh thøc thÓ hiÖn míi mÎ hÊp
dÉn míi mang l¹i hiÖu qu¶ nh mong muèn.
II- §Ò nghÞ
1- Víi ph¬ng thøc : “trß ch¬i ho¸ tri thøc, tri thøc ho¸ trß ch¬i” ®îc ¸p
dông vµo trong çc buæi ngo¹i kho¸, ®· ®em l¹i nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan
nh trªn. V× vËy, chóng t«i ®Ò nghÞ l·nh ®¹o nhµ trêng xem xÐt, thÈm tra
l¹i ®Ó cã thÓ qu¸n triÖt m¹nh mÏ ph¬ng thøc nµy vµo çc buæi ngo¹i kho¸
cña nh÷ng n¨m häc sau, ®ång thêi cã thÓ më réng ph¹m vi ngo¹i kho¸
kh«ng chØ ë mét bµi häc, mét tæ bé m«n, liªn m«n mµ cßn tæ chøc liªn
trêng vµ phèi kÕt hîp chÆt chÏ víi çc c¬ quan, ®oµn thÓ ë çc vïng phô
cËn trong ®Þa ph¬ng.
2- Ngoµi ra, chóng t«i còng khuyÕn nghÞ víi çc cÊp l·nh ®¹o cÊp
trªn nªn t¨ng cêng dÇu t h¬n trang thiÕt bÞ, nguån kinh phÝ, ®Æc biÖt lµ
c¬ së lý luËn, tæ chøc çc buæi héi th¶o chuyªn ®Ò... lµm sao ®Ó ho¹t
®éng ngo¹i kho¸ lu«n lu«n trë thµnh vÊn ®Ò thêng trùc vµ ®ång bé ë tÊt
c¶ çc bé m«n trong çc trêng häc.
33

Phô lôc
I- Mét sè néi dung trong Héi thi: “Ai ®¸nh c¾p tuæi
hång”
1.PhÇn thi: C¸nh hång tríc giã
Trong phÇn nµy, c¸c em cÇn tr¶ lêi nhanh 10 c©u hái trong 60 gi©y
PhÇn thi dµnh cho ®éi ch¬i thø nhÊt
1 HIV lµ g×? Vi khuÈn, Vi rus, ®éng vËt nguyªn sinh?
2 Ngêi nhiÔm HIV sÏ mÊt kh¶ n¨ng nµo cña c¬ thÓ?
3 HIV l©y qua 3 con ®êng chÝnh nµo?
4 Sù suy gi¶m miÔn dÞch dÇn qua nhiÒu n¨m hay qua nhiÒu n¨m míi
b¾t ®Çu suy gi¶m?
5 Lµm thÕ nµo ®Ó phßng chèng HIV tèt nhÊt?
34

6 BÖnh lËu do sinh vËt nµo g©y ra? Virus, vi khuÈn hay nÊm ?
7 BÖnh lËu, giang mai, HIV/AIDS ®Òu cã diÓm chung lµ g×?
8 Muçi ®èt cã lµm l©y truyÒn HIV kh«ng?
9 Mét ngêi tr«ng bªn ngoµi khoÎ m¹nh cã thÓ ch¾c ch¾n lµ anh ta kh«ng
nhiÔm HIV ®îc kh«ng?
10 Tù phßng chèng HIV hay ®Ó sèng chÕt cã sè c¸ch nµo tèt h¬n?
PhÇn thi dµnh cho ®éi ch¬i thø 2
1 «m h«n nhau cã l©y truyÒn HIV kh«ng?
2 HIV cã sinh s¶n trong kh«ng khÝ ®îc kh«ng?
3 Tiªm chÝch ma tuý cã lu«n dÉn tíi l©y nhiÔm HIV kh«ng?
4 Ph¬ng tiÖn phßng chèng HIV tèt nhÊt trong quan hÖ t×nh dôc lµ g×?
5 HIV cã di truyÒn kh«ng?
6 Bao cao su lu«n ch¾c ch¾n ng¨n c¶n ®îc HIV trong quan hÖ TD
®óng hay sai?
7 MÆc chung quÇn ¸o cã lµm l©y nhÔm HIV kh«ng?
8 Cã ®îc dïng chung kim tiªm cña ngêi kh¸c ®· sö dông qua vµi ngµy ®îc
kh«ng?
9 Mét ngêi nhiÔm HIV cha cã biÓu hiÖn g×, cã thÓ l©y cho ngêi kh¸c
qua quan hÖ TD kh«ng?
10 ChØ cã 3 bÖnh lËu, giang mai, HIV lµ l©y qua §TD mµ th«i? ®óng
hay sai?
PhÇn thi dµnh cho ®éi ch¬i thø 3
1 Giang mai cã di truyÒn kh«ng?
2 BiÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó ng¨n c¶n HIV kh«ng l©y qua §TD lµ kh«ng
QHTD ®óng hay sai?
3 Trong tinh dÞch cña ngêi nhiÔm HIV cã mang virus HIV kh«ng?
4 Y häc hiÖn ®¹i cã kh¶ n¨ng ch÷a ®îc bÖnh nµo, lËu, giang mai,
HIV/AIDS?
5 Héi chøng AIDS lµ do virus HIV g©y ra hay do nhiÒu sinh vËt kh¸c kÕt
hîp l¹i?
35

6 TiÕp xóc víi m¸u trªn vÕt xíc ë tay ngêi bÖnh nhiÔm HIV cã thÓ l©y
nhiÔm HIV kh«ng?
7 Nghi bÞ nhiÔm HIV b¹n sÏ lµm g×?
8 Khi thÊy dÊu hiÖu lë loÐt ë c¬ quan sinh dôc , miÖng cã thÓ nghÜ
®Õn bÖnh g×, lËu, giang mai, HIV/AIDS
9 Giang mai cã thÓ truyÒn tõ mÑ sang con lóc mang thai vµ khi sinh në
kh«ng?
10 BÖnh lËu cã thÓ g©y v« sinh kh«ng?
Mét sè c©u hái phô
1 Ngêi míi m¾c HIV cã thÓ ph¸t hiÖn ®îc ngay b»ng nh÷ng biÓu hiÖn
bªn ngoµi kh«ng?
2 Víi ngêi nhiÔm HIV, th¸i ®é cña ta lµ g×, xa l¸nh hay chia xÎ lo l¾ng, an
ñi tinh thÇn?
3 Trong chÊt nhÇy ©m ®¹o cña ngêi nhiÔm HIV cã virus HIV kh«ng?
4 MÆc dï trªn da kh«ng cã vÕt xíc, tiÕp xóc víi dÞch ©m ®¹o cña ngêi
m¾c bÖnh lËu cã thÓ bÞ l©y bÖnh lËu kh«ng?
5 Dïng chung dao c¹o r©u víi ngêi nhiÔm HIV,cã thÓ l©y nhiÔm HIV
kh«ng?
6 Quan hÖ t×nh dôc ®ång tÝnh víi ngêi nhiÔm HIV, cã thÓ l©y nhiÔm
HIV kh«ng?
7 Khi thÊy mñ ë ©m ®¹o (n÷), ë lç s¸o (nam), ®¸i buèt r¸t th× ta cã thÓ
nghÜ ®Õn bÖnh g× HIV/AIDS, lËu hay giang mai?
8 HËu qu¶ cña bÖnh giang mai cã thÓ g©y mï loµ , bÖnh tim m¹ch, mÊt
trÝ ®óng hay sai?
9 BÖnh lËu cã l©y truyÒn cho con trong khi mang thai vµ khi sinh në
kh«ng?
10 MÑ nhiÔm HIV khi ®ang mang thai, con sinh ra ch¾c ch¾n bÞ nhiÔm
virus HIV, ®óng hay sai?
36

2. PhÇn thi: Tuæi hång Èn dÊu
Trong phÇn nµy, chóng t«i yªu cÇu çc thµnh viªn cña ®éi tham gia l¾c
chu«ng nhanh dµnh quyÒn tr¶ lêi, t×m th«ng ®iÖp chøa ®ùng trong mét
sè tõ khãa cña çc bµi th¬.
VÝ dô: Bµi th¬ VÒ ®©u, çc em cÇn t×m th«ng ®iÖp qua tõ ®Çu mçi
c©u th¬
VÒ ®©u
Chèng lÇy tõ thña mêi ba
TÖ h¬n mêi t¸m em ®µ n¨m con
N¹n nµy bëi thãi cò cßn
Ma kh«ng th¬ng xãt quû bnßn thªm xu©n
Tuý luý trong rîu hang tuÇn
Trong cê trong b¹c, l¹i gÇn tiªn n©u
Häc hµnh ch¼ng hÕt mµ sÇu
§êng ®êi l¾m lèi quay ®Çu vÒ ®©u.
(§A Chèng tÖ nan ma tuý trong häc ®êng)
Trong bµi th¬ thø hai, ë bµi nµy çc em h·y ghÐp çc ch÷ çi ®Çu
tiªn , lu ý lµ çc ch÷ ®Çu tiªn cña mçi c©u th¬. 5 c©u ®Çu , tõ ghÐp ®îc
lµ tªn cña mét lo¹i s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng phßng chèng HIV, çc c©u cßn
l¹i tõ ghÐp ®îc lµ tªn cña mét thø t×nh c¶m ®Æc biÖt gi÷a nam vµ n÷.
Çc em h·y chØ tªn cña lo¹i s¶n phÈm vµ thø t×nh c¶m nµy.
Bµi th¬ “ChuyÖn t×nh Lan vµ §iÖp”
ChuyÖn t×nh Lan vµ §iÖp
ThÕ lµ ®iÖp ®· yªu Lan
Rê tay ®iÖp thÊy ®Çy trµn søc xu©n
Ung th èc Õch ph©n v©n
Sinh con qu¸ sím h¬n phÇn gay to
37

Thùc t×nh lan còng lo lo
Trong vßng ©n ¸i bo bo còng phiÒn
Im im lµ bÞ dÝnh liÒn
Nãi lêi kh«ng ®· em cßn m¨ng non
Ho¹ hÒ trong phóc vÉn cßn
Yªu em anh h·y gi÷ trßn cho em.
(§A: TRUST T×nh yªu)
Ngoµi ra, cßn mét sè bøc tranh vµ çc bµi th¬ kh¸ hÊp dÉn, ý nghÜa do
çc em tù ho¹. Nh nh÷ng b¾c tranh vÒ t¶o h«n lµ h×nh ¶nh hai c©y t¶o
h«n nhau. Bøc tranh vÒ b¹o lùc giíi lµ h×nh ¶nh çch ®iÖu cña ♂ (giống
đực), ♀ (giống cái)…Trong phô lôc nµy t«i kh«ng ghi l¹i ®îc do bé phËn
ghi h×nh kh«ng chôp hÕt c¶nh trong buæi ngo¹i khãa h«m ®ã.
4. C©u chuyÖn trong vên hång
PhÇn nµy çc ®éi dù thi ®· thÓ hiÖn rÊt thµnh c«ng çc tiÓu phÈm
nh Gi¸o s Cï Träng Xoay, Kh«ng ma tóy, ngêi hµng xãm.
5. Ngêi trong cuéc:
Kh¸n gi¶ (häc sinh) tham gia s«i næi, ®Æt c©u hái, tr¶ lêi c©u hái… tù
nhiªn th¼ng th¾n. Mét sè c©u hái nh: VËt chÊt di truyÒn cña HIV lµ
g×?; VÒ mÆt di truyÒn con trai, g¸i thõa hëng bao nhiªu % vËt chÊt di
truyÒn tõ bè?; cã nh÷ng biÖn ph¸p tranh thai nµo? N¹o ph¸ thai cã nguy
c¬ g×? Nguyªn nh©n dÉn ®Õn t¶o h«n cña phô n÷ ë huyÖn ta lµ g×…
Ngoµi ra còng cã mét sè bµi th¬ ®Ó häc sinh t×m th«ng ®iÖp nh:
Thập nữ viết vô
Tôn nghiêm gia pháp luật ông cha
Trọng gái bỏ giai được mấy nhà
Phụ mẫu mang em mong có mấu
Nữ nhi hương hỏa hãy còn xa
(Thông điệp: Tôn trọng phụ nữ)
Ai đánh cắp tuổi hồng
38

Không qua cái tuổi thiếu thời
Quả cau nho nhỏ đã mời tôi ăn
Hận đời chẳng dám lời năn
Trách ai sống thử chiếu chăn một lần
Dở dang, dang dở muôn phần
Tuổi hồng đã mất, một lần thơ ngây
Hai hàng lệ ướt vai gầy
Nhi đồng, em phải xa thầy bồng con.
(Thông điệp: không quan hệ tình dục trước hôn nhân)
6. Tuæi hång cña t«i
§¹i diÖn c¸c ®éi ch¬i ®· hïng biÖn còng rÊt thµnh c«ng c¸c bµi hïng biÖn
nh: Kh«ng bao giê lµ muén, lµ con g¸i thËt tuyÖt...
II- Mét sè néi dung trong buæi ngo¹i khãa: Sù biÕn hãa
nhiÖm mµu
Toµn v¨n bµi nãi chuyÖn “R¸c lµ hoa” trong buæi ngo¹i khãa vÒ hãa häc
vµ m«i trêng.
RÁC LÀ HOA
Kính thưa các quý thầy, quý cô
Xin chào toàn thể các em học sinh
Vâng, mặc dù thầy mới vừa từ holiwood trở về, nhưng đứng trước nhiều phan
thế này nên thầy cũng khó tránh khỏi sự rung rinh, run rẩy. Vâng xin các em một tràng
pháo tay cổ vũ cho thầy.
Xin cảm ơn
Hôm nay, thầy dành một chút thời lượng của trương trình để nói chuyện với các
em về vấn đề rác thải học đường, Vâng – biết rồi, khổ lắm nói mãi. Nhưng chúng ta
thuộc họ nguyễn y vân, nên vẫn phải nói thôi. Bài nói chuyện của thầy có tựa đề:
Rác là hoa - Rubbish is a flower
Nói đến rác thì các em nghĩ đến điều gì? Vâng, với thế hệ 9x hẳn chẳng ai thấy
xa lạ với rác. Nhưng rác thực sự là gì, chúng ta nhìn nhận chúng như thế nào, hành xử
với chúng ra làm sao? Thì đây lại là vấn đề cần phải bàn.
1. Trước hết chúng làm rõ một chút về khái niệm rác thải:
Có lẽ một đơn giản như thế này, rác là những vật rắn con người bỏ đi, thải loại
ra môi trường. Và như vậy thì có rất nhiều thứ được coi là rác. Nói đến rác thì chúng ta
39

sẽ nghĩ đến loại chất liệu gì là đáng sợ nhất… Vâng đúng là nilon – kẻ dai dẳng, độc
hại, khó phân hủy, trong học đường của chúng ta cũng có rất nhiều loại rác:
Giấy thì em bỏ nền nhà
Vỏ hướng dương em để em trà dưới chân
Túi bimbim em vứt đầy sân
Kẹo cao su em để nó lân lên cả đầu
Và còn có cả loại rác không mùi không màu không vị, đó là gì nào? Thứ mà
vốn rất nhiều bạn không bao giờ có nó nhưng cứ xả ồ ạt ra môi trường…có phải không
các bạn nam, các bạn nữ, loại rác này nghe mà thấy kinh?
Một câu chuyện về hài hước về ý thức xả thải của ta như thế này
Để kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội, chuyên gia Nga đã sang Việt
Nam giúp ta xử lý ô nhiễm môi trường. Sau khi thị sát, trong hội thảo, họ nói: đất nước
các anh thật xanh đẹp, nhưng quá nhiều rác thải, công dân thì ý thức quá yếu. Có quá
nhiều cây xăng mini, họ cứ tự nhiên gửi tình yêu vào đất một cách công khai bên các
gốc cây.
Đại diện của ta nói: các anh nói không đúng, Hà Nội là thành phố thanh lịch,
không thể như thế được.
Rồi lời qua tiếng lại, họ cãi vã nhau. Tổng thư ký KofiAnnan không can thiệp
được bị bãi chức phải nhường quyền cho Ban Ki-Moon. Cuối cùng Nga dùng
chiến thuật quân sự. Họ trang bị k54 cho một đội quân đi tuần tiễu nếu phát
hiện kẻ nào vô ý thức sẽ bắn hạ. Sáng hôm sau, bên các bờ hồ có 30 người thiệt
mạng.
Trước thảm cảnh này, Việt nam lập luận rằng ở đâu cũng có những kẻ xả nước
vì thân vào các gốc cây, nên đã cho hai đặc phái viên bí mật sang Nga với 4 khẩu súng
côn. Họ thị sát quanh Quảng Trường Đỏ từ sáng đến tối mà không thấy kẻ nào có hành
vi như vậy. Hết đêm rồi đến gần sáng, họ thất thểu trở về. Đang trên đường về, họ
phát hiện một kẻ đang bán xăng… vào chân tường. Thế là có chỗ chút giận, 4x6=24
viên đạn xả cả vào người kia.
Sáng hôm sau, trên tờ Time của Nga đua tin: đêm qua tại Quảng trường Đỏ một
viên đại sứ quán của Việt Nam đã bị ám sát.
Vâng, đây chỉ là câu chuyện hài nhưng nó phản ánh phần nào ý thức với môi
trường còn non yếu của dân ta.
2. Vậy rác có hại như thế nào?
Trong chúng ta ai chưa đã từng không đi qua bãi rác, kinh kinh là, bịt mũi nhắm
mắt mà đi qua cho mau có phải không? Chỉ nghe thầy nói về nó thôi mà nhiều khi
cũng thấy Kinh, thấy ớn rồi. Ở đây, thầy chỉ nói đến tác hại của nó trong trường ta
thôi.
- thứ nhất mất cảnh quan sư phạm, giấy vất đằng sau, giấy mau đằng trước
thế thì trường ta chả thành trại nuôi cò nuôi vạc sao? Phùng Khắc Khoan ơi
Phùng Khắc Khoan, chỉ vừa trông thấy đã toan muốn về, thế thì ta thành tội
nhân thiên cổ rồi.
- Thứ nhì: nó ảnh hưởng đến sức khỏe của các em, càng nhiều rác thải càng
có cơ hội cư trú của vsv và kí sinh trùng gây hại phải không, vậy thì ai là
người trong trường này sẽ hít phải đây, chẳng có nhẽ là mấy bà bán bánh
ngoài chợ Nủa chạy vào đây hít chút rồi ra?
- Thứ tam: ảnh hưởng đến tâm lý các em, đến lớp nhan nhản rác, dẫm chân
thì bụi mù lên, những hình ảnh ấy sẽ được lưu trong ổ cứng nào? Như thế
làm sao mà cái đầu có thể tươi mát, có thể thoáng đãng được. Thế thì làm
40

sao mà ta không cáu bẳn lên được. ngay cả khi có mặt cô bé mình đang
thầm thương trộm nhớ ở bên mà mình vẫn cứ điên lên trước một chuyện nho
nhỏ nào đó, có phải không, vì sao, vì trong đầu ta chất chứa toàn rác (tiềm
thức).
- Thứ tư, rác học đường còn làm ô nhiễm hành vi, hay nói teen hơn một tý là
làm mất phong cách thanh niên thời đại mới. Bạ đâu vứt đấy thế thì còn đâu
là thời @, còn đâu gọi là Hảo Việt nhất là những người con kẻ nủa. 90%
các em đang ngồi đây là con dân kẻ Nủa, là những người nhanh trí, sắc sảo,
thảo vát, thanh lịch. Vậy thì đâu có thể để cho kẻ Săn kẻ Sải… cười chê
được, phải vậy không?
Để Túm lại tác hại của rác, có lẽ thầy dùng một câu chuyện hài khác để
minh họa vấn nạn về rác thế này
Một bác sĩ, một kỹ sư xây dựng và một nhà nghiên cứu môi trường cùng đến
trước cổng thiên đường vào một ngày nọ...
Vị bác sĩ lên tiếng trước:
- Cả cuộc đời, tôi đã cứu chữa không biêt bao nhiêu người. Xin hãy cho tôi
vào thiên đường.
Thánh Peter bảo
- Nhưng ông chưa bao giờ chữa cho những người tàn tật, nghèo khổ. Ông sẽ
phải xuống địa ngục.
Đến lượt anh kỹ sư xây dựng
- Cuộc đời tôi chỉ lo làm đẹp đường phố...
- Nhưng anh bỏ mặc người vô gia cư và làm ô nhiễm môi trường nên anh cũng
phải xuống địa ngục.
Nhà nghiên cứu môi trường rụt rè tiến lên:
- Thưa ngài, tôi làm nghề nghiên cứu về môi trường...
- Lạy Chúa, cả đời anh đã ở trong địa ngục, xin mời anh vào thiên đường!
3. Vấn đề thứ 3 – cách nhìn nhận hành xử của chúng ta với rác
Chúng ta nói không với rác có được không? Trong cuốn 50 sự thật làm thay đổi
thế giới của Jessica Williams, có nói về việc nếu thu gom số vỏ chai phục vụ ca chưa
của công nhân Mỹ trong hai tuần sẽ đủ để dải con đường từ đây lên mặt trăng. Trước
thông tin này, tổng thống Mỹ đã ra sắc lệnh cấm dùng đồ nhựa. Nhưng lệnh cấm chỉ
có hiệu lực trong hai ngày thì rỡ bỏ. Vì sao vậy? thời đồ đá thì phải dùng đá, bây giờ
văn minh đồ nhựa thì đương nhiên chất liệu phải là nhựa thế thì bỏ sao được, phải vậy
không?
Sống là có rác, rác đón chúng ta ngay khi chào đời và lại đưa ta khi ta về cội có
phải thế không. Thế thì đừng ai quay lưng lại với rác nha.
Vậy có ai yêu rác không? Có ai không?
Vậy chúng ta ứng xử với rác như thế nào?
Có gói bimbim, các bạn tranh nhau. Khi giáo viên phát hiện bạn vứt trên nền
nhà yêu cầu nhặt bỏ vô thùng thì bạn mặt nặng mày nhẹ, làm gì mà ghê vậy ta?... thế
thì cùng túi ấy sao lại hành sử khác nhau đến vậy?
Bạn đừng mong thế giới thay đổi mà… thay đổi bạn sẽ làm thay đổi thế giới.
Người Nhật họ không có từ rác thải đâu, …mà là…. tài nguyên rác
Bạn hãy nhìn tờ giấy trên tay thầy, các em có thấy gì không?
Mời bạn (gọi ngẫu nhiên 1 học sinh)
Trắng tinh phải không?
41

Tất cả nhìn lại nhé, bạn có thấy khí CO2, nước, lá cây màu xanh với cái nắng ban
mai, làn gió nhẹ, rồi bàn tay người công nhân làm giấy, rồi anh lơ xe vận
chuyển…. để có tờ giấy như thế này phải mất bao thời gian? bao nhiều bàn tay,
khối óc… có phải không? Biết vậy rồi ta có thể ném vèo một cái tùy tiện được
không.
Sau khi sử dụng xong, tờ giấy sẽ như thế này. Nếu nhìn kỹ một chút nữa ta sẽ thấy
nó có thể thành phân hữu cơ, rồi thành những cánh hồng xinh xắn để có thể đem
tặng cho nhau vào những ngày valungtung phải vậy không?
Và cả cái thùng rác này nữa, các em thấy gì nào? Nó đã là một thành viên nhẫn
nhịn nhất hành tinh có phải không, bao nhiêu thứ bẩn thỉu nhất nó đều chấp nhận,
nó thay ta làm việc đó rồi, thế thì ta phải thương nó, có phải thế không, thế thì các
bạn nam đừng đá nó có được không. Đừng thể hiện ta đây căng săm, căng lốp với
nó có được không? Tội nó lắm có phải thế không?
Thật cảm động cho bao gương con người, ngày đêm biến rác thành hoa. Một
anh thanh niên cặm cụi mang bã củ đao bỏ đi làm thành than tổ ong, rồi thành
doanh nghiệp… nhiều lắm. Vậy ta làm thế được không? Được quá đi có phải
không?
Những hành động thật đơn giản của các em: ăn bimbim song thu gọn rác bỏ vào
thùng, có khó làm quá không? Đơn giản phải không, nhưng nó thật đẹp.
Thầy cũng đã từng là hs-sv, quà cũng thú vị lắm chứ. Trong lớp, bạn sinh nhật,
trích 20-50 nghìn mua một vài thứ, thêm một vài câu hát thế là vui rồi, chỉ 10 phút
ra trơi là đủ, trước và sau đấy, không ai biết, rác đã được bỏ gọn vào thùng, thế thì
cô Phó hiệu trưởng đâu bắt tội làm gì, có phải không cô Rỗi.
Việc nhỏ mà ý thức được, lo gì việc lớn không làm được.
Một bạn hỏi thầy thế này, trên đường đi em thấy một tấm đan cập kênh vì thế đi lại
dễ tai nạn. Em đã dừng lại, kê lại hòn đá đó. Các bạn bảo thật rỗi hơi, ra lối ta là
người có trách nhiệm. Vậy em có nên lặp lại hành động tương tự như thế nữa
không thưa thầy?
Thầy hỏi: em hành động vì muốn để người ta đánh giá em là người tốt hay vì
muốn mọi người qua lại dễ dàng.
Theo các em, bạn ấy trả lời thế nào?
Đúng vậy, đúng là học sinh trường Phùng có khác.
Th. nói: Vậy thì bạn hãy hành động vì mục đích đó
Làm việc tốt có thể bị người khác cười chê, nhưng dù sao đi nữa ta vẫn cứ phải
làm.
Bạn cứ hành động đi, bạn không hề cô đơn đâu, có tôi, có bạn và còn rất rất nhiều
người khác nữa… có phải thế không?
Bỏ rác vào thùng, đơn giản vậy, chúng ta có làm nổi không? Hành động này đâu
phải những học trò thật ngoan, học thật giỏi trong trường mới làm được. Bạn là học
sinh quậy nhất trường vẫn có thể là người làm tốt việc này. Hành động ấy thật đẹp.
Vì sao? Nó thật đơn giản nhưng chứa đựng đầy hiểu biết và tình thương yêu. Có
phải vậy không? Bạn không thương yêu bản thân, thương yêu nhân loại… thì làm
sao bạn làm được việc giản dị mà thiêng liêng ấy.
Dẫu biết rằng em là phận bỏ đi
Thì xin anh cũng đừng rơi lệ
Nếu tiếc thương em
Xin anh bỏ vô thùng
42

Dẫu biết rằng em là thứ bỏ đi
Thì xin anh, xin anh đừng rơi lệ
Nếu tiếc thương em
Hãy biến em thành những đóa hoa xinh
Xin chân thành cảm ơn sự chú ý lắng nghe của quý thầy cô và các em học sinh.
Chúc quý thầy cô, các em học sinh mỗi ngày đến trường là một ngày vui. Xin hết,
hẹn gặp lại.
Xin cảm ơn
MỘT SỐ HÌNH ẢNH TRONG CÁC BUỔI NGOẠI KHÓA
43
Màn đồng diễn vui nhộn bắt đầu cho
buổi ngoại khóa về SKSSVTN
Một đội chơi đang giới thiệu về thành
viên của đội mình

44
Sự chăm chú theo dõi của các em học
sinh trong buổi ngoại khóa
Đại diện đội chơi trả lời câu hỏi Một đội chơi thể hiện tiểu phẩm
Màn đồng diễn
xen kẽ nội dung ngoại khóa
Thầy cô làm MCHọc sinh thể hiện bài thi
hùng biện

45
Màn đồng diễn trên nền
hát nhạc Tình cây và đất
Học sinh biểu diễn thí
nghiệm hóa học
GV nhận xét thí nghiệm
của học sinh
Học sinh trình diễn tiểu
phẩm vui

46
Học sinh thể hiện tiểu
phẩm vui về môi trường
Thầy Hiệu trưởng trao
quà cho học sinh tham gia

KIÓM TRA TR¾C NGHIÖM
HiÓu biÕt cña b¹n vÒ HIV – AIDS
Hiv-AIDS – Díi gãc ®é sinh häc
§Ò bµi sè 1. Chän mét ý ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau:
C©u 1: BÖnh lËu lµ do............ g©y ra
a) vi khuÈn
b) Vi rót
c) NÊm ®¬n bµo
d) §éng vËt nguyªn sinh
C©u 2: Nh÷ng triÖu chøng cña bÖnh lËu
lµ:
a) Ch¶y mñ ë d¬ng vËt hoÆc ©m ®¹o
b) MÈn ®á xuÊt hiÖn toµn th©n, kh«ng
ngøa
c) TiÓu buèt
d) §au bông díi
e) C¶ 4 ý
g) 3 ý : a, c, d
C©u 3:BÖnh lËu, bªnh giang mai vµ HIV -
AIDS ®Òu cã ®iÓm chung lµ :
a.Do vi khuÈn g©y
b) L©y truyÒn qua con ®êng t×nh dôc
c) DÔ l©y lan
d) §Òu kh«ng thÓ ch÷a khái
C©u 4: V× HIV lµ mét lo¹i ..........nªn
chóng cã thÓ l©y truyÒn.........
a) Vi rót .........qua ®êng m¸u
b) Vi khuÈn
c) Vi rut ....... qua tiÕp xóc (nh b¾t
tay)
d) NÊm .... qua kh«ng khÝ
C©u 5: HIV cã thÓ tån t¹i vµ sinh s¶n
ë
a) Ngoµi kh«ng khÝ
b) BÒ mÆt cña da
c) Trong tÕ bµo sinh vËt (ngêi)
d) Kh«ng ý nµo ®óng
C©u 6: ChØ cã mét biÖn ph¸p duy
nhÊt ®Ó kh«ng bÞ l©y nhiÔm HIV lµ:
a. Kh«ng bao giê quan hÖ t×nh dôc
b) Kh«ng bao giê tiªm chÝch ma tuý
c) Kh«ng b¾t tay ngêi bÖnh
d) C¸c ý trªn kh«ng ý nµo hoµn toµn
®óng
47

C©u 7: Kh«ng cÇn biÕt con ®êng l©y
truyÒn nµo, chØ cÇn cã sù tiÕp xóc..... cña
ngêi bÖnh víi.............cña ngêi b×nh thêng
lµ truyÒn bÖnh
a) Tinh dÞch, chÊt nhÇy ©m ®¹o m¸u.....
bé phËn sinh dôc....
b) Tinh dÞch, chÊt nhÇy , m¸u .... vÕt xíc
trªn da, vµo m¸u......
c) Da ... da d) Con ......da....
C©u 8: Héi chøng AIDS lµ do
a) Vi rót HIV g©y ra
b) Vi khuÈn g©y bÖnh kh¸c ý nµo ®óng
c) Vi rut g©y bÖnh kh¸c
d) C¶ 3 ý trªn
C©u 9:ViÖc lµm nµo sau ®©y cã thÓ g©y
truyÒn HIV
a) Dïng chung ®ao c¹o r©u
b) Dïng chung kim tiªm
c) Quan hÖ t×nh dôc ®ång tÝnh
d) C¶ 3 ý trªn
C©u 10:C¸c con ®êng l©y truyÒn HIV phæ
biÕn
a) Quan hÖ t×nh dôc
b) Qua ®êng m¸u
c) Tõ mÑ sang con (ë ngêi mÑ
mang thai hay ®ang cho con bó)
d) C¶ 3 ý trªn
e) ChØ 2 ý a, b
C©u 11:HIV kh«ng thÓ tån t¹i vµ sinh s¶n
ë
a) DÞch tiÕt ©m ®¹o b. Níc bät
c. Kh«ng khÝ
C©u 12: Ngêi mÑ mang thai bÞ
nhiÔm vi rut HIV th× sinh con ra:
a) Ch¾c ch¾n bÞ nhiÔm HIV
b) HIV cã thÓ l©y truyÒn trong qóa
tr×nh sinh në hay khi cho bó
c) ChØ 30 % trÎ em sinh ra nhiÔm HIV
d) Kh«ng bao giê bÞ nhiÔm HIV
e) C¶ 2 ý trªn b, c
C©u 13: HIV/AIDS lµ bÖnh
a) Di truyÒn
b) Kh«ng di truyÒn
c) Kh«ng ý nµo ®óng
C©u 12:Ngêi mÑ mang thai bÞ nhiÔm
vi rut HIV th× sinh con ra:
a) Ch¾c ch¾n bÞ nhiÔm HIV
b) HIV cã thÓ l©y truyÒn trong qóa
tr×nh sinh në hay khi cho bó
c) ChØ 30 % trÎ em sinh ra nhiÔm HIV
d) Kh«ng bao giê bÞ nhiÔm HIV
e) C¶ 2 ý trªn b, c
C©u 14:Sinh vËt g©y bÖnh HIV/ AIDS
®îc cÊu t¹o bëi
a) Mét tÕ bµo cha nh©n chÝnh thøc
b) Mét khèi cÇu Motein vµ 1 lèi ADN
c) Mét khèi cÇu Motein vµ 1 lèi ARN
d) Mét tÕ bµo cã nh©n chÝnh thøc
48

C©u 15:HIV la sinh vËt thuéc
a) Sinh vËt tiÒn tÕ bµo
b) Sinh vËt tiÒn nh©n
c) Sinh vËt ®¬n bµo cã nh©n chÝnh
thøc
C©u 16: HIV lµ mét sinh vËt yÕu, nªn
chØ g©y bÖnh ë
a) TrÎ em
b) Phô n÷
c) Ngêi giµ
d) BÊt kú ngêi nµo
C©u 17: Ngêi bÞ nhiÔm HIV
a) LËp tøc mÊt hÕt kh¶ n¨ng miÔn
dÞch
b) HÖ thèng miÔn dÞch suy gi¶m
qua nhiÒu n¨m
c) Sau nhiÒu n¨m, hÖ thèng miÔn
dÞch míi b¾t ®Çu suy gi¶m
C©u 18: Çch phßng chèng HIV hiÖn
nay
b) Dïng huyÕt thanh
c) Dïng Vacxin
d) Cha cã lo¹i thuèc ®Æc hiÖu nµo,
chØ phßng lµ chÝnh
C©u 19: Bao cao su cã kh¶ n¨ng
phßng chèng HIV trong quan hÖ t×nh
dôc v×:
a) Tinh dÞch vµ dÞch ©m ®¹o kh«ng
hoµ trén vµo nhau
b) M¸u vµ çc chÊt tiÕt tõ c¬ quan
sinh dôc cña ngêi bÖnh kh«ng tiÕp
xóc cña ngêi b×nh thêng
c) Bao cao su cã chÊt tiªu diÖt HIV
C©u 20: V× HIV kh«ng tån t¹i l©u
ngoµi cí thÓ nªn ®Ó tiÕt kiÖm ta :
a) Cã thÓ dïng bao cao su
nhiÒu lÇn
b) Dïng l¹i kim tiªm cña ngêi kh¸c
sau vµi ngµy
c) Dïng dao c¹o h«m tríc trong
hiÖu c¾t tãc
d) TuyÖt ®èi kh«ng ph¹m vµo
çc viÖc lµm trªn
49

KiÓm tra tr¾c nghiÖm
HiÓu biÕt cña b¹n vÒ B×nh ®¼ng giíi
B×nh ®¼ng giíi víi Di truyÒn
50

§Ò bµi sè 1. Chän mét ý ®óng nhÊt trong çc
c©u sau:C©u1: Trong ph©n bµo gi¶m ph©n,
NST cã nguån gèc tõ bè di chuyÓn vÒ mét cùc
TB, NST cã nguån gèc tõ mÑ di chuyÓn vÒ
cùc kia, nªn:
a. Con trai nhËn NST Y còng cã nghÜa
lµ nhËn 22 NST cã nguån gèc tõ «ng
néi.
b. ChØ nhËn NST Y tõ «ng néi, 22 NST
kh¸c cã thÓ tõ bµ néi.
c. Con g¸i nhËn NST X nªn chØ nhËn
NST tõ bµ néi mµ kh«ng nhËn NST
nµo tõ «ng néi.
d. Kh«ng ý nµo ®óng.
C©u 2: Gen cña cha ®îc di truyÒn cho:
a. ChØ con trai.
b. 99% cho con trai.
c. C¶ trai vµ g¸i gÇn nh nhau.
C©u 3: ë ngêi, cÆp NST …quy ®Þnh con trai,
NST Y mang … gen.
a. XY… rÊt nhiÒu.
b. XX… rÊt Ýt.
c. XY… rÊt Ýt.
d. XX… rÊt nhiÒu.
C©u 4 : Ngêi phô n÷ kh«ng thÓ tham gia çc
c«ng viÖc lín cña x· héi v×:
a. Gen th«ng minh tËp chung chñ yÕu
trªn NST Y.
b. Ngêi cã NST Y th× çc NST
kh¸c mang nhiÒu gen th«ng minh.
c. NST Y mang çc gen quy ®Þnh tÝnh
quyÕt ®o¸n, mµ chØ NST Y míi cã.
d. Kh«ng ý nµo ®ung.
C©u 5: Díi gãc ®é di truyÒn th× con trai nèi
dâi t«ng ®êng lµ .... v× ...
a. §óng… NST Y di truyÒn th¼ng
mµ Y mang hÇu hÕt çc gen trong tÕ
bµo.
b. Sai… NST Y di truyÒn th¼ng nhng
mang rÊt Ýt gen, mét sè gen g©y tËt
bÈm sinh.
c. §óng… 1/2 NST di truyÒn theoy, tõ
cô néi cho «ng néi råi cho bè cho con
trai.
d. §óng… con g¸i chØ nhËn gen tõ bµ néi
hay bµ ngo¹i.
C©u 6: Mét ngêi con trai trëng thµnh vµ cã chót d
dËt; cha cña anh ta nãi:… (b¹n h·y c¨n cø ë gãc ®é
di truyÒn chØ ra lêi khuyªn ®óng).
a. Con trai ®îc thõa hëng NST Y tõ «ng néi
nªn chØ cÇn quan t©m ®Õn «ng bµ néi
mµ kh«ng cÇn quan t©m ®Õn «ng bµ
ngo¹i.
b. Mçi ngêi sinh ra ®Òu nhËn s½n vËt chÊt
di truyÒn cña bè vµ mÑ nªn cÇn quan
t©m ®Õn c¶ «ng bµ néi vµ ngo¹i.
c. Con g¸i sÏ cã nhiÒu ®iÓm gièng mÑ h¬n
nªn cÇn quan t©m ®Õn «ng bµ ngo¹i, cßn
con trai th× kh«ng.
d. Hai ý a, c ®óng.
C©u 7: ë ngêi con g¸i cã … vµ ngêi con trai cã…
sè gen lÊy tõ bé NST 2n cña bè hoÆc mÑ:
a. 1/2; 1/2. b. 1/2 ; 100%
c. 1/4 ; 1/4. d. Kh«ng ý nµo ®óng.
C©u 8: Mét ngêi vî sinh ®îc hai con g¸i, chång
cña c« ta cho r»ng:
a. Do vî m×nh.M×nh sÏ sinh con trai nÕu lÊy
vî kh¸c.
b. Do m×nh, nhng m×nh ch¾c ch¾n cã con
trai nÕu vî m×nh lµ ngêi kh¸c.
c. Do c¶ hai, nhng m×nh ch¾c ch¾n cã con
trai nÕu vî m×nh lµ ngêi kh¸c.
C©u 9: Sinh trai hay g¸i lµ do … v×…
a. Chång… chång cã thÓ cho tinh trïng X vµ
Y.
b. Ngêi vî…vî chØ cho mét trøng X hoÆc Y
c. Chång… chØ cho tinh trïng mang NST X.
d. C¶ hai… sù thô tinh cña tinh trïng vµ
trøng cßn phô thuéc çc yÕu tè kh¸c
C©u 10: Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ngêi phô n÷ cã
thÓ ®¶m ®ang çc c«ng viÖc träng ®¹i cña gia
®×nh vµ x· héi v×:
a. NhiÒu ngêi phô n÷ ®· thµnh c«ng trong
nhiÒu lÜnh vùc: khoa häc, kinh tÕ, chÝnh
trÞ…
b. HÇu nh NST Y kh«ng mang gen, nhÊt lµ
ç gen quy ®Þnh çc tÝnh tr¹ng siªu viÖt.
c. NhiÒu nam giíi tá ra thua kem phô n÷
mÆc dïhä cã NST Y b×nh thêng.
d. Trªn thùc tÕ sè nam cã danh väng nhiÒu
h©n n÷ ch¼ng qua v× phô n÷ tõ xa Ýt ®îc
tham gia çc c«ng viÖc lín.
51

PHIẾU TRẢ LỜI TRẮC NGHIỆM
HỌ VÀ TÊN:………………… LỚP:……………… STT …….
(GHI ĐỦ 2 SỐ)
CÂU A B C D CÂU A B C D 0
1 14 1
2 15 2
3 16 3
4 17 4
5 18 5
6 19 6
7 20 7
8 21 8
9 22 9
10 23
11 24
12 25
13
Tµi liÖu tham kh¶o
52

1- Bé GD & §T - Ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp - S¸ch gi¸o viªn líp 8 -
NXBGD n¨m 2004.
2- Bé GD & §T - Ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp - S¸ch gi¸o viªn líp 9 -
NXBGD n¨m 2005.
3- Bé GD & §T - Quü d©n sè liªn hiÖp quèc - Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc c¸c
chñ ®Ò nh¹y c¶m vÒ SKSSVTN - Hµ Néi 2000.
4- NguyÔn Minh Ch©u - Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i
kho¸ bé m«n trong trêng THPT - luËn v¨n th¸c sÜ khoa häc - §HSP
-2005
5- §inh Xu©n Huy - c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ngoµi giê lªn líp trong trêng
DTNT ë tỉnh Lai Ch©u - LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc - §HSP Hµ Néi.
6- J. A. Comenxki - «ng tæ cña nÒn s ph¹m cËn ®¹i - Ph¹m Kh¾c Ch-
¬ng biªn so¹n - NXBGD n¨m 1997.
7- NguyÔn HiÕn Lª - ThÕ hÖ ngµy mai- mét ph¬ng ph¸p gi¸o dôc míi
- NXB trÎ - 1996.
8- Liªu TrÝ Trung - Ph¬ng ph¸p hïng biÖn - NXBTN - 2000.
9- NguyÔn Ngäc Ph¬ng- Nh÷ng sai lÇm thêng gÆp trong viÖc gio¸
dôc trÎ - NXB Phô N÷ - 2006.
10 - NguyÔn Kú - Gi¸o dôc trÎ tù häc nªn ngêi- NXBVHTT 2004.
11- NguyÔn Kú - Tuæi trÎ vµ gia ®×nh - NXB §µ N½ng 2002.
12 - Dale Cannegie- §¾c nh©n t©m - bÝ quyÕt cña thµnh c«ng -
NguyÔn HiÕn Lª dÞch - NXB §ång Th¸p - 1994.
13 - Ph¹m ViÕt Vîng - Gi¸o dôc häc - NXB §¹i häc quèc gia n¨m 2000.
14- NGND PGS . TrÞnh tróc L©m; GD PGS NguyÔn V¨n Hé - ¦ng xö
s ph¹m - NXB §¹i häc Quèc Gia Hµ Néi – 2005
15- PGS.TS Bïi V¨n HuÖ vµ céng sù - NghÖ ThuËt øng xö s ph¹m -
NXB §¹i häc Quèc Gia Hµ Néi - 2003.
53

16 - NguyÔn V¨n B¶y - SKKN: Bíc ®Çu lång ghÐp vÊn ®Ò søc kháe
sinh s¶n vÞ thµnh niªn vµo mét sè bµi häc sinh häc líp 10 - 11 - Hµ
T©y 2005
17. Ngoµi ra, qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi cßn tham kh¶o nhiÒu t liÖu
th«ng tin trªn nhiÒu trang webside kh¸c nhau.
54

Lêi cam kÕt
T«i xin cam ®oan s¸ng kiÕn nµy hoµn toµn do t«i thùc hiÖn mµ kh«ng
ph¶i lµ sù sao chÐp cña bÊt cø nguån tµi liÖu nµo tõ ngêi kh¸c. NÕu
sù thùc kh«ng ®óng nh vËy t«i xin chÞu mäi h×nh thøc kû luËt.
Ngêi thùc hiÖn
NguyÔn V¨n B¶y
55

Skkn013

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (19)

Viewers also liked

Viewers also liked (16)

Similar to Skkn013

Similar to Skkn013 (16)

Skkn013