กฎหมายนโยบายทรัพยากรธรรมชาติ ภาค 1 ป 2557
•Download as PPTX, PDF•
1 like•2,733 views
Law related to the protection of natural resources, use , managment in forest, water, fishery.
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (18)
Similar to กฎหมายนโยบายทรัพยากรธรรมชาติ ภาค 1 ป 2557
Similar to กฎหมายนโยบายทรัพยากรธรรมชาติ ภาค 1 ป 2557 (20)
More from Narong Jaiharn
More from Narong Jaiharn (17)
กฎหมายนโยบายทรัพยากรธรรมชาติ ภาค 1 ป 2557
- 1. กฎหมายและนโยบายการจัดการและ อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ณรงค์ใจหาญ เอกสารประกอบการบรรยายวิชา น. 680 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ภาค หนึ่ง ปีการศึกษา 2557
- 2. 1.หลักทั่วไปในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ 2.กฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษ์ป่ าไม้ สัตว์ป่ า 3.กฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษ์น้า 4.กฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษ์ทรัพยากรประมง และการจัดการชายฝั่ง 2 หัวข้อศึกษา
- 3. • 5. กฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษ์แร่และน้ามัน • 6. กฎหมายเกี่ยวกับการจัดการพลังงาน • 7. กฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษ์ ดิน • 8. กฎหมายเกี่ยวกับการใช้ที่ดิน • รศ.ณรงค์ บรรยาย หัวข้อ 1-4 จานวน 10 ครั้ง • และศ.บุญศรี บรรยายหัวข้อ 5-8 จานวน 6 ครั้ง ๆ ละ 3 ชั่วโมง 3
- 4. • คะแนน เต็ม 100 คะแนน • รายงานกลุ่ม 1 ครั้ง แบ่งเป็นสองกลุ่ม นาเสนอหน้าห้อง 20 คะแนน • รายงานเดี่ยวแต่ละคน 2 ฉบับ ๆ ละ 40 คะแนน • ส่งรศ.ณรงค์ 1 ฉบับ และส่ง ศ. บุญศรี 1 ฉบับ • หัวข้อรายงานกลุ่มและรายงานเดี่ยว จะแจ้งให้ทราบภายหลัง 4 การวัดผล
- 5. • ทรัพยากรที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช่น ดิน น้า ป่ าไม้ สัตว์ป่ า อากาศ ลม แร่ น้ามัน • ทรัพยากรที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น • คลื่นความถี่ สิ่งปลูกสร้าง วัฒนธรรม 5 ความหมายของทรัพยากรธรรมชาติ
- 6. • การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ให้มีความ สมดุลย์ในระบบนิเวศน์และอย่างยั่งยืน • การอนุรักษ์ อย่างยั่งยืน หมายถึง ? • การรักษาสมดุลย์ในระบบนิเวศ หมายถึง? 6 การอนุรักษ์
- 7. • ทรัพยากรธรรมชาติที่มนุษย์สร้างทดแทนได้ • หลักการอนุรักษ์ให้ใช้อย่างยั่งยืนและสร้าง ทดแทน • ทรัพยากรธรรมชาติที่มนุษย์สร้างทดแทนไม่ได้ • หลักการอนุรักษ์ให้ใช้อย่างยั่งยืนและหวงกัน ไว้สาหรับการประเทศที่เป็นแหล่ง ทรัพยากรธรรมชาติ 7 แนวคิดในการอนุรักษ์
- 8. • เป็นการนาทรัพยากรธรรมชาติมาใช้ประโยชน์ อย่างยั่งยืน • การใช้อย่างยั่งยืน คือการที่ใช้เมื่อถึงเวลาอัน ควรและใช้อย่างต่อเนื่องเพื่อให้สามารถตกทอด ไปยังคนรุ่นหลังได้ • การพัฒนาอย่างยั่งยืนจึงไม่ใช้การเก็บรักษาโดย ไม่ใช้ แต่เป็นการใช้อย่างชาญฉลาด 8 หลักการพัฒนาอย่างยั่งยืน หมายถึง
- 9. • ทรัพยากรธรรมชาติ มีหลักการอนุรักษ์อย่างยั่งยืนและ การรักษาความสมดุลในระบบนิเวศ การให้มีความ หลากหลายทางชีวภาพ • ทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้แล้วหมดไป เช่นแร่ น้ามัน จะต้องมีการอนุรักษ์ที่วางแผนการใช้อย่างเป็นระบบ และ จากัดการใช้ • ส่วนทรัพยากรธรรมชาติที่สร้างทดแทนได้ เมื่อใช้แล้ว ต้องสร้างเพิ่มทดแทน เช่นการปลูกป่ า การเพาะพันธุ์สัตว์ น้า หรือสัตว์ป่ า 9
- 10. • การจัดการสิ่งแวดล้อม ต้องมีการจัดการ มีแผนระยะยาว ระยะสั้น ระยะกลาง • การจัดการที่ดีจะต้องมีการกาหนดนโยบาย กาหนด แผนปฏิบัติการ ที่งบประมาณ บุคลากรและกองทุน และ การประเมินผลที่มีประสิทธิภาพและต่อเนื่อง • หลักการเหล่านี้กาหนดไว้ในพรบ.ส่งเสริมและรักษา คุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 10 การจัดการสิ่งแวดล้อม
- 11. • สิทธิของประชาชนในการมีส่วนร่วมในการใช้ การ อนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติ อย่างไร • รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 • รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พ.ศ. 2557 133 รจ 55 ก 22 ก.ค. 57 • พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพ สิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 11 แนวทางการอนุรักษ์
- 12. • การมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดการ สิ่งแวดล้อมถือเป็นหลักสาคัญ และทาให้การบริหาร จัดการสิ่งแวดล้อมเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ • ระดับการมีส่วนร่วมของประชาชน • ร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ ร่วมกระทา ร่วมบังคับใช้ กฎหมาย ร่วมในการฟื้นฟูเยียวยา 12 การมีส่วนร่วมของประชาชน
- 13. • หลักการในการจัดการสิ่งแวดล้อมนั้น ไม่ได้ผูกขาดที่รัฐในการ บริหารจัดการ ดังนั้นการบริหารจัดการจึงเปิดโอกาสให้เอกชน เข้ามามีส่วนในการจัดการสิ่งแวดล้อมร่วมกับรัฐ และมีความ รับผิดชอบในสังคมในด้านสิ่งแวดล้อมเช่นเดียวกัน • ในการให้บริการด้านสิ่งแวดล้อม หลักการในการบริหารได้ให้รัฐ ร่วมทุนกับเอกชนในการบริหารจัดการเช่น • การให้บริการน้าประปา การให้สัมปทานในการจัดการ สาธารณูปโภค เช่น ไฟฟ้ า การจัดสรรคลื่นความถี่ การปลูกป่ า การบาบัดน้าเสียหรือขยะอันตราย เป็นต้น 13 หลักการร่วมระหว่างเอกชนกับรัฐในการจัดการ
- 14. • นาแรงจูงใจทางเศรษฐศาสตร์มาใช้กับการบริหารจัดการ สิ่งแวดล้อม ทั้งในด้านการประหยัดและการส่งเสริม • เช่น เก็บค่าบาบัดมลพิษ • สร้างสลากประหยัดไฟ หรืออนุรักษ์หรือเป็นมิตรกับ สิ่งแวดล้อม • ลดภาษีอากร เพิ่มภาษีอากร เป็นต้น • การเก็บค่าอนุรักษ์น้าบาดาล ค่าใช้น้าในแหล่งน้าสาธารณะ เป็นต้น 14 การใช้หลักเศรษฐศาสตร์ในการใช้อย่างประหยัดหรือจูงใจให้ อนุรักษ์หรือรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม
- 15. • โดยหลักการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ เป็นหน้าที่ของรัฐ • แต่ในปัจจุบัน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (ซึ่งราชการส่วน ท้องถิ่น) • ชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิม ชุมชนท้องถิ่น ชุมชน มีสิทธิร่วมในการ อนุรักษ์ จัดการ ใช้ประโยชน์ • ประชาชนมีส่วนร่วมในการจัดการกับรัฐและชุมชน เกี่ยวกับ สิ่งแวดล้อม 15 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย กับการมีส่วนร่วมในการจัดการ การใช้และอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ
- 16. สิทธิและหน้าที่ในการใช้จัดการและอนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติ ของ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ชุมชน ประชาชน 1 6
- 17. • รธน.มาตรา 66 บุคคลย่อมรวมกันเป็นชุมชน ชุมชน ท้องถิ่น หรือชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิม ย่อมมีสิทธิอนุรักษ์หรือ ฟื้นฟูจารีตประเพณี ภูมิปัญญาท้องถิ่น ศิลปวัฒนธรรม อันดีของท้องถิ่น และของชาติ และมีส่วนร่วมในการ จัดการ การบารุงรักษา และการใช้ประโยชน์จาก ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม รวมทั้งความหลากหลาย ทางชีวภาพอย่างสมดุลและยั่งยืน 17
- 18. • มาตรา 67 สิทธิของบุคคลที่จะมีส่วนร่วมกับรัฐและชุมชนใน การอนุรักษ์ บารุงรักษาและการได้ประโยชน์จาก ทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพ และใน การคุ้มครองส่งเสริม และรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม เพื่อให้ดารง ชีพอยู่ได้อย่างปกติ และต่อเนื่อง ในสิ่งแวดล้อมที่จะไม่ก่อให้เกิด อันตรายต่อสุขภาพอนามัย สวัสดิภาพ หรือคุณภาพชีวิตของตน ย่อมได้รับความคุ้มครองตามความเหมาะสม • ในรัฐธรรมนูญปี 2557 ไม่ได้มีบทบัญญัตินี้ จึงไม่อาจอ้างมา เป็นข้อที่จะใช้สิทธิชุมชนโดยอาศัยรัฐธรรมนูญได้ 18
- 19. • การดาเนินโครงการหรือกิจกรรมที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อชุมชน อย่างรุนแรงทั้งทางด้านคุณภาพสิ่งแวดล้อมทรัพยากรธรรมชาติ และ สุขภาพ จะกระทามิได้ เว้นแต่จะได้ศึกษาและประเมินผลกระทบต่อ คุณภาพสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชนในชุมชน และจัดให้มี กระบวนการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนและผู้มีส่วนได้เสียก่อน รวมทั้งได้ให้องค์กรอิสระซึ่งประกอบด้วยผู้แทนองค์การเอกชนด้าน สิ่งแวดล้อมและสุขภาพ และผู้แทนสถาบันการศึกษาที่จัดการการศึกษา ด้านสิ่งแวดล้อมหรือทรัพยากรธรรมชาติหรือด้านสุขภาพให้ความเห็น ประกอบก่อนมีการดาเนินการดังกล่าว • สิทธิของชุมชนที่จะฟ้ องหน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ ราชการส่วนท้องถิ่นหรือองค์กรอื่นของรัฐที่เป็นนิติบุคคล เพื่อให้ปฏิบัติตามมาตรานี้ย่อมได้รับความคุ้มครอง 19
- 20. • มาตรา 6 เพื่อประโยชน์ในการร่วมกันส่งเสริมและรักษาคุณภาพ สิ่งแวดล้อมของชาติบุคคลอาจมีสิทธิและหน้าที่ ดังนี้ • (1)ได้รับทราบข้อมูลและข่าวสารจากทางราชการในเรื่อง เกี่ยวกับการส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม เว้นแต่ข้อมูล หรือข่าวสารที่ทางราชการถือว่าเป็นความลับเกี่ยวกับการรักษา ความมั่นคงแห่งชาติ หรือเป็นความลับเกี่ยวกับสิทธิส่วนบุคคล สิทธิในทรัพย์สิน หรือสิทธิในทางการค้า หรือกิจการของบุคคล ใดที่ได้รับความคุ้มครองตามกฎหมาย 20 พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม แห่งชาติ พ.ศ. 2535
- 21. • (2)การได้รับชดใช้ค่าเสียหาย หรือค่าทดแทนจากรัฐ ในกรณีที่ ได้รับความเสียหายจากภยันตรายที่เกิดจากการแพร่กระจายของ มลพิษหรือภาวะมลพิษ อันมีสาเหตุมาจากกิจการหรือโครงการใดที่ ริเริ่มสนับสนุนหรือดาเนินการโดยส่วนราชการหรือรัฐวิสาหกิจ • (3)การร้องเรียนกล่าวโทษผู้กระทาความผิดต่อเจ้าพนักงานในกรณี ที่ได้พบเห็นการกระทาใด ๆ อันเป็นการละเมิดหรือฝ่ าฝืนกฎหมาย เกี่ยวกับการควบคุมมลพิษหรือการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ 21
- 22. • (4) การให้ความร่วมมือและช่วยเหลือเจ้าพนักงานในการ ปฏิบัติหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมและรักษาคุณภาพ สิ่งแวดล้อม • (5) การปฏิบัติตามพระราชบัญญัตินี้หรือกฎหมายอื่นที่ เกี่ยวกับการส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมโดย เคร่งครัด ทั้งนี้ตามที่พระราชบัญญัตินี้หรือกฎหมายว่าด้วยการนั้น บัญญัติไว้ 22
- 23. • 1.สิทธิของชุมชน มีสิทธิอย่างไรในรัฐธรรมนูญ เช่น • สิทธิในการร่วมจัดการ การใช้และการตรวจสอบรัฐเกี่ยวกับการ จัดการทรัพยากรธรรมชาติ • 2.องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีส่วนในการจัดการ ทรัพยากรธรรมชาติในเขตและนอกเขตของตนอย่างไร • 3.บุคคล มีสิทธิในการใช้ และมีหน้าที่ในการอนุรักษ์และจัดการ ทรัพยากรธรรมชาติอย่างไร จาเป็นต้องเป็นคนไทยหรือไม่ 23 ให้วิเคราะห์ว่า ปัญหาดังต่อไปนี้โดยศึกษาว่ารัฐธรรมนูญและกฎหมายที่ เกี่ยวข้อง เปิดโอกาสให้ประชาชนและชุมชนในการจัดการอย่างไร
- 24. • ณรงค์ ใจหาญ,รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยกับการ จัดการสิ่งแวดล้อม • ณรงค์ ใจหาญ, หลักกฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษ์และ การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ • กิตติศักดิ์ ปรกติ. สิทธิชุมชน 24 เอกสารที่ศึกษาเพิ่มเติม
- 25. • ป่ าไม้เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่มีประโยชน์ทั้งในด้าน การรักษาสมดุลของระบบนิเวศน์ เป็นที่อยู่อาศัยของ สัตว์ป่ าและพรรณพืช และความหลากหลายทางชีวภาพ • ผลผลิตของป่ าไม้ ก่อให้เกิดประโยชน์และคุณค่าทาง เศรษฐกิจ และมีความจาเป็นเพื่อการอุปโภคและบริโภค • ป่ าไม้และสัตว์ป่ า เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่สามารถ ปลูกหรือเพาะพันธุ์ได้ 25 หลักกฎหมายว่าด้วยการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ และสัตว์ป่า
- 26. • แนวทางการอนุรักษ์ ป่ าไม้และสัตว์ป่ า มีทั้งการ กาหนดพื้นที่ การกาหนดพันธุ์ไม้ที่ห้ามตัด หรือ การกาหนดพันธุ์สัตว์ที่ห้ามล่า หรือมีไว้ใน ครอบครอง และการส่งเสริมให้เพาะพันธุ์เพื่อ ทดแทนอันเป็นการลดความต้องการในการใช้ ทรัพยากรธรรมชาติ 26
- 27. • กระบวนการอนุรักษ์จัดการมีความพยายามให้ มนุษย์อยู่ห่างจากป่ าและสัตว์ป่ า เพราะมนุษย์ มักจะแสวงหาประโยชน์จากป่ าไม้และสัตว์ป่ าโดย ไม่มีข้อจากัดเพื่อความจาเป็นหรือประโยชน์แห่ง ตน 27
- 28. • มาตรการทางกฎหมายที่กาหนดไว้ในการอนุรักษ์ และจัดการป่ าไม้ และสัตว์ป่ า ให้อานาจเจ้าพนักงาน ในการควบคุมการใช้ประโยชน์จากป่ าไม้ และการล่า สัตว์ป่ าโดยกาหนดให้มีอานาจอนุญาตได้ในบางกรณี แต่ห้ามเป็นหลัก นอกจากนี้ ยังให้เจ้าพนักงาน อนุญาตในบางกรณีเพื่อประโยชน์ในการศึกษาหรือ การขยายพันธุ์พืชหรือสัตว์ 28
- 29. • กาหนดมาตรการบังคับไว้ สามประการ คือ 1. ปกครอง โดยการออกระเบียบการเข้าใช้ การทา ไม้ การเก็บหาของป่ า การให้สัมปทาน และการ เพาะพันธุ์ • 2.อาญา มีอานาจเปรียบเทียบปรับ และจับ ผู้กระทาผิด 29
- 30. • 3.แพ่ง นั้น ต้องดาเนินคดีแพ่งที่จะ เรียกร้องค่าเสียหายจากการที่มีการ ก่อให้เกิดมลพิษแก่ประชาชนหรือแก่ ทรัพยากรธรรมชาติ ตาม พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษา คุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 มาตรา 97 30
- 31. • กฎหมายที่เกี่ยวข้องโดยตรง • พระราชบัญญัติป่ าไม้ พระพุทธศักราช 2484 • พระราชบัญญัติป่ าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507 • พระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2535 31 2. มาตรการทางกฎหมาย
- 32. • พระราชบัญญัติสวนป่ า พ.ศ. 2535 • พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม แห่งชาติ พ.ศ. 2535 • กฎหมายลาดับรอง ที่ออกตามความในพระราชบัญญัติ ข้างต้น ดูใน website ของกรมป่ าไม้ กระทรวง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 32
- 33. 33 แนวคิด • ป่ าไม้เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่มีประโยชน์ทั้งในด้าน การรักษาสมดุลของระบบนิเวศน์ เป็นที่อยู่อาศัยของ สัตว์ป่ าและพรรณพืช และความหลากหลายทางชีวภาพ • ผลผลิตของป่ าไม้ ก่อให้เกิดประโยชน์และคุณค่าทาง เศรษฐกิจ และมีความจาเป็นเพื่อการอุปโภคและบริโภค • ป่ าไม้และสัตว์ป่ า เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่สามารถ ปลูกหรือเพาะพันธุ์ได้
- 34. 34 • แนวทางการอนุรักษ์ ป่ าไม้ มีทั้งการกาหนด พื้นที่อนุรักษ์ กาหนดชนิดพันธุ์ไม้ที่ห้ามตัด การควบคุมการทาไม้ ขนส่งและค้าไม้ และการ ส่งเสริมให้เพาะพันธุ์เพื่อทดแทนอันเป็นการลด ความต้องการในการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ
- 35. 35 • กระบวนการอนุรักษ์จัดการมีความพยายามให้ มนุษย์อยู่ห่างจากป่ า เพราะมนุษย์มักจะแสวงหา ประโยชน์จากป่ าไม้โดยไม่มีข้อจากัดเพื่อความ จาเป็นหรือประโยชน์แห่งตน
- 36. 36 • มาตรการทางกฎหมายที่กาหนดไว้ในการอนุรักษ์ และจัดการป่ าไม้ ให้อานาจเจ้าพนักงานในการ ควบคุมการใช้ประโยชน์จากป่ าไม้ โดยกาหนดให้มี อานาจอนุญาตได้ในบางกรณี แต่ห้ามเป็นหลัก นอกจากนี้ ยังให้เจ้าพนักงานอนุญาตในบางกรณีเพื่อ ประโยชน์ในการศึกษาหรือการขยายพันธุ์พืชหรือ สัตว์
- 37. 37 • กาหนดมาตรการบังคับไว้ สามประการ คือ การ บังคับทางปกครอง โดยการออกระเบียบการเข้า ใช้ การทาไม้ การเก็บหาของป่ า การให้ สัมปทาน และการเพาะพันธุ์ ส่วนการบังคับ ทางอาญา มีอานาจเปรียบเทียบปรับ และจับ ผู้กระทาผิด
- 38. 38 •ส่วนการบังคับในทางแพ่ง นั้น ต้อง ดาเนินคดีโดยอาศัยกฎหมายส่งเสริม และรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 มาตรา 97
- 39. 39 • มีแนวโน้มจะให้ประชาชน องค์กรส่วนท้องถิ่น ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการป้ องกันและ ปราบปรามการทาลายทรัพยากรธรรมชาติ ป่ า ไม้และสัตว์ป่ า เช่น หมู่บ้านป่าไม้ การกระจาย อานาจสู่ท้องถิ่น ป่าชุมชน เป็นต้น
- 40. 40 1. พระราชบัญญัติป่าไม้พุทธศักราช 2484 • พ.ร.บ. ป่ าไม้ พุทธศักราช 2484 กาหนด มาตรการควบคุมการทาไม้ การนาไม้เคลื่อนที่ การ เก็บหาของป่ า การแปรรูปไม้ โดยรัฐ และกาหนด ว่าไม้ชนิดใดเป็นไม้หวงห้าม
- 41. 41 มาตรการควบคุมการทาไม้และดาเนินกิจการไม้ 1. การทาไม้และการเก็บหาของป่ า กาหนดให้มีไม้หวงห้าม สองประเภท ประเภท ก. เป็นไม้หวงห้ามธรรมดา ซึ่งการทาไม้ประเภท ก. นี้ต้องได้รับอนุญาตจากพนักงานเจ้าหน้าที่หรือได้รับ สัมปทานตามพระราชบัญญัตินี้ ประเภท ข. เป็นไม้หวงห้ามพิเศษ ได้แก่ไม้หายาก ซึ่งจะไม่ อนุญาตให้ทาไม้ เว้นแต่จะได้รับอนุญาตจากรัฐมนตรีว่าการ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่งแวดล้อม เป็นพิเศษ
- 42. 42 2. การควบคุมการเก็บหาของป่ า กาหนดของป่ าหวงห้ามโดยพระราชกฤษฎีกา (มาตรา 27 และมาตรา 28) เมื่อมีผู้ประสงค์จะเก็บหาของป่ า ค้า หรือมีไว้ในครอบครองซึ่ง ของป่ าหวงห้าม ต้องได้รับอนุญาตจากพนักงานเจ้าหน้าที่และ ต้องเสียค่าภาคหลวง และต้องปฏิบัติตามข้อกาหนดใน กฎกระทรวงหรือในการอนุญาต ตามที่กาหนดไว้ในมาตรา 29
- 43. 43 3. การควบคุมการนาไม้หรือของป่ าเคลื่อนที่ กาหนดหลักเกณฑ์ที่ต้องปฏิบัติไว้ในมาตรา 38-40 โดยต้องมี ใบเบิกทางของพนักงานเจ้าหน้าที่กากับไปด้วยตามที่กาหนดใน กฎกระทรวง ส่วนในฤดูน้าหลาก อาจมีไม้หวงห้ามไหลลอยมาตามลาน้า หากมีผู้ใด จะเก็บไม้ไหลลอย ก็จะต้องดาเนินการตามประกาศที่รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมกาหนด โดยการขอ อนุญาตจากพนักงาเจ้าหน้าที่ตามมาตรา 23 วรรคสอง และหากจะ ทาไม้ที่เก็บได้จากการไหลลอยนี้ ต้องดาเนินการตามหลักเกณฑ์ที่ กาหนดไว้ด้วย
- 44. 44 4. การควบคุมการแปรรูปไม้ กฎหมายใช้มาตรการควบคุมโดย ประกาศเป็นเขตควบคุมการแปรรูปไม้ ตามมาตรา 47 และ ภายในเขตดังกล่าว หากผู้ใดประสงค์จะแปรรูปไม้ ตั้งโรงงาน แปรรูปไม้ ตั้งโรงค้าไม้ หรือมีไม้สักไว้ในครอบครองเป็น จานวนเท่าใด หรือมีไม้ชนิดอื่น เป็นจานวนเกิน ๐.๒๐ ลูกบาศก์เมตร ไว้ในครอบครอง ต้องได้รับอนุญาตจาก พนักงานเจ้าหน้าที่ และต้องปฏิบัติให้ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ที่ กาหนดไว้ในกฎกระทรวงและใบอนุญาต
- 45. 45 5. การแผ้วถางป่ า กฎหมายกาหนดห้ามมิให้ผู้ใด ก่นสร้าง แผ้ว ถาง เผาป่ าหรือกระทาด้วยประการใดๆ อันเป็นการทาลายป่ า หรือเข้ายึดถือหรือครอบครองป่ าเพื่อตนเองหรือผู้อื่นเว้นแต่ จะกระทาในเขตที่จาแนกประเภทเกษตรกรรม และ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา หรือได้รับอนุญาตจาก พนักงานเจ้าหน้าที่ ตามหลักเกณฑ์ที่กาหนดไว้ในกฎกระทรวง ในมาตรา 54
- 46. 46 พ.ร.บ. ป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507 • หลักการแยกออกได้สามประการ • ประการแรก เป็นการสงวนพื้นที่ป่ าเพื่อให้ได้จานวนตาม แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ • ประการที่สอง ต้องการสงวนพื้นที่ป่ าเพื่อคุ้มครอง ป้ องกัน และ รักษาทรัพยากรธรรมชาติอันมีค่าของประเทศ • ประการที่สาม เพื่อคุ้มครองป้ องกันและรักษาไว้ซึ่งอาชีพ เกษตรกรรมของประชาชนส่วนใหญ่ และเศรษฐกิจของประเทศ มิให้ได้รับผลกระทบจากการทาลายป่ า
- 47. 47 1.กาหนดเขตคุ้มครองเป็นเขตป่ าสงวนแห่งชาติ โดยอานาจของรัฐมนตรีว่าการกระทรวง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ประกาศเป็น กฎกระทรวง ตามมาตรา 6 วรรคสอง 2. การควบคุมและรักษาป่ าสงวนแห่งชาติ กาหนดไว้ในมาตรา 14-30
- 48. 48 3. กาหนดให้ พนักงานเจ้าหน้าที่ ออกคาสั่งเพื่อให้ผู้ที่บุก รุกเข้ามาในเขตป่ าสงวนแห่งชาติ ออกไปจากป่ าสงวน แห่งชาติหรืองดเว้นการกระทาใดๆ ในเขตดังกล่าวได้ หากมีข้อเท็จจริงหรือมีเหตุอันควรสงสัยว่ากระทา ความผิดตามพระราชบัญญัตินี้ (มาตรา 25) และมี อานาจในการจับกุม ผู้กระทาความผิดตามมาตรา 26
- 49. 49 3. พรบ.สวนป่ า พ.ศ. 2535 • กาหนดมาตรการในการที่เอกชนสามารถปลูกป่ าเพื่อ ใช้ในทางเศรษฐกิจได้ ในที่ดินของตนหรือของรัฐ โดยต้องขออนุญาต และผลผลิตที่ได้สามารถนาไปใช้ ประโยชน์ได้ตามกฎเกณฑ์ที่กาหนด
- 50. 50 1.เมื่อได้ขึ้นทะเบียนเป็นสวนป่ าแล้วมีสิทธิปลูกและทา ไม้ และแปรรูปไม้หวงห้ามได้ ตามกฎหมายป่ าไม้ 2. ที่ดินที่จะขอขึ้นทะเบียน เป็นไปตามมาตรา 4 ที่ดิน เอกชน ที่ดินที่มีหนังสือรับรองการทาประโยชน์ ที่ดินใน เขตป่ าสงวนที่ให้ทาการปลูกป่ า ที่ดินของทางราชการที่ ปลูกป่ า ที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน 3. หากจะปลูกป่ าเพื่อการค้าต้องขอจดทะเบียนตาม มาตรา 5
- 51. 51 การทาไม้และได้ประโยชน์จากไม้ในสวนป่า • มาตรา 9 มีตราเพื่อแสดงความเป็นเจ้าของไม้ • มาตรา 10 ทาไม้ที่ได้จากสวนป่ าได้ โดยการตัด โค่น แปรรูปไม้ ค้าไม้ มีไว้ในครอบครอง นาไม้เคลื่อนที่ได้ • แต่ถ้าจะตั้งโรงงานแปรรูปไม้ต้องขออนุญาตตาม กฎหมายป่ าไม้ • มาตรา 11 ก่อนการตัดไม้ จะต้องแจ้งพนักงานเพื่อออก หนังสือรับรองการแจ้ง แล้วจึงดาเนินการตัดโค่นไม้ได้
- 52. 52 • มาตรา 12 การตัดโค่นไม้ ต้องมีหนังสือรับรองการแจ้ง ตามมาตรา 11 เพื่อแสดงต่อเจ้าหน้าที่ • มาตรา 13 การนาไม้เคลื่อนที่ออกจากสวนป่ า ต้องมี หนังสือรับรองการแจ้ง ตลอดจนบัญชีแสดงรายการไม้ กากับไปด้วยตลอดเวลาที่นาไม้เคลื่อนที่ • มาตรา 14 ไม้ที่ได้มาจากสวนป่ า ไม่ต้องเสีย ค่าภาคหลวง
- 53. 53 • ที่ดินที่ได้รับอนุมัติให้เป็นสวนป่า หากมีการ เปลี่ยนเจ้าของหรือผู้ครอบครอง และผู้ที่ เจ้าของใหม่หรือทายาทประสงค์จะทาสวนป่า ต่อไป จะต้องแจ้งการรับโอนทะเบียนต่อนาย ทะเบียน ภายใน 180 วันนับแต่วันที่ผู้ทา สวนป่าตาย หากเกินกว่านั้น ถือว่าทะเบียนการ ทาสวนป่าสิ้นสุดลง ตามมาตรา19
- 54. 54 • ไม้ที่ได้มาจากสวนป่ า ผู้ที่รับโอนต้องมีหลักฐานการได้มาโดย ชอบ และตามระเบียบที่อธิบดีกาหนด • ไม้ที่ได้รับโอนมาดังกล่าวผู้รับโอนมีสิทธิครอบครอง นาเคลื่อนที่ แต่แปรรูปไม้ต้องเป็นไปตามกฎหมายป่ าไม้ • ให้ถือว่า ไม้ที่ได้มาจากการทาสวนป่ าเป็นไม้ที่รับอนุญาตให้ทา สวนป่ า การควบคุม การแปรรูป ไม้ แห่งพรบ.ป่ าไม้ อาจมีไว้ใน ครอบครองได้ (มาตรา 21)
- 55. 55 การบังคับใช้กฎหมาย • ข้อจากัดเรื่องบุคคลากร งบประมาณ และ ความตระหนักในความสาคัญของการอนุรักษ์ ป่ าไม้และสัตว์ป่ า • ช่องว่างในกฎหมายที่ยังไม่มีมาตรการคุ้มครอง ที่รัดกุม และเปิดการใช้ดุลพินิจกว้าง
- 56. 56 • ปัญหาการละเว้นไม่บังคับใช้กฎหมาย / ปัญหาความ ยากจน / ปัญหาผู้มีอิทธิพล นักการเมือง องค์กร อาชญากรรม / ลักลอบตัดไม้ หรือเผาป่ า เก็บหาของป่ า • การรุกรานของประเทศที่ต้องการทรัพยากรเพื่อหา ประโยชน์ • ขาดการมีส่วนร่วมและประสานงานของรัฐ เอกชน ชุมชน และประชาชน
- 57. 57 การดาเนินคดีป่าไม้ • ศาลยกฟ้ อง หากพื้นที่นั้นไม่ใช่ป่ าไม้ • ศาลยกฟ้ อง หากผู้ที่บุกรุกไม่รู้ว่าเป็นเขตป่ าไม้ แต่หาก ครั้งแรกไม่รู้แต่ภายหลังรู้แล้วต้องถือว่ามีเจตนา • การชักลากไม้ ถือเป็นการทาไม้ ฎ.1118/2541 • ทรัพย์ที่ใช้ในการตัดไม้ เป็นทรัพย์ที่ใช้ในการกระทาผิด ต้องริบ แต่หากไม่ใช่ของผู้กระทา และไม่รู้เห็นเป็นใจ ไม่ ริบ
- 58. 58 การดาเนินคดีป่าไม้ • กรณีชาวบ้านตัดไม้ จานวนน้อย รอการลงโทษแต่ถ้าเป็น นายทุน ลงโทษโดยไม่รอ • การแปรรูปไม้ เป็นความผิดต่อเนื่อง • ดายหญ้าในเขตป่ าสงวน เป็นการเข้าไปแผ้วถาง ผิด 2914/14 • กรณีที่เป็นไปหา คือแนวเขตไม่ชัด จึงอ้างขาดเจตนาบุก รุกได้ • ทรัพย์ที่ริบ หากเช่าชื้อมา ก็ริบไม่ได้
- 59. •กฎหมายอุทยานแห่งชาติ กาหนดเขต อุทยานแห่งชาติไว้ เพื่อเปิดโอกาสให้ ประชาชนได้ชมความงดงามทาง ธรรมชาติ และรักษาไว้ซึ่งสภาพป่ า เพื่อความสมดุลทางนิเวศ 59
- 60. • กาหนดให้มีการประกาศเขตอุทยานแห่งชาติเพื่อการคุ้มครอง ระบบนิเวศ และสงวนรักษาไว้ซึ่งทรัพยากรธรรมชาติ • โดยหลักห้ามมิให้เข้าไปหรือบุกรุก หรือเก็บสิ่งใดๆ อันจะกระทบ ต่อระบบนิเวศในอุทยานแห่งชาติ • มีข้อยกเว้นให้ประชาชนเข้าชมความงาม ได้เพื่อการนันทนาการ • การเข้าไปศึกษาทางวิชาการ • ปัจจุบันมีแผนการจัดการอุทยานแห่งชาติในหลายๆ แห่งเพื่อการ จัดการที่มีประสิทธิภาพและเป็นระบบ 60 หลักการควบคุมกิจกรรมในอุทยานแห่งชาติ
- 61. • กฎหมายว่าด้วยการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่ า กาหนด มาตรการคุ้มครองไว้สองประการ ประการแรก กาหนดชนิดของสัตว์ที่ต้องการสงวนและคุ้มครอง โดยแยกเป็นสัตว์ป่ าสงวนซึ่งหายากและใกล้จะสูญ พันธุ์ กับสัตว์ป่ าคุ้มครอง ซึ่งในกรณีหลังเป็นสัตว์ที่ สามารถให้มนุษย์ครอบครองได้ในจานวนที่กฎหมาย กาหนด 61
- 62. • ประการที่สอง กาหนดพื้นที่เขตรักษาพันธุ์ สัตว์ป่ าเพื่อให้เป็นที่อยู่อาศัย แพร่พันธุ์และ หลบภัยของสัตว์ป่ า โดยหลักแล้วห้ามมนุษย์ เข้าไปเว้นแต่จะเป็นการปฏิบัติงานในหน้าที่ หรือการศึกษาทางวิชาการ 62
- 63. • กฎหมายส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม แห่งชาติ เป็นกฎหมายที่อุดช่องว่างของกฎหมาย เฉพาะ จึงให้อานาจรัฐมนตรีว่าการกระทรวง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมกาหนดเขต คุ้มครองสิ่งแวดล้อมและกาหนดมาตรการคุ้มครอง พื้นที่ที่ควรได้รับการอนุรักษ์แต่ยังไม่มีการกาหนดให้ เป็นเขตอนุรักษ์ตามกฎหมายข้างต้น 63
- 64. •กฎหมายสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่ า ให้ เอกชนสามารถครอบครองสัตว์ป่ า คุ้มครองได้มากกว่าที่กาหนด และ สามารถเพาะพันธุ์เพื่อใช้ประโยชน์ได้ แต่ต้องขออนุญาต จากเจ้าพนักงาน 64
- 65. • ข้อจากัดเรื่องบุคคลากร งบประมาณ และ ความตระหนักในความสาคัญของการอนุรักษ์ ป่ าไม้และสัตว์ป่ า • ช่องว่างในกฎหมายที่ยังไม่มีมาตรการคุ้มครอง ที่รัดกุม และเปิดการใช้ดุลพินิจกว้าง 65 4. การบังคับใช้กฎหมาย
- 66. • ปัญหาการละเว้นไม่บังคับใช้กฎหมาย / ปัญหาความยากจน / ปัญหาผู้มีอิทธิพล • การรุกรานของประเทศที่ต้องการทรัพยากรเพื่อหาประโยชน์ • ขาดการมีส่วนร่วมและประสานงานของรัฐ เอกชน ชุมชนและ ประชาชน 66
- 68. • หมายถึง นานาชีวิต นานาพันธุ์ที่อยู่ในนิเวศ หรือแหล่งที่อยู่อาศัยที่แตกต่างหลากหลายทั่ว โลก ทุกชีวิตมนุษย์ได้พึ่งพาความหลากหลาย ทางชีวภาพ โดยผ่านกระบวนการนับไม่ถ้วน ความหลากหลายทางชีวภาพเป็นสิ่งจาเป็น สาหรับการเกษตร ยารักษาโรค การประมง และการรักษาความสมดุลของระบบนิเวศ 68 ความหมาย
- 69. •การสูญสลายของพันธุ์พืช พันธุ์สัตว์เป็น จานวนมากด้วยเวลาอันรวดเร็ว •ในศตวรรษหน้า โลกจะสูญเสียพันธุ์พืช และพันธุ์สัตว์ไปร้อยละ 50 ถ้าไม่มีการ ร่วมมือกันในการอนุรักษ์ทั่วโลก 69
- 70. • ความยากจนในประเทศที่กาลังพัฒนาเป็นสาเหตุใน การทาลายสภาพแวดล้อม • การใช้อานาจอธิปไตยของประเทศใดประเทศ หนึ่งในการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ ก่อให้เกิดความ เสียหายแก่สิ่งแวดล้อมโดยรวม 70
- 71. • เพื่ออนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ • เพื่อใช้ประโยชน์องค์ประกอบของความ หลากหลายทางชีวภาพอย่างยั่งยืนและ • เพื่อแบ่งปันผลประโยชน์ที่ได้จากการใช้ ทรัพยากรพันธุ์กรรมอย่างเท่าเทียมและ ยุติธรรม 71 วัตถุประสงค์
- 72. • พื้นที่ชุ่มน้า Ramsar Convention 1971 • มรดกโลกทางวัฒนธรรมและธรรมชาติ 1972 • การค้าระหว่างประเทศว่าด้วยสัตว์ป่าและพืชป่าที่ ใกล้สูญพันธุ์ CITES 1973 • การอนุรักษ์ชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพย้ายถิ่น Bonn convention 1979 72 อนุสัญญาที่เกิดขึ้นมาก่อนคุ้มครองเฉพาะเรื่อง
- 73. • กาหนดกรอบนโยบายกว้าง ๆ แต่ละประเทศที่เป็น ภาคีต้องไปกาหนดกรอบนโยบายและแผนการ ดาเนินงานเอง • ให้เครื่องมือในการดาเนินงานโดยมีกองทุน สิ่งแวดล้อมโลกเพื่อสนับสนุนประเทศที่กาลัง พัฒนาเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ของอนุสัญญา • กาหนดพันธะกรณีที่จะให้บรรลุผลตามอนุสัญญา 73 มาตรการในการอนุรักษ์
- 74. • กาหนดพันธะกรณีที่จะให้บรรลุผลตาม อนุสัญญา • การอนุรักษ์ความหลากหลายฯ ในถิ่นที่อยู่อาศัยตาม ธรรมชาติ เช่น การจัดตั้งระบบพื้นที่คุ้มครอง หรือ พื้นที่ที่ต้องมีมาตรการพิเศษเพื่อการสงวนรักษาความ หลากหลายทางชีวภาพและกาหนดมาตรการเฉพาะ เรื่องอีกมากกว่าสิบมาตรการ 74
- 76. • ภาคีต้อง ผสานการอนุรักษ์กับการใช้ประโยชน์ทาง ชีวภาพอย่างยั่งยืนให้เข้ากับนโยบายและแผนของ ชาติ • ต้องสนับสนุนให้ชุมชนท้องถิ่นในการจัดทา แผนปฏิบัติตามมาตรการแก้ไขฟื้นฟูในพื้นที่เสื่อม โทรม • ต้องส่งเสริมความร่วมมือระหว่างหน่วยงานของรัฐ ภาคเอกชนในการพัฒนาวิธีการใช้ประโยชน์ 76 เพื่อให้มีความหลากหลายฯอย่างยั่งยืน
- 77. • อานาจในการพิจารณาการเข้าถึงทรัพยากรพันธุ์กรรมเป็น อานาจของรัฐบาลแห่งชาตินั้น • ภาคีต้องสร้างเงื่อนไขเพื่อให้ประเทศต่าง ๆ เข้าถึง ทรัพยากรธรรมชาติพันธุ์กรรม หากเป็นการใช้ประโยชน์ อย่างเหมาะสมต่อสิ่งแวดล้อม • วางกลไกต่อรองผลประโยชน์บนเงื่อนไขการตกลง ร่วมกันของผู้ให้และผู้ขอใช้ 77 การแบ่งปันผลประโยชน์ที่ได้จากการใช้ทรัพยากรที่ ยุติธรรมและเท่าเทียม
- 78. • ประเทศซึ่งเป็นผู้ให้ทรัพยากรพันธุกรรมได้รับถ่ายทอด เทคโนโลยีซึ่งใช้ทรัพยากรพันธุกรรมจากประเทศผู้รับ ทั้งนี้บนพื้นฐานแห่งความยุติธรรมและความเสมอภาค • สนับสนุนทางการเงินให้ภาคีประเทศพัฒนาแล้วจัดหา แหล่งเงินทุนใหม่เพิ่มเติม ซึ่งมีผลให้ภาคีประเทศที่กาลัง พัฒนาสามารถได้รับการสนับสนุนเพื่อดาเนินการตาม มาตรการอนุรักษ์ตามอนุสัญญา 78
- 79. • ประเทศไทยได้ให้สัตยาบันแล้ว เมื่อ 29 มกราคม 2547 ผ่านความเห็นชอบจาก รัฐสภา เพราะการเข้าเป็นภาคีต้อง เปลี่ยนแปลงกฎหมายไทยบางประการ • กฎหมายไทยที่เอื้ออานวยต่อการอนุวัต ตามอนุสัญญาฯ 79 4. กฎหมายไทยกับการอนุวัตตามอนุสัญญาฯ
- 80. • กฎหมายไทยที่เอื้ออานวยต่อการอนุวัตตามอนุสัญญาฯ • รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ม. 79 • พระราชบัญญัติป่าไม้พุทธศักราช 2484 กาหนด ชนิดและพันธุ์ไม่หวงห้าม 80
- 81. • พ.ร.บ. ประมง พ.ศ. 2490 กาหนดที่รักษา พันธุ์พืช และการห้ามนาเข้าสัตว์น้าบางชนิดที่ เป็นอันตราย ห้ามจับปลาในฤดูวางไข่ • พ.ร.บ. อุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 กาหนดเขตอุทยานแห่งชาติ และการห้ามเก็บหา ของป่า แต่ก็ให้เข้าไปเพื่อศึกษาทางวิชาการได้ 81
- 82. • พ.ร.บ. ป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ.2507 กาหนดห้ามเก็บหาของป่า แต่สามารถขอ อนุญาตเพื่อเข้าไปศึกษาได้ • พ.ร.บ.กักพืช พ.ศ. 2507 และฉบับ 2 พ.ศ. 2537 ควบคุมพืชที่เป็นอันตราย 82
- 83. • พ.ร.บ.บารุงพันธุ์สัตว์พ.ศ. 2509 ป้องกัน และควบคุมสัตว์สงวนพันธุ์เพื่อใช้ทาพันธุ์ • พ.ร.บ. พันธุ์พืช พ.ศ. 2518 และฉบับ 2 พ.ศ. 2535 กาหนดพันธุ์พืชต้องห้าม และ ควบคุมพันธุ์พืชตาม CITES ที่ต้องขอ อนุญาต 83
- 84. • พ.ร.บ.สิทธิบัตร พ.ศ. 2522 คุ้มครอง การถ่ายทอดเทคโนโลยี • พ.ร.บ. การส่งออกไปนอกหรือนาเข้าใน ราชอาณาจักรซึ่งสินค้า พ.ศ. 2522 ควบคุมการนาเข้าส่งออก ซากสัตว์ปลา ทะเล เป็นต้น 84
- 85. • พ.ร.บ.พัฒนาการทางวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีพ.ศ. 2534 เปิดโอกาสให้สารวจวิเคราะห์ทางวิชาการ และสนับสนุนให้ประเทศไทยสามารถถ่ายทอด เทคโนโลยีกับต่างประเทศ • พ.ร.บ. สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 คุ้มครองถิ่นที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติ กาหนดสัตว์ป่า หายาก ควบคุมการนาเข้าส่งออกสัตว์ป่าหายาก 85
- 86. • พ.ร.บ.พัฒนาการทางวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีพ.ศ. 2534 เปิดโอกาสให้สารวจวิเคราะห์ทางวิชาการ และสนับสนุนให้ประเทศไทยสามารถถ่ายทอด เทคโนโลยีกับต่างประเทศ • พ.ร.บ. สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 คุ้มครองถิ่นที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติ กาหนดสัตว์ป่า หายาก ควบคุมการนาเข้าส่งออกสัตว์ป่าหายาก 86
- 88. • พ.ร.บ. สวนป่า พ.ศ. 2535 กาหนดการปลูกสร้าง สวนป่า • พ.ร.บ.คุ้มครองพันธุ์พืช พ.ศ. 2542 คุมครองพันธุ์พืช พื้นเมืองหรือเฉพาะถิ่น และควบคุมการศึกษาทดลองและ วิจัย • ร่าง พรบ.ป่าชุมชน ... ส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วม ในการจัดการป่าไม้ 88
- 89. • เกิดมีประเทศที่พัฒนาแล้วเข้ามาในประเทศที่กาลัง พัฒนาและอาศัยความไม่รู้ของประเทศกาลังพัฒนา หยิบฉวยทรัพยากรไปแล้วดาเนินการอ้างสิทธิใน การเข้าใช้และหวงกันสิทธิของตนตามกฎหมาย สิทธิบัตร • ดังนั้น ประเทศไทยจึงออกพ.ร.บ. คุ้มครองและ ส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย พ.ศ. 2542 ขึ้นเพื่อปกป้องสิทธิดังกล่าว 89 กฎหมายที่ออกมาเพื่อปกป้อง
- 90. • การพิสูจน์ว่าพืชชนิดนี้เป็นของประเทศใด จาต้องมี ผู้ชี้ขาดเพื่อมิให้ใครมากล่าวอ้างได้ดังนั้น ประเทศ ไทยจึงมีพ.ร.บ. คุ้มครองสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ พ.ศ. 2546 ขึ้นเพื่อคุ้มครองสิทธิดังกล่าว • พ.ร.บ.คุ้มครองพันธุ์พืช พ.ศ. 2542 คุ้มครอง พันธุ์พืชป่า พันธุ์พืชทางการตัดต่อฯ ให้ได้รับ สิทธิบัตรฯ 90
- 92. • พื้นฐานและแนวคิด • น้าเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่ไม่เป็นของเอกชน และ ประชาชนมีสิทธิใช้ได้ตามความจาเป็น • น้าที่ได้รับการพัฒนา สามารถกาหนดมาตรการหวง กันหรือคุ้มครองได้ • กาหนดเกณฑ์ห้ามการกระทาอันเป็นอุปสรรคต่อ การใช้น้าของส่วนรวม 92 การอนุรักษ์จัดการ และการใช้ประโยชน์
- 93. • แนวทางการจัดการน้า มุ่งเน้นการมีส่วนร่วมและจัดการ โดยใช้คณะกรรมการลุ่มน้า • กฎหมายยังขาดมาตรการจัดสรรน้าเมื่อยามขาดแคลน • กฎหมายยังไม่มีการควบคุมการใช้น้าในปริมาณมาก • องค์กรในการรับผิดชอบต่อการบริหารจัดการน้ายัง กระจัดกระจาย 93
- 94. • มีจานวนมาก เพราะกฎหมายออกมาเพื่อ อนุรักษ์และจัดการน้าในแต่ละประเภทการ ใช้และมีหน่วยงานที่รับผิดชอบเฉพาะ ไม่ ว่าจะเป็นส่วนกลาง หรือส่วนท้องถิ่น รวมถึงน้าในทะเล น้าในเขตอนุรักษ์ป่าหรือ สัตว์ป่า น้าบาดาล แต่ยังไม่มีน้าในอากาศ 94 กฎหมายเกี่ยวกับน้า
- 95. • มาตรา 1336 แดนกรรมสิทธิ์ • มาตรา 1339 เจ้าของที่ดินต้องรับน้า ไหลตามธรรมดา • มาตรา 1340 เจ้าของที่ดินต้องรับน้าซึ่ง ไหลเพราะระบายจากที่ดินสูงมาในที่ดิน ของตน 95 กฎหมายแพ่งว่าด้วยการใช้น้า
- 96. •มาตรา 1355 เจ้าของที่ดินริมทางน้า หรือมีน้าไหลผ่านไม่มีสิทธิชักน้าไว้เกิน กว่าประโยชน์ของคนตามสมควร ให้เป็น เหตุให้เสื่อมเสียแก่ที่ดินซึ่งอยู่ตามทางน้า นั้น 96
- 97. • น้าใช้ในการเกษตร – พ.ร.บ. การชลประทานหลวง พ.ศ. 2484 • พ.ร.บ. การชลประทานราษฎร์ พ.ศ. 2482 • น้าใช้ในการเดินเรือ – พ.ร.บ.การเดินเรือในน่านน้า ไทย พ.ศ. 2456 • น้าใช้ในการประปา – พ.ร.บ.รักษาคลองประปา พ.ศ. 2526 97
- 98. • น้าใช้ในอุตสาหกรรม – พ.ร.บ. ส่งเสริมและ รักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมฯ , พ.ร.บ. โรงงาน พ.ศ. 2535 • น้าบาดาล – พ.ร.บ. น้าบาดาล พ.ศ. 2520 • น้าทั่วไป พ.ร.บ. ประมง พ.ศ. 2490 98
- 99. • น้าเป็นของใคร / รัฐ ประชาชน ชุมชน • น้าใต้ดิน ใต้ที่ดินของเอกชน • น้าที่ไหลผ่านที่ดินของเอกชน • น้าคลองชลประทาน / คลองประปา/ น้าแหล่งต้น น้า ลาธาร • น้าในทะเล / น้าบริสุทธิ์ดื่มได้ 99 ข้อจากัดในการควบคุมการใช้น้า
- 100. แหล่งข้อมูล กรมทรัพยากรน้า รวมกฎหมาย ทรัพยากรน้า รวบรวมโดยกลุ่มงานนิติการ กรม ทรัพยากรน้า, ส.ค. 2546 อานาจ วงศ์บัณฑิต และคณะ รายงานฉบับสุดท้าย โครงการปรับปรุงกฎหมายเกี่ยวกับทรัพยากรน้า และจัดทาร่างพระราชบัญญัติทรัพยากรน้า, เสนอต่อกรมทรัพยากรน้า ส.ค. 2547 100 หลักกฎหมายที่เกี่ยวกับทรัพยากรน้า
- 101. • ใครมีสิทธิในการใช้น้า • น้าสาธารณะ น้าในเขตชลประทาน น้าที่ใช้ทา ประปา น้าในอ่างเก็บน้า น้าใต้ดิน น้าในป่า น้าเพื่อการเดินเรือ • ใครมีสิทธิจากัดสิทธิการใช้น้ามากเกินไป / ใช้ น้าขณะเกิดภัยแล้ง 101 ประเด็นที่จะพิจารณา
- 102. • หน่วยงานและองค์กรใดดูแลการใช้น้า และบารุงรักษา น้า • กรมทรัพยากรน้า กรมทรัพยากรน้าบาดาล กรม ชลประทาน การประปาส่วนนครหลวง/ส่วนภูมิภาค การไฟฟ้าฯ กรมป่าไม้กรมอุทยานฯ กรมประมง ฯลฯ • องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 102
- 103. • โรงงานสูบน้าจากแม่น้าเจ้าพระยาเข้าไปใช้ใน กระบวนการผลิตจานวนมากเพื่อให้เพียงพอแก่การ ผลิตอุตสาหกรรม • เจ้าของสนามกอล์ฟ สูบน้าเพื่อรดต้นหญ้า • ชาวนาทานาปรัง และทานาปีละ 3 ครั้งโดยสูบน้า ใต้ดิน • ชาวบ้านลักลอบสูบน้าจากคลองชลประทาน 103 กฎหมายในปัจจุบันแก้ปัญหาอย่างไร
- 104. • ให้ศึกษาร่างพระราชบัญญัติทรัพยากรน้า ฉบับที่ยกร่างโดยอนุกรรมการยกร่าง พ.ร.บ.น้า ปี 2553 โดยพิเคราห์ประเด็นดังต่อไปนี้ • กฎหมายแม่บทเกี่ยวกับทรัพยากรน้า • ซึ่งกล่าวถึงการใช้น้า การพัฒนา การบริหารจัดการ การบารุงรักษา การฟื้นฟู และการอนุรักษ์ทรัพยากร น้า กาหนดไว้โดยเฉพาะ ก็ให้ดาเนินการตาม กฎหมายเฉพาะนั้น 104 วิเคราะห์การมีกฎหมายเพื่อจัดการน้าของไทยในอนาคตสาระสาคัญ ของร่างทรัพยากรน้าฯ
- 105. • 1.หลักเกณฑ์และมาตรการในการรับประกันสิทธิขั้นพื้นฐาน ของประชาชนในการเข้าถึงน้า การควบคุมการใช้น้า การบริหาร จัดการน้า การใช้น้าอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน การพัฒนา การคุ้มครอง ฟื้นฟูและอนุรักษ์แหล่งน้า การป้ องกันและแก้ไข ปัญหาน้าท่วมและน้าขาดแคลน การตั้งกองทุนทรัพยากรน้า • 2.การกระจายอานาจ การบริหารจัดการไปยังคณะกรรมการลุ่ม น้า และการมีส่วนร่วมของประชาชน ในการบริหารจัดการน้า 105 หลักการสาคัญของร่าง พ.ร.บ.น้า
- 106. • สิทธิในการใช้น้า อานาจของรัฐ และสิทธิของประชาชน ชุมชน เป็นอย่างไร • หลักประกันสิทธิในการใช้น้าของประชาชนเท่าที่จาเป็น แต่มีข้อจากัดโดยการที่ต้องไม่กระทบสิทธิของผู้อื่นด้วย • อันเป็นการควบคุมการใช้น้าในที่ดินของตนที่มีปริมาณ มากเกินไปจนกระทบสิทธิการใช้น้าของผู้อื่น แต่ไม่ กระทบสิทธิในการใช้น้าของตนเท่าที่จาเป็นเพื่อการยังชีพ หรือในครัวเรือน • การจัดสรรน้าในกรณีน้าขาดแคลนเป็นอย่างไร 106 ประเด็นที่พิจารณา
- 107. •ขอให้แบ่งกลุ่มเป็นสองกลุ่ม วิเคราะห์ ร่างพ.ร.บ.น้า ตามหัวข้อข้างต้น แล้ว นาเสนอความเห็น กลุ่มละ 30 นาที 107 กิจกรรมกลุ่ม
- 108. • มีระบบการควบคุมทั้งมาตรการป้องกันและ มาตรการควบคุม • การป้องกันนั้น มีมาตรการในการจัดทารายงาน ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและการจัดทาแผน จัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อม ระดับชาติและ ระดับจังหวัด โดยเฉพาะในเขตควบคุมมลพิษ 108 3. กฎหมายที่เกี่ยวกับการควบคุมมลพิษทางน้า
- 109. • มาตรการควบคุม กาหนดให้มีการตรวจมาตรฐาน คุณภาพน้าในแหล่งน้าต่าง ๆ เพื่อให้ทราบถึงคุณภาพน้าที่ ใช้ในการอุปโภคหรือบริโภค • กาหนดมาตรฐานคุณภาพน้าที่จะระบายทิ้งจาก แหล่งกาเนิดมลพิษ • กาหนดห้ามการก่อให้เกิดมลพิษทางน้า • กาหนดมาตรการในการแก้ไข ขจัด ฟื้นฟู น้าที่เกิดมลพิษ 109
- 110. • จัดให้มีการจัดทาระบบบาบัดน้าเสียรวมโดยองค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่น หรือระบบบาบัดน้าเสียที่ได้ มาตรฐานเป็นคนตนเองของแหล่งกาเนิดมลพิษ • กาหนดมาตรการบังคับทางกฎหมาย ทั้งทางแพ่ง ทาง อาญาและปกครองเพื่อป้ องกัน ระงับการก่อมลพิษทางน้า • กาหนดให้มีการประสานการทางานระหว่างเจ้าพนักงานที่ เกี่ยวข้องในการควบคุมมลพิษทางน้า 110
- 111. • ความซ้าซ้อนของหน่วยงานที่รับผิดชอบ • ขาดการควบคุมมลพิษทางน้าอย่างจริงจัง • กฎหมายยังไม่ครอบคลุมแหล่งกาเนิดมลพิษ ทุกกรณี • ยังมีการละเมิดกฎหมายอยู่เสมอ • กฎหมายลาดับรองยังไม่ออกมารองรับ 111 ปัญหาการควบคุมมลพิษทางน้า
- 112. • ใช้มาตรการทางเศรษฐศาสตร์ เพื่อจูงใจให้ ผู้ก่อมลพิษร่วมมือในการรักษาคุณภาพ สิ่งแวดล้อม • ใช้มาตรการกากับแทนการควบคุมเข้มงวด • ใช้การให้แหล่งกาเนิดจัดการมลพิษด้วย ตนเอง 112 แนวทางการควบคุมมลพิษทางน้า
- 113. • ลงโทษรุนแรงสาหรับผู้ฝ่าฝืนโดยใช้ทั้ง มาตรการอาญา แพ่งและปกครอง • ประจาน ห้ามประกอบอาชีพ • สร้างจิตสานึก/ วัฒนธรรมในการเคารพ กฎหมาย • ใช้มาตรการจัดการโดยจัด zoning 113
- 116. • แหล่งน้าตามธรรมชาติมีสภาพเสื่อมโทรม • การประสานงานในระหว่างหน่วยงานที่ เกี่ยวข้องมีไม่เพียงพอ • ยังขาดวิธีการและเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการ บริหารแหล่งน้า 116 สภาพปัญหาของประมงน้าจืด
- 118. • มีแนวโน้มในการเพาะเลี้ยงชายฝั่งสูงขึ้น เช่น การเลี้ยงกุ้ง ปลากะพง ปลากะรัง หอย ปู และ สาหร่ายทะเล • ปริมาณสัตว์น้าในแหล่งธรรมชาติลดลง • ผู้เลี้ยงยังขาดความรู้ในการเพาะเลี้ยง • มีการขยายพื้นที่ในการเพาะเลี้ยงชายฝั่งมากขึ้น 118 การเพาะเลี้ยงชายฝั่ง
- 119. • การเพาะเลี้ยงก่อให้เกิดมลพิษของน้าทะเลใน บริเวณชายฝั่ง • การประมงในเขตอ่าวไทยมีปัญหาวิกฤตเพราะ สภาพทรัพยากรสัตว์น้าอยู่ในสภาพเสื่อมโทรม • รัฐให้ความสาคัญต่อการวิจัยเกี่ยวกับประมงทาง ทะเลน้อย 119
- 120. • ทรัพยากรทางทะเล ถูกทาลายจากการ นาไปเป็นอาหาร และมีวิธีการประมงใน ลักษณะทาลาย เช่น ใช้อวนลาก อวนรุน และใช้ไฟล่อ • ส่วนการประมงนอกเขตน่านน้าไทย มาก เกินระดับที่ต้องการ 120
- 121. • การบารุงรักษากระบวนการนิเวศน์ และ ระบบค้าจุนชีวิต • การสงวนความหลากหลายทางพันธุกรรม • การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรอย่าง ต่อเนื่องยืนนาน 121 แนวคิดในการอนุรักษ์
- 123. •บริเวณปากแม่น้า ป่าชายเลน ทะเลสาบ บึง แหล่งน้าท่วมขังตาม ธรรมชาติ แนวชายฝั่งทะเล แนว ปะการัง •แม่น้า ลาคลอง และแหล่งน้าตาม ธรรมชาติ 123 แหล่งที่อยู่อาศัยที่จาเป็น
- 125. • การสร้างเขื่อนกั้นน้า • การขุดรอก • การระบายน้า • การถมทับ การตกตะกอนดินทราย • การลดระดับของน้า • การก่อให้เกิดมลพิษทางน้า 125 ตัวอย่างการควบคุมที่เข้มงวด
- 126. • พยายามรักษาพันธุ์พืชและสัตว์ทุกชนิดให้ดารงอยู่ ตลอดไปให้นานที่สุดเท่าที่จะมากได้ • โดยมีมาตรการคือ ป้ องกันการสูญพันธุ์ เช่นห้ามเก็บ จับ ล่า ค้าขาย ขนเคลื่อนย้ายพืชสัตว์ที่ใกล้จะสูญพันธุ์ • จัดให้มีพื้นที่คุ้มครองเพื่อสงวนพื้นที่ไว้เป็นพิเศษ • มีการติดตามสอดส่องการคุ้มครองพืชสัตว์ที่ใกล้จะสูญ พันธุ์เป็นพิเศษ 126 การสงวนความหลากหลายทางพันธุกรรม
- 127. • มีหลักว่า จะต้องใช้ประโยชน์ได้สูงสุดของ ประชากรสัตว์น้าที่สามารถนามาใช้ ประโยชน์ได้แต่ต้องรักษาขนาดของกลุ่ม ประชากรสัตว์น้าให้อยู่ในระดับถัวเฉลี่ย อย่างสม่าเสมอ • และต้องรักษาประสิทธิภาพในเชิง เศรษฐกิจของการผลิตทรัพยากรนั้นด้วย 127 การใช้ประโยชน์อย่างต่อเนื่องยืนนาน
- 128. • กาหนดฤดูห้ามจับปลาหรือบริเวณห้ามจับ ปลา • การจัดประเภทเรือประมงและเครื่องมือ ประมงที่อนุญาตให้ทาการประมง • กาหนดขนาดของปลาที่อนุญาตให้จับได้ 128 วิธีการ
- 130. • การประมงเป็นเสรีภาพ ม. 16 • กาหนดพื้นที่คุ้มครอง คือที่รักษาพันธุ์พืช • ระบบการจดทะเบียนและการขออนุญาตประกอบอาชีพ ประมง รวมทั้งการค้าและอุตสาหกรรมต่อเนื่อง ม. 25 • มีข้อกาหนดเกี่ยวกับการใช้หรือมีไว้ในการครองครอง เครื่องมือประมง โดยต้องมีอาชญาบัตรและเสียอากร 130 แนวคิดในกฎหมายไทย
- 131. • ข้อกาหนดเกี่ยวกับการทาการประมง ม. 32 • ฤดูการห้ามทาการประมง ปลามีไข่หรือวางไข่ • กาหนดเขตห้ามทาการประมงตามฤดูกาล • ชนิด ขนาด จานวนอย่างสูงของสัตว์น้าที่อนุญาตให้ทา การประมง • ห้ามทาการประมงสัตว์น้าชนิดใดชนิดหนึ่งโดยเด็ดขาด 131
- 132. • ห้ามเปลี่ยนแปลงสภาพที่จับสัตว์น้าหรือปลูกสร้าง สิ่งใดลงในที่จับสัตว์น้า ม. 17,21 • ห้ามวิดน้า ระบายน้าจากที่จับสัคว์น้า ม. 18 • ห้ามการกระทาใด ๆ ที่ก่อให้เกิดมลพิษทางน้า ม. 19 • ห้ามการสร้างเขื่อนทานบ ซึ่งกั้นทางเดินของสัตว์ น้า ม. 22 132 การสงวนรักษาระบบนิเวศของแหล่งประมง
- 133. • ห้ามใช้ยาพิษ ยาเบื่อเมา และวัตถุมีพิษอื่น ๆ ม. 19 • ห้ามใช้กระแสไฟฟ้า ม. 20 • ห้ามใช้วัตถุระเบิด ม. 20 • ห้ามี่ไว้ในความครอบครองซึ่งสัตว์น้าที่ได้มา โดยการกระทาความผิดตามม. 19, 20 ม. 20 ทวิ 133 วิธีการประมงที่มีลักษณะทาลายล้าง
- 134. สภาพปัญหา • การกัดเซาะชายฝั่งและชายหาดมีแนวโน้มรุนแรง โดยเฉพาะ ปากแม่น้าเพชรบุรี จนถึงปากน้าปราณ บุรี ชายหาดจังหวัดนครศรีธรรมราช บริเวณ นราธิวาส ชายหาดบางขุนเทียน • พื้นที่ป่ าชายเลน เหลือเพียง 1 ล้านไร่ (2542) • ปะการังถูกทาลายและเสื่อมสภาพลง 134 การจัดการทรัพยากรชายฝั่ง
- 135. • ปะการังถูกทาลายและเสื่อมสภาพลง • หญ้าทะเลเสื่อมโทรม และลดจานวนลง เนื่องจากคุณสภาพน้าทะเลเสื่อมโทรม การ ประมงในเขตหญ้าทะเล ประเภทอวนลาก อวน รุน และเรืออวนทับตลิ่งขนาดใหญ่ การเก็บเกี่ยว หญ้าทะเลเพื่อการพาณิชย์ • คุณภาพน้าทะเลบางแห่งมีการปนเปื้อน 135