Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Lekts 9
Similar to Lekts 9 (20)
More from ediinzasagonol
Lekts 9
- 3. АГУУЛГА Мөнгө, түүний үүрэг Мөнгөний эрэлт, нийлүүлэлт Мөнгөний зах зээлийн тэнцвэр 3
- 4. Мөнгө гэж юу вэ? 4
- 5. Мөнгө гэж юу вэ? 5 Мөнгө нь аливаа ажил гүйлгээнд ашиглаж болох бүх нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн, онцгой төрлийн хэрэгсэл юм.
- 6. Мөнгө гэж юу вэ ? Тухайн улсын эдийн засагт дараах гурван үүргийг гүйцэтгэж байгаа бүх зүйлийг мөнгө гэж ойлгож болно. Мөнгөний үндсэн гурван үүрэг: Арилжааны хэрэгсэл Өртгийн хэмжүүр Хуримтлалын хэрэгсэл 6
- 7. Мөнгөний эдийн засагт гүйцэтгэх үүрэг: Арилжааны хэрэгсэл: Мөнгө нь төлбөрийн чадвартай байдаг утгаараа гүйлгээний хэрэгслийн үүргийг гүйцэтгэдэг. Бүх нийтээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн байдагтай холбоотой юм. 7 Баярдаваа, Гансүлд. (2006 он)
- 8. Мөнгөний эдийн засагт гүйцэтгэх үүрэг: Өртгийн хэмжүүр: Мөнгө нь зориулалт, шинж чанар, хэлбэр дүрсээрээ ялгаатай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хооронд нь харьцуулах, нэгтгэх боломж олгодог утгаараа өртгийн хэмжүүр болж байдаг. 8
- 9. Мөнгөний эдийн засагт гүйцэтгэх үүрэг: Хуримтлалын хэрэгсэл: Мөнгө нь хамгийн сайн хөрвөх чадвартай байдаг утгаараа хуримтлалын хэрэгслийн үүргийг гүйцэтгэдэг. 9
- 10. Мөнгөний хэлбэрүүд: . 10 Click to add Text Бэлэн мөнгө Бэлэн бус мөнгө Эд бараан мөнгө
- 11. Мөнгөний хэлбэрүүд: Эд бараан мөнгө: Ямар нэг бараа мөнгөний үүргийг гүйцэтгэж байна гэсэн үг. Барааг бараагаар солилцох Бартер 11
- 12. Мөнгөний хэлбэрүүд: Бэлэн мөнгө: Цаасан ба зоосон мөнгөнөөс бүрдэнэ. “Фиат мөнгө” /дотоод өртөггүй/ 12
- 13. Мөнгөний хэлбэрүүд: Бэлэн бус мөнгө: Бэлэн бус мөнгө нь шууд утгаараа гүйлгээний хэрэгсэл болдоггүй боловч ямар нэгэн алдагдал эрсдэлгүйгээр бэлэн мөнгө болгох боломжтой байдаг. 13
- 14. Мөнгөний нийлүүлэлтийг тодорхойлох нь 14 Нийт эдийн засаг дахь мөнгөний хэмжээг мөнгөний нийлүүлэлт гэнэ. Мөнгөний нийлүүлэлт- /Supply of money/
- 15. Мөнгөний нийлүүлэлтийг тодорхойлох нь: Эдийн засагчид мөнгөний нийлүүлэлтийг хэмжихдээ. Дараах хоёр үзүүлэлтийг ашигладаг: М1 мөнгө М2 мөнгө 15
- 16. Мөнгөний нийлүүлэлтийг тодорхойлох нь: 16
- 17. Мөнгөний нийлүүлэлтийг тодорхойлох нь: 17
- 18. Мөнгөний эрэлтийг тодорхойлох нь: 18 Арилжааны эрэлт, D Ашиг хонжооны эрэлт, D Болгоомжлолын эрэлт, D Мөнгөний эрэлт: /Demand for money/
- 19. Мөнгөний эрэлтийг тодорхойлох нь: 19 Мөнгөний эрэлт: /Demand for money/ Эдийн засгийн субъектуудад шаардлагатай байгаа мөнгөний хэмжээ юм.
- 20. Мөнгөний эрэлтийг тодорхойлох нь: 20 Арилжааны эрэлт, D Үнийн ерөнхий түвшин болон БДНБ- ээс шууд хамааралтай. Мөнгөний эрэлт: /Demand for money/
- 21. Мөнгөний эрэлтийг тодорхойлох нь: 21 Ашиг хонжооны эрэлт, D Зээлийн хүүгээс урвуу хамааралтай. Мөнгөний эрэлт: /Demand for money/
- 22. Мөнгөний эрэлтийг тодорхойлох нь: 22 Болгоомжлолын эрэлт, D Зээлийн хүүгээс урвуу хамааралтай. Мөнгөний эрэлт: /Demand for money/
- 23. Functions of Money What Backs the Money Supply Demand for Money The Money Market The Federal Reserve & the Banking System FED Functions & the Money Supply KeyTerms + =Арилжааны эрэлт, Dt Ашиг хонжооны, Da Нийт мөнгөний эрэлт, Dm Rateofinterest,i(percent) Amount of money demanded (billions of dollars) 0 0 50 100 150 200 250 300 Мөнгөний эрэлт Rateofinterest,i(percent) 0 50 100 150 200 250 300 Amount of money demanded (billions of dollars) 0 Rateofinterest,i(percent) 0 50 100 150 200 250 300 Amount of money demanded (billions of dollars) 0 Dm 10 10 10 7.5 7.5 7.5 5 5 5 2.5 2.5 2.5 Dt Da 21
- 24. KeyTerms Rateofinterest,i(percent) Amount of money demanded (billions of dollars) 0 0 50 100 150 200 250 300 Rateofinterest,i(percent) 0 50 100 150 200 250 300 Amount of money demanded (billions of dollars) 0 Rateofinterest,i(percent) 0 50 100 150 200 250 300 Amount of money demanded (billions of dollars) 0 Dm 10 10 10 Sm 7.5 7.5 7.5 5 5 5 ie 2.5 2.5 2.5 Dt Da Тэнцвэрт хүү Мөнгөний зах зээлийн тэнцвэр: 22
- 25. What Backs the Money Supply Demand for Money KeyTerms Мөнгөний зах зээлийн тэнцвэр: 23 Rateofinterest,i(percent) 10 7.5 5 2.5 Dm ie Sm Мөнгөний нийлүүлэлт 0 0 50 100 150 200 250 300 Amount of money demanded (billions of dollars) нь$200 тэрбумаас, Sm, $150 тэрбум Sm1 болж буурсан гэе.
- 26. What Backs the Money Supply Demand for Money KeyTerms Мөнгөний зах зээлийн тэнцвэр: 23 Rateofinterest,i(percent) 10 7.5 5 2.5 Dm ie SmSm1 0 0 50 100 150 200 250 300 Amount of money demanded (billions of dollars)
- 27. KeyTerms Мөнгөний зах зээлийн тэнцвэр: 23 Rateofinterest,i(percent) 10 7.5 5 2.5 Dm ie Sm Suppose the money supply is increased from $200 billion, S 0 0 50 100 150 200 250 300 Amount of money demanded (billions of dollars) m, to $250 billion Sm2.
- 28. KeyTerms Мөнгөний зах зээлийн тэнцвэр: 23 Rateofinterest,i(percent) 10 7.5 5 2.5 Dm ie Sm2 A temporarysurplus of money will require the purchase of some assets to meet the de- sired level of liquidity. 0 0 50 100 150 200 250 300 Amount of money demanded (billions of dollars) Sm
- 29. Банк, банкны систем Манай улс нь банкны 2 шатлалт тогтолцоотой • Төв банк • Арилжааны банк Арилжааны банк нь санхүүгийн зуучлагчдын хувьд бусдын сул чөлөөтэй мөнгөн хөрөнгийг хуримтлуулан хадгалж өөрийн нэрийн өмнөөс бусдад зээл олгох үйлчилгээ үзүүлдэг.
- 30. Арилжааны банк төв банкны зөвшөөрөлтэй дараах үйл ажиллагааг явуулдаг Хадгаламж Төлбөр тооцоо Зээл Өөрийн нэрийн өмнөөс гуравдагч этгээдэд баталгаа батлан даалт гарах Гадаад валют худалдан авах, худалдах, хадгалах, хадгалуулах Үнэт металл эрдэнийн чулуу худалдах, хадгалах Лизингийн үйлчилгээ, даатгалын үйлчилгээ, үнэт цаас худалдан авах, хадгалах
- 31. Арилжааны банкны хураангуй тайлан Актив /мөнгөн хөрөнгийн байршил ашиглалт/ • Нөөц • Зээл • Үнэт цаас • Бусад төрлийн актив Нийт актив Пассив/хөрөнгийн эх үүсвэрийг харуулна/ • Хадгаламж /хугацаатай, хугацаагүй/ • Өөрийн капитал • Бусад төрлийн пассив Нийт пассив
- 32. Төв банк Тухайн улсын хэмжээнд төрийн мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлэх эрх бүхий байгууллагыг төв банк гэнэ. Тухайн улсын төв банкны үндсэн зорилт нь үндэснийхээ мөнгөн тэмдэгтийн тогтвортой байдлыг хангах явдал юм.
- 33. Төв банкны үйл ажиллагаа Мөнгөн тэмдэгт гүйлгээнд гаргах Мөнгөний нийлүүлэлтийг ихэсгэж багасгах замаар мөнгөний бодлогыг боловсруулж хэрэгжүүлэх Засгийн газрын санхүүгийн зуучлалын үүргийг гүйцэтгэдэг Банкны үйл ажиллагаанд хяналт тавих Банк хоорондын төлбөр тооцоог зохицуулах Гадаад валютын улсын нөөцийг эзэмшиж зохицуулах Эмисс хийх
- 34. Төв банкны үүрэг • Мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлэх • Арилжааны банкинд хяналт тавих • Арилжааны банкны нөөцийг хадгалах • Засгийн газрын төлөөлөгчийн үүргийг гүйцэтгэх
- 35. Төв банкны мөнгөний бодлогод ашигладаг арга хэрэгсэл Шууд арга • Банкнаас олгох зээлийн үлдэгдэлд хязгаарлалт хийх • Банкнаас олгох зээлийн хэмжээг тогтоох Шууд бус арга • Заавал байлгах нөөцийн хэмжээг тогтоох • Нээлттэй зах зээлийн үйл ажиллагаа • Төв банкны зээл үнэт цаасны хүү болон хямдруулалтын хувиар дамжиж хүүгийн нэгдсэн бодлого явуулах
- 36. Мөнгөний бодлого Хатуу бодлого Энэ нь мөнгөний нийлүүлэтийг хязгаарлах, инфляцийн түвшинг багасгах юм. • Заавал байх нөөцийн нормыг ихэсгэнэ • Арилжааны банкинд өгч байгаа зээлийн хүүгийн нормыг ихэсгэнэ • Төв банкнаас засгийн газрын үнэт цаасыг борлуулна Зөөлөн бодлого Энэ нь мөнгөний нийлүүлэлтийг ихэсгэх явдал юм. • Заавал байх нөөцийн нормыг бууруулна • зээлийн хүүгийн нормыг багасгах • Төв банкнаас засгийн газрын үнэт цаасыг худалдан авна
- 37. Төв банкны хураангуй тайлан Актив • Үнэт цаас • Арилжааны банкны зээл • Бусад актив Нийт актив Пассив • Арилжааны банкуудын нөөц • Төрийн сангийн хадгаламж буюу ЗГ-ын хадгаламж • Банкны дэвсгэртүүд • Бусад пассив ба өөрийн капитал Нийт пассив
- 39. Сангийн бодлого баAD-AS загвар • • Дискрет сангийн бодлого Дискрет бус сангийн бодлого Сангийн тэлэх бодлого Ажилгүйдлийг бууруулах • • • Засгийн газрын зардлыг өсгөх Татварыг бууруулах Хослуулах
- 40. Нийтдээ $20 тэрбумаар нь өснө P1 $490 $510 Бодит GDP (тэр бум) Үнийнтүвшин $5 тэрбум анхны зардлын өөрчлөлт AS Нийтдээ эрэлт AD2 AD1
- 41. Сангийн бодлого баAD-AS загвар Сангийн хумих бодлого Инфляцийг бууруулах • Засгийн газрын зардлыг бууруулах Татварыг өсгөх Зэрэг хэрэгжүүлэх • •
- 42. Улсын төсөв Төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах санхүүгийн эх үүсвэрийг бий болгох зорилгоор тухайн төсвийн жилд өөрийн мэдэлд хуримтуулан хуваарилж, зарцуулах мөнгөн хөрөнгийн орлого, зарлагын тэнцлийг Монгол Улсын төсөв гэнэ. •
- 43. Улсын төсвийн бүтэц Орлого Төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх зорилгоор бүх шатны төсөвт зохих тогтоомжийн дагуу бүрдүүлэн • хууль хуримтлуулж байгаа татвар, төлбөр, хураамж, хүү, торгууль болон гадаад, дотоод бусад эх үүсвэрээс бүрдэх орлогыг Төсвийн орлого гэнэ
- 44. Улсын төсвийн бүтэц Зарлага Төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэхийн тулд батлагдсан төсвөөс төсвийн эрх захирагчдын үйл ажиллагаа, түүний дүнг санхүүжүүлэхээр хуваарилж, зарцуулж буй төсвийн хөрөнгийг Төсвийн зарлага гэнэ. • үр
- 45. Улсын төсвийн орлого Татварын• • аж ахуйн нэгж, байгууллагын орлогын албан татварын орлого нэмэгдсэн өртгийн албан татвар онцгой албан татвар гаалийн албан татвар автобензин, дизелийн түлшний албан татвар ашигт малтмал /алт/-ны нөөц ашигласны төлбөр ашигт малтмалын хайгуулын болон ашигт малтмал ашиглах лицензийн төлбөр хүн амын цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын албан татвар • • • • • • • • Татварын бус
- 46. Улсын төсвийн орлого Татварын бус орлого• • төрийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгж, байгууллагын төрийн өмчид ногдох хувьцааны ногдол ашиг төрийн өмчийн эд хөрөнгийг ашигласны төлбөр болон борлуулсны орлого хууль тогтоомжийн дагуу улсын төсөвт орох бусад орлого Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн орлого • • •
- 47. Улсын төсвийн зарлага Засгийн газрын нөөц хөрөнгө, болзошгүй зардлын эрсдлийн сан • – Байгалийн гэнэтийн аюул, гамшигт үзэгдэл болон гадаад, дотоод зах зээлийн орчны нөлөөллийн улмаас нийт эдийн засаг, улсын төсөвт учирч болзошгүй эрсдлээс сэргийлэх зорилгоор жил тутам дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 1 хүртэлх хувьтай тэнцэх хэмжээний эрсдлийн санг байгуулж болно.
- 48. Улсын төсвийн зардал • • • Төрийн аппаратын зардал Санхүүжилт Нийгмийн халамжийн зардлууд
- 49. Татвар Татварын үүрэг – Орлогыг дахин хуваарилах • – Төсвийн орлогыг Үнэлэх шалгуур бүрдүүлэх • – – – Шударга байх Үр ашигтай байх Зардал бага байх
- 50. Төсвийн алдагдлыг санхүүжүүлэх илүүдлийг хуваарилах •Гадаад зээллэг •Дотоод зээллэг •Шинээр мөнгө үүсгэх •Өрийг бууруулах. Сул илүүдэл •Өрийн бууралт •Хуримтлуулах ба
- 51. АВТОМАТ ТОГТВОРЖИЛТ • • • Өсөн нэмэгдэх татвар Пропорцианаль татвар Буурах татвар Өсөн нэмэгдэх татварын системтэй үед тогтворжилт явагдах нь илүү байдаг.