ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ,ΔΟΜΗΜΕΝΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ,ΕΝΟΤΗΤΑ 4

1. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΟΜΗΜΕΝΗΣ ΜΟΡΦΗΣ
ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 4:ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ…
Α.ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ:
1)Διαβάστε τα κείμενα 1,2 και 4 από το σχολικό βιβλίο της Νεοελληνικής
Γλώσσας στις σελίδες 58-61 ή στο:
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B110/244/1807,5801/
2)Μελετήστε στο βιβλίο της Γραμματικής της Νέας Ελληνικής Γλώσσας τα
σχετικά με τις Φωνές,Συζυγίες,κλίση των ρημάτων,///διαθέσεις,Παθητική
σύνταξη,///μεταβατικά και αμετάβατα,μονόπτωτα και δίπτωτα ρήματα,τις
μορφές και τα είδη του αντικειμένου στις σελίδες: 78-93,///123-124///131.
3)α)Διαβάστε για τη συνοχή ευρύτερου κειμένου στο τέλος του φύλλου
εργασίας.β)Μελετήστε τη θεωρία για το αντικείμενο, τις διαθέσεις του
ρήματος και το ποιητικό αίτιο στο τέλος του φύλλου εργασίας.
4)Αναζητήστε ό,τι σας ενδιαφέρει σχετικά με τη γλώσσα στο γλωσσάρι όρων
γλωσσολογίας στα σχολικά βιβλία: http://www.greek-
language.gr/digitalResources/modern_greek/tools/lexica/glossology_edu/inde
x.html
5)Δείτε τα βίντεο με πληροφορίες για το σχολείο σε διαφορετικές περιόδους:
https://youtu.be/dZ5dmdtBApI , https://youtu.be/zWOmYtvqaPY ,
https://youtu.be/MQtQrqI1gqQ

2. 6)Με ποια ψυχική διάθεση πηγαίνετε καθημερινά στο σχολείο;Ποια η διάθεσή
σας ,όταν φεύγετε ,μετά το τέλος των σχολικών μαθημάτων;Πού οφείλονται
,κατά τη γνώμη σας,αυτά τα συναισθήματα;
Β.ΔΡΑΣΕΙΣ(χωριστείτε σε ομάδες και αναλάβετε τις ερωτήσεις που ακολουθούν):
1)Ποιο ρήμα αντιστοιχεί σε καθεμία από τις παραπάνω εικόνες;Ποιας
διάθεσης είναι το ρήμα;
2)Διαβάστε προσεκτικά το παρακάτω κείμενο και απαντήστε στις ερωτήσεις
που το ακολουθούν:
ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
…………… Οι αλλαγές στα νεότερα χρόνια είναι πολλές και μεγάλες.
Μερικά παραδείγματα που αναφέρονται στους νέους τρόπους της παιδαγωγικής πράξης θα
μπορούσαν να είναι τα ακόλουθα:
Δεν είναι πια αποδεκτή η άποψη για την επιδίωξη της αντικειμενικής και πλήρους γνώσης στο
σχολείο, δηλαδή η επιδίωξη να μάθει ο μαθητής όσα του χρειάζονται, όσο το να «μάθει να μαθαίνει».
[Το σύγχρονο σχολείο, όσο και αν έχει δικές του αρχές και απαιτήσεις και δικό του πρόγραμμα, δεν
μπορεί να είναι απομονωμένο από τη ζωή. Η κοινωνικοποίηση του ανθρώπου αρχίζει από το σχολείο.
Υπάρχει διαλεκτική σχέση σχολείου και κοινωνίας, κάτι που δεν το παρατηρούσε κανείς πάντοτε στο
προηγούμενο σχολείο. Και επειδή οι λέξεις προδίδουν, ας σκεφτεί κανείς τη γνωστή φράση των
καθηγητών προς τους μαθητές, τουλάχιστον άλλοτε: «όταν μεθαύριο θα βγείτε στην κοινωνία...» ]
Η «αυθεντία» του δασκάλου έπαψε προ πολλού να θεωρείται ως η αρχή και το τέλος στη γνωστική και
διδακτική ενέργεια μέσα στην τάξη. Ο δάσκαλος σήμερα παρουσιάζεται ως συνεργάτης με τον μαθητή
και από κοινού προσπαθούν να οδηγηθούν σε κάποια λύση ακολουθώντας τη βασική «αρχή της
συνερεύνησης».
Ο καθηγητής σήμερα έχει να συνεργαστεί με μαθητές που διαφέρουν πολύ από τους παλαιότερους. Ο
σημερινός μαθητής είναι πιο ελεύθερος, με λιγότερες προκαταλήψεις ή φοβίες,και βέβαια, αν δεν είναι
πάντοτε σωστά ενημερωμένος, τουλάχιστον έχει ακούσει ή έχει συχνά περισσότερες γνώσεις για
περισσότερα πράγματα.
Αλλά τα πράγματα άλλαξαν και σε γενικότερα και σε ειδικότερα θέματα διδακτικής. Έπαψε προ
πολλού να είναι ο δάσκαλος το κέντρο της διδασκαλίας, αφού η διδασκαλία είναι πια μια μορφή
συνεργασίας, χωρίς την εξωτερική επιβολή δύναμης και χωρίς τον παλιό αυταρχισμό του
δασκάλου. Αλλά ακόμη σε κάποια μαθήματα άλλαξαν οι στόχοι και οι μεθοδεύσεις. Η νεοελληνική
γλώσσα, π.χ., δε διδάσκεται σαν να είναι μια γραπτή μόνο ή άγνωστη γλώσσα. Η νέα γλωσσολογία
μετέφερε το νόημα κυρίως από τη λέξη στο λεκτικό σύνολο. Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών,
και όχι μόνο στα μαθηματικά, εισήγαγε νέες μεθοδεύσεις στην αναζήτηση και κατάταξη της γνώσης,
ώστε σε λίγα χρόνια να διαφέρουν οι γνώστες από τους μη γνώστες όσο περίπου παλαιότερα οι
εγγράμματοι από τους αγράμματους
(Α. Β. Μουμτζάκης, Οι νέοι καιροί και η ανάγκη της επιμόρφωσης, περ.Θέματα διδακτικής θεωρίας και
πράξης, τ. 4 Καλοκαίρι 1989,Σύνδεσμος φιλολόγων Δράμας, διασκευή)
α)Ποιος πρέπει να είναι ο στόχος του σύγχρονου σχολείου ,σύμφωνα με το
κείμενο; β)Σχολιάστε το τμήμα του κειμένου που έχει επισημανθεί. Ποια στοιχεία

3. δίνει για τον δάσκαλο και την παρουσία του στην τάξη τα παλαιότερα χρόνια; γ)
Να βρείτε τα υποκείμενα και τα αντικείμενα των υπογραμμισμένων ρημάτων του
κειμένου. Ποια από τα ρήματα είναι μεταβατικά και ποια αμετάβατα; δ)Να βρείτε τη
φωνή και τη διάθεση αυτών των ρημάτων. ε)Να τα μεταφέρετε στην άλλη φωνή.
στ)Ποιος είναι ο βασικός τρόπος με τον οποίο αναπτύσσεται η παράγραφος με
τα πλάγια γράμματα στην αγκύλη; ζ)μαθητής, διδακτική, χρήση, γνώση:να
σχηματίσετε μία παράγωγη και μία σύνθετη λέξη με καθεμία από τις προηγούμενες.
3)Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις των
παρακάτω περιόδων: α)Ο κατηγορούμενος προδόθηκε από τον συνεργό του.
β)Ο Κώστας έδωσε ένα ωραίο βραχιόλι της Μαίρης. γ)Ο Γιάννης διδάσκει τα
παιδιά χορό. δ)Σου χαϊδεύει το κεφάλι. ε)΄Εγραψε ένα γράμμα στον πατέρα
του.
4)Διαβάστε το παρακάτω κείμενο(γράφει μια σύγχρονη Ελληνίδα μαθήτρια Λυκείου):
Σκιαγραφώντας τον ιδανικό δάσκαλο
«Στις μέρες μας, μέσα στο χάος που επικρατεί μέσα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, οι νέοι
έχουν ανάγκη να βλέπουν ως πρότυπο τον καθηγητή τους και να μπορούν να «πάρουν» σημαντικά
εφόδια από αυτόν, για τη διάπλαση του χαρακτήρα τους.
Κατ’ αρχήν, ο καθηγητής δεν χρειάζεται να είναι «τέλειος», κάποιος που δεν κάνει λάθη και έχει
γνώσεις για τα πάντα ή να έχει σπουδάσει στο εξωτερικό, για να είναι της αρεσκείας μας. Για έναν
μαθητή, θεωρώ ότι είναι αρκετό ο καθηγητής να είναι ειλικρινής μαζί του και όχι «ψεύτικος», να έχει
αξίες που να τις τηρεί στην πράξη, όχι όμως γιατί πρέπει, αλλά επειδή είναι κάτι φυσικό γι’ αυτόν.
Γενικά, να έχει τη δική του μοναδική προσωπικότητα, που να τον κάνει ξεχωριστό, και να έχει το
θάρρος της γνώμης του.
Επίσης, θέλουμε ο καθηγητής να έχει μια φιλική σχέση με τους μαθητές και όχι να αντιπροσωπεύει
έναν απλό εκπαιδευτικό, όργανο του συστήματος, που κάνει τη δουλειά του. Να ενθαρρύνει τις
κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των μαθητών, μέσα από ομαδικές εργασίες, να μην είναι επικριτικός με
τα λάθη τους, αλλά να δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να συμμετέχουν στο μάθημα, έστω κι αν
πουν και κάτι λάθος. Έτσι, δεν θα γίνεται βαρετός, μονολογώντας.
Τέλος, να βοηθάει τους μαθητές να γίνουν χρήσιμοι άνθρωποι στην κοινωνία, με ουσιαστικές
γνώσεις για τη ζωή και με σκοπό να μην γίνουν «ρομποτάκια», που το μόνο που θα θέλουν να είναι
να αποκατασταθούν οικονομικά, χωρίς να τους αρέσει η δουλειά που κάνουν» .(11-11-2009,Ελένη
Ξιάρχου).
α)Να δώσετε πλαγιότιτλο σε κάθε παράγραφο του κειμένου.β)Πώς
επιτυγχάνεται η συνοχή στο παραπάνω κείμενο; γ)Ποια η σχέση της εικόνας
με το περιεχόμενό του;δ )Στην τρίτη παράγραφο του κειμένου να
εντοπίσετε τις σύνθετες λέξεις και να βρείτε σε ποιο μέρος του λόγου ανήκει
το πρώτο συνθετικό τους.ε)Ποια χαρακτηριστικά θέλουν οι μαθητές να έχει ο

4. δάσκαλος ,σύμφωνα με το κείμενο; Εσείς,συμφωνείτε με αυτά; στ)Σε ένα δικό
σας κείμενο(120 λέξεων)να περιγράψετε έναν καλό εκπαιδευτικό που
είχατε/έχετε ή θα θέλατε να έχετε και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.
5)Να επιλέξετε από τα κείμενα που εξετάσαμε πέντε ουσιαστικά και πέντε
ρήματα που σχετίζονται με την εκπαίδευση και να φτιάξετε(5) προτάσεις με
αυτά.
6)Συγκρίνετε το ελληνικό σχολείο παλαιότερα με το σημερινό σχολείο με
βάση τα κείμενα του σχολικού βιβλίου, του τετραδίου εργασιών του μαθητή,
του φύλλου εργασίας και τα βίντεο στις υπομνήσεις. Ποια εικόνα του σχολείου
προτιμάτε και γιατί;
Γ.ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:
1)Πείτε με συντομία σε έναν φίλο σας που έλειπε από το μάθημα τι μάθαμε σε
αυτή την ενότητα.
2)Σε δύο παραγράφους εκφράστε τις σκέψεις σας για το πώς θα θέλατε να
λειτουργεί το σχολείο τώρα και στο μέλλον. Ξεκινήστε την περιγραφή σας από
τον σχολικό χώρο ,τα μέσα διδασκαλίας και συνεχίστε με ό,τι άλλο σκέφτεστε
σχετικά με το θέμα αυτό.
3)Συζητήστε στην τάξη για τη χρήση της τεχνολογίας στο σύγχρονο
σχολείο.Πιστεύετε ότι αυτή σάς διευκολύνει στη μάθηση,όταν τη
χρησιμοποιείτε;Θέλετε ο καθηγητής να επιλέγει τη χρήση της τεχνολογίας για
να κατανοείτε το αντικείμενο των μαθημάτων σας;Αιτιολογήστε την άποψή
σας και κάντε σχετικές προτάσεις
4)Δώστε τίτλο σε καθεμία εικόνα:

5. ΟΡΝΕΡΑΚΗΣ ‘95
5)Διαβάστε το κείμενο 1 της ενότητας 4 από το Τετράδιο Εργασιών και ,αφού
υπογραμμίσετε τα ρήματα των δύο πρώτων παραγράφων, να αναγνωρίσετε
τη Φωνή, τη Συζυγία και τη διάθεσή τους.(σελίδα 34)
6)Συνδυάστε τα παρακάτω ουσιαστικά(Α)με ένα από τα επίθετα που
ταιριάζουν(Β), αφού τα βάλετε στο κατάλληλο γένος:
Α Β
εκπαίδευση αυστηρός
καθηγητής βασικός
σχολείο γενικός
μαθητής σύγχρονος
τεχνολογία δημιουργικός
γνώση νυχτερινός
7)α) «΄Ενας φίλος σας που κατοικεί στην επαρχία σάς γράφει ότι σκέφτεται να
εγκαταλείψει το σχολείο. Γράψτε του μία επιστολή στην οποία θα
προσπαθήσετε να τον πείσετε για το αντίθετο τονίζοντας τους λόγους για τους
οποίους είναι σωστό να το συνεχίσει». ή
β) Να συντάξετε ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα στο οποίο θα
παρουσιάσετε τα προβλήματα του σχολείου σας και στη συνέχεια τις
προτάσεις σας για τη βελτίωσή του (σε 2-3 παραγράφους).
(Προσέξτε :την οργάνωση του κειμένου σας,τον αριθμό και τη δομή των
παραγράφων του,το θέμα της καθεμιάς,τη σύνδεση μεταξύ τους,την
ύπαρξη αλληλουχίας στο κείμενό σας.)

6. Πριν τα παραδώσετε στον καθηγητή (-τριά) σας ,κάνετε επανέλεγχο και
βελτιώστε το γραπτό σας σε συνεργασία με τον διπλανό(ή) σας!
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ=ΛΥΣΕΙΣ!
(Συμβουλευτείτε και το κείμενο 3 ,σελ.37-38 του Τετραδίου εργασιών της
Γλώσσας)
8)ΒΡΕΣ ΤΙΣ ΚΡΥΜΜΕΝΕΣ ΛΕΞΕΙΣ(ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ):

7. βιβλίο
Ν.Ελληνικών β΄γυμνασίου 1940(πηγή Ι.Ε.Π) βιβλίο Συντακτικού,1948

8. ΣΥΝΟΧΗ ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Οργάνωση κειμένου: η οργάνωση ενός ευρύτερου κειμένου επιβάλλει να
μπορούμε να διακρίνουμε σ’ αυτό τα δομικά μέρη του, που είναι:1)ο πρόλογος 2) το
κύριο θέμα του 3) ο επίλογος .Αυτή εξαρτάται πάντα από το επικοινωνιακό πλαίσιο
στο οποίο εντάσσεται το κείμενο και από τους σκοπούς που επιδιώκει ο γράφων.
Η αλληλουχία και η συνοχή του κειμένου:
Αλληλουχία είναι η ομαλή μετάβαση από τη μια σκέψη στην άλλη, αλλά και ο
τρόπος οργάνωσης των σκέψεων αυτών σε παραγράφους, ώστε η καθεμιά από
αυτές αλλά και ολόκληρο το κείμενο να έχουν σαφές νόημα. Η αλληλουχία
επιτυγχάνεται με: 1)Τη σαφή διάκριση των τμημάτων του κειμένου, δηλαδή του
προλόγου, του κυρίου θέματος, του επιλόγου, ή, στην περίπτωση παραγράφου, της
θεματικής πρότασης, των λεπτομερειών, της κατακλείδας. 2)Τη σωστή διάταξη των
ιδεών με σειρά - χρονολογική , στα αφηγηματικά κείμενα - τοπική, στα περιγραφικά
κείμενα - λογική, στα επιχειρηματολογικά κείμενα.
Συνοχή είναι ο τρόπος σύνδεσης των προτάσεων, των περιόδων και των
παραγράφων μεταξύ τους, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται συνέχεια των
νοημάτων στο κείμενο. Η συνοχή επιτυγχάνεται: 1) με συνδετικές λέξεις ή
φράσεις δηλώνοντας: επεξήγηση :δηλαδή, πιο συγκεκριμένα, ειδικότερα, με
εντούτοις, όμως, ενώ, αλλά, αν και, ωστόσο, αντίθετα, παρόλο που..συμπέρασμα:
επομένως, λοιπόν, άρα, συμπερασματικά, συνεπώς, με αποτέλεσμα….χρονική
σειρά; μετά, ύστερα, αργότερα, πριν από αυτό, κατόπιν, έπειτα, στο μεταξύ…τόπο:
πάνω, κάτω, αριστερά, δεξιά, ανάμεσα, στη μέση, στο βάθος, στην άκρη, στο κέντρο,
πέρα, μακριά.. αιτία επειδή, εφόσον, γιατί, γι’ αυτό, μια και, λόγω του ότι,
εξαιτίας…παράδειγμα:παραδείγματος χάρη, λόγου χάρη, για παράδειγμα, όπως…
σύγκριση :παρόμοια, αντίστοιχα, με τον ίδιο τρόπο… έμφαση: ιδιαίτερα, μάλιστα,
κυρίως, προπάντων, θα θέλαμε να τονίσουμε… προσθήκη: επίσης, επιπλέον,
επιπροσθέτως, συμπληρωματικά… απαρίθμηση: πρώτον, δεύτερον,αρχικά, στην
αρχή, ακολούθως, στη συνέχεια … όρο/ προϋπόθεση :με την προϋπόθεση, με τον
όρο, με δεδομένο…βεβαίωση ή πιθανότητα:. βέβαια, ασφαλώς, κατά γενική
ομολογία…
2) με έμμεση αναφορά στην προηγούμενη παράγραφο η οποία γίνεται:
- με επανάληψη της τελευταίας ιδέας της προηγούμενης παραγράφου
-με επανάληψη του κεντρικού νοήματος της προηγούμενης παραγράφου
-με επανάληψη μιας λέξης ή φράσης της προηγούμενης παραγράφου
-με αντικατάσταση μιας λέξης με αντωνυμία, επίρρημα ή με άλλη
συνώνυμη λέξη.
(πηγή:Νεοελληνική Γλώσσα Β ΄Γυμνασίου,Σχολικό Βιβλίο,Βιβλίο Εκπαιδευτικού )
ΕΥΗ ΚΑΡΟΥΝΙΑ- http://filologikaek.blogspot.gr

9. ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ - ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ (με παραδείγματα)
Η διάθεση είναι η έννοια του ρήματος,δηλαδή η ενέργεια ,το πάθημα ,η
κατάσταση του υποκειμένου του ρήματος.΄Ετσι,παρατηρούμε ότι τα
ρήματα,εκτός του ότι ανήκουν μορφολογικά σε δύο κατηγορίες (ενεργητική
- παθητική φωνή),διαφέρουν μεταξύ τους και σημασιολογικά,ως προς το τι
δηλώνει το υποκείμενό τους(δηλώνει αυτό που ενεργεί,αυτό που δέχεται
την ενέργεια….)
Τέσσερις είναι οι βασικές κατηγορίες των διαθέσεων:
1)Ενεργητική διάθεση:σε αυτήν το υποκείμενο είναι «ο δράστης».
2)Παθητική διάθεση:σ’ αυτήν τονίζεται η δράση.
3)Μέση διάθεση:το υποκείμενο είναι και δράστης και δέκτης της
ενέργειας.
4)Ουδέτερη διάθεση:δεν είναι ούτε δράστης ,ούτε δέκτης καμμιάς
ενέργειας το υποκείμενο.
παραδείγματα στις διαθέσεις:1)Ο καθένας είχε τις απαιτήσεις του.
2)Ο Σωκράτης καταδικάστηκε σε θάνατο από τους Αθηναίους.
3)Η αδελφή μου ντύνεται.
4)Παραμένει αποκλεισμένος από την εκπαίδευση.
Όταν διατυπώνουμε ένα νόημα με ρήμα παθητικής διάθεσης(παράδειγμα
2) ,έχουμε παθητική σύνταξη.Στην παθητική σύνταξη ,το προθετικό
σύνολο (συνήθως από+αιτιατική πτώση)που δείχνει το πρόσωπο ή
πράγμα από το οποίο παθαίνει κάτι ή δέχεται μια ενέργεια το
υποκείμενο ,λέγεται ποιητικό αίτιο.π.χ.Η κοινωνία ωφελείται από την
εκπαίδευση των γυναικών.
Το ποιητικό αίτιο το συναντάμε και :α) με ρηματικά επίθετα σε –τός
π.χ.αγαπητός σε όλους. β)στις παθητικές μετοχές που λήγουν σε -μένος
π.χ. χώμα βρεγμένο με νερό. γ)σε μετοχές παρακειμένου συχνά είναι
ενωμένο ως πρώτο συνθετικό π.χ.ηλιοκαμένος(καμένος από τον ήλιο).
Αντικείμενο: ρήματα μεταβατικά και αμετάβατα:
Τα ρήματα που δείχνουν ότι η ενέργεια του υποκειμένου δε
μεταβαίνει(πηγαίνει)σε κάτι άλλο λέγονται ενεργητικά αμετάβατα.π.χ.Ο
δάσκαλος είχε έρθει από την Αθήνα.
Τα ρήματα που δείχνουν ότι η ενέργεια του υποκειμένου μεταβαίνει σε
κάποιο πρόσωπο ή πράγμα λέγονται ενεργητικά μεταβατικά.π.χ.Είχε
φέρει τη Νέα Παιδαγωγική.
Πολλά ρήματα στη νέα ελληνική γλώσσα είναι σε άλλο γλωσσικό
περιβάλλον μεταβατικά και σε άλλο αμετάβατα.π.χ.Αρχίζουμε τις
πρόβες-Η γιορτή άρχισε στις δύο.

10. Το πρόσωπο ή το πράγμα που δέχεται την ενέργεια του υποκειμένου του
ρήματος και είναι απαραίτητο συμπλήρωμα της έννοιάς του λέγεται
αντικείμενο.
Το αντικείμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό,αντωνυμία,αλλά και
επίθετο,μετοχή ή και μια ολόκληρη πρόταση με άρθρο ή χωρίς άρθρο
μπροστά τους,όταν παίρνουν τη θέση ουσιαστικού. π.χ.΄Ηθελε να μιλήσει.
Μονόπτωτα λέγονται τα μεταβατικά ρήματα που χρειάζονται ως
συμπλήρωμα μόνο μία πτώση.π.χ.Κάναμε μάθημα.Πώς να το εξηγήσω;
Δίπτωτα λέγονται τα ρήματα που χρειάζονται ως συμπλήρωμα δύο
πτώσεις, δηλαδή δύο αντικείμενα.Το αντικείμενο που συνδέεται στενότερα
με το ρήμα λέγεται άμεσο,ενώ το άλλο λέγεται έμμεσο.π.χ.Η Ελένη
μαγείρεψε του Κώστα μακαρόνια(άμεσο σε αιτιατική και έμμεσο σε
γενική).Στα δίπτωτα ρήματα το έμμεσο αντικείμενο μπορεί να
αντικατασταθεί από εμπρόθετο (από,με,σε,για+αιτιατική). π.χ.Η Ελένη
μαγείρεψε στον Κώστα μακαρόνια.
Στα δίπτωτα ρήματα που συντάσσονται με δύο αιτιατικές ,η αιτιατική
προσώπου ή του προσωποποιημένου πράγματος ή του έμψυχου είναι
το άμεσο αντικείμενο.Αν και οι δύο αιτιατικές δηλώνουν πράγμα ,έμμεσο
αντικείμενο είναι αυτό που μπορεί να αντικατασταθεί με εμπρόθετο.π.χ.
Φόρτωσαν το αυτοκίνητο πράγματα(=με πράγματα,έμμεσο
αντικείμενο).
΄Ενας εμπρόθετος προσδιορισμός που σχηματίζεται με τις προθέσεις
από,με ,σε +αιτιατική μπορεί να λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος και
λέγεται εμπρόθετο αντικείμενο.π.χ. Γέμισε το σπίτι με στολίδια.
Το σύστοιχο αντικείμενο:είναι το αντικείμενο που έχει παρόμοια ή την
ίδια σημασία με το ρήμα ή συχνά ετυμολογική συγγένεια. π.χ.Λέει πολλά
λόγια και με κουράζει. Σχεδιάζει πολλά (σχέδια).Ονειρεύεται διάφορα
(όνειρα). Κάνει πράγματα περίεργα. Συχνά το σύστοιχο αντικείμενο
παραλείπεται και στη θέση του μένει ο επιθετικός του προσδιορισμός ή μια
αόριστη αντωνυμία ή ένα επίρρημα.
ΑΣΚΗΣΗ
Μετατρέψτε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική στις ακόλουθες
προτάσεις:
1)Οι ΄Ελληνες φυλάκισαν τον αγωνιστή.
2)Η σκόνη λέρωσε το παντελόνι του.
Ποια είναι τα αντικείμενα στις παραπάνω προτάσεις; Ποια η συντακτική τους
θέση μετά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική;
ΕΥΗ ΚΑΡΟΥΝΙΑ http://filologikaek.blogspot.gr – ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2018