2. Öğretim Tasarımı
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte bilgiye ulaşım kolaylaşmış ve teknolojiye uyum sağlama süreci ortaya
çıkmıştır. Bilgiye ulaşımın kolaylaşması öğretmeni tek bilgi kaynağı olmaktan çıkarmış ve öğretmen
üzerindeki yükü azaltmıştır. Bu sayede bilgi öğrencilere daha hitap eder bir hale gelmiştir. Eğitim ve
öğretimin gerçekleştiği ortam bu gelişmelere bağlı olarak şekillenmiş ve gelişmiştir.
Eğitim ve öğretimin farklı kitlelere uygun olması için gerçekleştirilmesi gereken aşamalar farklı
modellerde (ADDIE, DICK ve CAREY, ASSURE vb.) farklı şekilde verilmiştir.
3. Addie Modeli
Bu modele ait 5 aşama vardır. Bu aşamalar bir döngü içindedir ve birinin çıktısı sıradaki aşama için girdi
olmaktadır.
Bunlar:
1. Analiz
2. Tasarım
3. Geliştirme
4. Uygulama
5. Değerlendirme
4. Addie Modeli
Analiz: Öğrenenlerin genel, belirli başlangıç becerileri, öğrenme stilleri, bireysel ve sosyal özellikler olmak
üzere değerlendirilir. Ayrıca öğrenenlerin ihtiyaçları ve öğrenmenin gerçekleşeceği ortam da dikkate
alınmalıdır. Verilecek dersin konu başlıkları ve öğretilecek kavramlar belirlenir.
Tasarım: Eğitim ve öğretim sürecinde yapılacak etkinlikler planlanır ve stratejiler belirlenir. Öğrenme
hedefleri bu aşamada belirlenir. Hedeflerin ders içeriği ile uyumlu ve paralel olması oldukça önemlidir.
Yine bu aşamada öğrenmenin kalıcılığını arttırabilecek materyaller tasarlanabilir.
Geliştirme: Bu aşamada tasarım aşamasında düzenlenen eğitim planı ve oluşturulan materyaller
geliştirilir. Eğitim öğretim sürecinin sürdürülebilirliğini sağlamak ve sürekli güncel tutmak adına yapılacak
çalışmalar da bu aşamada yapılabilir
5. Addie Modeli
Uygulama: Bu aşamada tasarımın uygulanabilir olması için gerekli şartlar belirlenir ve gerçekleştirilir.
Yine bu aşamada oluşacak olumsuzlukları bir ön uygulama yaparak belirleyebilir, gerekli hazırlıklar
yapılıp uygun geliştirmeler uygulanabilir.
Değerlendirme: Tasarım sürecinin son aşaması olan değerlendirme aşamasında, tasarımın olumlu
olumsuz değerlendirmesi yapılır ve değerlendirmenin sonuçları bir sonraki eğitim sürecine uygulanır.
6. Dick ve Carey Modeli
Bu tasarım modelinde tasarımcının öğrenme hedeflerini ve bu hedeflere ulaşılmasını sağlayacak öğretim
stratejilerini belirlediği bir dizi olay ve olguları içermektedir.
7. Dick ve Carey Modeli
Modelin Aşamaları:
1. Öğretim Hedefleri: Öğretim süreci sonunda öğrenenlerin kazanması istenilen davranışlar ve beceriler
belirlenir.
2. Öğretimsel Analiz: Hedefe ulaşmak için gereken yetenekler belirlenir.
3. Giriş Davranışların Değerlendirilmesi: Öğrenenlerin görevlerini yerine getirebilmesi için gereken
becerileri ve ön bilgiler belirlenir.
4. Performans hedefleri: Belirlenen ihtiyaç ve amaçları özel ve detaylı hedeflere dönüştürmek.
8. Dick ve Carey Modeli
5. Ölçüt Tabanlı Test Maddeleri: Yeni beceri ve davranışları öğrenmek için gereken bireysel hazır
bulunuşluklar belirlenir. Süreç sırasında meydana gelen durumlar kontrol altında tutulur, sürecin
sonuçlarının değerlendirilmesi ve aile ve yöneticilere sunulması için dökümanlar hazırlanır.
6. ÖğretimStratejileri: Etkinliklerin, hedeflerin başarısı ile nasıl ilişkilendirilebileceği tasarlanır.
Öğrencilerin bilgiyi tarafsız ve etkili bir şekilde alınması için gerekli stratejiler belirlenir.
7. Öğretim Materyalleri: Fiziki materyal ya da diğer kitle iletişim araçları seçilir veya tasarlanır. Bu
materyaller ortama ve konuya göre şekillenebilir. Materyallerin uyumu ve öngörülen şekilde kullanılması
önemlidir.
9. Dick ve Carey Modeli
8. Biçimlendirmeye Dönük Değerlendirme: Öğretimsel materyallerin düzenlenmesi ve geliştirilmesi için
bilgiler toplanır. Materyallerin etkinliği gibi unsurlar üzerinde durulur. Bu aşamada öğrenciler ile bire bir
görüşmeler yapılabilir.
9. Bütüne Dönük Değerlendirme: Eğitim süreci değerlendirilir ve ortaya çıkan sonuçlar doğrultusunda
ileriye dönük geliştirmeler yapılır. Sistem üzerinde bütünleştirme çalışmaları yapılır.
10. Assure Tasarım Modeli
İngilizce anlamı garanti etmek olan assure sözcüğünün harfleri aynı zamanda bu tasarım modelinde
bulunan adımların İngilizce baş harfleridir. Eldeki imkanların etkili bir şekilde kullanılması için planlama
yapmak gerekmektedir ve Assure modeli ile öğrenen karakteristikleri ve hedefleri değerlendirerek bir
program hazırlamak bize bu konuda yardımcı olacaktır.
Adımlar:
1. Öğrenen analizi: Sürecin merkezinde öğretmen değil öğrenci olmalıdır. Öğrencilerin genel özelliklerine,
ön bilgilerine ve öğrenme stillerine bakılarak bir analiz yapılır ve bu analizin sonucu materyaller gibi
unsurların geliştirilmesinde kullanılır.
11. Assure Tasarım Modeli
2. Hedef ve kazanımların belirlenmesi: Bunları belirlemek planlama yapmamızı sağlayacaktır. Ne tür ve
hangi beceri ve bilgileri öğreteceğimi saptamak planlama sürecinin başıdır. Amaç öğrenciye kazandırmak
olmalıdır. Hedef doğrultusunda aktarılacak bilgilerin uygun araçlar ve yöntemler ile iletilmesi ve uygun
bir şekilde değerlendirmeye alınması gerekmektedir.
3. Yöntem, materyal ve medya seçimi: Araçların öğrenciye, ortama ve hedefe uygun seçilmesi
gerekmektedir. Yöntem belirlendikten sonra uygun medya seçilir. Medyanın ulaştırdığı içeriğin ardından
uygun materyal tasarlanır.
4. Medya ve materyallerin kullanılması: Materyaller seçilip gözden geçirildikten sonra hazırlanır. Bu
materyallerin ortama uygun olması gerekmektedir. Materyallerin öğrenme içeriğini barındırması ve bu
içeriğin öğrenciye ulaştırılabilmesi önemlidir.
12. Assure Tasarım Modeli
5. Öğrenen katılımın sağlanması: Öğrencilerin aktif bir şekilde derse katılımı verimlilik açısından
önemlidir. Yaparak öğrenilenler %90 oranında akılda kalmaktır.
Katılımı sağlamak için çeşitli etkinlikler yapılabilir. Bu etkinlikler öğrenciye pratik yaptırmalı, bilgi ve
yeteneklerini geliştirmeli ve sonunda geri bildirim sağlamalıdır. Etkinliklere örnek olarak tartışmalar, soru
cevap bölümleri ve araştırma projeleri verilebilir.
6. Değerlendirme ve güncelleme: Programın sonucunda programın etkileri, verimliliği ve öğrenciye
kazandırdıkları değerlendirmeye alınır. Hedefler ve elde edilenler arasında sürekli bir farklılık olacağında
değerlendirme kısmında elde ettiğimiz verileri programı geliştirmede kullanmalıyız ve sürekli bir şekilde
güncellemeliyiz.
13. Keller’in Güdüleyici Modeli (ARCS)
Bu tasarım modelinde öğrenenleri motive etmek üzerine odaklanılır. Motivasyon Bu modele ait 4 alt
başlık vardır. Bunlar dikkat, uygunluk, güven ve doyumdur. Bu model ARCS adını ise bu 4 başlığın
İngilizcelerinin baş harflerinden almıştır.
Öğrenenlerin öğrenme güdülerini uyandırmak ve ve uyanıklığı sürdürmek için ne tür stratejiler
izlenebileceği üzerinde çalışılır. 4 altbaşlıkta başarı sağlanması kişiyi motive etmek edecek ortam oluşur.
Keller, bu başlıkların sırasına dikkat etmek gerektiğini belirtmiştir.
14. Keller’in Güdüleyici Modeli (ARCS)
Dikkat:
Algısal uyandırma: İlgilerini çekecek neler yapılabilir
Sorgusal uyandırma: Sorgulamalarını nasıl sağlanabilir
Değişkenlik: Dikkatlerini sürekli tutmak için ne gibi şeyler yapılabilir?
Uygunluk:
Kazanım tanıyımı: Öğrenenlerin ihtiyaçları nasıl karşılanabilir?
Güdü eşlemesi: Öğrencilere en uygun şekilde ne zaman seçenek, etki ve sorumluluk sağlanabilir?
Benzerlik: Öğrenenlerin deneyimleyeceği eğitimler nasıl düzenlenebilir?
15. Keller’in Güdüleyici Modeli (ARCS)
Güven:
Öğrenme gereklilikleri: Başarı sağlamak için uygun derecede kaygıyı nasıl oluşturabilir?
Başarı fırsatları: Öğrencilerin deneyimlerinin öğrencilerin yeteneklerine olan inancını nasıl destekleyebilir.?
Kişisel kontrol: Öğrencilerin başarıya giden yolun kendilerini gelişmelerine bağlı olduğu nasıl öğretilebilir?
Doyum:
İçsel pekiştirme: Öğrencilerin bilgilerini pratiğe dökmeleri nasıl sağlanabilir?
Dışsal ödüller: Öğrencilerin başarısı ne ile pekiştirilebilir?
Adalet: Öğrencilerin başarıları sağlamaları sonucu nasıl olumlu duygular hissetmeleri sağlanır?
16. Keller’in Güdüleyici Modeli (ARCS)
Güven:
Öğrenme gereklilikleri: Başarı sağlamak için uygun derecede kaygıyı nasıl oluşturabilir?
Başarı fırsatları: Öğrencilerin deneyimlerinin öğrencilerin yeteneklerine olan inancını nasıl destekleyebilir.?
Kişisel kontrol: Öğrencilerin başarıya giden yolun kendilerini gelişmelerine bağlı olduğu nasıl öğretilebilir?
Doyum:
İçsel pekiştirme: Öğrencilerin bilgilerini pratiğe dökmeleri nasıl sağlanabilir?
Dışsal ödüller: Öğrencilerin başarısı ne ile pekiştirilebilir?
Adalet: Öğrencilerin başarıları sağlamaları sonucu nasıl olumlu duygular hissetmeleri sağlanır?
17. Keller’in Güdüleyici Modeli (ARCS)
Güven:
Öğrenme gereklilikleri: Başarı sağlamak için uygun derecede kaygıyı nasıl oluşturabilir?
Başarı fırsatları: Öğrencilerin deneyimlerinin öğrencilerin yeteneklerine olan inancını nasıl destekleyebilir.?
Kişisel kontrol: Öğrencilerin başarıya giden yolun kendilerini gelişmelerine bağlı olduğu nasıl öğretilebilir?
Doyum:
İçsel pekiştirme: Öğrencilerin bilgilerini pratiğe dökmeleri nasıl sağlanabilir?
Dışsal ödüller: Öğrencilerin başarısı ne ile pekiştirilebilir?
Adalet: Öğrencilerin başarıları sağlamaları sonucu nasıl olumlu duygular hissetmeleri sağlanır?
18. Kemp, Morrison Ve Ross Modeli
Çok fazla yaklaşıma dayanan bu model bir çizgiden ziyade dairesel bir yapıya sahip olması nedeniyle yenilikçi bir
modeldir.
Bu döngüsellik, modelin dokuz unsurunun birbirini takip etmemesi, aksine iç içe olmasındandır. Bu ciddi derecede
bir esneklik sağlamaktadır. Başka bir deyişle, tasarımcıların bileşenleri “öğretici öğrenme sistemleri tasarımını
gerçekleştirmenin düzenli bir yolu” olarak belirtilen herhangi bir şekilde dikkate almaları gerekli değildir (Akbulut,
2007).
