2. Nazwa choroby pochodzi od
nazwiska niemieckiego lekarza
psychiatry – Aloisa Alzheimera
(1846-1915),
który u swojej służącej, Augusty
D., zaobserwował niepokojące
objawy, takie jak:
pogłębiające się zaburzenia
pamięci, którym towarzyszyły
zaburzenia mowy, orientacji w
czasie i przestrzeni,
napady lęku,
narastające trudności w
utrzymaniu higieny i wykonywaniu
codziennych czynności.
3. Po śmierci służącej (na zdjęciu) w
1906 roku doktor Alzheimer zbadał
mózg chorej, gdzie zaobserwował
rozległe zmiany zwyrodnieniowe,
które określił jako „przedstarcza
atrofia mózgu”.
W listopadzie 1906 roku, na
posiedzeniu Towarzystwa
Neuropsychiatrii Południowo-
Zachodnich Niemiec, Alois
Alzheimer przedstawił przypadek
Augusty D. oraz wyniki
pośmiertnego badania mózgu.
4. Ten pierwszy zanotowany przez
Emila Kraepelina (na zdjęciu)
przypadek - opisuje chorobę,
która obecnie nosi nazwę
Choroby Alzheimera. Jednakże
nazwę tę nadano chorobie
dopiero na kongresie w
Lozannie, w 1967 roku.
Warto wspomnieć również, że
Alois Alzheimer w latach 1912 –
1915 był szefem Katedry
Psychiatrii Uniwersytetu we
Wrocławiu.
5. Alzheimer wsławił się
również swoimi opisami
symptomatologii
miażdżycy, otępienia
starczego i jego odmian
oraz delirium;
które później ułatwiły
dalsze badania
psychiatryczne.
Alois Alzheimer zmarł w
1915 w wieku 51 lat.
6. Jest to najczęstsza przyczyna występowania otępienia u
osób powyżej 65 roku życia. Ocenia się, że na świecie
choruje na chorobę Alzheimera ok. 30 mln osób, w
Polsce ok. 200 tys. Ze względu na starzenie się
społeczeństw w krajach uprzemysłowionych zakłada
się, że liczba chorych do roku 2050 potroi się.
Początek choroby występuje zwykle po 65 roku życia.
Przed 65 rokiem życia zachorowania na chorobę
Alzheimera stanowią mniej niż 1% przypadków.
Badania epidemiologiczne stwierdzają, że zapadalność
na chorobę Alzheimera wzrasta z wiekiem – u osób po
65 roku życia stwierdza się ją u ok. 14%, a po 80 roku
życia w ok. 40%.
Po 85 roku życia częstość otępienia
naczyniopochodnego zwiększa się w porównaniu z
chorobą Alzheimera wśród chorych z otępieniem
7. Choroba Alzheimera należy do grupy tzw.
chorób neurozwyrodnieniowych (inaczej:
neurodegeneracyjnych).
Choroba Alzheimera jest spowodowana
odkładaniem się w mózgu dwóch rodzajów
białek: tzw. beta-amyloidu oraz białka tau.
Złogi białka tau tworzą się wewnątrz
komórek nerwowych (neuronów) i są
nazywane alzheimerowskim zwyrodnieniem
neurofibrylarnym, beta-amyloid natomiast
odkłada się w przestrzeni pomiędzy
komórkami nerwowymi, tworząc tzw.
amyloidowe blaszki starcze.
8. Te złogi białkowe najpierw zaburzają prawidłowe funkcjonowanie komórek
nerwowych a w następnie prowadzą do ich degeneracji i obumierania, co
manifestuje się licznymi objawami klinicznymi, różnymi w zależności od
stopnia zaawansowania zmian.
9. Objawy rozwijającej się choroby można
zaobserwować dopiero po wielu latach
trwania w mózgu patologicznego
procesu , gdy wyczerpują się możliwości
kompensacji funkcji uszkodzonych
neuronów.
Ma to miejsce w momencie, gdy
utraconych zostało ok. 60-80 %
neuronów w obszarach mózgu istotnych
dla procesów pamięciowych.
Według międzynarodowych wytycznych
pewne rozpoznanie choroby Alzheimera
można postawić dopiero na podstawie
stwierdzenia charakterystycznych zmian
w badaniu pośmiertnym mózgu osoby, u
której za życia obserwowano określone
objawy chorobowe.
Każde rozpoznanie przyżyciowe określa
się jako „prawdopodobna choroba
Alzheimera”
10. Aby osoby chore i ich otoczenie mogły
zwrócić większą uwagę na możliwe
„sygnały ostrzegawcze”, kanadyjskie
towarzystwo alzheimerowskie sporządziło
listę 10 najważniejszych symptomów
choroby:
1. Zaburzenia pamięci krótkotrwałej (świeżej)
2. Brak precyzyjności języka, wypowiedzi zawierające coraz mniej treści lub
niezrozumiałe wypowiedzi (trudności w odnajdywaniu słów, zapominanie lub
mylenie słów)
3. Trudności lub utrata orientacji w czasie i w przestrzeni
4. Ograniczenie zdolności oceny i podejmowania decyzji
5. Trudności w myśleniu abstrakcyjnym (utrata zdolności rozumienia, np.
znaczenia liczb lub specjalnych świąt, jak np. własne urodziny)
6. Przekładanie przedmiotów (kładzenie rzeczy w nieodpowiednich miejscach)
7. Gwałtowne zmiany nastroju i zachowania bez wyraźnej przyczyny
8. Zmiany osobowości
9. Utrata inicjatywy i aktywności
10.Trudności w wykonywaniu codziennych czynności
11. Choroba Alzheimera jest chorobą
postępującą, która rozpoczyna się
od niewielkich zaburzeń pamięci a
kończy na całkowitej niezdolności
do samodzielnego funkcjonowania.
W przebiegu choroby Alzheimera
wyróżnia się trzy okresy:
1. Początkowe stadium choroby to
pojawienie się pierwszych
deficytów w sferze umysłowej
(zapominanie, zaburzenia
orientacji w czasie), ograniczenie
samodzielności (słabnąca
zdolnosć liczenia, trudności w
radzeniu sobie z problemami),
zaburzenia zdolności manualnych
przejawiające się m.in. trudnością
w utrzymaniu porządku, w
ubieraniu się.
12. 2. Średnio zaawansowane stadium
choroby to zaburzenia
rozpoznawania (głównie osób),
narastające problemy z pamięcią,
zaburzenia orientacji w czasie i
przestrzeni, zaburzenia mowy i
rozumienia, zaniedbania w
zakresie utrzymywania higieny
osobistej, zaburzenia realnego
odbioru rzeczywistości, stopniowa
utrata zdolności do samodzielnego
życia, zaburzenia orientacji w
stosunku do własnej osoby.
13. 3. Późne stadium choroby to
poważne zaburzenia
rozpoznawania (także niezdolność
do rozpoznawania osób
bliskich), zaburzenia mowy
(praktycznie niemożliwe
budowanie zdań), nietrzymanie
moczu i stolca, całkowita
zależność od opiekuna.
14. Dotychczas nie są znane sposoby zapobiegania chorobie Alzheimera.
Istnieją jednakże badania wskazujące, że wykształcenie i trening umysłowy
(np. częste rozwiązywanie krzyżówek, pisanie listów) może opóźnić rozwój
choroby.
Bardzo ważne jest utrzymywanie w granicach normy ciśnienia tętniczego
krwi, poziomu cholesterolu oraz glukozy.
Te działania powinny być podejmowane już w wieku średnim.
15. Choroba Alzheimera jest chorobą postępującą i jak dotychczas nie istnieje
leczenie przyczynowe tej choroby, ani takie, które zatrzymałoby całkowicie
dalszy jej rozwój.
Leczenie choroby Alzheimera polega na stosowaniu leków, które łagodzą jej
objawy.
Obecnie w leczeniu choroby Alzheimera stosuje się dwie grupy leków.
W początkowym i średnio zaawansowanym stadium choroby
stosuje się tzw. inhibitory acetylocholinoesterazy, do których
należą donepezil
(Aricept, Cogiton, Donepex, Yasnal), rivastigmina (Exelon) oraz
galantamina (Reminyl).
W stadium średnio zaawansowanym i późnym stosuje się lek
należący do innej grupy, tzw. blokerów receptora NMDA –
memantynę (Axura, Ebixa).
16. W procesie leczenia choroby Alzheimera niezwykle ważną rolę odgrywa
psychoterapia, fizjoterapia oraz terapia zajęciowa.
Dzięki zastosowaniu tych form terapii można pozytywnie oddziaływać na
towarzyszące chorobie Alzheimera objawy natury psychicznej a także
stosować specjalne ćwiczenia umysłu, które służą aktywizowaniu i
utrzymaniu sprawności intelektualnej.
Ćwiczenie codziennie wykonywanych czynności pozwala na dłuższe
zachowanie samodzielności.
Fizjoterapia, szczególnie terapia ruchowa, pozwala dłużej zachować
sprawność fizyczną a w zaawansowanych stadiach choroby jest
niezbędnym elementem profilaktyki odleżyn i zaników mięśni.
17. Nie ma specjalnej diety dla chorych na chorobę Alzheimera.
Najlepsza jest dieta zróżnicowana, niskotłuszczowa (należy zrezygnować
przede wszystkim z tłuszczów zwierzęcych).
Ważne jest spożywanie dużej ilości warzyw i owoców. Zawarte w nich tzw.
przeciwutleniacze (witamina C, witamina E) chronią komórki nerwowe i
naczynia krwionośne.
Nowe badania odkryły kolejny czynnik ryzyka zachorowania na chorobę
Alzheimera – homocysteinę.
Jest to jeden z produktów przemiany białka, którego poziom we krwi można
zmierzyć i którego zbyt duże stężenie może uszkadzać komórki nerwowe.
Trzy witaminy mogą obniżyć poziom tej substancji: kwas foliowy, witamina
B6 i B12. Głównym źródłem tych witamin są: dla kwasu foliowego - rośliny
zielone (sałata, szpinak, kapusta, por itd.), dla witaminy B6 - jagody, grzyby i
różne owoce, dla witaminy B12 – wołowina.
Brak tego ostatniego składnika diety u wegetarian może być powodem
wyższego poziomu homocysteiny u tej grupy ludzi i zwiększonego ryzyka ich
zachorowania na chorobę Alzheimera.
18. W podejściu do chorego z otępieniem zdecydowanie pomaga
uświadomienie sobie wszystkiego, co obecnie wiadomo o
istocie tej choroby.
Tak więc wszystkie zachowania, które wymagają reakcji ze
strony chorego w oparciu o zdolności pamięciowe i
poznawcze są bezcelowe i należy ich unikać.
Do takich zachowań należy logiczne wyjaśnianie , tudzież
próby nauczenia osoby z demencją czegoś nowego.
Należy również unikać wdawania się w dyskusje i
udowadniania winy.
Chorzy z demencją nie zdają sobie sprawy z popełnianych
błędów. Z drugiej strony chorzy bardzo pozytywnie reagują na
każdą formę emocjonalnego okazywania przywiązania i
zrozumienia.
Do tego zalicza się także cierpliwość i przyjazne podejście,
nawet jeśli takie zachowanie jest czasami trudne dla
opiekuna.
19. Aby spróbować lepiej zrozumieć
chorego na chorobę Alzheimera
proszę wyobrazić sobie, że ktoś
pozostawia Państwa całkowicie
samotnych w małym chińskim
miasteczku, gdzie nie tylko nie
rozumieją Państwo mowy, ale i nie
są w stanie czegokolwiek
przeczytać.
Wszędzie napotykają Państwo na
zupełnie niezrozumiałe zwyczaje,
jak chociażby jedzenie pałeczkami.
A co gorsza wciąż wpadają
Państwo na ludzi, którzy do
Państwa coś mówią, czego
Państwo zupełnie nie rozumieją,
zachowując się przy tym tak, jakby
Państwa od dawna znali, zakładają
ponadto, że Państwo o wszystkim
przecież wiedzą.
