1. 1) LEK zawiera 14 pytań z psychiatrii
2) Dodatkowo pojawiają się pytania z Ustawy o Ochronie Zdrowia Psychicznego
wchodzące liczbowo w skład 10 pytań z bioetyki i prawa medycznego
3) W ostatnich latach treść wielu pytań z psychiatrii była układana z tabel w podręczniku
„Psychiatria”, a przede wszystkim z ramek „Pamiętaj!”
3. Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody
w trybie natychmiastowym – art. 23
Sytuacja Analiza Czy można
zastosować
przyjęcie z art.
23 UoOZP?
Pacjent ze schizofrenią i cukrzycą
insulinoniezależną został pouczony przez
diabetologa, że nie wolno mu jeść słodyczy, ale on
robi to, bo nakazuje mu to „głos zmarłej matki”.
Choroba psychiczna? – Jest
Zagrożenie dla zdrowia chorego? – Jest
Związek między chorobą psychiczną a zagrożeniem? – jest
Zagrożenie dla życia chorego? – Nie ma
Nie
Pacjent ze schizofrenią i cukrzycą typu pierwszego
odmawia przyjmowania insuliny z powodu
przekonania, że jest to trucizna.
Choroba psychiczna? – Jest
Zagrożenie dla życia chorego? – JEST
Związek między chorobą psychiczną a zagrożeniem? – jest
TAK
Pacjentka z ciężką depresją, jedyna opiekunka
swej matki z głębokim otępieniem zapomina
podawać jej niezbędne leki
Choroba psychiczna? – Jest
Zagrożenie dla zdrowia innej osoby? – Jest
Związek między chorobą psychiczną a zagrożeniem? – jest
TAK
Pacjentka z ciężką manią, jedyna opiekunka swej
matki z głębokim otępieniem i cukrzycą podaje
przypadkowe dawki insuliny bo uważa, że ma
zdolność intuicyjnego obliczania dawki
Choroba psychiczna? – Jest
Zagrożenie dla zdrowia (i życia) innej osoby? – Jest
Związek między chorobą psychiczną a zagrożeniem? – jest
TAK
4. Fobie specyficzne (swoiste)
Nieadekwatny (nadmierny) lęk wobec stosunkowo zwykłych przedmiotów/sytuacji
• Podręcznik "Psychiatria" odsyła nas do strony: http://www.phobialist.com/
Objawy mogą przypominać napad panicznego lęku i występować zarówno w kontakcie z danym przedmiotem/sytuacją jak i
podczas wyobrażania sobie go
Charakterystyczną cechą wszystkich fobii specyficznych jest lękowe unikanie
Hemofobia - jedyna fobia w której zachodzi mobilizacja układu przywspółczulnego a nie współczulnego. Efektem może być
omdlenie. Jest to prawdopodobnie fobia uwarunkowana ewolucyjnie służyć ochronie po zranieniu się.
Leczenie: głównie psychoterapia (CBT, w tym terapia ekspozycyjna), można rozważyć SSRI/SNRI w wypadku fobii, których
przedmioty są bardzo powszechne (np. nyktofobia - lęk przed ciemnością albo klaustrofobia - lęk przed zamkniętymi
pomieszczeniami)
6. Zaburzenia rozwoju psychologicznego (F80-F89)
Cechy ogólne:
1) Początek zawsze w okresie niemowlęctwa lub dzieciństwa - - - - - > Nie można rozpoznać ADHD lub autyzmu
u osoby, u której objawy pojawiły się w adolescencji lub w życiu dorosłym (ale już tak gdy upewnimy się, że
objawy są od dzieciństwa ale wizyta u lekarza się „opóźniła”)
2) Upośledzenie lub opóźnienie rozwoju funkcji związanych z dojrzewaniem OUN - - - - > najczęściej zaburzenia
zdolności językowych, wzrokowo-przestrzennych, koordynacji ruchowej
3) Stały przebieg bez remisji i nawrotów - - - - -> podstawowe objawy nigdy nie znikają, ale mogą się okresowo
zaostrzać (np. pogorszenia u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu częściej pojawiają się przy zmianach
szkoły)
7. Całościowe zaburzenia rozwojowe - autyzm
1) Objawy PRZED 3 rokiem życia
2) Zakłócenie ekspresji i rozumienia języka - - - > utrata kontaktów z otoczeniem
3) Wybiórcze przywiązanie społeczne
4) Brak zdolności do symbolicznej zabawy
5) Stopniowa izolacja od świata zewnętrznego
6) Utrata kontaktu niewerbalnego (kontakt wzrokowy, gesty, mimika)
7) Wykształcenie stereotypowych zachowań
8) Potrzeba zachowania identyczności otoczenia
9) Wybiórcze interesowanie się detalami przedmiotów
10) Częste współwystępowanie zachowań agresywnych i autoagresywnych, natręctw
By łatwiej zapamiętać wyobraź sobie pacjenta. Np..: chłopiec 6-letni, używający kilku słów, które
rozumie jedynie matka, bardzo do niej przywiązany, wpada w złość gdy matka znika, nie patrzy w
oczy, nie jest zainteresowany badaniem lekarskim, obdarowany samochodzikiem nie jeździ nim jak
po drodze tylko wącha i liże.
Leczenie: nieznane leczenie przyczynowe. Leczy się objawowo (neuroleptyki 2. gen w agresji,
SSRI w OCD) głównie oddziaływania psychologiczne i rehabilitacyjne
8. Całościowe zaburzenia rozwojowe - autyzm
1) Objawy zwykle widoczne PO 3 roku życia
2) Zaburzenie kontaktów społecznych
3) Zamknięcie we własnym świecie,
4) Brak zakłócenia rozwoju mowy (to różnicuje z autyzmem dziecięcym)
5) Trudności w kontaktach z rówieśnikami
6) Nieumiejętność wyrażania emocji,
7) Słaba koordynacja ruchowa
8) Przesadna intelektualizacja
By łatwiej zapamiętać wyobraź sobie pacjenta. Np..: mężczyzna 22 letni, student medycyny, jeden
przyjaciel z koła naukowego, na wigilii grupowej zapytany o smak barszczu ugotowanego przez
koleżankę mówi, że gotowanie buraków niszczy zdrowotne antocyjany – koleżanka płacze a on pyta
czy coś jej wpadło do oka. Przy wręczaniu prezentów zahacza nogą o choinkę, która upada.
9. Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się
zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym (F90-
F98)
10. Zaburzenia hiperkinetyczne (zespoły nadpobudliwości
ruchowej)
1) Początek objawów NIE PÓŹNIEJ NIŻ w 7 roku życia
2) Objawy minimum 6 miesięcy
3) Brak uwagi prowadzący do nieprzystosowania (np. ”głupie” błędy na kartkówkach, rozprasza go mucha w klasie,
pomija etapy w instrukcjach, gubi przedmioty itp..)
4) Nadmierna aktywność (np. wiercenie się na krześle, ruszanie nogami, na spotkaniu wstaje, chodzi, bawi się w
hałaśliwy sposób, wspina się na meble, nie reaguje na reprymendę)
5) Impulsywność (np. w zabawie krzyczy, wybucha, uderza rówieśników)
6) Objawy nie tylko w jednej sytuacji (nie tylko w szkole albo nie tylko w domu)
Leczenie:
1) Oddziaływania psychologiczne (terapia poznawczo-behawioralna)
2) Farmakoterapia (metylofenidat/atomoksetyna – opisane w części dotyczącej farmakoterapii)
11. Zatrucia w psychiatrii*
Substanc
ja
Objawy zatrucia Dodatkowa
diagnostyka
Dekontaminacja Odtrutka Leczenie
objawowe
Benzodiazepi
ny i leki „z”
• Objawy zahamowania OUN: spowolnienie, senność, śpiączka
• Wąskie źrenice
• Niewyraźna mowa
• Zaburzenia równowagi
• Dyskinezy
• Ataksja
• BDZ w moczu
• Badania
toksykologiczne na
inne substancje
(często zatrucia są
mieszane)
• Płukanie żołądka do
1 godziny od
połknięcia
• Flumazenil • Kontrola
parametrów
życiowych
Trójpierścieni
owe leki
przeciwdepre
syjne (TLPD)
• Zaburzenia OUN: senność, dezorientacja, zaburzenia
świadomości, śpiączka
• Zaburzenia krążenia: tachykardia, hipotensja, śmiertelne
zaburzenia rytmu i przewodzenia
• Objawy zespołu antycholinergicznego: omamy, splątanie,
pobudzenie oraz rozszerzenie źrenic, częstoskurcz,
rozszerzenie naczyń obwodowych, suchość skóry i śluzówek,
hipertermia, zatrzymanie moczu i perystaltyki jelit
• Charakterystyczne jest szybkie narastanie objawów w ciągu
kilku godzin od przyjęcia TLPD
• EKG! (QRS > 100 ms)
• Poziom TLPD w
moczy/surowicy
• Płukanie żołądka do
1 godziny od
połknięcia i podanie
węgla
aktywowanego
• Wodorowęglan
sodu przy QRS
>100ms
• Leczenie w
OIOM
Węglan litu • U osób leczonych przewlekle toksyczność i objawy są
mniejsze
• Ostre zatrucie: nudności, wymioty, biegunka, drgawki,
zaburzenia elektrolitowe w EKG spłaszczenie lub odwrócenie
T
• Zatrucie przewlekłe: drżenie mięśniowe, zespół SILENT:
nieustępujące objawy móżdżkowe, objawy pozapiramidowe,
otępienie, ślepota, moczówka prosta nerkowa
• Pomiar stężenia litu
w surowicy (>2
mmol/l=poważne
zagrożenie)
• Płukanie żołądka do
1 godziny od
połknięcia
• Nie ma
• Stosować
hemodializę
• Nawadnianie i
kontrola
gospodarki
elektrolitowej
*na podstawie: Szczeklik, Gajewski, Interna Szczeklika 2017 – podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017
12. Zespół serotoninowy (serotoninergiczny)
Przyczyny
•Przyjęcie kliku (więcej
niż 2) leków
serotoninowych (np.
SSRI i MAOI)
•Lek
przeciwdepresyjny +
tramadol
•Stymulanty:
amfetamina,
dopalacze
Objawy
•Nadpobudliwość
nerowow-mięśniowa:
wzmożenie
odruchów, objaw
Babińskiego
obustronny,
mioklonie, drżenie,
sztywność
•Wzmożenie układu
współczulnego:
gorączka,
tachykardia, pocenie
•Zaburzenia
świadomości
Rozpoznanie i
różnicowanie
•(Istnieją kryteria wg
Huntera)
•Różnicować ze
złośliwym zespołem
neuroleptycznym w
którym objawy
narastają stosunkowo
powoli
(dni/tygodnie), w
zesp. serot.
gwałtownie
Leczenie
•Objawowe:
monitorowanie w
OIOM, sedacja
benzodiazepinami,
unikać
unieruchomienia -
izometryczne skurcze
mięśni nasilają
kwasicę i hipertermię,
leki
przeciwgorączkowe
nieskuteczne, nie
stosować
neuroleptyków
•Leczenie swoiste:
cyproheptadyna – lek
przeciwhistaminowy i
przeciwserotoninowy
Powikłania
•Rabdomioliza
•Ostra niewydolność
wielonarządowa
wielonarządowa
•Zespół DIC
13. Złośliwy zespół neuroleptyczny (hipertermia)
Przyczyny
•Podaż neuroleptyków
(w ciągu pierwszych
30 dni)
•Dotyczy 1%
pacjentów leczonych
neuroleptykami (wg
Gałeckiego/Szulc, wg Szczeklika
0,2%)
•Wywołany blokadą
dopaminową w
prążkowiu
Objawy
•Podwyższenie temp.
ciała (często > 41 st.
C)
•Głębokie zaburzenia
świadomości
•Tachykardia
•Hiperwentylacja
•Hipotensja
•Sztywność mięśni
•Objawy
pozapiramidowe
•Wzmożona potliwość,
nietrzymanie moczu
•W badaniach lab:
wzrost CK
(rabdomioliza),
mioglobinuria
Różnicowanie
•Hipertermia złośliwa
•Alkoholowy Zespół
Abstynencyjny
•Zespół serotoninowy
•Udar cieplny
•Nadczynność tarczycy
•Guz chromochłonny
•Katatonia
Leczenie
•Natychmiastowe
odstawienie
neuroleptyków
•Jeśli hipertermia to
ochładzanie
•Dantrolen,
bromokryptyna,
amantadyna
•Leki
przeciwgorączkowe
nieskuteczne
Powikłania
•Rabdomioliza
•Zespół SIRS
(systemowa reakcja
zapalna)
•Zespół DIC
•śmierć
14. Budowa psychiki wg Freuda
Id
• Popędy
• Impulsy
Superego
• Moralność
• Zasady
• Kultura
EGO
• Świadome
• Scala i wyważa
Id i Superego
• Reguluje
15. Inne zespoły w psychiatrii c.d.
Nazwa zespołu Definicja Uwagi
Zespół Munchausena Pacjent udaje objawy wielokrotnie, bez jasnego
powodu i może dokonać samouszkodzenia w
celu wywołania objawów. Motywacja tego
zachowania jest niejasna, ale działanie jest
świadome. Celem udawania jest wejście w rolę
chorego (w odróżnieniu od zwyklej symulacji
gdzie motywacja jest inna, np. finansowa).
1) Rzadko spotykane w psychiatrii,
często w SOR
2) Należy do zaburzeń pozorowanych,
należących do zaburzeń
osobowości i zachowania się
3) Najczęstszymi „objawami” są
rozmaite bóle
Przeniesiony zespół
Munchausena (inaczej:
zastępczy, udzielony, per
procura, by proxy)
Zaburzenie polegające na wywoływaniu u
bliskiej, zależnej osoby objawów zaburzeń
somatycznych, w celu umotywowania
poddania tej osoby zabiegom diagnostycznym
lub leczniczym. Działania te mogą być
ryzykowne dla zdrowia lub życia ofiary. Celem
działań nie jest korzyść materialna. Są
podejmowane celowo, precyzyjnie
zaplanowane i maskowane w celu utrudnienia
wykrycia.
1) Jest rodzajem maltretowania
2) Może stanowić zagrożenie dla
zdrowia i życia dziecka/osoby
starszej/ofiary
16. Przydatne pojęcia
Definicja Przykład
Agrawacja Wyolbrzymianie objawów choroby (jakieś
objawy istnieją). Celem jest osiągnięcie
konkretnych (materialnych/formalnych)
korzyści. Jest zupełnie albo częściowo
NIEświadoma (w odróżnieniu od symulacji)
Kobieta pobita, w szoku, doznała
łagodnych obrażeń: „cała się trzęsę,
czuję, że ręka boli mnie nie do
wytrzymania, jest złamana, nie mogę
nią ruszać”
Symulacja Celowe i świadome fałszowanie,
wyolbrzymianie lub wywoływanie objawów
choroby. Celem jest korzyść zewnętrzna
(materialna/prawna/inna), w przeciwieństwie
do zaburzenia pozorowanego
Pacjentka celowo utyka podczas
chodzenia na badaniu komisji ZUS by
otrzymać rentę.
Dyssymulacja Celowe i świadome zaprzeczanie lub
pomniejszanie objawów
Np. chory z depresją zapytany o myśli
samobójcze wielokrotnie zaprzecza by
potem popełnić samobójstwo
17. Częstość występowania wybranych zaburzeń psychicznych
0.00%
10.00%
20.00%
30.00%
40.00%
50.00%
60.00%
70.00%
Częstość występowania uśredniona
