Bài trình bày tại Hội thảo quốc tế 'Xây dựng nền tảng học liệu mở cho giáo dục đại học Việt Nam: đề xuất chính sách, tạo lập cộng đồng và phát triển giải pháp công nghệ', đã diễn ra vào ngày 29/12/2015, tại trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.

1. TỔNG QUAN VỀ TÀI NGUYÊN GIÁO DỤC MỞ (OER)
VÀ KỊCH BẢN GIẢ TƯỞNG CHO GIÁO DỤC VIỆT NAM
LÊ TRUNG NGHĨA
TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU VÀ PHÁT TRIỂN QUỐC GIA VỀ CÔNG NGHỆ MỞ (RDOT)
BỘ KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ
Email: letrungnghia.foss@gmail.com
Blogs: http://vnfoss.blogspot.com/
http://letrungnghia.mangvn.org/
Trang web CLB PMTDNM Việt Nam:
http://vfossa.vn/vi/
HanoiLUG wiki: http://wiki.hanoilug.org/

2. Nội dung
1. Khái niệm cơ bản về OER
2. Hệ thống giấy phép tư liệu mở - OER
3. Khía cạnh công nghệ của OER - các yêu cầu và lựa chọn
4. Tìm kiếm & ứng dụng OER
5. Ảnh hưởng của sử dụng OER lên giáo dục
6. Khía cạnh tài chính của OER
7. Chiến lược OER
8. Xây dựng thí điểm nền tảng OER
9. Kịch bản giả tưởng cho giáo dục Việt Nam

3. 1. Khái niệm cơ bản về OER
Mở, Giáo dục mở và OER... có nguồn gốc từ triết lý của PMTDNM!
- Tài nguyên giáo dục mở (OER) =
Tài nguyên giáo dục + cấp phép mở
- Tính mở trong các lĩnh vực khác nhau:
1) Xã hội; 2) Kỹ thuật; 3) Nguồn tài nguyên
- Lịch sử phát triển của OER: từ 1999,
thực sự từ 2002 với 32 OCW của MIT

4. 1. Khái niệm cơ bản về OER
Mở, Giáo dục mở và OER... có nguồn gốc từ triết lý của PMTDNM!
- 5 nguyên tắc cơ bản của OER và xuất bản
mở (Five R): 1. Sử dụng lại; 2. Phân phối lại;
3. Làm lại; 4. Pha trộn; 5. Giữ lại.
- 7 thách thức sư phạm của OER - giáo viên
- OER cũng như mọi vấn đề khác, có các
điểm mạnh, yếu, cơ hội và thách thức - phân
tích SWOT

5. Sơ đồ khái niệm rút gọn về OER. Xem sơ đồ đầy đủ tại [17]:
https://mdde.wikispaces.com/MDDE+622+Openness+in+Education
1. Khái niệm cơ bản về OER

6. 1. Khái niệm cơ bản về OER
Các dạng giáo dục mở [1]
1. Tài nguyên giáo dục mở (OER);
2. Giáo dục cho tất cả: giáo dục phổ thông, cao đẳng và đại học tự do hoặc
chi phí rất thấp sẵn sàng cho bất kỳ ai trong 1 quyền tài phán đặc thù, thường
trước hết được cấp vốn nhà nước;
3. Truy cập mở tới các khóa học hoặc chương trình giáo dục: có hoặc
không có tín chỉ;
4. Sách giáo khoa mở: SGK trên trực tuyến là tự do cho người học sử dụng.
5. Nghiên cứu mở: → tài liệu nghiên cứu sẵn sàng trực tuyến, tải về tự do;
6. Dữ liệu mở: dữ liệu được mở ra cho bất kỳ ai để sử dụng, sử dụng lại, và
phân phối, chỉ tuân theo, nhiều nhất, yêu cầu ghi công và chia sẻ. [1], [9]
Mở, Giáo dục mở và OER... có nguồn gốc từ triết lý của PMTDNM!

7. - Có nhiều hệ thống giấy phép tư liệu mở,
phổ biến nhất là Creative Commons (CC)
và GNU General Free Document License
(GFDL).
- CC có 4 yếu tố tùy chọn → 6 loại giấy
phép cơ bản với mức độ tự do khác nhau.
- 6 giấy phép CC nằm giữa miền công
cộng và All Rights Reserved.
- Có các công cụ tự động cấp phép CC
2. Hệ thống giấy phép của OER - tư liệu mở
http://www.openaccesstextbooks.org/cc_tool/license
_generator.html
http://creativecommons.org/choose/
Ví dụ tạo OER và kết hợp các giấy phép.

8. 3. Khía cạnh công nghệ của OER
- Các nền tảng & công cụ chuyên dụng cho OER là đa dạng, tiến hóa nhanh, liên tục.
Lựa chọn nền tảng & công cụ OER cần phù hợp với nhu cầu của (các) cơ sở. [5], [8]
- Chỉ các định dạng và các chương trình mở mới có thể đảm bảo khả năng sử dụng và
áp dụng OER không bị hạn chế và độc lập với các nền tảng ở mức kỹ thuật. Phần mềm
có ý định là OER hoặc sẽ được phát triển và sử dụng để tạo ra và sử dụng OER phải
được cấp phép thích đáng như là phần mềm tự do hoặc phần mềm nguồn mở. [3]

9. - Kịch bản sử dụng ER và OER là khác
nhau hoàn toàn: vòng lặp kiểm tra - sửa;
sử dụng - tích hợp - tái mục đích.
- Tạo ra OER chỉ là điểm khởi đầu.
- Bản địa hóa là vấn đề không dễ, là cơ
bản cho các nước không nói tiếng Anh,
đặc biệt quan trọng cho Việt Nam.
- Nhiều dự án bản địa hóa trên thế giới:
TESSA, TESS-India, các nước châu Âu.
3. Khía cạnh công nghệ của OER
https://openeducationalresources.pbworks.com/w/
page/25228307/OER%20Myths

10. - Có nhiều site chuyên dụng cho việc tìm
kiếm các dạng OER khác nhau: văn bản,
hình ảnh, âm thanh, đa phương tiện, web.
- Có site có hàng trăm đường liên kết tới
các OER và sách giáo khoa mở.
- Site MERLOT có các OER - đa ngôn ngữ
cho các trường đại học → Rất đặc biệt.
4. Tìm kiếm và sử dụng OER
Nguồn: https://www.merlot.org/merlot/index.htm
Nguồn:http://search.creativecommons.org
https://openeducationalresources.pbworks.com/w/
page/25228307/OER%20Myths
Nguồn: http://edtechpost.wikispaces.com/OER+Dynamic+Search+Engine
Nguồn: http://www.jorum.ac.uk/
Nguồn: http://xpert.nottingham.ac.uk/
Nguồn: http://www.temoa.info/
Nguồn: https://www.oercommons.org/
Nguồn: http://www.jiscdigitalmedia.ac.uk/
Nguồn: http://www.ocwfinder.org/

11. Các tài liệu dịch sang tiếng Việt về OER:
01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 và 20.
4. Tìm kiếm và sử dụng OER

12. - Trung tâm Nghiên cứu OER khảo sát
2013-2014 với 11 giả thuyết, 180 nước,
6300 câu trả lời → đưa ra 5 kết luận chính.
- Ví dụ 1 OER cụ thể của David Wiley: sử
dụng OER tăng tỷ lệ % học sinh đỗ theo
từng USD lên 50 lần, tức 5.000% → sự cải
thiện tận gốc rễ.
- Bản đồ ảnh hưởng của OER: Việt Nam
chưa có số liệu nào về OER.
Nguồn:http://search.creativecommons.org
5. Ảnh hưởng của sử dụng OER
Bản đồ ảnh hưởng của OER
http://oermap.org/
Chưa có số liệu
OER ở Việt Nam

13. 6. Khía cạnh tài chính của OER
Nguồn vốn cung tiềm năng: [20]
- Bán sách kèm tài liệu in phụ trợ được
in theo yêu cầu, phiên bản tiếng nói...
- Bán sách, phiên bản có và không có
quảng cáo giá khác nhau
- Cấp tiền 1 lần từ liên bang
- Cấp tiền từ các quỹ từ thiện
- Sinh viên trả phí theo khóa học khi
sách giáo khoa mở được sử dụng,
thường từ 5-10 USD để lưu hành và phát
triển sách mới.
- Quyên góp tiền qua website
- Các tổ chức sinh viên gây quỹ làm
sách giáo khoa mở
- Về mô hình tài chính: xem phụ lục M,
tài liệu 'Hứa hẹn năm 2012 về SGK truy
cập mở; Mô hình để thành công'. [20]
Kinh tế của các nhà in đại học: [20]
- Gặp khó khăn, nên được bao cấp một
phần vì họ không chỉ có nhiệm vụ kinh
doanh như các nhà xuất bản khác, mà
còn có trách nhiệm truyền đạt tri thức.
- Các nhà in đại học ở Mỹ còn chưa
được bao cấp một phần như ở châu Âu
và vài nước khác như Canada.
- Các mô hình ở các nơi là khác nhau,
vẫn còn tồn tại khiếm khuyết không công
bằng và không bền vững → cách giải
quyết, ví dụ, như nhà in đại học Florida,
người mua bản in theo yêu cầu vừa trả
tiền chi phí in ấn, vừa bao cấp cho việc
biên soạn phát triển, biên soạn các bản
sao, và các chi phí liên quan tới các bản
tải về tự do.

14. Tuyên bố Paris, Hội nghị OER thế giới, 20-22/06/2012, UNESCO
1. Khuyến khích nâng cao nhận thức và sử dụng OER.
2. Tạo thuận lợi cho các môi trường sử dụng CNTT-TT.
3. Tăng cường phát triển các chiến lược và chính sách OER.
4. Thúc đẩy hiểu biết và sử dụng các khung cấp phép mở.
5. Hỗ trợ xây dựng năng lực vì sự phát triển bền vững các tư
liệu học tập chất lượng.
6. Khuyến khích các liên minh chiến lược về OER.
7. Thúc đẩy phát triển và áp dụng OER trong các ngôn ngữ
và ngữ cảnh văn hóa khác nhau.
8. Thúc đẩy nghiên cứu về OER
9. Tạo thuận lợi phát hiện, tìm kiếm, sử dụng và chia sẻ OER.
10. Thúc đẩy việc cấp phép mở cho các tư liệu giáo dục được
tạo ra từ ngân sách nhà nước.
7. Chiến lược OER
Bộ Giáo dục Mỹ - Chiến dịch #GoOpen, phát động 29/10/2015:
1. Khuyến khích các trường học Đi với Mở (#GoOpen) bằng
các tài nguyên giáo dục được cấp phép mở (OER)
2. Đề xuất quy định yêu cầu các tư liệu giáo dục được tạo ra
bằng tiền trợ cấp của liên bang sẽ phải được cấp phép mở
sao cho bất kỳ trường nào cũng truy cập được.
3. Có 10 khu trường thí điểm, mỗi trường cam kết sẽ xây
dựng 1 cuốn sách giáo khoa mở vào năm 2016. [18]

15. 7. Chiến lược OER
- Chiến lược về OER ở mọi cấp: tham khảo tài liệu:
'Các chỉ dẫn về tài nguyên giáo dục mở (OER) trong
giáo dục đại học' [4], [10]:
1. Chỉ dẫn cho các chính phủ
2. Chỉ dẫn cho các viện trường giáo dục đại học
3. Chỉ dẫn cho đội ngũ nghiên cứu hàn lâm
4. Chỉ dẫn cho các cơ sở sinh viên
5. Chỉ dẫn cho các cơ sở đảm bảo, công nhận chất
lượng và các cơ sở thừa nhận hàn lâm.
- Khuyến cáo chính sách cho chính phủ về OER, đặc
biệt với các ngôn ngữ ít được sử dụng - LUL [21].
- Chiến lược về OER ở một trường đại học cụ thể:
tham khảo tài liệu: 'Chiến lược tài nguyên giáo dục mở
(OER) 2014 - 2016' của trường Đại học Nam Phi [6].
- Hàng loạt các chỉ dẫn về mọi vấn đề của OER: tham khảo tài liệu: 'Chỉ dẫn cơ bản về
các tài nguyên giáo dục mở (OER)' [5], [11].

16. 8. Xây dựng thí điểm nền tảng OER
A. Đại học Nam Phi đưa ra chiến lược xây dựng OER 2014-2016 gồm [6]:
1. Phát triển hệ thống quản lý có hiệu quả về sở hữu trí tuệ.
2. Thiết lập một khung cấp phép mở.
3. Tích hợp có hệ thống OER có sẵn, chất lượng cao một cách thích hợp
vào các khóa học và phát hành chúng để những người khác sử dụng.
4. Đóng góp cho kho tài nguyên OER toàn cầu.
5. Đánh giá và rà soát lại các chính sách của tổ chức để kết hợp các giá
trị và quy trình OER.
Từng mục trong chiến lược được chi
tiết hóa, với sự tham gia của nhiều
đơn vị trong đại học Nam Phi, đặc
biệt là thư viện đại học Nam Phi.
B. Đại học KNUST, Ghana có chính
sách phát triển OER & xây dựng hệ
thống CNTT để tạo ra, phân phối và
truy cập OER [12].

17. 9. Kịch bản giả tưởng cho giáo dục VN
Hỏi: Điều gì sẽ xảy ra với giáo dục Việt Nam trong vòng 10 năm nữa, nếu:
1. Các học sinh - sinh viên Việt Nam, sống ở Việt Nam, tham gia học trong các
khóa học mở, sách giáo khoa mở và OER của Mỹ và thế giới bằng tiếng Việt?
2. Có bao nhiêu học sinh - sinh viên Việt Nam học theo cách như vậy?
3. Các giáo viên & cơ sở giáo dục mọi cấp học của Việt Nam sẽ như thế nào?
Nguồn: https://www.merlot.org/merlot/index.htmNguồn: http://tech.ed.gov/open-education/go-open-districts/

18. Tài liệu tham khảo về OER
1. Dạy học trong kỷ nguyên số, Tony Bates, 2015
2. OER và các thực tiễn sư phạm trong giáo dục đại học... ROER4D, 2015
3. Làm thế nào để tăng cường OER, Free Education Alliance, 2015
4. Các chỉ dẫn về OER trong giáo dục đại học, UNESCO & COL, 2015
5. Chỉ dẫn cơ bản về tài nguyên giáo dục mở (OER), UNESCO & COL, 2015
6. Chiến lược Tài nguyên Giáo dục Mở (OER) 2014-2016, ĐH Nam Phi, 2014
7. Rà soát lại mới nhất các vấn đề chất lượng có liên quan tới OER, 2014
8. Triển vọng về chính sách và các thực tiễn của châu Á, OER Asia, 2012
9. Tài liệu sổ tay dữ liệu mở. v.1.0.0, Quỹ Tri thức Mở, 2012
10. Chỉ dẫn về OER trong giáo dục đại học, UNESCO, 2011
11. Chỉ dẫn cơ bản về OER, Neil Butcher, UNESCO, 2011
12. Chính sách phát triển và sử dụng OER ở Ghana, ĐH KNUST, 2010
13. Ảnh hưởng của sử dụng OER lên việc dạy và học, Trung tâm Nghiên cứu OER, 2015
14. Báo cáo bằng chứng OER 2013-2014, Trung tâm Nghiên cứu OER, 2014
15. Học từ tiếp cận của TESS-India về bản địa hóa OER xuyên khắp các bang của Ấn Độ, 2014
16. Vai trò của bản địa hóa OER trong việc xây dựng mối quan hệ đối tác tri thức..., 2014
17. MDDE 622: Tính mở trong giáo dục.
18. Bộ Giáo dục Mỹ phát động chiến dịch khuyến khích các trường học #GoOpen với ER, 29/10/2015
19. Giáo dục Mở trên Website của Bộ Giáo dục Mỹ hoặc bản sang tiếng Việt dịch ở đây.
20. Hứa hẹn năm 2012 về sách giáo khoa truy cập mở: Mô hình để thành công, 2012
21. OER trong ngôn ngữ của riêng bạn, theo cách của bạn, LangOER, 2015
22. Tính mở ảnh hưởng tới giáo dục đại học như thế nào, UNESCO IITE, 2014
23. Giáo dục mở và tài nguyên, giấy phép tư liệu mở, Blogger Lê Trung Nghĩa

19. Cảm ơn!
Hỏi đáp
LÊ TRUNG NGHĨA
Email: letrungnghia.foss@gmail.com
Blogs: http://vnfoss.blogspot.com/
http://letrungnghia.mangvn.org/
Trang web CLB PMTDNM Việt Nam: http://vfossa.vn/vi/
HanoiLUG wiki: http://wiki.hanoilug.org/