Bài trình bày trong khóa huân luyện OER tại trường Đại học Ngoại Thương, 24-25/03/2016

1. OER@UNIVERSITY ROADSHOW 2016
GIỚI THIỆU TÀI NGUYÊN GIÁO DỤC MỞ
- OER (OPEN EDUCATION RESOURCES)
LÊ TRUNG NGHĨA
TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU VÀ PHÁT TRIỂN QUỐC GIA VỀ CÔNG NGHỆ MỞ (RDOT)
BỘ KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ
Email: letrungnghia.foss@gmail.com
Blogs: http://vnfoss.blogspot.com/
http://letrungnghia.mangvn.org/
Trang web CLB PMTDNM Việt Nam:
http://vfossa.vn/vi/
HanoiLUG wiki: http://wiki.hanoilug.org/

2. Nội dung
1. Khái niệm cơ bản về OER
2. Hệ thống giấy phép tư liệu mở - OER
3. Khía cạnh công nghệ của OER - các yêu cầu và lựa chọn
4. Tìm kiếm & ứng dụng OER
5. Ảnh hưởng của sử dụng OER lên giáo dục
6. Khía cạnh tài chính của OER
7. Các dự án OCW - OER trên thế giới
8. Kịch bản giả tưởng cho giáo dục Việt Nam
9. Chiến lược OER
Tài liệu tham khảo về OER

3. 1. Khái niệm cơ bản về OER - 1
1. “MỞ” - ngữ cảnh giáo dục: sự truy cập, tài nguyên và thực hành, có nghĩa
là việc chia sẻ và tham chiếu tới sự loại bỏ các rào cản lối vào. Nó không
nhất thiết có nghĩa là “tự do” theo nghĩa là không có bất kỳ chi phí nào. [6]
2. GIÁO DỤC MỞ - các cơ hội giáo dục nên là sẵn sàng cho tất cả những
người học. Việc tạo ra một hệ sinh thái giáo dục mở có liên quan tới việc tạo
ra các tư liệu, dữ liệu học tập và các cơ hội giáo dục sẵn sàng mà không có
các hạn chế được các luật bản quyền, các rào cản truy cập, hoặc các hệ
thống sở hữu độc quyền đặt ra làm cho thiếu tính tương hợp và hạn
chế sự trao đổi thông tin một cách tự do. [19]
3. TÀI NGUYÊN GIÁO DỤC MỞ (OER) - TÀI NGUYÊN GIÁO DỤC ĐƯỢC
CẤP PHÉP MỞ: là các tư liệu học tập có thể được sử dụng cho việc dạy, học
và đánh giá mà không có chi phí. Chúng có thể được sửa đổi và được
phân phối lại mà không vi phạm các luật bản quyền. [19]
Mở, Giáo dục mở và OER... có nguồn gốc từ triết lý của PMTDNM!

4. Sơ đồ khái niệm rút gọn về OER. Xem sơ đồ đầy đủ tại [17]:
https://mdde.wikispaces.com/MDDE+622+Openness+in+Education
1. Khái niệm cơ bản về OER - 2

5. Các khía cạnh của tính mở [17]
Ảnh hưởng của tính mở
tới giáo dục đại học [22]
1. Hiểu về tính mở
2. Hiểu về 'MỞ' trong giáo dục
3. Tính mở ảnh hưởng như thế nào tới thực hành của việc dạy và học?
4. Ảnh hưởng của tính mở lên nghiên cứu
5. Ảnh hướng của tính mở lên chính sách giáo dục đại học
6. Kết luận
◄
1. Khái niệm cơ bản về OER - 3

6. Lịch sử OER
1. Khái niệm cơ bản về OER - 4

7. - VOER có ở Việt Nam từ 2005
- Sau 10 năm hoạt động, có 22.755
module, 509 bộ sưu tập, 5.376 tác giả
- Connexions Rhaptos là công cụ xuất
bản mở gốc của Đại học Rice (Mỹ)
được tùy biến với tên là Hanoi Spring.
- The Vietnam Foundation quản trị
URL: http://voer.edu.vn/ URL: http://www.fetp.edu.vn/vn/hoc-lieu-mo-fetp/hoc-lieu-mo-fetp/
- FETP-OCW có ở Việt Nam từ 2002
- Sau 13 năm hoạt động, có 15.000 tài
liệu của 21 môn học chương trình đào
tạo thạc sỹ 2 năm về chính sách công.
- Tác giả nhận xét: Hầu hết các trường
đại học ở Việt Nam đã chậm trễ trong
việc nắm bắt xu thế của OCW - OER.
1. Khái niệm cơ bản về OER - 5

8. 1. Khái niệm cơ bản về OER - 6
Vì sao nên sử dụng các tài nguyên giáo dục mở (OER)? [19][23]
OER có lợi cho các trường học, đặc biệt là chúng giúp:
Gia tăng sự bình đẳng: Tất cả các sinh viên có sự truy cập tới các tư liệu
học tập chất lượng cao với nội dung thích hợp & cập nhật nhất vì các OER
có thể được phân phối tự do cho bất kỳ ai.
Tiết kiệm tiền - Việc chuyển sang các OER cho phép các trường học tái
mục đích tiền đầu tư cho các sách giáo khoa tĩnh vào các nhu cầu cấp
bạch khác, như việc đầu tư vào việc chuyển sang học tập số. Trong một
vài khu trường, việc thay thế chỉ một cuốn sách giáo khoa đã làm cho hàng
chục ngàn USD sẵn sàng cho các mục đích khác.
Giữ cho nội dung thích hợp và chất lượng cao - các cuốn sách giáo
khoa truyền thống bị lỗi thời vĩnh viễn, ép các khu trường tái đầu tư phần
đáng kể ngân sách của họ vào việc thay thế chúng. Các điều khoản sử
dụng các OER cho phép các nhà giáo dục duy trì chất lượng và sự thích
hợp các tư liệu của họ thông qua các cập nhật liên tục.
Nâng cao năng lực cho các giáo viên - Các OER trang bị cho các giáo
viên như những nhà chuyên nghiệp sáng tạo bằng việc trao cho họ khả
năng tùy biến thích nghi các tư liệu học tập để đáp ứng được các nhu
cầu của các sinh viên của họ mà không vi phạm các luật bản quyền.

9. 1. Khái niệm cơ bản về OER - 7
5 nguyên tắc cơ bản của OER và xuất bản mở [1]
1. Sử dụng lại: mức cơ bản nhất về tính mở. Mọi người được phép sử dụng
tất cả hoặc một phần tác phẩm cho các mục đích của riêng họ (ví dụ, tải về
video giáo dục để xem vào thời gian rỗi);
2. Phân phối lại: mọi người có thể chia sẻ tác phẩm với những người khác
(ví dụ, gửi một bài báo số bằng thư điện tử cho đồng nghiệp);
3. Làm lại: mọi người có thể tùy biến thích nghi, sửa đổi, dịch, hoặc thay đổi
tác phẩm (ví dụ, lấy một cuốn sách tiếng Anh và dịch nó sang tiếng Việt);
4. Pha trộn: lấy 2 hoặc nhiều tài nguyên đang tồn tại và kết hợp chúng để tạo
ra 1 tài nguyên mới (ví dụ, lấy các bài giảng tiếng nói từ khóa học này và kết
hợp chúng với các slide từ khóa học khác để tạo ra tác phẩm phái sinh mới);
5. Giữ lại: Không có các hạn chế quản lý các quyền số - DRM (Digital Rights
Management); nội dung là của bạn để giữ, bất kể bạn là tác giả, giáo viên
hay sinh viên đang sử dụng tư liệu.
Mở, Giáo dục mở và OER... có nguồn gốc từ triết lý của PMTDNM!

10. 1. Khái niệm cơ bản về OER - 8
Vai trò của thư viện & thủ thư trong các sáng kiến OER [2]

11. 1. Khái niệm cơ bản về OER - 9
Các lĩnh vực cần sự tinh thông của các thủ thư cho OER [2]

12. 1. Khái niệm cơ bản về OER - 10
Phân tích SWOT về các điểm mạnh, yếu, cơ hội và thách thức của OER [6]
Ví dụ của trường Đại học Nam Phi [6] ▲. Xem thêm Phụ lục 8 của [5]

13. 1. Khái niệm cơ bản về OER - 11
Các dạng giáo dục mở [1]
1. Tài nguyên giáo dục mở (OER);
2. Giáo dục cho tất cả: giáo dục phổ thông, cao đẳng và đại học tự do hoặc
chi phí rất thấp sẵn sàng cho bất kỳ ai trong 1 quyền tài phán đặc thù, thường
trước hết được cấp vốn nhà nước;
3. Truy cập mở tới các khóa học hoặc chương trình giáo dục: có hoặc
không có tín chỉ;
4. Sách giáo khoa mở: SGK trên trực tuyến là tự do cho người học sử dụng.
5. Nghiên cứu mở: → tài liệu nghiên cứu sẵn sàng trực tuyến, tải về tự do;
6. Dữ liệu mở: dữ liệu được mở ra cho bất kỳ ai để sử dụng, sử dụng lại, và
phân phối, chỉ tuân theo, nhiều nhất, yêu cầu ghi công và chia sẻ. [1], [9]
Mở, Giáo dục mở và OER... có nguồn gốc từ triết lý của PMTDNM!

14. 1. Xuất xứ: Tài liệu là một phần không thể thiếu của chương trình
như theo Luật SHTT của TBN. Tài liệu cần có cùng mức tự do với
phần mềm. Bất kỳ lúc nào có thay đổi trong chương trình thì cũng có
thay đổi trong tài liệu.
2. Tài liệu chương trình thường không có định dạng, hoặc ở dạng
văn bản thô, để không bị phụ thuộc vào bất kỳ trình soạn thảo nào,
công ty nào.
3. Phổ biến: 2 hệ thống giấy phép tư liệu mở: GNU General Free
Document Licence (GFDL) và Creative Commons (CC).
4. Vô số: văn bản, ảnh, âm thanh, multimedia... có giấy phép CC.
5. Bảo vệ quyền SHTT dễ dàng hơn trong kỷ nguyên số: cả cho
người sáng tạo và người sử dụng.
6. Sử dụng trong giáo dục.
2. Hệ thống giấy phép tư liệu mở - OER - 1

15. 1. Các quyền cơ bản của người sử dụng giấy phép CC
- Sao chép tác phẩm
- Phân phối tác phẩm
- Hiển thị hoặc trình bày tác phẩm
- Truyền đạt tác phẩm
- Làm các bản sao nguyên tác của tác phẩm lên CD/DVD
2. Các nghĩa vụ
- Ghi công tác giả, người sáng tạo
- Tuân thủ giấy phép với các quyền được trao
- Giữ lại bất kỳ lưu ý bản quyền nào
- Chỉ ra liên kết tới giấy phép ở bất kỳ bản sao nào
- Chỉ ra các phần tùy biến đối với các tác phẩm phái sinh
3. Không được phép:
- Chỉnh sửa các điều khoản giấy phép
- Sử dụng tác phẩm mà gây hại cho uy tín của tác giả
- Ngụ ý tác giả phê chuẩn hoặc đỡ đầu cho bạn
- Hạn chế người sử dụng khác bằng bất kỳ công nghệ gì
2. Hệ thống giấy phép tư liệu mở - OER - 2

16. - Có nhiều hệ thống giấy phép tư liệu mở,
phổ biến nhất là Creative Commons (CC)
và GNU General Free Document License
(GFDL).
- CC có 4 yếu tố tùy chọn → 6 loại giấy
phép cơ bản với mức độ tự do khác nhau.
- 6 giấy phép CC nằm giữa miền công
cộng và All Rights Reserved.
- Có các công cụ tự động cấp phép CC
http://www.openaccesstextbooks.org/cc_tool/license
_generator.html
http://creativecommons.org/choose/
Ví dụ tạo OER và kết hợp các giấy phép.
2. Hệ thống giấy phép tư liệu mở - OER - 3

17. 3. Khía cạnh công nghệ của OER - 1
- Các nền tảng & công cụ chuyên dụng cho OER là đa dạng, tiến hóa nhanh, liên tục.
Lựa chọn nền tảng & công cụ OER cần phù hợp với nhu cầu của (các) cơ sở. [5], [8]
- Chỉ các định dạng và các chương trình mở mới có thể đảm bảo khả năng sử dụng và
áp dụng OER không bị hạn chế và độc lập với các nền tảng ở mức kỹ thuật. Phần mềm
có ý định là OER hoặc sẽ được phát triển và sử dụng để tạo ra và sử dụng OER phải
được cấp phép thích đáng như là phần mềm tự do hoặc phần mềm nguồn mở. [3]

18. - Kịch bản sử dụng ER và OER là khác
nhau hoàn toàn: vòng lặp kiểm tra - sửa;
sử dụng - tích hợp - tái mục đích.
- Tạo ra OER chỉ là điểm khởi đầu.
- Bản địa hóa là vấn đề không dễ, là cơ
bản cho các nước không nói tiếng Anh,
đặc biệt quan trọng cho Việt Nam.
- Nhiều dự án bản địa hóa trên thế giới:
TESSA, TESS-India, các nước châu Âu.
https://openeducationalresources.pbworks.com/w/
page/25228307/OER%20Myths
3. Khía cạnh công nghệ của OER - 2

19. - Có nhiều site chuyên dụng cho việc tìm
kiếm các dạng OER khác nhau: văn bản,
hình ảnh, âm thanh, đa phương tiện, web.
- Có site có hàng trăm đường liên kết tới
các OER và sách giáo khoa mở.
- Site MERLOT có các OER - đa ngôn ngữ
cho các trường đại học → Rất đặc biệt.Nguồn: https://www.merlot.org/merlot/index.htm
Nguồn:http://search.creativecommons.org
https://openeducationalresources.pbworks.com/w/
page/25228307/OER%20Myths
Nguồn: http://edtechpost.wikispaces.com/OER+Dynamic+Search+Engine
Nguồn: http://www.jorum.ac.uk/
Nguồn: http://xpert.nottingham.ac.uk/
Nguồn: http://www.temoa.info/
Nguồn: https://www.oercommons.org/
Nguồn: http://www.jiscdigitalmedia.ac.uk/
Nguồn: http://www.ocwfinder.org/
4. Tìm kiếm và sử dụng OER - 1

20. Các tài liệu dịch sang tiếng Việt, thông tin liên quan tới OER:
01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21...
4. Tìm kiếm và sử dụng OER - 2

21. 5. Ảnh hưởng của sử dụng OER - 1
Các kết luận chính của khảo sát, công bố tháng 02/2015:
- Triển khai OER có thể cải thiện hiệu năng của sinh viên, nhưng thường
gián tiếp qua lòng tin, sự thỏa mãn và sự nhiệt tình được nâng cao đối với
chủ đề đó
- Sử dụng lại OER xảy ra ở phạm vi rộng, được cấp phép mở tạo thuận lợi
- Sử dụng OER khuyến khích thực hành phản biện đối với các nhà giáo dục
- Nhiều sinh viên đã sử dụng OER một cách phi chính quy trước khi đăng ký
học tập nghiên cứu chính quy, và tiếp tục sử dụng OER để bổ sung cho
công việc của họ
- Nhận thức về OER và Creative Commons đang gia tăng, nhưng các kho
OER vẫn khá ít được sử dụng và ít được biết tới khi so sánh với các nguồn
OER khác như YouTube, Viện Khan hoặc các bài giảng của TED
Ví dụ về 1 OER: David Wiley: 'Sử dụng OER đã dẫn tới
một sự gia tăng 50 lần (nghĩa là, sự cải thiện 5.000%)
trong tỷ lệ phần trăm đỗ theo từng USD. Bất kể bạn nhìn
nó theo cách nào, thì đó là một sự cải thiện tận gốc rễ'.

22. 5. Ảnh hưởng của sử dụng OER - 2
Bản đồ ảnh hưởng của OER
http://oermap.org/
Chưa có số liệu ►
OER ở Việt Nam

23. 6. Khía cạnh tài chính của OER
Nguồn vốn cung tiềm năng: [20]
- Bán sách kèm tài liệu in phụ trợ được
in theo yêu cầu, phiên bản tiếng nói...
- Bán sách, phiên bản có và không có
quảng cáo giá khác nhau
- Cấp tiền 1 lần từ liên bang
- Cấp tiền từ các quỹ từ thiện
- Sinh viên trả phí theo khóa học khi
sách giáo khoa mở được sử dụng,
thường từ 5-10 USD để lưu hành và phát
triển sách mới.
- Quyên góp tiền qua website
- Các tổ chức sinh viên gây quỹ làm
sách giáo khoa mở
- Về mô hình tài chính: xem phụ lục M,
tài liệu 'Hứa hẹn năm 2012 về SGK truy
cập mở; Mô hình để thành công'. [20]
Kinh tế của các nhà in đại học: [20]
- Gặp khó khăn, nên được bao cấp một
phần vì họ không chỉ có nhiệm vụ kinh
doanh như các nhà xuất bản khác, mà
còn có trách nhiệm truyền đạt tri thức.
- Các nhà in đại học ở Mỹ còn chưa
được bao cấp một phần như ở châu Âu
và vài nước khác như Canada.
- Các mô hình ở các nơi là khác nhau,
vẫn còn tồn tại khiếm khuyết không công
bằng và không bền vững → cách giải
quyết, ví dụ, như nhà in đại học Florida,
người mua bản in theo yêu cầu vừa trả
tiền chi phí in ấn, vừa bao cấp cho việc
biên soạn phát triển, biên soạn các bản
sao, và các chi phí liên quan tới các bản
tải về tự do.

24. 7. Các dự án OCW - OER trên thế giới
Rất nhiều sáng kiến, dự án OER trên thế giới
Chỉ dẫn cơ bản về Tài
nguyên Giáo dục Mở
(OER) - UNESCO, COL.
Tài nguyên Giáo dục Mở:
Triển vọng của châu Á -
OER Asia, COL.
Vai trò của các thư viện
và ... trong các sáng kiến
OER - JISC, CETIS.

25. 8. Kịch bản giả tưởng cho giáo dục VN
Hỏi: Điều gì sẽ xảy ra với giáo dục Việt Nam trong vòng 10 năm nữa, nếu:
1. Các học sinh - sinh viên Việt Nam, sống ở Việt Nam, tham gia học trong các
khóa học mở, sách giáo khoa mở và OER của Mỹ và thế giới bằng tiếng Việt?
2. Có bao nhiêu học sinh - sinh viên Việt Nam học theo cách như vậy?
3. Các giáo viên & cơ sở giáo dục mọi cấp học của Việt Nam sẽ như thế nào?
Nguồn: https://www.merlot.org/merlot/index.htmNguồn: http://tech.ed.gov/open-education/go-open-districts/

26. Tuyên bố Paris, Hội nghị OER thế giới, 20-22/06/2012, UNESCO
1. Khuyến khích nâng cao nhận thức và sử dụng OER.
2. Tạo thuận lợi cho các môi trường sử dụng CNTT-TT.
3. Tăng cường phát triển các chiến lược và chính sách OER.
4. Thúc đẩy hiểu biết và sử dụng các khung cấp phép mở.
5. Hỗ trợ xây dựng năng lực vì sự phát triển bền vững các tư
liệu học tập chất lượng.
6. Khuyến khích các liên minh chiến lược về OER.
7. Thúc đẩy phát triển và áp dụng OER trong các ngôn ngữ
và ngữ cảnh văn hóa khác nhau.
8. Thúc đẩy nghiên cứu về OER
9. Tạo thuận lợi phát hiện, tìm kiếm, sử dụng và chia sẻ OER.
10. Thúc đẩy việc cấp phép mở cho các tư liệu giáo dục được
tạo ra từ ngân sách nhà nước.
9. Chiến lược OER – 1
Bộ Giáo dục Mỹ - Chiến dịch #GoOpen, phát động 29/10/2015:
1. Khuyến khích các trường học Đi với Mở (#GoOpen) bằng
các tài nguyên giáo dục được cấp phép mở (OER)
2. Đề xuất quy định yêu cầu các tư liệu giáo dục được tạo ra
bằng tiền trợ cấp của liên bang sẽ phải được cấp phép mở
sao cho bất kỳ trường nào cũng truy cập được.
3. Có 10 khu trường thí điểm, mỗi trường cam kết sẽ xây
dựng 1 cuốn sách giáo khoa mở vào năm 2016. [18]

27. 9. Chiến lược OER – 2
Chiến lược OER ở mọi cấp: [4], [10], [5], [11]: (1) Chính phủ; (2) Cơ sở giáo
dục; (3) Các giáo viên; (4) Cơ sở sinh viên; (5) Cơ sở đảm bảo chất lượng.
Bắt đầu từ đâu? → Định hướng ứng dụng và phát triển OER
1. Thay đổi chính sách của nhà trường, của khoa theo hướng tạo thuận lợi
cho ứng dụng và phát triển OER với sự cho phép của cấp quản lý cao nhất.
2. Tìm các mẫu điển hình quốc tế trong ứng dụng và phát triển OER, phù hợp
với cơ sở giáo dục của bạn.
3. Nâng cao nhận thức cho các giáo viên về cấp phép mở cho tư liệu dạy học.
4. Tìm kiếm và ứng dụng OER hiện đang có sẵn (2015: hơn 1 tỷ tư liệu CC).
5. Tham gia các hoạt động có liên quan tới OER ở Việt Nam.
Chương trình OER@University Roadshow

28. Tài liệu tham khảo về OER
1. Dạy học trong kỷ nguyên số, Tony Bates, 2015
2. Vai trò của các thư viện và các thủ thư trong các sáng kiến OER, 2012
3. Làm thế nào để tăng cường OER, Free Education Alliance, 2015
4. Các chỉ dẫn về OER trong giáo dục đại học, UNESCO & COL, 2015
5. Chỉ dẫn cơ bản về tài nguyên giáo dục mở (OER), UNESCO & COL, 2015
6. Chiến lược Tài nguyên Giáo dục Mở (OER) 2014-2016, ĐH Nam Phi, 2014
7. Rà soát lại mới nhất các vấn đề chất lượng có liên quan tới OER, 2014
8. Triển vọng về chính sách và các thực tiễn của châu Á, OER Asia, 2012
9. Tài liệu sổ tay dữ liệu mở. v.1.0.0, Quỹ Tri thức Mở, 2012
10. Chỉ dẫn về OER trong giáo dục đại học, UNESCO, 2011
11. Chỉ dẫn cơ bản về OER, Neil Butcher, UNESCO, 2011
12. Chính sách phát triển và sử dụng OER ở Ghana, ĐH KNUST, 2010
13. Ảnh hưởng của sử dụng OER lên việc dạy và học, Trung tâm Nghiên cứu OER, 2015
14. Báo cáo bằng chứng OER 2013-2014, Trung tâm Nghiên cứu OER, 2014
15. Học từ tiếp cận của TESS-India về bản địa hóa OER xuyên khắp các bang của Ấn Độ, 2014
16. Vai trò của bản địa hóa OER trong việc xây dựng mối quan hệ đối tác tri thức..., 2014
17. MDDE 622: Tính mở trong giáo dục.
18. Bộ Giáo dục Mỹ phát động chiến dịch khuyến khích các trường học #GoOpen với ER, 29/10/2015
19. Giáo dục Mở trên Website của Bộ Giáo dục Mỹ hoặc bản sang tiếng Việt dịch ở đây.
20. Hứa hẹn năm 2012 về sách giáo khoa truy cập mở: Mô hình để thành công, 2012
21. OER trong ngôn ngữ của riêng bạn, theo cách của bạn, LangOER, 2015
22. Tính mở ảnh hưởng tới giáo dục đại học như thế nào, UNESCO IITE, 2014
23. Các công nghệ trong giáo dục đại học, UNESCO IITE, 2014
24. Giáo dục mở và tài nguyên, giấy phép tư liệu mở, Blogger Lê Trung Nghĩa

29. Cảm ơn!
https://www.facebook.com/groups/OER.VN/
oer-vn@googlegroups.com
Hỏi đáp
LÊ TRUNG NGHĨA
Email: letrungnghia.foss@gmail.com
Blogs: http://vnfoss.blogspot.com/
http://letrungnghia.mangvn.org/
Trang web CLB PMTDNM Việt Nam: http://vfossa.vn/vi/
HanoiLUG wiki: http://wiki.hanoilug.org/