5. Whole Language Η γλώσσα ως όλο Νέα Ζειαλδία ηέιε δεθαεηίαο 1960
Πνιύ μεγάλη διάδοζη ζηιρ αγγλόθυνερ σώπερ κέρξη ζήκεξα
Η γλώζζα υρ αππαγέρ ζύνολο θαη όρη λα θαηαθεξκαηίδεηαη
Ανηιηίθεηαι ζηον ζςμπεπιθοπιζμό θαη ηηο δνκηζηηθέο γισζζνδηδαθηηθέο αληηιήςεηο, πνπ
έδηλαλ βαξύηεηα ζηε δηδαζθαιία απνκνλσκέλσλ δεμηνηήησλ κε κεραληζηηθό ηξόπν
Έκθαζε ζηε διδαζκαλία αποπλαιζιυμένυν από ηε ρξήζε παξαδεηγκάησλ
Υηνζεηνύληαη
νη κονζηποςκηιβιζηικέρ απόςεηο ηνπ Piaget
ε κάζεζε κέζσ ζπκκεηνρήο (learning by doing ηνπ Dewey )
Η κοινυνική θευπία ηνπ Vygotsky σο πξνο ηε κάζεζε
Αλάιπζε ησλ επικοινυνιακών ζςμβάνηυν
(ποιορ γπάθει ή μιλάει ζε ποιον, πού, πόηε και γιαηί)
Ανηίδπαζη ζηην παπαδοζιακή ανηίλητη ηηρ διδαζκαλίαρ ηηρ γπαμμαηικήρ
καηά ηο ππόηςπο ηηρ διδαζκαλίαρ ηυν νεκπών γλυζζών
6. Δπίθιεζε ζηνλ Halliday
..θ μάκθςθ/ κατάκτθςθ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ γραφισ ωσ προζκταςθ τθσ
λειτουργικισ δυνατότθτασ τθσ γλϊςςασ και ςτον κόςμο του γραπτοφ λόγου -
Φυςικι διάςταςθ - κα πρζπει να ςυνεχίηεται ςτο ςχολείο και με τθν κατάκτθςθ
του γραπτοφ λόγου και να μθ αποκόπτεται βίαια με τθν είςοδο του παιδιοφ ςτο
ςχολείο
7. ’.
Οι απόψεισ αυτζσ επθρζαςαν μετά το δεφτερο μιςό του 1980 τον τρόπο αξιοποίθςθσ των
ΤΠΕ ςτθ διδαςκαλία
Η «γνωςιακι αντίλθψθ» για το γράψιμο ςτον αγγλοςαξωνικό κόςμο μζςω του κινιματοσ
το ‘γράψιμο ωσ διαδικαςία
16. 2.4 Πξόζθαηεο επηζηεκνληθέο αλαδεηήζεηο
Ζντονθ κριτικι ςτα κινιματα «προοδευτικισ παιδαγωγικισ»
( Whole Language / Process Writing)
Κατηγορήθηκαν ότι :
υποβάκμιηαν τθν εναςχόλθςθ με τθν ίδια τθ γλϊςςα
οδιγθςαν ςτο να μθν αποκτοφν οι μακθτζσ γνϊςεισ για τθ γλϊςςα
ωσ ςφςτθμα και ωσ κοινωνικό φαινόμενο
Αποφοίτθςαν από τα πανεπιςτιμια γενιζσ εκπαιδευτικϊν με παντελι άγνοια των
κεμάτων αυτϊν
(Carter 1995, 84• Halliday 2000• Μπουτουλοφςθ 2001)
Η κατάκτθςθ τθσ γλϊςςασ μπορεί να επιτευχκεί αποτελεςματικότερα με τθν καλφτερθ
γνϊςθ τθσ γλϊςςασ ωσ ςυςτιματοσ και ωσ μζςου επικοινωνίασ
Τζλθ δεκαετίασ 1990 κ.εξ.
εςτίαςθ ςτθ διδαςκαλία των κειμενικϊν ειδϊν
κριτικι οπτικι
κίνθμα πολυγραμματιςμϊν
αλλά και τελευταία ζντονθ προςπάκεια για
επιςτροφι ςε μορφζσ και περιεχόμενα διδαςκαλίασ που επικρατοφςαν
πριν από τθ δεκαετία του 1950
(back to basics)
17. Η ςυνειδθτι κατάκτθςθ των κυριότερων
κειμενικϊν ειδϊν (genres)
και των ιδιαίτερων δομικϊν, οργανωτικϊν και
λεξικογραμματικϊν τουσ χαρακτθριςτικϊν
ςυμβάλλει
ςτθν απόκτθςθ των απαραίτθτων ςθμειωτικϊν
πόρων για τθν επιτυχία των μακθτϊν
εντόσ και εκτόσ ςχολείου
18. Επικοινωνιακι - Κειμενοκεντρικι ςφγκρουςθ
και ςταδιακι αλλθλοαποδοχι
Έμφαςη λόγο
περίςταςθ επικοινωνίασ
κείμενο
( κειμενικι ποικιλότθτα)
Αυςτραλία : «Μοντζλο του τροχοφ»,
• Αποτφπωςθ των ιδιαιτεροτιτων του
ςχολικοφ λόγου (ςε όλα τα διδακτικά
αντικείμενα)
• Καταγραφι κειμενικϊν ειδϊν και
κειμενικϊν τφπων
(θ βάςθ τθσ διδαςκαλίασ του κάκε
διδακτικοφ αντικειμζνου)
• Χρθςιμοποιικθκαν οριςμζνα κειμενικά
πρότυπα τα οποία αποδομοφςαν οι
μακθτζσ με τθ βοικεια του εκπ/κοφ, ϊςτε
να βρουν τα δομικά τουσ χαρακτθριςτικά
19. Προβλιματα - Κριτικι - Η Σχολι του Σίδνεχ
Η καταγραφι και αποτφπωςθ των ιςχυόντων κειμενικϊν ειδϊν
ςτο ςχολείο και θ δόμθςθ τθσ διδαςκαλίασ
φυςικοποιεί τθν ιςχφουςα ςχολικι πραγματικότθτα που
δεν είναι ουδζτερθ (Luke 1997)
Εςτίαςθ ςτο κειμενικό είδοσ ωσ κάτι ςτακερό, γφρω από το
οποίο δομείται θ διδαςκαλία
Κφριο χαρακτθριςτικό τθσ εποχισ μασ είναι θ αποςτακε-
ροποίθςθ των κειμενικϊν ειδϊν
Η διδαςκαλία αυτι μπορεί να αποβεί ρυκμιςτικι, αν ακολου-
κιςει αυςτθρά τθν αρχι ςτθν οποία ςτθρίηεται
Η Σχολι τθσ Αυςτραλίασ ανακεϊρθςε τθν αρχικι εμμονι ςτθ
διδαςκαλία με άξονα το κειμενικό είδοσ ωσ ςτακερι μονάδα
Οι Η/Υ – ΤΠΕ
αναδεικνφουν
νζεσ μορφζσ
κειμενικότθτασ
που δεν μποροφν
να αναδείξουν τα
κείμενα του
ζντυπου ςχολικοφ
λόγου
(υπερκείμενο,
ποικίλεσ μορφζσ
ιςτοςελίδων,
τα αποτελζςματα
των μθχανϊν
αναηιτθςθσ,
τα ιςτολογία
(blogs) κτλ.)
Η ανάδειξι τουσ
όμωσ και μόνο =
πολφ γόνιμθ και
ςτθν αξιοποίθςθ
των ΤΠΕ
20. 2.4.2 Η κριτικι γλωςςολογία
Kριτικι γλωςςολογία: Η γλϊςςα δεν
αντανακλά πακθτικά τθν πραγματικότθτα
αλλά τθ δθμιουργεί
Η λεξικογραμματικι ςυμβάλλει ςθμαντικά
ςτθ δθμιουργία αυτισ τθσ πραγματικότθτασ
(Halliday 1993, 2000)
Εκπαίδευςθ Κριτικόσ
με βάςθ Γραμματιςμόσ
τα κειμενικά είδθ
Η γραμματικι, οι γνϊςεισ ευρφτερα για τθ
γλϊςςα, αξιοποιοφνται ωσ εργαλεία για
τθν αποκάλυψθ και ςυηιτθςθ τθσ
βακφτερθσ ιδεολογίασ που διαπερνά το
κείμενο και κατά προζκταςθ, και τον
κοινωνικό περίγυρο.
Η επικοινωνία και τα κείμενα
δε κεωροφνται ουδζτερα, αλλά μζροσ τθσ
ςφνκετθσ ιεραρχικά και ιδεολογικά
δομθμζνθσ πραγματικότθτασ
Στόχοσ του ςχολείου θ
καλλιζργεια τθσ επικοινωνιακισ
και τθσ κριτικισ ικανότθτασ
Η αξιοποίθςθ τθσ λεξικογραμματικισ
για να αντιλαμβάνονται τθ ςφνκετθ
επικοινωνιακι πραγματικότθτα
Στοιχεία του πνεφματοσ τθσ ευρφτερθσ
αυτισ παράδοςθσ αξιοποιεί και θ
πολυςυηθτθμζνθ πρόταςθ των
Πολυγραμματιςμϊν (Multiliteracies)
Σθμαντικότατθ
θ καλλιζργεια τθσ κριτικισ ικανότθτασ
για τθν αναηιτθςθ και
αξιοποίθςθ των πθγϊν από το διαδίκτυο
21. 2.4.3 Πίςω ςτα βαςικά (back to basics)
Τελευταίεσ δεκαετίεσ : ζντονθ προςπάκεια
• Επιςτροφι ςε μορφζσ και περιεχόμενα
διδαςκαλίασ πριν τθ δεκαετία του 1950
• «Επάνοδοσ ςτθ διδαςκαλία των βαςικϊν»
(back to basics):
• Παραδοςιακι γραμματικι
- ορκογραφία με παραδοςιακό φορμαλιςτικό
τρόπο
- επίςθμθ γλϊςςα χωρίσ αποκλίςεισ
- μετάδοςθ των ςτακερϊν πολιτιςμικϊν
αξιϊν κάκε ζκνουσ ι εκνότθτασ
- μεταφορά του κζντρου βάρουσ ςτθν εφκολα
μετριςιμθ γνϊςθ (τεςτ αξιολόγθςθσ,
αποτίμθςθ των επιδόςεων κτλ.)
Ανφπαρκτο επιςτθμονικό υπόβακρο
Ζντονα ςυντθρθτικόσ πολιτικόσ χαρακτιρασ
Το κίνθμα αποτελεί πολιτικι άποψθ
- φυγι προσ πίςω (ςτισ προ του 20ου
αιϊνα χαμζνεσ αξίεσ και ικθ) ωσ
απάντθςθ ςτα πολφπλοκα προβλιματα
του ςθμερινοφ κόςμου
- Ο υπολογιςτισ ωσ δάςκαλοσ
- Ζμφαςθ ςτα «βαςικά »
- Αξιοποίθςθ των Η/Υ ςτο ςχολείο ωσ
μζςων καταγραφισ τθσ επίδοςθσ και
ταξινόμθςθσ
- Λογικι αρκετά ξεπεραςμζνθ
επιςτθμονικά
- Επάνοδοσ ςε τζτοιου είδουσ
πρακτικζσ = φυγι από τθν
πραγματικότθτα και ςθμαντικι
ςυντθρθτικι ςτροφι
22. 2.5 Ο υπολογιςτισ ωσ μζςο πρακτικισ νραμματιςμοφ και οι πολυνραμματιςμοί 92
Μεταβάλλει κεαματικά τθν επικοινωνία
Προχποκζτει νζα κειμενικά και επικοινωνιακά δεδομζνα
ΤΠΕ - Γραμματιςμόσ – Κίνθμα Πολυγραμματιςμϊν
Το ζντονο επιςτθμονικό ενδιαφζρον αντανακλά τισ βακφτερεσ οικονομικζσ,
κοινωνικοπολιτιςμικζσ διεργαςίεσ και μεταβολζσ, ςε τοπικό και παγκόςμιο περιβάλλον
ωσ μζςα παραγωγισ ( αλλαγζσ ςτον εργαςιακό χὠρο)
ωσ μζςα πρακτικισ γραμματιςμοφ, ( αλλαγι του επικοινωνιακοφ τοπίου και
ανάδειξθ «νζασ επικοινωνιακισ τάξθσ πραγμάτων»
Η/Υ
ΤΠΕ
Τι ςυνεπάγεται αυτό για
τθ γλωςςικι εκπαίδευςθ;
Η μθ ενςωμάτωςθ τθσ νζασ επικοινωνιακισ πραγμα-
τικότθτασ ςτα γλωςςικά Π.Σ. ςυνιςτά αναχρονιςμό
Όχι ςτθ λογικι τθσ αξιοποίθςθσ του υπολογιςτι ωσ
διδακτικισ μθχανισ
Όχι ςτθν καλλιζργεια περιοριςμζνου γραμματιςμοφ
Όχι ςτο ςχολείο που δε ςυμβαδίηει με τθ νζα εξωςχολικι
επικοινωνιακι πραγματικότθτα
Aνάγκθ καλλιζργειασ
του νζου , ψθφιακοφ
και του κριτικοφ
γραμματιςμοφ.
23. Ναι ςτθ λογικι τθσ αμφιςβιτθςθσ και απομυκοποίθςθσ των υπολογιςτϊν ωσ ουδζτερων
τεχνολογικϊν μζςων πρακτικισ γραμματιςμοφ
Ναι ςτθν προςπάκεια ςυνειδθτισ ςφνδεςθσ τουσ με τθ ςυγκεκριμζνθ οικονομικι και κοινωνικι
πραγματικότθτα που τουσ δθμιουργεί
Ναι ςτθ διερεφνθςθ ςε βάκοσ τθσ νζασ επικοινωνιακισ πραγματικότθτασ
24. 2.5.1 Η νζα κειμενικι πραγματικότθτα και α) Διαδίκτυο 94
Δυναμικζσ ζρευνεσ αναπτφςςονται ςχετικά με τθν αυξανόμενθ κοινωνικι διάδοςθ των ΤΠΕ
και τισ ςυνεπαγόμενεσ ςθμαντικζσ αλλαγζσ ςτθν επικοινωνία
3 ενδεικτικά παραδείγματα : 1) Υπερκείμενο 2) Δικτυογλϊςςα 3) Αλλαγζσ ςτθ
ςφνκεςθ κειμζνου
1) Υ π ε ρ κ ε ί μ ε ν ο ( H y p e r t e x t )
Ευρφτατθ διάδοςθ - Νζα δεδομζνα
Αμφιςβθτοφνται οι ωσ τϊρα βαςικζσ αρχζσ
τθσ κειμενικότθτασ
Μζχρι τϊρα γνωρίηαμε ότι το κείμενο που
ςτθριηόταν εν πολλοίσ ςτισ αρχζσ τθσ
αριςτοτελικισ «τάξεωσ», ζχει
Ενότθτα (αρχι, μζςθ και τζλοσ)
Γραμμικότθτα (οι ςκζψεισ ξεδιπλϊνονται και
ολοκλθρϊνονται ςταδιακά)
Συνεκτικότθτα (υπάρχει νοθματικι ςυνάφεια
μεταξφ των διάφορων μερϊν του)
Το υπερκείμενο διαφζρει αιςκθτά
Βαςικά του χαρακτθριςτικά
-Πολυτροπικότητα
(multimodality),
- Χριςθ πολιτιςμικοφ ςυμβολικοφ
κϊδικα ωσ περιβάλλοντοσ διεπαφισ
(π.χ. διάφορα εικονίδια κτλ.) και
- Οργάνωςθ του κατά επίπεδα.
Δε διαβάηεται με γραμμικό τρόπο αλλά
επιλεκτικά και κατά επίπεδα
- Αντί για διάβαςμα χρθςιμοποιείται ο
όροσ browsing = διάβαςμα ςτα πεταχτά
ι ωσ ξεφφλλιςμα
Συνοχι (ςφνδεςθ όλων των γλωςςικϊν
μερϊν κατά τρόπο αποτελεςματικό)
25. Greeklish
Αρκετζσ μελζτεσ
Αναφζρεται ότι :
… θ χριςθ των greeklish από τα παιδιά
επιφζρει πολλζσ «καταςτροφικζσ» ςυνικειεσ
όπωσ είναι ανορκογραφία, «λεξιπενία» κτλ
Πρόκειται για κινδυνολογία και αντιλιψεισ
από τθ ρυκμιςτικι παράδοςθ των
«κακαριςτϊν»: οι όποιεσ γλωςςικζσ αλλαγζσ
αποτελοφν κίνδυνο για το μζλλον τησ
γλώςςασ.
- Απόψεισ πεπαλαιωμζνεσ και ςε απόςταςθ
από τισ ςφγχρονεσ αντιλιψεισ τθσ
γλωςςολογίασ που κεωροφν τθ γλωςςικι
αλλαγι όχι ωσ φκορά αλλά ωσ εξζλιξθ
(Koutsogiannis & Mitsikopoulou 2003)
Δικτυογλϊςςα
Η νζα γλϊςςα που αναδφεται ςτα ςφγχρονα
και αςφγχρονα περιβάλλοντα
Επικοινωνίασ
David Crystal (2001 - δικτυογλϊςςα -netlish),
κάτι μεταξφ προφορικοφ και γραπτοφ λόγου
26. Η ρευςτότθτα του κειμζνου
Αλλαγζσ ςτη διαδικαςία ςφνδεςησ, παραγωγήσ και δημοςίευςησ
Αλλαγζσ
27. Όλα τα παραπάνω,
επιςημαίνονται ςτη ςφγχρονη βιβλιογραφία,
και αποτελοφν μζροσ του βαςικοφ κορμοφ
ςτην «εκπαίδευςη ςτον γραμματιςμό του 21ου αιώνα»
Λείπει όμωσ ο κριτικόσ προςανατολιςμόσ
Γι αυτό απαιτείται ςυςτηματική κριτική διερεφνηςη
των ςυνεπειών και των διαςτάςεων τησ διείςδυςησ των νζων τεχνολογιών
ςτο περιεχόμενο και ςτην παιδαγωγική του γραμματιςμοφ
28. 2.5.1 Η νζα κειμενικι πραγματικότθτα και β) Πολυτροπικότητα
• ωσ μζςα παραγωγισ = αλλαγι του εργαςιακοφ τοπίου
• ωσ μζςα πρακτικισ γραμματιςμοφ = αλλαγι του επικοινωνιακοφ τοπίου
• «Νζα επικοινωνιακι τάξθ πραγμάτων» (new communicative order)
Τι ςυνεπάγεται αυτό για τη γλωςςική εκπαίδευςη;
= Καλφτερη προετοιμαςία των νζων
για το νζο κόςμο που τουσ περιβάλλει Νέα ερευνητικά ζητούμενα
και ςτον οποίο θα κληθοφν
ωσ πολίτεσ να λειτουργήςουν
Στα νζα γλωςςικά ΠΣ
επιβάλλεται να ενςωματϊνεται θ νζα επικοινωνιακι πραγματικότθτα
• Ανάγκθ καλλιζργειασ του νζου ψθφιακοφ και του κριτικοφ γραμματιςμοφ
• Όχι ςτθν αναχρονιςτικι παιδαγωγικοφ τφπου οπτικι
(αξιοποίθςθ του Η/Υ ωσ διδακτικισ μθχανισ)
- Η μαηικι ειςαγωγι Η/Υ ςτα ςχολεία καλλιζργθςε ζναν περιοριςμζνο γραμματιςμό, και
ζνα ςχολείο που δε ςυμβαδίηει με τθ νζα εξωςχολικι επικοινωνιακι πραγματικότθτα
Μετάδοςθ νοιματοσ όχι με ζνα μόνο τρόπο (mode), ζνα
ςθμειωτικό ςφςτθμα επικοινωνίασ, αλλά με ςυνδυαςμό
ΤΠΕ : μίξθ πολλϊν ςθμειωτικϊν ςυςτθμάτων (γλϊςςασ, εικόνασ,
ιχου κτλ.) = εφκολθ δθμιουργία και ευρεία χριςθ υβριδικϊν
κειμζνων ( π.χ. πολυμζςα, ιςτοςελίδεσ)
