Уул уурхайн салбарын ирээдүйн чиг хандлага, технологийн дэвшил болон Монголын уурхайнуудад хийгдэж буй техникийн шинэчлэлийн талаарх мэдээлэл.

1. ИРЭЭДҮЙН УУЛ УУРХАЙ
ЧИГ ХАНДЛАГА, ТЕХНОЛОГИ

2. Агуулга
• Уул уурхай гэж юу вэ?
• Шинэ чиг хандлага
• Инноваци, технологи
• Монгол уул уурхайд шаардлагатай
шинэчлэл?
• Дүгнэлт

3. • Уул уурхай гэдэг нь газрын хэвлийд байрших орд газраас эрдэс
баялгийг олборлон гаргах, боловсруулах үйл ажиллагаа юм.
• Гэхдээ тэдгээр ордууд нь эдийн засгийн хувьд үр ашигтай байх
ёстой.
Уул уурхай гэж юу вэ?
• Уул уурхайн баялаг
нь үл сэргээгдэх
буюу шавхагдах
баялаг байдаг.
Индонезийн Cu-Au Грасбэрг уурхай

4. • Балар эртнээс өнөөг хүртэл хүн төрөлхтний уул уурхайг ашиглаж буй
гол зорилго нь багаж хэрэгсэл бий болгох /хутга, машин, iPhone/
• Хамгийн эртний, 43000 жилийн настай уурхай өмнөд Африкийн нутгаас
олджээ. Гематит олборлон будгийн пигмент хийдэг байж.
Беларусь дахь эртний цахиур чулууны олборлолт

5. УУЛ УУРХАЙН ТАЛААРХ ЗАРИМ НЭГ БАРИМТ..
• Дундаж Америк иргэн 18 тн эрдэс материалыг жил бүр хэрэглэж байна.
• Телевиз хийхэд 35, утас хийхэд 40, автомашин хийхэд 15 төрлийн эрдэс
түүхий эд шаардагддаг.
• Хамгийн эртний олборлогдсон металл бол алт, зэс юм- МЭӨ 8700.
• Газрын тос өдөр тутмын хэрэгцээний 6000 эд зүйлсийн найрлагад ордог-
Гялгар уут, диск г.м.
• Дэлхийн уул уурхайн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн 60% орчим нь Ази тивд
ноогдоно.
• Дэлхийн уул уурхайн бүтээгдэхүүний 60% нь хөгжиж буй болон буурай
орнуудаас, 2/3 нь тогтворгүй эсвэл нэн тогтворгүй улс орнуудаас гарч буй
юм.
• Австралийн уул уурхайн салбарын улсынхаа ДНБ-д эзлэх хувь 8.8%, харин
Монголынх 20% орчим байна.

6. УУЛ УУРХАЙН ТАЛААРХ ЗАРИМ НЭГ БАРИМТ..

7. Уул уурхайн ирээдүйн чиг хандлага
Deep sea mining- Далайн гүний хайгуул судалгаа, олборлолт
• Анхны судалгааны ажлууд 1960-1970 оноос эхэлсэн, сүүлийн 10
жилд хөгжлийн шинэ шат эхэлсэн
• Бүх төрлийн металл, газрын тос олборлож байгаа
• Олон улсын гэрээ, конвенцоор зохицуулагдаж байгаа
• Эмзэг асуудлууд нь далайн экосистем, байгаль орчин
Space mining- Сансрын хайгуул судалгаа, олборлолт
• Сансар болон уул уурхайн нийлмэл, нэн шинэ салбар
• Сансар судлалын байгууллагууд, засгийн газрууд
• ispace, Planetary Resources, Deep Space Industries г.м компаниуд
тэргүүлэн ажилладаг
• Люксембург улс сансрын олборлолтын салбарын шинэ цахиурын
хөндий болох төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна

8. Автоматжуулалт
• Хүний оролцоо, хөдөлмөрийг багасгаснаар зардлыг бууруулж,
бүтээмжийг нэмэгдүүлж, аюулгүй байдлыг дээшлүүлнэ.
Инноваци, технологи

9. Rio Tinto-гийн баримт:
• 2017 оны байдлаар 95ш жолоочгүй автосамосвал ашиглаж байна.
• $2 их наяд хөрөнгө оруулаад байна.
• Бүтээмжийг 34%-иар өсгөж, олборлолтын зардлыг 13%-иар бууруулсан.

10. Хиймэл оюун
• Хиймэл оюуныг ордын хайгуулаас эхлээд боловсруулах үйлдвэр
хүртэлх бүх шатанд ашиглаж байна.
EARTH AI-ийн баримт:
• 5 сарын дотор 17 илрэл /уурхайлах боломжтой/
• Нэг илрэлийг 7.4 хоногт, $8200 долларын зардлаар нээсэн.

11. Дрон
• Тэсэлгээ
• Тээвэр, зам
• Кран, цамхаг
• Агаарын кино, 3D зураглал
• Маркшейдерийн хэмжилт

12. Barrick Gold-ийн баримт:
• Анх 2012 онд дрон хэрэглэж эхэлсэн.
• Доминиканы уурхайд нь маркшейдерийн багийг дронууд орлож байна.
Судалгаа:
• 2015 оны судалгаагаар, дэлхий даяарх 190 уурхайн 2/3 нь уурхайгаа
зайнаас хянаж, удирдахаар зорьж буй байна.

13. Блокчэйн
• Бүтээгдэхүүн нийлүүлэлтийн мөнгөн шилжүүлэгт ашиглаж байна.
• De Beers компани бүртгэгдсэн алмазыг маргаангүй болгон
баталгаажуулах, үр ашгийг дээшлүүлэхэд ашиглаж эхэлж байна.
• Худалдан авагчдыг дундын зуучлалгүйгээр, шууд эх үүсвэрээс
худалдан авалт хийхэд шаардлагатай.

14. Монголын уул уурхай салбарын технологийн
шинэчлэл
Нийт ил уурхайнуудыг дөрвөн бүлэгт хувааж байна.*
Жижиг- Алтны шороон орд, жонш, барилгын материал, жижиг
төмрийн хүдэр, орон нутгийн нүүрсний уурхайнууд
Дунд- Эрчим хүчний нүүрс, төмрийн хүдрийн уурхайнууд: Багануур,
Шивээ-Овоо, Адуунчулуун, Баянгол, Төмөртэй г.м
Том- Коксжих нүүрсний 8 уурхай. Бүгд өмнөд говийн Таван толгой ба
Гурван тэсийн нүүрсний савуудад байршдаг: ЭТТ, МАК, Энержи Ресурс,
SGS г.м
Хэт том- 30-35 сая.тн хүдэр жил бүр олборлодог Зэсийн ил уурхайнууд:
Эрдэнэт, Оюу Толгой
* Bat-Ochir Bayantur, Byamdadorj Nadmid, Tsogbaatar Dorj and Sukhbaatar Damdin; CURRENT SITUATION
OF OPEN PIT MINING OF MONGOLIA AND TECHNICAL INNOVATION TO BE IMPLEMENTED, 24th World
Mining Congress

15. Том- коксжих нүүрсний уурхайнуудад:
• Тээвэр, газрын менежмент, байгаль орчин, тоног төхөөрөмж
ашиглалтын нэгдсэн бодлого зохицуулалт хэрэгтэй.
• Бүтээмжийг өсгөх, зардлыг бууруулах үүднээс уурхайн ашиглалтын
тасралтгүй технологийг нэвтрүүлэх шаардлага тулгарч байна.
Хэт том- зэсийн уурхайнууд:
• Уурхайн гүнзгийрэлттэй холбоотойгоор бутлуур-конвейерийн (IPCC)
систем нэвтрүүлэхээр судлагдаж байгаа.
Монголын уул уурхай салбарын технологийн шинэчлэл

16. ОХУ
БНХАУ

17. Уурхайн хяналт, удирдлагын систем

18. ДҮГНЭЛТ
• Дэвшилтэт техник, технологи нь зардлыг бууруулж, аюулгүй
ажиллагааг дээшлүүлэх, байгаль орчинд ээлтэйгээр үйлдвэрлэл
явуулах боломж олгож байна.
• Дэлхийн шилдэг уул уурхайн компаниуд Судалгаа, хөгжүүлэлтийн
төсөвтэй, цахим үйлдвэрлэл хариуцсан газар нэгжтэй байна.
• Салбарын техник технологийн чиглэлийн чуулган, үзэсгэлэн,
туршлага судлах үйл ажиллагаанд мэргэжилтнүүдээ тогтмол
хамруулж байх.

19. Хүн төрөлхтөн мөхөх тэр цагт уул уурхай зогсоно

20. Эх сурвалж
• Bat-Ochir Bayantur, Byamdadorj Nadmid, Tsogbaatar Dorj and Sukhbaatar
Damdin; CURRENT SITUATION OF OPEN PIT MINING OF MONGOLIA AND
TECHNICAL INNOVATION TO BE IMPLEMENTED, 24th World Mining Congress
• Chr. Reichl; GLOBAL TRENDS IN MINING PRODUCTION, 24th World Mining
Congress
• Үндэсний статистикийн хороо; Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 2017 оны
эхний улирлын урьдчилсан гүйцэтгэлийн танилцуулга
• The World Bank; Монголын эдийн засгийн тойм, 2018 7 сар
• www.roboticsandautomationnews.com/2017/12/20/how-robots-and-
artificial-intelligence-will-transform-the-mining-industry/15489/
• www.miningreview.com/industry-trend-analysis-metals-mining-mega-
trends-2050/
• www.wikipedia.org
• miningfocus.org/blog/2013/4/16/mining-since-the-stoneage

21. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД
БАЯРЛАЛАА