1. บทที่ 1
เทคโนโลยีนวัตกรรมและสื่อ
การศึกษา

2. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
1. สรุปสาระสำาคัญเกี่ยวกับ ความหมายของ
เทคโนโลยี และสื่อการศึกษา พร้อมทั้งเปรียบ
เทียบพัฒนาการทางเทคโนโลยีทางการศึกษาใน
ช่วคงวายมุคหตม่าายงขๆองเทคโนโลยีและสอื่การศึกษา
“เทคโนโลยีและสื่อการศึกษา” หมายถึง การนำา
แนวคิด หลักการ เทคนิค วิธีการ กระบวนการ ตลอดจน
ผลิตผลทางวิทยาศาสตร์มาประยุกต์ใช้ในระบบงานต่างๆ เพื่อ
ปรับปรุงระบบงานนั้นๆ ให้ดีขึ้น
“สื่อการศึกษา” หมายถึง สิ่งต่าง ๆ ที่ใช้เป็นเครื่องมือ
หรือช่องทางสำาหรับทำาให้การสอนของครูไปถึงผู้เรียน และ
ทำาให้ผู้เรียนเรียนรู้ตามจุดประสงค์ หรือจุดมุ่งหมายที่วางไว้
เป็นอย่างดี สื่อที่ใช้ในการสอนนี้ อาจจะเป็นวัตถุสิ่งของที่มีตัว
ตน หรือไม่มีตัวตนก็ได้ ดังนั้นเทคโนโลยีจึงมีบทบาทสำาคัญ
ที่จะเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนรู้ของผู้เรียน

3. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
พัฒนาการทางเทคโนโลยีทางการศึกษาใน
สามารถแบง่ออกเป็นช 3่ว งชย่วุคงเตวล่าางๆ
ดังนี้คือ
พัฒนาการของ
เทคโนโลยีการศึกษา
ค.ศ.1700-1900
เทคโนโลยีการศึกษา
ค.ศ.1900-ปัจจุบัน

4. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
ยุคเริ่มแรกจนถึงปี ค.ศ.1700
1. เทคโนโลยีการศึกษาของกลุ่มโซฟิสต์
ในตอนปลายของศตวรรษที่ 5 ก่อนคริสต์ศักราชนั้น มี
กลุ่มนักการศึกษากลุ่มเล็กๆ ที่เรียกได้ว่าเป็นครูรับจ้างสอนตาม
บ้านในกรุงเอเธนส์ กรีกโบราณ รูปแบบการสอนของกลุ่มโซ
ฟิสต์มี 3 ขั้นตอนคือ
- เตรียมคำาบรรยายอย่างละเอียด
- เปิดโอกาสให้ผู้ฟังเสนอแนะให้บรรยายในสิ่งที่เขา
ต้องการรู้
- บรรยายตามความต้องการของผู้บรรยายหรือผู้ฟัง
นอกจากนั้นกลุ่มโซฟิสต์ยังได้ใช้ระบบการพบปะ
สนทนากับผู้เรียน (Tutorial System) เพื่อสร้างสัมพันธ์กับ ผู้
เรียน

5. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
2. เทคโนโลยีการศึกษาของโสเครติส (ค.ศ.399-470)
วิธีการนั้นมุ่งที่จะสอนให้ผู้เรียนเสาะแสวงหรือสืบเสาะหาความรู้ที่
เหมาะสมเอง จากการป้อนคำาถามต่าง ๆ ที่เป็นการชี้แนะแนวทาง
ให้ผ3ู้ต. อเทบไคดโ้ขน้อโคลิดยีการศึกษาของอเบลาร์ด ในระหว่างคริสต์
ศตวรรษที่ 12 - 13 ยุโรปเริ่มตื่นตัวในเรื่องการจัดการเรียนการสอน
แบบมีสถานศึกษาหรือโรงเรียน เขาได้ฝึกนักเรียนของเขา โดย
อาศัยหลักการวิเคราะห์ตรรกศาสตร์ เสนอแนะว่าอะไรควร (Yes)
และอะไรไม่ควร (No) นักเรียนจะเป็นผู้ตัดสินใจและสรุปเลือกเอง
อย่า4ง.เ สเทรีคโนโลยีทางการศึกษาของคอมินิอุส Johann
Amoss Cominius (1592-1670) จุดมุ่งหมายทางการศึกษาของ
คอมินิอุส คือ ความรู้ คุณธรรม และความเคร่งครัดในศาสนา เขา
เชื่อมั่นว่าการศึกษาเป็นเครื่องมือสำาหรับเตรียมคนเพื่อดำารงชีพอยู่
อย่างเป็นสุขมากกว่าที่จะให้การศึกษาเพื่อมีอาชีพหรือตำาแหน่ง
และนอกจากนั้น คอมินิอุสยังมุ่งหวังที่จะให้การศึกษาเพื่อสังคม
มากกว่าที่จะเน้นเรื่องความสามารถ

6. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
พัฒนาการของเทคโนโลยีการศึกษา ค.ศ.1700-
1900
1. เทคโนโลยีการศึกษาของแลนตาสเตอร์ Joseph
Lancaster (1778-1838) ได้ริเริ่มการสอนระบบพี่เลี้ยง
(Monitor System) คือ การจัดสภาพห้องเรียนและดำาเนินการ
สอนแบบประหยัด รวมถึงการจัดระบบเนื้อหาวิชาที่เรียนโดย
พิจารณาถึงระดับชั้น วิธีการสอนของแลนคาสเตอร์ พยายามใช้
วัสดุอุปกรณ์ราคาถูกและประหยัด นอกจากนั้นทางโรงเรียนยังจัด
หน2ัง.ส เือททคี่ใโชน้เรโียลนยใีกหา้นร้อศยึกที่สษุดาเขทอ่าทงเี่จปำาสเปต็นาล เป็นกระบวนการสอน
โดยการเพิ่มความรู้สึกต่อความรู้ในเรื่องความเจริญเติบโตและ
พัฒนาการของเด็กนั้น เป็นสิ่งจำาเป็นที่สุด นอกจากนั้น เปสตาลอสซี
ยังคำานึงถึงเรื่องความแตกต่างระหว่างบุคคลอันจะมีผลต่อการเรียนรู้
ของผู้เรียนด้วย

7. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
3. เทคโนโลยีทางการศึกษาของฟรอเบล จุดมุ่ง
หมายของนักการศึกษาก็คือการควบคุมดูแลเยาวชนให้เติบโต
เป็นผู้ใหญ่เท่านั้น มีความหมายกว้างออกไปถึงการควบคุม
พัฒนาการต่าง ๆ โดยให้ผู้เรียนได้สัมผัสกับชีวิตจริงในฐานะที่
เขาเป็นส่วนหนึ่งของสังคม
4. เทคโนโลยีการศึกษาของแฮร์บาร์ท แฮร์บาร์ทได้
เน้นในเรื่องของจริยธรรม (Moral) โดยถือว่าเป็นพื้นฐาน
สำาคัญของการศึกษาและเขาจะใช้อุปกรณ์ทางประวัติศาสตร์
เพื่อให้การสอนบรรลุเป้าหมาย

8. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
เทคโนโลยีการศึกษา ค.ศ.1900-ปัจจุบัน
1. เทคโนโลยีการศึกษาของแลนตาสเตอร์
Joseph Lancaster (1778-1838) ได้ริเริ่มการสอนระบบพี่
เลี้ยง (Monitor System) คือ การจัดสภาพห้องเรียนและ
ดำาเนินการสอนแบบประหยัด รวมถึงการจัดระบบเนื้อหาวิชา
ที่เรียนโดยพิจารณาถึงระดับชั้น วิธีการสอนของแลนคาส
เตอร์ พยายามใช้วัสดุอุปกรณ์ราคาถูกและประหยัด
นอกจากนั้นทางโรงเรียนยังจัดหนังสือที่ใช้เรียนให้น้อยที่สุด
เท่าที่จำาเป็น
2. เทคโนโลยีการศึกษาของดิวอี้ ได้ใช้แนวความ
คิดในการแก้ปัญหา (Problem-Solving) วิธีการไตร่ตรอง
(Reflective Method) หรือการพิจารณาอย่างรอบคอบและ
แน่นอน เกี่ยวกับความเชื่อหรือแบบแผนของความรู้ที่เกิดขึ้น

9. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
3 เทคโนโลยีการศึกษามอนเตสซอรี ความสนใจใน
เรื่องพัฒนาการและกิจกรรมของเด็ก ทำาให้เธอหันเหชีวิตจาก
งานด้านการแพทย์เข้ามาสู่การศึกษา
4. เทคโนโลยีการศึกษาของเลวิน เขาได้เน้นในเรื่อง
เกี่ยวกับการจูงใจเป็นหลักการสำาคัญ ซึ่งเป็นโลกทางความคิด
หรือโลกของจิต (Rsychological World) ของแต่ละบุคคล
5 ทฤษฎีการศึกษาของสกินเนอร์ เขามีความเห็นว่ามนุษย์
เรานั้นมีลักษณะที่เป็นกลางและอยู่นิ่งเฉย (Man is neutral and
passive) ดังนั้น พฤติกรรมทั้งหลายของมนุษย์จึงสามารถอธิบายได้
ด้วยเรื่องของกลไก (Mechanistic) ในการควบคุมพฤติกรรม คือ
"การกระทำาใด ๆ ถ้าได้รับการเร้าด้วยการเสริมแรง อัตราความเข้ม
แข็งของการตอบสนองจะมีโอกาสสูงขึ้น" อย่างไรก็ตาม การเสริมแรง
มีทั้งทางบวกและทางลบ ตลอดจนตัวเสริมแรงปฐมภูมิและทุติยภูมิ
(Primary and Secondary Reinforces) ดังนั้นพฤติกรรมในด้าน
การตอบสนองต่อตัวเสริมแรง จึงมีแตกต่างกันออกไปตามแต่ชนิดของ

10. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
2. จำาแนกองค์ประกอบขอบข่ายของเทคโนโลยี
ทางการศึกษาว่ามีความสำาคัญต่อการจัดการศึกษา
ในยุคปัจจุบันอย่างไร

11. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
การออกแบบ (Design) เป็นขอบข่ายที่แสดงให้เห็นถึง
กรอบหรือโครงร่างที่แสดงความเชื่อมโยงระหว่างหลักการและ
ทฤษฎีพื้นฐานต่างๆ ที่จะนำาไปสร้างและพัฒนางานทางด้าน
เทคโนโลยีและสื่อการศึกษาอย่างเป็นรูปธรรม
การพัฒนา (Development) เป็นขอบข่ายของการ
สร้างผลิตภัณฑ์ในรูปแบบของสื่อต่างๆโดยนำาพื้นฐานที่ได้
ออกมาพัฒนาเป็นสื่อที่อาศัยคุณลักษณะของสื่อต่างๆ
การใช้ (Utilization) เป็นขอบข่ายที่เกี่ยวข้องกับรูปแบบ
การนำาสื่อที่พัฒนาแล้วไปใช้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งจะต้อง
คำานึงถึงความง่ายในการใช้งานระหว่างผู้เรียนและสื่อการเรียน
การสอน

12. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
การจัดการ (Management) เป็นขอบข่ายหลักที่
เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการแหล่งการเรียนรู้ ที่จะต้อง
นำาไปสนับสนุนในทุกๆขอบข่าย ซึ่งจะต้องมีการจัด
ระเบียบและแนะนำาหรือการจัดการทรัพยากรทางการ
เรียนรู้
การประเมิน (Evaluation) ขอบข่ายด้านนี้จะ
เกี่ยวข้องกับการประเมินเพื่อปรับปรุงและเพื่อแสดง
ให้เห็นถึงประสิทธิภาพ

13. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
3. Educational Technology และ Instructional
Technology มีความเหมือน ความแตกต่างหรือ
สัมพันธ์กันอย่างไร
คำาว่า Instructional Technology เป็นคำาที่มีความ
เหมาะสมกับ Technology ในการอธิบายส่วนประกอบของ
เทคโนโลยีได้ครอบคลุมชัดเจนมากว่า
คำาว่า Educational Technology มีความหมาย
โดยทั่วไปที่ใช้กับโรงเรียน หรือระบบ การศึกษา
แต่คำาว่า Instructional นั้นไม่เพียงแต่สอดคล้องกับ
ระบบการศึกษาเท่านั้นแต่ยังรวมถึงสถานการณ์การฝึก
อบรมได้เช่นกัน

14. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
"Instructional" เกี่ยวข้องกับปัญหาด้านการเรียนการ
สอน ในขณะที่ "Educational" เป็นคำาที่มีความหมายกว้างๆ
รวมลักษณะต่าง ๆ ของการศึกษาเข้าไว้ นอกจากนี้ยังได้
ชี้แจงเหตุผลของการใช้คำา Educational Technology
เพราะว่า Instruction หรือ การเรียนการสอนเป็นส่วน
ประกอบหนึ่งของ Educational Technology ดังนั้น คำานี้จึง
ช่วยขยายขอบเขตของสาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษาให้
กว้างขวางยิ่งขึ้น และ "Educational" มีความหมายครอบคลุม
ไปถึง การเรียนรู้ในสภาพแวดล้อมที่หลากหลาย รวมทั้งบ้าน
โรงเรียน ที่ทำางาน แต่ Instructional มุ่งเน้นแต่เพียงสิ่ง
แวดล้อมในโรงเรียนเท่านั้น

15. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
4. การประยุกต์ความรู้เกี่ยวกับเทคโนโลยี
ทางการศึกษามาใช้แก้ปัญหาเกี่ยวกับการ
เรียนรู้ในยุคปฏิรูปการเรียนรู้อย่างเป็นรูป
ธรรกมารไปดฏ้อิรยูป่ากงาไรรศึกษาในปัจจุบัน จะเน้นให้มีการ
ปฏิรูป 3 ลักษณะ คือ
1 พัฒนาคุณภาพการศึกษาและการเรียนรู้
2 โอกาสทางการศึกษา เปิดโอกาสให้คนไทยเข้าถึงการเรียนรู้
อย่างมีคุณภาพ
ดัง3นั้นกาใรนมกีสา่วรนนรำา่วคมวจาามกรทู้เกุกี่ยภวากคับสเว่ทนคขโอนงโสลงัยคีมมาใช้จำาเป็นต้อง
มีความสอดคล้องกัน

16. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
เทคโนโลยีจะเกี่ยวข้องกับการเรียนการสอน 3
ลักษณะ คือ
1. การเรียนรู้เกี่ยวกับเทคโนโลยี (Learning about
Technology) ได้แก่ การเรียนรู้ระบบการทำางานของ
คอมพิวเตอร์ เรียนรู้จนสามารถใช้ระบบคอมพิวเตอร์ได้ ทำาระบบ
ข้อมูลสารสนเทศเป็น สอื่สารข้อมูลทางไกลผ่าน Email และ
Internet ได้ เป็นต้น
2. การเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยี (Learning
by Technology) ได้แก่ การเรียนรู้ความรู้ ใหม่ ๆ และฝึก
ความสามารถ ทักษะบางประการ โดยใช้สื่อเทคโนโลยี เช่น ใช้
คอมพิวเตอร์ช่วยสอน (CAI) เรียนรู้ทักษะใหม่ ๆ ทางโทรทัศน์ที่
ส่งผ่านดาวเทียม การค้นคว้าเรื่องที่สนใจผ่าน Internet
เป็นต้น

17. ภารกิจของผู้ช่วยวิทยากร
3. การเรียนรู้กับเทคโนโลยี (Learning with
Technology) ได้แก่การเรียนรู้ด้วยระบบ การสอื่สาร 2
ทาง (Interactive) กับเทคโนโลยี เช่น การฝึกทักษะ
ภาษากับโปรแกรมที่ให้ข้อมูลย้อนกลับถึงความถูก
ต้อง (Feedback) การฝึกการแก้ปัญหากับสถานการณ์
จำาลองซ (ึ่งSเiทmคuโlaนtโioลnย)ี ดเัปง็กนลต่า้นวมีการนำามาประยุกต์ใช้ใน
การเรียนการสอนในปัจจุบันเป็นอย่างมาก และ
เป็นการพัฒนาทักษะการเรียนรู้ของนักเรียนควบคู่
ไปกับการใช้เทคโนโลยีให้เกิดประโยชน์

18. ผู้จัดทำา

19. TThhaannkk yyoouu!!
Contact Address:
Prof. Somchai Doe
Tel:
Email:
www.kku.ac.th