Bahar dönemi Van YYÜ Eczacılık Frmakognozi vitaminler dersi sunumu

1. Vitaminler
Prof. Dr. Hüsniye Kayalar

2. vitaminler
 Vitaminler ve hormonlar çok farklı organik
yapıya sahip ve canlı organizmanın metabolik
işlemleri için gerekli olan maddelerdir.
 Vitamin yoksunluğu …avitaminoz
 Vitaminlerin büyük çoğunluğu besinlerden
alınırken hormonlar vücutta sentezlenir.

13. B12 vitamini

14. A vitamini (Retinol)
B1 vitamini (Thiamine Chloride)
B2 vitamini (Riboflavin)
B3 - Niasinamid
B4 - Adenin
B5 - Pantoenik Asit
B6 - Piridoksal
B7 - Biotin
B12 - kobalamin

15. Cvit- Askorbik Asit
D2 - Ergokalsiferol
K3 (Menadione)

16. M vitamini, Folik Asit

18.  Vitaminlerin büyük çoğunluğu besinlerden
alınırken, hormonlar vücutta sentez edilirler.
 -hayvansal ve bitkisel kaynaklar
 Yardımcı besin öğeleri
 Skorbüt, gece körlüğü
 Citrus türlerinden hazırlanan meyve
suları…skorbüt tedavisi..18.yy
 1873, 1906-1912 Gowland Hopkins
çalışmaları
 Fraser ve Stanton beri-beri hastalığını
tanımlamışlardır
 Prinç kabuğu diete ilave edilmiştir.

19.  1911 yılında Funk ‘’VİTAMİNE’’terimi
Pirinç kabuğunda aktif bileşenler
-A vitamini… 1915 yılında
-Kompleks vitamin karışımları
-Kimyasal yapılar tespit edildikçe tiamin,
riboflavin, hidroksikobalmain isimlendirmeleri
-farmakope, monograflar
-Günümüzde vitamin terminolojisi devam
etmektedir
Düzenli ve dengeli beslenme
Vejeteryan diyet, B12 vit. desteği
Alkol kullananlar, B1 vit. Desteği
Narkotik ilaç kullananlar, gelişmekte olan ülkeler

20.  Çok basit kimyasal yapı ya da kompleks
yapıda olabilirler.
 A vit…. Diterpenik yapı
 C vitamini…..Şekerlere afinitesi olup enolik
gormu 3-okso-L-glufutanolakton
 B12…1963 yılında ofisinal olmuştur ve
kompleks yapıdadır
 D vit…farklı formları bulunur
 K1 vit…2-metil-3-fitil-1,4 naftokinondur
 SUDA ÇÖZÜNENLER
 SUDA ÇÖZÜNMEYENLER (yağda çözünen)

21. Yağda çözünen vitaminler
 A vitamini (A1, A2)
 Hayvansal kaynaklı
 Balık Karaciğer yağı
 Vitamerler
 A1 vitamini: retinol, aldehiti retinal
 A2 vitamini: Dehidroretinal, dehidroretinol
 Karotenler 40 karbonlu, bitkilerde yaygın, insanlarda ince
barsaklrad ve diğer organlarda A vitaminine dönüşür
 Yeni doğanlar, etoburlar ve omurgasızlar karoteni A
vitaminine dönüştüremsi sınırlıdır veya hiç yoktur.
 Işık(-)
 Epitelyum ve retina fonksiyonu için esansiyel vitamindir
 Yoksunluğunda gece körlüğü, mukoz membranlarda
kuruma ve kabuklanma görülür.

22. A vitamini, teratojenite
 Cok yüksek doz A vitamini teratojenik olabilir.
 Bu riskinden dolayı A vitamini hamileliğin birinci
trimestrinde (-)
 10.000 I.U. den daha fazla vitamin
 A alan yaklaşık 23.000 hamile kadında yapılan bir
calışmada bu hamilelerin, kraniyal noral tup defektli
bebek doğurma risklerinin daha fazla olduğu
bildirilmiştir
 cocuk doğurma yaşındaki kadınların vitamin ve
 mineral desteği icin cok dikkatli olmaları gereklidir

23. Diğer vitamin ve minerallerin
yüksek dozuna örnekler
 Yuksek doz E vitamini K vitaminin etkisini
etkiler ve kumarin grubu antikoagulan
ilacların etkisini artırır.
 Kalsiyumun yuksek miktarları demir ve
diğer eser elementlerin emilimini inhibe
eder.
Cinko desteği, bakırı indirgeyebilir ve immun
cevapları bozabilir, ayrıca HDL düzeyini
azaltabilir.

24. A vitamini: retinol
antiinfektif, antikseroftalmik
vitamin
 Kaynakları: balık Kc yağı ve diğer hayvansal
yağlar
 Bitkilerde provitamin A (vitamin prekürsörleri alfa
ve beta karotenler)Karaciğerde A vitaminine
dönüştürülür

25. A vitamini
 Antioksidandır.
 Kanseri ve bakteri infeksiyonlarını önleme
 normal büyüme, gece ve renkli görme, cilt ve gözlerin
kurumasının önlenmesi icin gerekli vitamin
 Ortalama RDA değerleri 375-1300 mikrogramdır.
 - A vitamini retinal formunda, gece görmek icin gerekli
olan rodopsini oluşturmak amacı ile gözde bulunan
opsin adlı bir protein ile kombine olur.

26. A vitamini
 - A vitamini, bakterileri parçalayan lizozim
enzimlerini içeren mukus ve mukopolisakkaritleri
yapan hücrelerin gelişimi icin gereklidir.
 - tırnak ve saçlardaki keratin yapımı için
hücrelerin büyümesi ve gelişimi icin
gereklidir.

27. A vit. eksikliği
 A vitamini eksikliği hastalığ Kseroftalmi'dir (kuru
göz). Gozler mukus
 eksikliğinden kurur ve gece körlüğü gelişir
 gözlere bakteri girer, beyaz kan hucreleri göze
saldırır, lezyonlar gelişir ve körlük oluşur
 A avitaminozunda ayrıca solunum yolları
enfeksiyonları, ciltte keratinizasyon
 Alkol bağımlıları, karaciğer hastalığı olanlar,
yaşlılar, kistik fibroz gibi fazla yağ emilimi olan
 kişilerde E vitamini yetmezliği riski altındadır

28. Aşırı A vit. içeren besin alınırsa
 hiperkarotenemi oluşur
 Cilt rengi yeşil-turuncu olur
 besin alımı kesilirse renk düzelir.
 A vitamininin akciğer kanseri riski yüksek olanların, fazla sigara
içen, asbest ile calışanlar bu vitamini fazla almamaları gerektiğini
belirten klinik çalışmalar vardır
 kanser riskini artırabilir
 kolesterol düzeylerine etkili olmadığı
 (beta-karotenlerin)alkol ve sigara içenlerde serum duzeylerinin
düşyüğü
 cilt tümorgenesis'i azalttığı/ veya arttırdığını
 meme ve mide, karaciğer ve mesane karsinogenezisini
 inhibe ettiği,
 akciğer karsinogenezisini arttırdığını ileri süren klinik
araştırmalar bulunmaktadır.

31. D vitamini
 D2---D6
 Antiraşitik
 D3 vitamini (kolekalsiferol): Hayvanlarda doğal olarak bulunan
tek D vitaminidir. Derinin güneş ışığına maruz kalması sonucu
7-dehidrokolesterolden fotokimyasal olarak sentezlenir
 D2 vitamini (kalsiferol, ergokalsiferol): D3’den doymamışlık
içeren yan zincir ile ayrılır
 D4, D5, D6
 22-dihidroergosterol, 7-dehidrositosterol, 2-
dehidrostigmasterol irradyasyonu ile oluşurlar

32.  D3 vitamini Vücutta kalsiyum ve fosfor balansını düzenler.
Direk fosfor metabolizması üzerine etkilidir. Kalsiyum
absorbsiyonunu teşvik eder kemik oluşumu için
esansiyeldir.
 Eksikliğinde raşitizm görülür,
 Aşırı dozundan kaçınılmalıdır
 D2 vit: antiraşitik vitamin, kalsiferol, ergokalsiferol
(ergosterolün radyasyona maruz kalmasıyla kalsiferol
oluşur)
 D3 vit: Kolekalsiferol, kolesterolün radyasyona maruz
kalması ile oluşur. Kc yağında bulunur ayrıca güneş ışığı
varlığında ciltte sentezlenir.

34. E vitamini
 Sinonim: tokoferoller
 Kaynak: tahil taneleri, bitkisel yağlar, sebzeler, kabuklu yemiş,
yumurta, tereyağı
 a, β, Ɣ tokoferoller
 Embriyolar nişasta üretiminden tanelerden ayrılır
 Soya fasulyesi
 Yulaf
 Buğday özü
 1922 … E vit keşfi
 Güçlü antioksidan, hücerelri korur, yaşlanmayı geciktirir
 Kan lipit peroksidasyonunu önleyerek kardiyovasküler sistemi
destekler
 Eksikliğinde kırmızı kan hücreleri parçalanır ve anemi görülür

35. E vitamini
 Antioksidandır, oksijen radikallerinin yaptığı hücre
hasarını önleyebilir.
 Pıhtılaşmayı önleme ve kolesterolü duzeltme ile felç ve
kalp hastalıkları riskini azaltma
solunum yolları enfeksiyonlarını
immun sistemin diğer hastalıklarını önleyebilir.
RDA 3-11 mg
 A vitamininin emilimine yardımcı
 demir metabolizmas›ı, oksidatif stres ve AIDS gibi viral
hastal›ıklarda immun sistem ve sinir dokularının
fonksiyonu için gereklidir.
 Diabetlilerde E vitamini gereksinimi artar

36. E avitaminozu
 E vitamini yetmezliğinde; hemoliz sinir sistemi
bozuklukları (spinal kord ve retinaya etkiler)
görülür.
 Sigara içenler, premature doğanlar, eritrosit
bozukluğu (Sickle cell anemi gibi) olanlarla,
kistik fibroz gibi aşırı yağ emilimi olanlar E
vitamini yetmezliği riski taşır.

37.  E vitamini yağda çözünür
 Akciğerlerde (oksijen konsantrasyonu yüksek
 olan) yüksek oranda bulunur.
 10 mg E vitamini 15 IU'ye eşittir
 E vitamininin koroner kalp hastalığı riskini azalttığı
(50 IU/gün),
 sigara içenlerde antioksidan olarak görev yaparken,
yüksek dozlarının (1050 mg/gün), sigara
icmeyenlerde oksidasyonu arttırabileceği dolayısıyla
hücre alyuvar hasarı yapabileceği

38.  Koroner arter hastalığı gelişimini azaltabileceği (+100
IU/gün),
 insulin duyarlılığını arttırabileceği
 karsinogenezi (kanser oluşumunu ve tümör büyümesini)
önleyebileceği veya yavaşlatabileceği ileri sürülmektedir.
 immün sistemin optimal calşması icin gerekli olduğu,
 Alzheimerli hastalarda (2000 IU/gün) yaşamı
uzatabileceği, evde kalma süresini uzatabileceği
(hastaneye yatırmaya gerek kalmadan) ve mental
fonksiyonların da daha iyi olabileceği ileri sürülmektedir.

39. K vitamini

40.  K1 vit bitkisel kaynaklarda bulunur
 K2 vitamini çürümüş balıktan hazırlanır
 Menakinonlar…. MK.. bakteriler sentezler
 MK-8 E. coli tarafından üretilir
 K vitamini kanın pıhtılaşması içine gerklidir
 Protrombinden trombin oluşumu
 K vit. eksikliğinde kanam zamanı uzar ve aşırı
morarmalar oluşur.
 Sağlıklı kemikler

41.  1929 Yılında Danimarkalı bilim adamları DAM ve
DOİSY %66 nişasta,%18 kazein %4 tuz
karışımı,%2.5 selüloz, A, D ve B grubu vitaminleri
ile suni diyetle beslenen civcivlerin
bağırsaklarında, deri altı yağ katında ve
beyinlerinde kanamalar oluştuğunu söylemişlerdir.
 Civcivlerin tahıllarla beslenmesi sonucu
kanamaların olmadığı açıklamışlardır.
Çalışmalarını devam ettirerek 1943 yılında K
vitamininin tabi şeklini izole ederek Nobel ödülünü
almışlardır

42.  K grubu vitaminleri menadionun türevleridir.
 yan zincirlerinin yapısına göre farklılaşırlar
Menadinon (vitamin K3 ) sentetik vitamin
K’dır.
 K vitamini suda erimez.
 yağda,eter ve benzende kolay erir.

43.  K1 (fillokinon) vitamini bitkilerin yeşil
yapraklarında bulunur.
 K2 (Famakinon)vitamini bağırsak bakterileri
tarafından sentezlenir.
 K3 vitamini ise sentetik bir bileşiktir.
 Vitamin K’nın emilimi ince bağırsaklarda
gerçekleşir. Karaciğere ulaşması için
şilomikronlara bağlanır. Vitamin K sonra kan
ve lenf sistemine katılır.

44.  K 1 vit: fitomenadion, koagülasyon faktörü,
antihemorajik vitamin
Kaynakları: Yeşil yapraklı sebzeler, ıspanak,
bürüksel lahanası, maydanoz, şalgam, pancar
yaprağı, bamya, marul, brokoli, kuşkonmaz,
tahıllar, tereyağı, peynir, yumurta, karaciğer,
soya fasulyesi, yeşilçay, kivi, yaban mersini,
kuru erik, havuç

45.  B1 vitamini
 Tiamin
 Pirimidin ve tiyazol üniteleri metilen köprüsü
ile bağlı
Suda çözünen vitaminler

46.  B1 HCl ve nitrat tuzu
 B1 vit yapraklarda sentezlenir ve köklere taşınır,
büyüme faktörü rolü
 Kaynatma ile bozulur
 Işık (-)
 Eksikliğinde beri beri hastalığı görülür
 İştah kaybı, müsküler atrofi, mental bozukluk, sinir
harabiyeti, felç, kalp bozuklukları
 Pirinç kabuğu
 Tahıl taneleri, maya, hayvan organları kaynak
 sentetik

47. B 1 vitamini (thiamin ) sinir sisteminde ve vücudun birçok
biyokimyasal olaylarında görevlidir.
B 1 vitamini insan vücuduna besinlerle alınınca önce ince
ve kalın barsaklardan emilir ve karaciğere gider , çok az
miktarda depo edilir.
Suda eridiğinden fazlası hemen idrarla dışarı atılır.
tüm kabuklu tanelerden hazırlanmış tahıl ürünleri ( esmer
un , kepek, pirinç kabuğu vb. )
kırmızı et , balık , yumurta , süt ve süt ürünleri
baklagillerdir
Bitkilerin özellikle kabuklu ve kabuğa yakın yerlerinde B 1
vitamini bol miktarda bulunur.
B 1 vitamini eksikliğinde ; enerji kaybı , güçsüzlük ,
kramplar , sinirlilik durumu ve daha ileri durumlarda ise
Beriberi denilen hastalık ortaya çıkar.

48. B2 vitamini
 Riboflavin
 İntestinal florada bakteriler B2 vit. Sentezler
 Eksikliğinde ağız kenarlarında çatlama,
dermatit, konjonktivit görülür

49.  B 2 VİTAMİNİ : RİBOFLAVİN
B 2 vitamini de suda eriyen vitaminlerdendir.
 İnsan vücudunda oksidasyon -redüksiyon olaylarına katılan
enzimler için koenzim görevi görür.
 Un , rafine edilerek beyazlatılırken B 2 vitamini : riboflavin büyük
ölçüde kaybolur.
 Bu yüzden beyaz unlara , buğdaydaki miktarına ulaşacak şekilde
B 2 vitamini eklenmesi Avrupa Birliği Ülkelerinde
uygulanmaktadır.

B 2 vitamini ( riboflavin ) esmer ekmekte , tahıl tanelerinde ,
kırmızı ette , balıkta ve baklagiller ile süt ve süt ürünlerinde
bulunur.
ince barsak duvarından fosforla birleşerek emilmektedir ve kan
yolu ile flavoprotein olarak dokulara gitmektedir.


50.  En yoğun olarak karaciğer ve böbreklerde bulunur.
 vücuttan idrar yolu ile atılır
 emziren kadınlarda süt ile de salgılanmaktadır.
 anne sütünde B 2 vitamini bulunmaktadır.
Çok miktarlarda alkol alan kişilerde vitamin B 2 ( riboflavin ) eksikliği
görülür.
 dudakların birleşme yerlerinde (commisura labiorum) dermatit
durumu ve çatlaklar ile dilde ve ağızda acılık , seboreik (yağlı - yağsı
)dermatit (deri iltihabı ) , dilde kızarıklık ve gözde kornea
tabakasında damarlanmanın çoğalması
 Kansızlık (anemi ) hemen hemen her zaman vardır.

51. NİASİN: VİTAMİN PP :
NİKOTİNAMİD

. Diğer vitaminlerden farklı olarak insan vücudunda
sentezlenebilmektedir.
Bunun için yeteri miktarda esansiyel amino asitlerden birisi olan
Triptofan’ a gereksinim vardır.
Niasin , çok yüksek dozlarda kolesterol fazlalığını düşürmede
kullanılmaktadır.
 Triptofan içeren protein kaynaklarında , bakla ve baklagillerde ,
peynirde , yumurtada ve kırmızı ette bol miktarda bulunur.
Hafif eksikliğinde , iştahsızlık , isteksizlik , enerji kaybı , sinirlilik , dilde
acılık ve kırmızılık gibi belirtiler görülür.
 Ağır eksikliklerinde Pellegra adı verilen dermatit ( deri iltihabı ) , ishal
ve bunama ( demans ) halinde bir klinik tablo
ortaya çıkar.
Niasin eksikliği ile birlikte diğer beslenme eksiklikleri de bulunabilir.
Kombine tedavi gereklidir.

52. B 6 VİTAMİNİ : PRİDOKSİN

B 6 vitamini ( piridoksin ) , insan vücudunda aminoasit
metabolizmasında koenzim olarak rol alır.
 Vücutta kalın barsaklarda mikroorganizmalarca sentezlenir
 Ayrıca sentez için de gerekli bir vitamindir
Doğada çok yaygındır , aynen vitamin B 1 ve Vitamin B 2’nin
bulunduğu kaynak besinlerin tamamında bulunur.
 B 6 vitamini ( piridoksin ) eksikliği , tüberküloz ( verem ) ilacı
kullananlarda ve oral yoldan doğum kontrol ilacı kullanan
bayanlarda sıkca görülür.
Eksiklik belirtileri , ağızda ve dilde acılık ve kızarıklık , dudaklarda
çatlama , halsizlik ve sinirlilik , ara sıra titremeler ve en sonunda
anemi (kansızlık) tablosu görülür.
Vitamin B 6 (piridoksin) eksikliğinin tedavisinde 10-20 mg
piridoksini ağızdan 6-7 gün vermek yeterlidir.

53.  Nadiren de olsa eksikliğinde konvülziyonlar,
polinevrit ve cilt hastalıkları oluşur
 Maya, kırmızı et, karaciğer, balık, yoğurt,
muz, lahana ve tahıllar

54. B 7 VİTAMİNİ : BİOTİN
VİTAMİN H

Vitamin B 7 Biotin adı ile anılır ve bilinir. Diğer bir
adıda Vitamin H dir.
Biotin sebze ve meyvelerde , tahıl tanelerinde ,
karaciğer , bira mayası ve sütte bulunur.
yumurtanın akının çiğ olarak içilmesi Biotin eksikliğine
yol açar.
Biotin eksikliğinde
 büyümede gerileme , saç dökülmesi, kıl dökülmesi ,
deride kuruma , saçlarda kırılma ve kepeklenme ,
tırnaklarda çatlama, kırılma ve
tırnaklarda morfolojik bozukluklar görülür.

55.  Barsaklarda mikroorganizma tarafından
üretilir
Maya, fıstık, çikolata, havuç, karaciğer, böbrek
ve yumurta zengin kaynaklardır.

57. PANTOTENİK ASİT : PANTOTEN

kaynakları , karaciğer , yumurta sarısı , yonca unu , yer fıstığı ,
bira mayası , şeker kamışı ve bezelye ile buğday ve pirinç
kepekleridir.
 Pantotenik asit , bir B Grubu vitaminidir.
 Yağ , karbonhidrat ve bazı proteinlerin sentezinde çok önemli
rolü vardır.B
 sinir uyarımlarının iletiminde
 Kolesterol sentezinde görevlidir.
Pantotenik asit eksikliğinde , büyümenin gerilemesi , sinir ve
sindirim sistemleri ile böbrek üstü bezlerinde bozukluklar
görülür

59. VİTAMİN B 12 :
SİYANOKOBOLAMİN

Yalnız hayvansal besinlerde en çok karaciğer
, böbrek , balık ve kırmızı et de bulunur.
B 12 vitamini insan için alınması zorunlu bir
besin maddesidir.
 B 12 vitamini eksikliğinde Pernisiyöz anemi
(bir tür kansızlık) ortaya çıkar.

62. C vitamini
L - askorbik asit
Bol yapraklı bitkiler, biber, lahana, ıspanak ve
narenciye meyveleri
Depolama, pişirme, kurutma  Vitamin C 
Antiskorbitik asit
 Oksidasyon ve redüksiyon olaylarında elektron alıcısıdır.
 Kemik ve yumuşak dokularda hücreleri birbirine bağlayan
bağdokunun şekillenmesinde rol oynar.
Hidroksiprolinden prolin oluşumuna katılır  Bağ (kollagen) doku
 Normal kalsifikasyon için gereklidir
 Enerjinin değerlendirilmesi üzerine etkilidir
 Enzimler üzerine uyarıcı etkisi vardır
 Enfeksiyonlara karşı vücudun direncini arttırır.
 Fenilalanin ve tirozinin oksidatif parçalanmasında rol
oynar

63.  Antioksidan
 oksijen radikallerinin hücre hasarını önleyebilir
 Demir emilimini artırır
 kalp krizi ve felç riskini azaltabilir
 immun sistemin kuvvetlenmesine destek
 Soğuk algınlığı semptomlarını hafifletebilir.
 Kemik, kan damarlar ve yara iyileşmesinde
koruyucu ve bağlayıcı rol alır
 cilt, ligamentler, kapiller duvarlar› gibi
kuvvetlendirilmesinde gererli protein zinciri olan
kollajenin gelişmesi için C vit gereklidir
 Antioksidan etkisi ile midede karsinojenik (kanser
nedeni) nitrozaminlerin oluşumunu ve A vitamini
ile folik asidin parçalanmasını azaltır

64.  C vitamininin safra yolu hastalıklarını safra taşı
 oluşumunu, karsinogenesisi (karsinojenin neden olduğu
DNA kırıklarını ve tümor hucre büyümesini), kataraktı
onlediği veya azalttığını gösteren yayınlar mevcuttur.
 Yarım taze sıkılmış portakal suyu 60 mg C vitamini RDA
miktarı içerir.
 Kırmızı ve yeşil biber, üzüm suyu, brüksel lahanas›,
lahana, brokoli, domateste bol miktarda askorbik asit
bulunur.

65.  C vitamini yetmezliği
 Skorbüt (20-40 gün alınmazsa görülen durumdur:
halsizlik, kol ve bacak kıl foliküllerinin etrafında
hemoraji, diş eti kanaması, eklem ağrısı, kemik ağrısı,
yara iyileşmesinde gecikme, enfeksiyonlara dirençsizlik,
 anemi, ağrılı lezyonlar, solunum kısalması
 Çok içki ve sigara içenlerle, yaşlılar yetmezlik riski
altındad›r.

66.  2 gr'dan daha fazla C vitamini, diyareye neden
olur.
 Baş ağrısı, idrarda artış, kramp, bulantı ve kusma
 böbreklerde kalsiyum okzalat taşları gelişebilir
 laboratuar testlerini etkileyebilit
 hemakromatosis (demir birikmesi) var ise C
vitamini almamalıdır.