Sağlık Malzemeleri(İlaç) Lojistiği - Tugay Günaydın
Bitkisel Kökenli İlaç Kullanımında Eczacının Danışmanlık Rolü
1.
2. Bitkisel Kökenli İlaç
Kullanımında Eczacının
Danışmanlık Rolü
Hazırlayan
Prof. Dr. Hüsniye Kayalar
Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognozi
Ana Bilim Dalı
husniye.kayalar@ege.edu.tr
14.04.2015
3. İLAÇ NEDİR?
• Bireysel ve toplumsal düzeyde
hastalıkların önlenmesi ve
hastalıklarla mücadelede önemi olan
teknoloji ürünü*
• Fizyolojik sistemleri ve patolojik
durumları alanın yararına değiştirmek
için kullanılan veya kullanılması
öngörülen madde ya da ürün (DSÖ)
*Passmore PR vd., Asia Pac. J. Public Health, 1994; 7(4): 236-241
5. AKILCI İLAÇ KULLANIMI (AİK)
İLAÇLAR;
• Doğru zamanda
• Gereken nitelikte
• Gerektiği kadar
• Gerektiği biçimde
• Hastalığın ve hastanın durumuna göre
AKILCI ve DOĞRU
KULLANILMALIDIR
6.
7. ECZACI
*Hastaları doğru ve etkin
ilaç kullanımına
YÖNLENDİRMELİ
**AKILCI İLAÇ
KULLANIMI
KONULARINDA
BİLİNÇLENDİRMELİDİR
8. Kanada Eczacılar Birliğinden
Topluma Mesaj
Eczacılar; sağlık bakım sistemine
reçetesiz ilaçları ve doğal sağlık
ürünlerini sağlayarak ve öz bakım,
reçetesiz ilaç kullanımı gibi konularda
bilgi vererek
bazı hafif rahatsızlıkların
iyileştirilmesine yardımcı olarak katkıda
bulunur
9. Eczane, doğal sağlık ürünlerinin
alınmasında en akılcı mekandır,
Neden?*
Çünkü, eczane ilaçlarınızı aldığınız yerdir.
Bitkisel ve diğer doğal içerikli
sağlık ürünleri de
İLAÇTIR
*Kanada Eczacılar Birliği
10. Britanya Eczacılık Koleji
• Eczacılar, bütün reçeteli ve reçetesiz
İlaç hakkında birincil sağlık
danışmanıdır.
• Hastalar, eczacılarından vitamin ve
bitkisel takviyelerin, kullandığı
ilaçlarla etkileşimi konusunda bilgi
istemelidir.
11. • Lütfen aldığınız herhangi bir reçetesiz
ilaç hakkında mutlaka eczacınıza
danışınız.
• Doğal sağlık ürünleri ve bitkisel
takviyelerini içeren OTC ilaçları,
kullandığınız ilaçlar ile etkileşebilir ve
size zarar verebilir.
• Eczacınız reçetesiz ilaçlar ve doğal sağlık
ürünleri hakkında büyük bilgi birikimine
sahip
• Lütfen OTC veya doğal sağlık ürünleri
alırken eczacınıza danışınız
Britanya Eczacılık Koleji
12. Farmakognozi biyolojik kaynaklı
ilaçların bilim dalı olarak
tanımlanabilir.
FARMAKOGNOZİ FİTOTERAPİ
AROMATERAPİ HOMEOPATİ
GELENEKSEL
TEDAVİ
YÖNTEMLERİ
DOĞAL
ÜRÜNLER
16. • Modern fitoterapi, tamamen
pozitif bilim esasları çerçevesine
yapılan uygulamaları kapsadığından
• “alternatif tıp” olarak kabul
edilmez
• Destekleyici
• Tamamlayıcı
• Yardımcı Tedavi Yöntemi
17. Bitkisel Droglar Hakkında Bilgi
• ESCOP
• Komisyon E
Almanya Sağlık Bakanlığı bünyesinde sadece
fitofarmasötikler ve fitoterapötikler için
kurulmuş olan bir komisyon tarafından
değerlendirilmektedir
• Monograflar
• WHO monografları
• Avrupa Farmakopesi
• FFD Monografları
• Süreli Yayınlar
18.
19. • Avrupa Birliği tarafından kabul edilen 2004/24/EC
sayılı kararda da, AB ülkelerinde en az 15 yıldan bu
yana (diğerlerinde en az 30 yıl) tıbbi kullanımda
olduğu kanıtlanan ürünler için klinik denemelere
gerek olmadığı vurgulanarak, geleneksel tedavide
uzun yıllar kullanılan tıbbi bitkilerin güvenilirliğine
atıf yapılmaktadır.
• Ancak, bu durumda dahi üreticiler yetkili otorite
(Sağlık Bakanlığı) tarafından düzenlenmiş olan bir
üretici ruhsatına sahip olmak; iyi üretim
uygulamaları (GMP) kurallarına uymak ve gerekli
olan tüm fizikokimyasal, biyolojik ve
mikrobiloyolojik testleri sunmak zorundadırlar
21. KANUN
ECZACILAR VE ECZANELER HAKKINDA
KANUN İLE
UYUŞTURUCU MADDELERİN
MURAKABESİ HAKKINDA KANUNDA
DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR KANUN
Kanun No.
6308 Kabul
Tarihi: 17/5/2012
22. MADDE 6 – 6197 sayılı Kanunun 28 inci maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 28 - Beşerî ilaçlar, Sağlık Bakanlığından ruhsatlı
geleneksel bitkisel tıbbi ürünler; Sağlık Bakanlığının iznine tabi
olan homeopatik tıbbi ürünler, enteral beslenme ürünleri dâhil
özel tıbbi amaçlı diyet gıdalar ve özel tıbbi amaçlı bebek mamaları
münhasıran eczanede satılır.
İlgili bakanlıktan izin, ruhsat veya fiyat alınarak üretilen veya
ithal edilen gıda takviyeleri, eczacılık ve ziraatta kullanılan ilaç,
kimyevi madde ve diğer sağlık ürünleri, veteriner biyolojik ürünler
hariç veteriner tıbbi ürünleri, kozmetik ürünler, kapsamı Sağlık
Bakanlığınca belirlenen tıbbi malzemeler, anne sütü ve beslenme
yetersizliğinde kullanılan çocuk mamaları ile erişkinlerin
metabolizma bozukluklarında kullanılan tüm destekleyici ürünler
ve Türk Eczacıları Birliği tarafından çıkarılan bilimsel yayınlar
eczanelerde satılabilir.”
43. Akılcı İlaç Kullanımı Nedir ve İlkeleri
Nelerdir?
• AİK,
• • belirlenen doğru ilacın,
• • doğru miktarda,
• • doğru uygulama yoluyla,
• • doğru zamanlamayla,
• • yeterli bilgilendirme yapılarak ve
• • maliyet uygunluğu da dikkate alınarak
kullanılması ilkelerinin bütünüdür.
44. • Başkalarının tavsiyesiyle ilaç kullanmayın.
• Siz de başkalarına ilaç tavsiye etmeyin.
• Tedavi, doktor tarafından kişiye özel
olarak düzenlenir. Dolayısıyla
yakınlarınıza, çevrenizdekilere ilaç
önermeyin, onların önerileri doğrultusunda
ilaç kullanmayın.
• ????????????
45. • İlaç israfından kaçının.
• Bu tutum, hem kendinize hem de
içinde yaşadığınız topluma karşı
sorumluluğunuzdur
46. • İlacı zehir olmaktan çıkaran onun akılcı
kullanımıdır.
• İlaç, bilinçsizce kullanılarak sağlığı
tehdit etmesi için değil, bilinçli
kullanılarak sağlığa katkı sunması için
üretilir ve kullanılır.
• İlaç, eczanede doktor reçetesiyle
satılan ve eczacı tarafından sunulan
bir üründür
ÇELİŞKİ????
47. • Doktorun bilgisi dışında ilaç kullanmayın,
eczane dışı yerlerden ilaç /tıbbi ürün satın
almayın.
• Bitkisel ürün/gıda takviyelerinin ilaç
olmadığını bilmeliyiz. (!! ??)
• Bitkisel ürün/gıda takviyesi ürün gibi “ilaca
alternatifmiş” gibi pazarlanan ürünlerin
bilinçsiz, kontrolsüz kullanımından şiddetle
kaçının.
• Bunları kullanmanız halinde, bu sırada bir
nedenle ilaç kullanmanız gerektiğinde ise
hekiminizi bu konudan mutlaka haberdar
ÇELİŞKİ????
49. Türkiye’de eczacılarımız fitoterapi konusunda
bilgi ve tecrübeye sahip
Tek Sağlık Mensubudur
meslek içi eğitim kursları
fitoterapi yüksek lisans programları
51. SOYA
LDL kolesterolü düşürmede hafif etkili
İzoflavon kaynağı: menopozda sıcak
basması şikayetlerinde azalma
Meme kanseri ???
Mide –barsak şikayetleri (bulantı,
şişkinlik, kabız) gibi allerjik reaksiyonlar
52. Ginseng
Royal Jelly (Arı sütü),
Ginseng ve kafein içerir.
Arı sütü vitamin, mineral ve
proteinlerce zengin
53.
54.
55. • GINSENG kapsül, vücudun yorgunluğunu
gidermeye yardımcı olmak amacıyla kullanılır.
• KULLANILMAMASI GEREKEN DURUMLAR
Preparatın içerdiği bitkisel etken maddeye
herhangi birine aşırı duyarlılığı olanlarda
kullanılmamalıdır***
74. • Östrojen ve progesteron sensitif
tümörlerde kontroendike
• Yan etkiler: Bulantı, kusma, baş
ağrısı, menstrüel bozukluklar, akne,
kaşıntı
• Etkileşim
• dopamin antagonistleri
• Oral kontraseptifler
Hayıt/ Vitex agnus-castus
75. Siyah yılan kökü /
Cimicifuga racemosa
Sancılı adet dönemlerinin rahatlatılmasında,
Adet öncesi ortaya çıkan sıkıntıları
Menopoz döneminde ortaya çıkan sıcak
basması, terleme, uyku sorunları, asabiyet
ve ruhsal sıkıntıları gidermede
80. • 8 haftadan uzun süre kullanılmamalıdır
• Kortikosteroitler
• Siklosporin
• Metoteraksat
• Ketokonazol
• Kafein
• Warfarin, INR
• Hipo veya hiperglisemi
• *akut enfeksiyonlarda 2 hafta
• Asteracee (Compositae), allerji
• Güçsüzlük, uyuşukluk, baş ağrısı ve Gİ
şikayetler
Ekinezya
81. Zencefil/ Ginger
Taşıt tutmasına bağlı baş dönmesi, bulantı,
kusma gibi belirtiler ile gebelik bulantı-
kusması (hiperemezis gravidarum) belirtilerinin
önlenmesinde
Her bir kapsül 250 mg
Rhizoma Zingiberis
(zencefil rizomu)
82. • Hipoglisemik ilaçlar
• Antihipertansif ilaçlar
• Kalp glikozitleri
• Warfarin, INR
• Gastrik ülser, safra taşı, 6 yaştan
küçük cocuklar kontrendike
• Ameliyattan 1 hafta önce
Zencefil/ Ginger
83. Meryemana Dikeni/ Milk Thistle/
Silybum marianum
Karaciğer ve Safra Kesesi Sağlığı
Sağlıklı Sindirim Sistemi
•Detoks
Günde 2-3 kapsül, yemeklerle
birlikte alınması tavsiye edilir.
Safra kesesi problem!!!
87. • Asteraceae
• Tannik asit / Demir absorbsiyonu
• Warfarin, INR
• Steroitler ve NSAİ
• İlaç kullanımı aniden kesildiğinde:
• baş ağrısı, dudak ve dilde şişme
• Allerjik dermatit
• YEMEKLERLE VEYA YEMEKTEN SONRA
• EN AZ 4-6 HAFTA KULLANILMALIDIR
Gümüşdüğme/Feverfew/
Tanecetum parthenium
;
88. Serenoa repens-Pygeum africana-
Cucurbita pepo
Ayı üzümü olarak bilinen Uva-Ursi
bitki ekstresi içerdiği arbutin ile
antimikrobiyal etkinlik göster
prostat sorunlarına karşı
koruyucu
Benign prostat hiperplazisi
(Evre I - II) olan
olgulardaki idrar yapma
zorluğunda endikedir
89. • Saw Palmetto
• Finasterid
• Androjenik ajanlar
• Antikoagülanlar ile kontrendike
• Hafif Gİ şikayetler
101. Renal ve Ürogenital Hastalıklar
Kontrendikasyon
• Böbrek rahatsızlıkları X Aloe, guarana,
at kestanesi, at kuyruğu, meyan kökü,
ravent rizomu, yohimbe
• Benign prostat hipertrofisi X yohimbe
102. • Meme kanseri X alfalafa, kara yılan kökü, hayıt,
kırmızı yonca, soya
• Jinekolojik bozukluklar X alfa alfa, alfalafa,
kara yılan kökü, hayıt, kırmızı yonca, soya
• Prostat kanseri X hayıt, keten tohumu, saw
palmetto
• Lösemi X Ekinezya
Neoplastik Bozukluklar
Kontrendikasyon
103. • Karaciğer hastalıkları X Kava, meyan
kökü, ravent rizomu, köpek balığı kırdağı
• Safra kanalı tıkanıklıkarı X
karahindiba, zerdeçal, kolagog/koleretik
ilaçlar
Karaciğer ve Safra
Bozukluklarında
Kontrendikasyon
104. • Kardiyak bozukluklar X Aloe, guarana,
mate çayı, turunç
• Hipertansiyon X ginseng, meyankökü,
turunç, mate çayı
*Tsai HH vd., The Int J. Clinical Practice, 2012, 66
(11), 1056-1078
Kardiyovasküler Bozukluklar
Kontrendikasyon
105. Ameliyat ve Sık Kullanılan Bitkisel
İlaçlar
Kanamada artış Sarımsak
Ginkgo
Ginseng
Kardiyovasküler
bozukluk
Efedra
Anestezik ilaçların
etkisinde artış
Kava
Valerian
İlaçların metabolize
edilmesinde artış
Sarı kantaron (St.
John’s wort)
106. WARFARİN İLE ETKİLEŞİM
INR INR KANAMA
Cranberry
Papatya
Çin Melek Otu
Balık Yağı
Sarımsak
Zencefil
Ginkgo
At kestanesi
Kırmızı Yonca
Zerdeçal
E Vitamini
Koenzim Q10
Ginseng
Yeşil Çay
Sarı Kantaron
Aspirin
Balık Yağı
Sarımsak
Zencefil
Ginkgo
Ginseng
NSAID
107. ECZACILARIN SORUMLULUĞU
• Bitkisel ürünlerin tedariğine ilişkin profesyonel
sorumlulukları vardır.
• Bitkisel ürünlerin güvenli olarak kullanılmasında
meslek standartlarına yakışır nitelikte
sorumluluk sahibidir
• Diğer sentetik ilaçları ve/veya bireylerde
mevcut hastalıkları değerlendirerek;
*bitkisel ürünlerin etkileşimi/kontrendikasyonu/
Gebelik ve Emzirme Dönemi kullanımları
hastaları bilgilendirmek ve tavsiyede bulunmak
MESLEKİ SORUMLULUK
108. NIH: National Center For Complementary and Integrative Health
Medline Plus, www.nlm.nih.gov/.../druginformation.html
WHO MONOGRAPHS
E.Ü. Eczacılık Fakültesi Farmakognozi Ana Bilim Dalı Fitoterapi ve
Eczanede Hazırlanabilecek Bitkisel Ürünler Kurs Notları
Süzgeç S vd., Marmara Pharmaceutical Journal, 2012, 16, 164-180
PDR for Herbal Medicines
KAYNAKLAR
109.
110.
111.
112.
113. • Profesörlük, eczacılık, hekimlik ayaklar altında, hem de
icimizden birilerinin destekleri ile..yazık bu kadar okuyan,
ne puanlarla ne emeklerle universiteyi kazanıp tıp, ecza
gibi meslekleri seçen çocuklara ve ailelerine.. Sadece
eczacılık eğitiminde yer alan Farmakognoziyi, sadece
eczacılık eğitiminde yer alan fitoterapiyi bu kadar
kücülten ve yok sayan tüm meslekdaşlarımı meslek
etiğine uygun hareket etmeye davet ediyorum..bir kez
daha düşünün işsizlik sağlık eğitimi ile mi cozulecek?
İşsizlik kurs verdiğiniz kişilere vereceğiniz sertifika ile mi
çözülecek.. Bence dersleri verecek olan hocalar önce
istifa etsinler, önce cüppelerini mesleğe ve insan
hayatına değer verecek olanlara bıraksınlar, sonra kime
ne vereceklerse versinler, umarım bu yanlıştan tez
zamanda dönülmesi için yetkililer ve yonetimde olanlar,
meslek odaları ve tüm akademik tıp ve eczacılık camiası
tarafından en cabuk adımlar atılır..
Hüsniye Kayalar
• 2 saat ·