Seminar 5,6

1. Семинар -5
I.Үнэн/ Худал
1. Актив, пассивын хугацаа зөрүүгүй байгаа нөхцөлд зах зээл дээр хүүний түвшин өсөх нь
санүүгийн байгууллагын хүүний эрсдэлийг нэмэгдүүлнэ.
2. Зах зээл дээр хүүний түвшин өсөх нь санхүүгийн байгууллагад дандаа алдагдлыг учруулдаг.
3. Тэнцлийн гадуурх эрсдэл нь санхүүгийн байгууллагын хувьд хамгийн чухал эрсдэл болдог.
4. Санхүүгийн байгууллагад ямар нэг алдагдал учрах нь дан ганц эрсдэлийн хүчин зүйл нөлөөлсөн
байдаг.
5. Эдийн засгийн нөхцөл байдал нь зээлийн эрсдэлтэй шууд хамааралтай.
6. Зах зээлийн эрсдлийг Var аргаар тооцдог.
7. Төв банк зах зээл дээрх хүүний түвшинд нөлөөлдөг.
8. Актив,пассивын үнэд өнөөгийн хүүний түвшинг тусгаж дахин үнэлсэн үнийг дансны үнэ гэнэ.
9. Зах зээлийн хүү купонтой тэнцүү байхад тогтмол орлоготой үнэт цаасны нэрлэсэн үнэ болон
зах зээлийн үнэ тэнцүү байна.
10. Тогтмол орлоготой активын хугацаа урт байх тусам хүү өсөх үед түүний зах зээлийн үнэ улам
их унадаг
11. Эргэн төлөгдөх хугацааны зөрүү эерэг үед хүү өсвөл банк хүүний түвшний өөрчлөлтөөс
алдагдал хүлээнэ.
12. Эргэн төлөгдөх хугацааны зөрүү тэг үед банк хүүний эрсдлээс бүрэн хамгаалагдана.
13. Хүүгийн өөрчлөлтөөс хүлээх алдагдлыг өөрийн хөрөнгөд гарах өөрчлөлтөөр тооцдог.
14. Зээл нь арилжааны банкны орлогын дийлэнхи хэсгийг эзэлдэг гол үйлчилгээ юм.
15. Зээлийг зөвхөн хадгаламжийн эх үүсвэрээр олгоно.
16. Банкны эрсдэл бүхий акгивт Монгол банкны үнэт цаас орно.
17. Зээлийн эрсдэл нь тухайн зээлдэгчийн шинж чанар, системийн эрсдэлээс аль алинаас нь
хамаарна.
18. Зээлийн өгөөжийн гарах мөнгөн урсгалыг орох мөнгөн урсгалд харьцуулж тооцно.
19. Зээлийн пшнжилгээг хийхдээ санхүүгийн болон санхүүгийн бус шинжилгээг хщцэг.
20 . Алтманы Z индекс нь өндөр байх тусмаа дампуурах эрсдэл өндөр байна гэж үздэг.
II. Тест
1. Санхүүгийн зуучлагчид ямар эрсдэл үүсдэг вэ?
А. Хүүний эрсдэл
Б. Зээлийн эрсдэл
В. Хөрвөх чадварын эрсдэл
Г. Бүгд
2. Санхүүгийн байгууллагын актив, пассивын хугацаа зөрүүтэй байх нь
А. Хүүний эрсдэл
Б. Зээлийн эрсдэл
В. Хөрвөх чадварын эрсдэл
Г. Бүгд
3. Санхүүгийн байгууллагын гадаад валютын актив, пассивын дүн зөрүүтэй байх нь ямар эрсдлийг
бий болгох вэ
А. Улсын эрсдэл
Б. Гадаад валютын эрсдэл
В. Хөрвөх чадварын эрсдэл
Г. Бүгд
4. Зээлийн эрсдэл нь дараах зүйлсийн альнаас нь хамаарах вэ?
А. Тухайн байгууллага
Б. Эдийн засгийн нөхцөл байдал
В. А ба Б
Г. Аль нь ч биш
5. Харилцагч хадгаламж эзэмшигчдийн мөнгийг анхны шаардлагаар гаргаж өгч чадахгүй байх
эрсдэлийг ямар эрсдэл гэдэг вэ?
А. Үйл ажиллагааны эрсдэл
Б. Төлбөрийн чадварын эрсдэл
В. Тэнцлийн гадуурх эрсдэл

2. Г. Аль нь ч биш
6. Текник тоног төхөөрөмж болон ажилтан албан хаагчдаас хамаарч бий болох эрсдэл аль нь вэ
?
А. Үйл ажиллагааны эрсдэл
Б. Гадаад валютын ханшийн эрсдэл
В. Тэнцлийн гадуурх эрсдэл
Г. Бүгд
7. Ирээдүйд хүү өснө гэж таамаглаж байгаа банк аль тохиолдолд хүүний өөрчлөлтөөс алдагдал
хүлээхгүй вэ?
А. Эерэг M gap
Б. Сөрөг M gap
В. Тэг Mgap
Г. Аль нь ч биш
8. 𝑀𝐴= 8жил М 𝐿 = 5жил бол Мgap хэд вэ?
А. 8
Б. 3
В. 13
Г. -3
9. Дээрх тохиолдолд хүүний түвшин буурахад
А. Ашиг өснө
Б. Ашиг буурна
В Ашигт нөлөөлөхгүй
Г. Аль нь ч биш
10. Өөрийн хөрөнгөнд гарах өөрчлөлтийг хэрхэн тооцох вэ?
А.∆Е=А-L
Б.∆Е=L-A
В.∆Е=∆А-∆L
Г. ∆Е=∆L-∆A
11. Зах зээл дээрх хүүний түвшин тогтмол байхад тогтмол орлоготой үнэт цаасны зах зээлийн үнэ
дансны үнийн харьцаа ямар байх вэ?
А.ЗЗҮ = ДҮ
Б. ЗЗҮ < ДҮ
В.ЗЗҮ > ДҮ
Г. Аль нь ч биш
12. Зах зээл дээрх хүүний түвшин өсөхөд хувьсах хүүтэй үнэт цаасны зах зээлийн үнэт цаасны
үнийн харьцаа ямар байх вэ?
А. ЗЗҮ = ДҮ
Б. ЗЗҮ < ДҮ
В. ЗЗҮ > ДҮ
Г. Аль нь ч биш
13. Зээл нь дараах шинж чанарын агуулна.
А.Зээлийг зөвхөн бусдын хөрөнгөөр олгоно
Б. Хугацаагүй
В.Харилцагчийн нэрийн өмнөөс зээл олгодог
Г. Батлан даалттай
14.Эргэлзээтэй зээлд хэдэн хувийн эрсдэлийн сан байгуулдаг вэ?
А.5%
Б.25%
В.50%
Г. 100%
15. Хэд хоног хугацаа хэтэрсэн зээлийг хугацаа хэтэрсэн зээл гэсэн ангилалд бүртгэхвэ?
А.Хугацаандаа байгаа
Б. 91-180 хоног

3. В.1-90хоног
Г. 181-360 хоног
16.Зээлдэгчийн зээлийн эрсдэлд аль нь орох вэ?
А.Бизнесийн цикл
Б. Зээлийн хүүний түвшин
В.Барьцаа
Г. Эдийн засгийн нөхцөл байдал
17. Суурь хүү гэж юуг хэлэх вэ?
А.Монгол банкны ҮЦ хүү
Б. Инфляци
В.Банкны зээлийн хүү
Г. Бодиг хүү
18. Зээлийн хүү өсөх нь зээлийн эрсдэлд яаж нөлөөлөх ю?
А.Өсгөнө
Б. Бууруулна
В.Өөрчлөгдөхгүй
Г. Аль нь ч биш
19. Зээлийн скорингийн загварыг ямар төрлийн зээлд шинжилгээ хийхэд к ашиглахад тохиромжтой
вэ?
А. Үйлдвэрлэл, худадцааны том хэмжээний зээл
Б. Иргэдийн хэрэглээний зээл
В.Үйпдвэрлэл, худалдааны дунд хэмжээний зээл
Г. Бүгд
20.Зээл хүсэгчийн маркетингийн талаар судалгаа хийж дүгнэлт гаргаснаар 5С-ийн аль үзүүлэлтийг
тодорхойлох боломжгой болох ю?
А.Capital
Б.Collateral
В.Capacity
Г.Condition
Семинар - 6
IV. Бодлого
1. Б банк 100000 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй, 1 жилийн хугацаатай, жилийн 15%-ийн хүүтэй, жил
бүрийн эцэст хүүний төлбөрийг төлдөг, хугацааны эцэст бондын үндсэн төлбөрийг төлөх бонд
худалдаж авсан.
a. Одоо зах зээл дээр хүүний түвшин 1%-иар өссөн бол бондын зах зээлийн үнэ хэд болох вэ?
b.Хэрэв 2,3,4 жилийн хугацаатай байсан тохиолдолд зах зээлийн хүү 1%-иар өссөн бол бондын
зах зээлийн үнэ хэд болох вэ?
c. Хугацаа ба зах зээлийн үнэ 2-ын хоорондын хамаарлыг тайлбарла.
2. Санхүүгийн зуучлагчийн тайлан тэнцэл өгөгдөв.
Дансны үнээрх тайлан тэнцэл
Актив Сая төгрөг MA Пассив Сая төгрөг ML
ЗГҮЦ /5%/
Зээл /9%/
Нийт актив
175
165
340
1 жил
5жил
Хадгаламж /6%/
Өрийн бичиг /8%/
Өөрийн хөрөнгө
Нийт пассив ба ӨХ
135
160
45
340
1жил
/жил
a. Активын багцын эргэн төлөгдөх дундаж хугацаа хэд вэ?
b. Пассивын багцын эргэн төлөгдөх дундаж хугацаа хэд вэ?
c. Эргэн төлөгдөх хугацааны зөрүү хэд вэ?
d. Хүү 1 хувиар өссөн бол балансын бүх үзүүлэлтийн зах зээлийн үнэ цэнийг тооцоол.
e. Хүү 1 хувиар өсөхөд өөрийн хөрөнгөд хэрхэн нөлөөлөх вэ?

4. 3. С банкны 20хx оны 8 сарын 31 өдрийн тайлан тэнцэл өгөгдөв.
АКТИВ Сая төг ПАССИВ Сая төг
Бэлэн мөнгө 4640 Харилцах данс /хүү төлөхгүй/ 12500
МБҮЦ /хугацаа 1сар, 7%/ 1000 Хугацаагүй хадгаламж /7%/ 14520
МБҮЦ /хугацаа 3сар 7,5%/ 1500 Хугацаатай хадгаламж /3 сар
9%/
7000
ЗГ бонд /6 сар,8%/ 1420 Хугацаатай хадгаламж /6 сар
10%/
6100
Компанийн бонд / 1жил ,9%/ 3500 Хугацаатай хадгаламж /9 сар
12%/
4500
Зээл /1жил тогтмол хүүтэй 15%/ 12000 Хугацаатай хадгаламж /1 жил
13.5%/
6540
Зээл /2жил тогтмол хүүтэй 18%/ 11840 Хугацаатай хадгаламж /2 жил
14.5%/
2450
Зээл /3жил тогтмол хүүтэй 20%/ 8710 Хадгалмжийн сертификат
/1жил, 14%/
4500
Зээл /5жил тогтмол хүүтэй 22%/ 7500 Хадгалмжийн сертификат
/2жил, 15%/
2300
Зээл /10жил тогтмол хүүтэй 25%/ 5500 Урт хугацаат өр /5жил,16%/ 1200
Зээл /5жил хувьсах хүүтэй 18%, 6
сар тутам дахин үнэлэгдэнэ/
7500 Урт хугацаат өр /5жил хувьсах
хүүтэй 15%, 6сар тутам дахин
үнэлэгдэнэ/
1500
Зээл /10 жил хувьсах хүүтэй 20%, 1
жил тутам дахин үнэлэгдэнэ/
4500 Урт хугацаат өр /10 жил хувьсах
хүүтэй 16%, 1жил тутам дахин
үнэлэгдэнэ/
1000
Үндсэн хөрөнгө 4500 Өөрийн хөрөнгө 10000
НИЙТ АКТИВ 74110 НИЙТ ПАССИВ ба ӨХ 74110
a. Активын эргэн төлөгдөх дундаж хугацаа хэд вэ?
b. Пассивын багцын эргэн төлөгдөх дундаж хугацаа хэд вэ?
c. Эргэн төлөгдөх хугацааны зөрүү хэд вэ?
d. Хэрэв 6 сарын дараа зах зээл дээр хүүний түвшин 1хувиар өснө гэж таамаглаж байгаа бол
өөрийн хөрөнгөд хэрхэн нөлөөлөх вэ?
4. Банкны зээлийн хүүний суурь түвшин нь 15% ба тухайн төрлийн зээлд ногдох эрсдэлийн шагнал
нь 5% байна. Зээл олгохдоо 0,18%-ийн шимтгэлийг нэг удаа авах ба тухайн зээлийн 5%-ийг
харилцах дансандаа байлгахыг шаарддаг бол тухайн зээлээс олох нийт өгөөжийг тооц. Төв
банкнаас заавал байпгах нөөцийн хэмжээг 5,5% гэж тогтоосон.
5. Дээрх төрлийн зээлийг А компани авах гэж буй бөгөөд энэ зээлдэгч нь зээлээ хугацаандаа
төлдөг найдвартай сайн компани учир зээлээ эргүүлэн төлөх магадлалыг 0,95 хувь байна гэж
тооцсон бол олгосон зээлийн 1 төгрөг бүрэх хэдэн төгрөгийн өгөөжийг авах вэ? Хэрэв олгосон
зээлийн 1 төгрөг бүрээс 1,18 төгрөгийн ашиг олно гэж үзвэл зээлийн өгөөж хэд байвал зохих вэ?