yaşanabilirlik,kentsel mekan

1. Yaşanabilir Kentsel Mekan

2. Yaşanabilirlik Kavramı
Kelime karşılığı olarak “yaşanabilirlik”, bir yerleşim yerinde insanların
yaşamasına elverişli tüm koşulların değerlendirilmesi ve ölçülmesine ilişkin
parametreler bütünüdür. İnsanların temel ve daha üst düzey nitelikteki
gereksinimlerinin karşılanma düzeyi yaşanabilirlik kavramının anlamını oluşturur
(Parlak, 2011).
Günümüzde, yaşanabilirlik çalışmaları coğrafya, sosyoloji, psikoloji, ekonomi,
tarih, eğitim, sağlık, ulaşım ve mimariye kadar bir çok disiplin altında farklı
yönleri ile ele alınmaktadır. Bir manada bu çeşitliliğin getirisi olarak, diğer
taraftan da bu kavramın göreceli olmasından dolayı, yaşanabilirlik nedir
sorusuna şimdiye kadar ortak bir tavır ve tanım ile cevap verilememiştir
(Bowling, A., vd. 1995). 1980’lerden sonra ciddi bir ivme kazanan sosyal ve
ekonomik küreselleşme ve bununla birlikte gelen hızlı kentleşme sonucu, kentsel
yaşanabilirlik, ölçüm ve tanımlanma konusundaki zorluklara rağmen (Woolcock,
2010), güvenlik, sağlık, ekonomik imkanlar, ulaşılabilirlik ve rekreasyon gibi daha
birçok konuda şehir insanı için son derece önemli bir olgu haline gelmiştir.
(Vuchic, 1999; Woolcock, 2010).

3. Yaşanabilirlik algısı, kişilerin ihtiyaç ve refah düzeylerine, kültür ve
yaşanılan coğrafyaya göre değişkenlik göstermektedir (Keçeli, 2012).
Kentsel yaşanabilirliğin kişilerin algıları ve yaşadıkları çevreye ait
tecrübelerinin bileşimi olduğunu benimseyen bir çok araştırmacı
bulunmaktadır (Sipahi, 2002). Bu değişkenlik ve göreceli yapıya rağmen,
ekonomik fırsatlar, sosyo-kültürel aktiviteler, mekan algısı, eğitim, sağlık,
spor gibi kamu hizmetlerinin erişilebilirliği, yeşil alan ve rekreasyon
hizmetlerinin varlığı, güvenlik gibi unsurlar yaşanabilirlik araştırmalarında
genel kabul gören altlıkları oluşturmaktadır.

4. Kaal’a göre (2011), yaşanabilir kent tanımı ve yaklaşımları ütopik ve
tamamının bir arada bulundurulması zor olgulardır. Buna göre, genel olarak,
güvenli, iyi bir altyapıya sahip, servis sektörünün ve kamu hizmetlerinin dengeli
dağıldığı, ekonomik olarak canlı, güçlü ve doğal çevreye zararsız olan
yerleşimlerin yaşanabilir kent tanımına tam uyduğu yönündeki söylemlerin
doğruluğu tartışmaya açıktır. Bu nedenle, kentsel yaşanabilirlik konusunun
konjektürel (konjektür:çoğunlukla yetersiz zeminlere dayanılarak gerçek, doğru,
hilesiz olduğu farz edilen bir önermelere verilen ad) olarak ele alınması ve yine
bölgesel, kültürel ve sosyo-ekonomik özelliklerin ön planda tutulması, bu
alandaki araştırmaların kalitesi ve doğruluğu açısından önem arz etmektedir.
Uluslararası görsel ve yazılı medyada yankı bulan magazinsel indekslerin dışında,
yurtiçi ve yurtdışında yapılmış olan yaşanabilirlik çalışmaları da büyük oranda bu
çizgide kurgulanmışlardır (Vuchic, 1999; Keçeli, 2012; VCEC, 2008; Yavuzçehre,
S. P., vd. 2006). Ülke ve bölge ölçeğinden, şehir ve mahalle ölçeğine kadar
inilmiş, aynı zamanda yukarıda bahsi geçen şehir fonksiyonları, elverişlilik,
ulaşılabilirlik, uygunluk, lokasyon, dağılım ve benzeri belirleyicilerle
incelenmiştir.

5. Kentsel Mekan Kavramı
Kentin fiziksel yapısı, genel bir çerçeve içinde binalar ve binalar
dışında kalan alanlar olarak ikiye ayrılabilir. Kentsel dokunun
yapılaşmamış alanları, yani binalar dışında kalan bölümleri olan kentsel
mekanlar, kentin dolaşım sistemini var ederken beraberinde, kent
halkının ortak paylaşımlar yaşamasına olanak veren bir zemin yaratır.
Yaşayan kentler nitelikli kentsel mekanlarında yayaların zaman
geçirebildiği, dış mekan yaşantısının canlı ve çekici olduğu, dolayısıyla
güçlü sosyal ilişkilerin kurulduğu fiziksel çevreler olarak karşımıza
çıkmaktadır. Bu tür kentler için kentsel mekanlar, fiziksel, sosyal ve
ekonomik açıdan farklı kazanımların kaynağıdır.

6. Kentsel mekanlar, kentsel dokunun yapılaşmamış alanları, binalar dışında kalan
bölümleridir. Nitelikli kentsel mekan düzenlemeleri, kentsel yaşama fiziksel,
sosyal ve ekonomik açıdan farklı katkılar sağlar. Bu tür kazanımlara ulaşabilmek
için kentsel mekanın kullanıcı gereksinimlerine cevap verebilmesi gereklidir.
Başarılı tasarımlarda, mekanın niteliğini etkileyen doğal, fiziksel, sosyal ve
ekonomik özelliklerin birlikte değerlendirildiği görülmektedir.
Bakan ve Konuk’a göre kentsel mekan, eni, boyu,yüksekliği, yani mekan
olmasını sağlayan üç boyutlu yapısının dışında, tüm kentsel olaylar için zemin
oluşturması, kentliler tarafından kullanılması ve yararlanılması ile anlam kazanır
(Bakan ve Konuk 1987).Kentsel mekanlar nitelikli yaşam alanları sunarak
kullanıcıların beklentilerine cevap verebilmelidir. Başarılı tasarımlarda, mekanın
niteliğini belirleyen doğal, fiziksel, sosyal ve ekonomik özelliklerin göz ardı
edilmediği görülmektedir. Şimdi topoğrafya, iklim ve manzara verileri
kapsamında bir değerlendirme yaparak, doğal özelliklerin kentsel mekan niteliği
ve kullanıcı konforu(yaşanabilirlik) üzerindeki etkilerini inceleyelim.

7. Topografyanın Kullanımı
Kentsel mekan çözümlerinde topografik veriler, öncelikle alanın farklı
özellikteki bireyler tarafından kullanılmasında engel oluşturmayacak
şekilde değerlendirilmelidir. Eğimli bir arazi yapısı, yaya ulaşımında
merdiven, rampa gibi öğelerin kullanılmasını gerektirir. Farklı kotlardaki
platformları birbirine bağlayan bu öğelerin temel işlevi, tüm kullanıcıların
kentsel açık alanda her noktaya rahatlıkla ulaşmasını sağlamaktır. Kentsel
mekanların güçlü sosyal ilişki ağları oluşturması için bu sistem iyi
kurulmalıdır.
Kentsel mekanın yaşlı, çocuk ve engelliler tarafından ulaşılabilir olması,
kentteki herkesin ortak paylaşım yaşayabilmesi anlamına gelir ki, bu da
kişisel ve toplumsal gelişimi olumlu yönde etkiler.

10. Lynch iyi bir kent formunu tanımlarken, “ulaşılabilirlik” ilkesinin
sağlanması gerektiğini ifade etmiştir. Ona göre iyi bir kent formu
insanların birbirlerine, aktivitelere, servislere, bilgiye ve mekanlara
ulaşmasını sağlamalıdır ve bu ulaşım günün her saati, her mevsim devam
edebilmelidir. İnsan sosyal bir varlıktır ve çevresiyle ilişki kurarak kendisini
sosyal bir grubun parçası hissetmesi temel gereksinimlerinden biridir. İlkel
toplumlarda ve elektronik iletişimin gelişmesine rağmen modern
toplumlarda, kentte yapılan gezilerin büyük bir bölümünü insanların
birbirini ziyaret etme isteğinin oluşturması bu gereksinimin göstergesidir
(Lynch 1984).

11. İklimsel Özellikler
Kentsel mekanlar, bulundukları bölgenin iklimsel özellikleri
değerlendirilerek, konforlu kullanım alanları sağlama düşüncesi ile
düzenlenmelidir. İklimsel verilerin başarılı bir biçimde yorumlanması,
insanların binalarla birlikte dış mekanları da kullanabilmelerini
sağlamaktadır. İklimin kötü etkilerinin azaltılması, bu alanları daha
kullanılır hale getirir. Tasarımcıların hedefi inşa edilmiş çevrede, iç ve dış
mekanlarda insan yaşamı için gereken konforu sağlamak olmalıdır.
İklimsel faktörler insan konforunu etkilemektedir ve insanların kendilerini
rahat hissettiği dış mekanlar yaratmak için, yerin iklimsel yapısı iyi
bilinmelidir.

12. Rüzgar, gün ışığı-radyasyon, nem ve sıcaklık birbiri ile ilişkili olarak insan
konforunu etkiyen iklimsel faktörlerdir (Şekil 3.1). Kentsel mekan
düzenlemelerinde yerin iklimsel yapısına bağlı olarak bu veriler
değerlendirilmeli, zararlı etkilerden korunmak için önlemler alınırken,
olumlu etkilerden yararlanılmalıdır.

13. Günümüzde iklime önem verilmeden yapılan tasarımlarda sonradan
sağlanmaya çalışılan konfor için kullanılan teknoloji, hem çok maliyetli,
hem de gereken performansı sağlayamaz düzeydedir. Bu nedenle, bina ve
kentsel mekan düzeyinde iklim temel bir veri olarak tasarımın başında
değerlendirilmeli ve mekansal düzen bu çerçevede düşünülmelidir. Ancak
ne yazık ki, günümüzde pek çok kent böyle bir sürecin sonucunda
şekillenmemiştir. Yeni yerleşmeler için yapı düzenlerinin oluşturulmasında
iklimsel verilerin kullanılması önemli iken, bu anlayış çerçevesinde
gerçekleştirilmemiş yapısal çevrelerdeki kentsel mekanlarda, plansızlık
sonucunda ortaya çıkan farklı etkiler için bir çözüm sağlanması önemli ve
gereklidir. Bu nedenle korunma ya da yararlanma amaçlı düzenlemeler
yapılarak dış mekanlarda gereken konfor koşulları sağlanmalıdır. Böylece,
oluşturulan mikro iklimin etkisiyle kullanıcılar için kentte binalar dışında
yaşanılır mekanlar yaratılabilir.

14. Norman Foster’in
Londra’daki 179.8 metre yüksekliğindeki
‘Swiss Re Headquarters’ binası

15. Kentsel mekanda rüzgardan korunma amacıyla rüzgar kırıcı elemanlar
kullanılabilir. Bitkilendirme ve çitler oluşturma, rüzgar kırıcı olarak en sık
kullanılan çözümlerdir. Bunlar arasında en fazla etkiyi, yaklaşık olarak
%50 gözenekli bir yapıya sahip olanları sağlamaktadır. Dolu yüzeyli rüzgar
kesicilerin ve duvarların üst kısımlarında girdapların oluşması bu
elemanların etkinliğini azaltmaktadır. Ağaçlandırma bu nedenle daha
etkili bir çözüm sağlamaktadır. Ağaçlar aynı zamanda, havayı temizleyici,
sıcaklığı düşürücü ve gürültü kesici-azaltıcı olarak kentsel mekanda çok
yönlü kazanımlar oluşturur (Voolley 2003).Bitkilendirme, rüzgarın
enerjisinin bir kısmını absorbe ederek, içinden ve çevresinden geçişinde
sürtünme yaratarak, bir kısmını üst noktalara saptırarak ve gelişigüzel
hareket etmesini sağlayarak, rüzgar hızını azaltmaktadır (Beer 1990).

16. Sıcaklık
Güneş ışınları da rüzgar gibi farklı iklimsel bölgelerde, yaz ve kış
aylarında istenen veya istenmeyen iklimsel bir faktördür. Soğuk bölgelerde
ve kış süresince, dış mekanlarda radyasyondan yararlanılan güneşli
bölümler bulunduğu takdirde, bu mekanlar iklimin sert yapısına rağmen
kullanılabilmektedir (Şekil3.4).

17. Yaklaşık olarak 22C°’nin altındaki sıcaklıklarda dış mekanda oturabilmek için
güneş ışınlarına gereksinim duyulduğu belirtilmiştir. Ayrıca bu bölümlerin
rüzgardan da korunması gerekmektedir. Kentsel mekan düzenlemesinde
kullanılan ağaçların, kışın yaprak döken türden olması, güneş ışınlarının
ulaşmasını engellemeyeceği için olumlu bir etki yaratmaktadır. Yaprak döken
ağaçlar yazın güneş ışınlarını keserken,kışın geçirgenlik sağlayarak iklimsel konfor
açısından ideal bir çözüm oluşturmaktadır (Beer 1990, Lynch1967).
Dış mekanların yapıların güneyinde yer alması da, bu alanların kullanılacaklarını
garanti etmemektedir. Burada en iyi güneş alan noktanın tasarımı önemlidir. Bu
mekanın güneşlenme alanı olarak düşünülmesi, özel bitkiler kullanılması,
rüzgardan korunmasının sağlanması gibi başka etkiler de tasarımlarda
değerlendirilmelidir (Alexander 1977). Sıcak bölgelerde ve yaz aylarında ise,
kentsel mekanların kullanılması için, güneş ışınlarından korunmuş alanların
oluşturulması gereklidir. Binaların konumlanmasına bağlı olarak gölgeli alanlar
sağlanabilir.(şekil 3.5)

18. İklimsel etkilerden korunmak için ağaçlandırma yapılması yaklaşımı tarihte
ilk kent meydanı olma niteliği taşıyan agorada da görülmektedir. Devlet
adamı Kimon 5. yüzyılda, Atina agorasına çınar ağaçlarının dikilmesini
sağlamış ve bu şekilde Yunan kentlerinin ana toplanma mekanı olan agorada
gölgeli bir çevre yaratılmıştır (Spillecke 1998).

19. Binaların çeperlerinde oluşturulan nişler ve arkadlar kentsel mekanda güneş
ışınlarından korunulan mekanlar yaratmaktadır. Binaların kenarlarında kamusal-özel
arası bir mekan tanımlayan arkadlar binalarla dış mekanlar arasında güçlü bir
ilişkinin kurulmasını sağlamanın en klasik çözümüdür. Koruyucu etkinin sağlanması
için arkadların tavanı fazla yüksek yapılmamalıdır (Alexander 1977). Yapılarda
oluşturulan nişler ile dış mekanda serin ve sıcak lokal etkileri olan bölümler
oluşturulabilmektedir.

20. Ağaçlar konfor sağlayıcı etkilerinin yanı sıra, son yıllardaki kentsel projelerde kentsel altyapının bir
parçası gibi gerekli görülmüştür. İnsanların sokaklarındaki ağaçları neden sevdikleri ile ilgili çeşitli
araştırmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların sonucunda, insanların ağaçları gölge sağlaması, sokağı
zenginleştirmesi ve canlandırması, görsel olarak sakinleştirici olması, havayı temizlemesi ve oksijen
miktarını arttırması, binaları gizlemesi, bir anlamda mahremiyet sağlaması, doğa ile ilişki sağlarken
betonun soğuk sertliği karşısında sıcak bir etki yaratması, gürültüyü kesmesi, sokakları düzenli göstermesi
ve eşsiz olduklarında bulundukları yere kimlik kazandırması gibi nedenlerden dolayı sevdikleri
görülmüştür (Oktay 2001). (New York’taki Union Square Meydanı)

21. • Mikro iklimin düzenlenmesinde sıcak bölgeler için önemli olan bir etken
ise suyun kullanılmasıdır. Geniş bir yüzeyde suyun buharlaşması
sonucunda serinletici bir etki sağlanmaktadır. Kentsel mekan
düzenlemelerinde kanal, havuz gibi öğelerin kullanılması iklimleme
yaratan önemli bir araçtır.
Paris’teki Trocadero Meydanı

22. Manzara
Kentsel mekan düzenlemelerinde manzaraya ya da daha geniş bakış açısı sağlayan bölgelere doğru yönelim
sağlanması önemlidir. İnsanlar genel olarak dış mekanda güvende oldukları hissini duydukları bir yerde durmak ve
açıklığa doğru bakmak istemektedir. Kullanıcıların kendilerini rahat hissedebilecekleri mekanlar yaratmak için güven
hissi sağlayan bir arka fon ve daha büyük bir alana bakış olanağı sağlanmalıdır. Bu açıdan, yapılan düzenlemede
öncelikle arkası olan küçük bir bölüm oluşturulmalı ve bu mekan bir açıklığa yönlendirilmelidir. Böylece her insan
kentsel mekan içinde doğal olarak bir pozisyon aldığında,manzaraya yönlenmiş olacaktır (Şekil 4.1, Şekil 4.2). Yaratılan
alan bir bahçe ya da kent meydanı da olsa, bu iki maddenin sağlanması aynı ölçüde önemli ve etkilidir
(Alexander1977). (Eskişehir Şelale Park)

24. Doğal veriler tasarıma yön veren önemli bir kriter de olsa, mekanın
niteliğini etkileyen belirleyiciler çok boyutlu bir yapıya sahiptir.Dış
mekanların niteliğinden söz edilebilmesi için doğal verilere ek olarak,
fiziksel, sosyal ve ekonomik açıdan pek çok özellik birlikte ele alınmalıdır. Dış
mekanı sınırlayan yapıların biçimsel ve işlevsel yapısı, alanın boyut ve biçim
özellikleri, mekanda yer alan kent mobilyalarının niteliği, toplum yapısı,
kentsel mekanın kullanıcıları olan yayaların algısı, çeşitlilik gereksinimi,
aktivite, güvenlik, temizlik, bakım çalışmaları ve yönetim gibi konular,
mekanın niteliğini belirleyen ve yaşanabilirlik algısını destekleyen diğer
faktörlerin alt başlıklarına ilişkin örnekler olarak sıralanabilir (Şahin 2006).

25. • Yaşanabilirlik ve yaşanabilir kentlerin planlanması için farklı akademik
çalışma ve kurumsal değerlendirmeler yapılmaktadır. Çeşitli
endekslerle dünyada ve Türkiye’de yaşanabilir kentler sıralanmaktadır.
Bu bağlamda genel olarak üzerinde uzlaşılan ilke ve değerler Kalkınma
Bakanlığı’nın 10. Kalkınma planı ön raporunda aşağıda tanımlanan
başlıklarda özetlenmektedir:

26. Ekoloji
• 1. Mimari ve kentsel tasarım için ekolojik değerlerin korunması
• 2. Yerel peyzajın dikkate alınması, yerel çevre değerlerinin korunması
• 3. Ekolojik sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma
• 4. Temiz çevre, gürültü kirliliğinin önlenmesi, hava ve su kalitesinin
• arttırılması
• 5. Ekoloji ve ekonomi dengesi
Arazi Kullanımı
• 1. Karma arazi kullanımları
• 2. İşyeri-konut mesafelerinin çalışanların maliyetini karşılayabilecekleri uzaklıkta olması
• 3. Yaya ve bisiklet mesafesindeki erişimi öncelikli olması
• 4. Toplu taşımla erişilebilen arazi kullanım planlaması
• 5. Kendi kendine yeten ve yaygın olmayan (compact) arazi
• kullanımlarına yönelim
• 6. Yenilikçi kullanımlar
• 7. Yaşama ve çalışma alanı birlikteliği

27. Kamusal Alanlar
• 1. Kentlerin kamusal mekânlarının düzenlenmesinde toplumsal ilişkilerin dikkate
alınması
• 2. Sokakların toplumsal ilişkilerin kurulduğu bir mekan olması
• 3. Herkes için yeterli kamusal alan sağlanması
• 4. Maliyeti karşılanabilir, konforlu ve erişilebilir konut sağlanması
• 5. Karar alma süreçlerine katılım olanağının sağlanması ve yurttaş yükümlülüklerinin
yerine getirilmesi
• 6. Çeşitliliği hoşgörü ve tolerans ile zenginliğe çeviren, ötekileştirmeyen, dezavantajlı
ve yardıma muhtaç toplum kesimlerini kollayan bir sosyal yapının kurulması
• 7. Diyalogun her ortam ve şartta temel öncelik olması
• 8. Kamusal alanların yaşatılması için kamusal etkinliklerin düzenlenmesi
• 9. Yurttaşların bilgi, deneyim ve görüşlerine saygı duyulması ve dinlenmesi
• 10. Komşuluğun değerinin korunması ve yaşatılması
• 11. Saygı kavramının ve toplumsal karşılığının sürdürülebilir kılınması
• 12. Toplumsal, cinsel ve etnik kimliklere saygı duyulması

28. Ulaşım
• 1. Toplu taşımın, yayalığın ve bisiklet kullanımının özendirilmesi
• 2. Herkes için ucuz, konforlu ve güvenli toplu taşım sağlanması
• 3. Engelliler için erişilebilirliğin ve hizmet kalitesinin arttırılması
• 4. Mimari ve kentsel tasarımın sağlıklı bir yaşama uygun kolay hareket edilebilir
çevreler üretmesi
• 5. Ulaşım planlaması ile arazi kullanımının ilişkisinin toplu taşımın etkinliğini
arttıracak şekilde kurulması
• 6. Trafik ve yol güvenliğinin arttırılması
• 7. Kentsel kamusal hizmetlere kolay erişimin sağlanması
Sağlık
• 1. Halk sağlığının korunması
• 2. Birey ve toplulukların gen havuzuna saygı
• 3. Sağlıklı yaşam alanlarının oluşturulması
• 4. Herkes için erişilebilir, sağlıklı ve sürdürülebilir gıda ve tarım
• ürünleri

29. Güvenlik
• 1. İnsan temel hak ve hürriyetlerin korunmasına yönelik güvenlik
• 2. Tüm yaş gurupları için kentlerin çekici ve güvenli kılınması
• 3. Bireysel güvenliğin sağlanması
• 4. Tüm kamu hizmetlerinde bireyin can ve mal güvenliğinin temel
• öncelik olması
Tasarım
• 1. Yerel ve bölgesel mimari kültüre ve eserlere saygılı
• 2. Tasarımın yerel ve bölgesel tarihle barışık olması
• 3. Yerel iklim koşullarının ve malzemelerin kullanımı
• 4. Kentlilerin hafıza mekânları oluşturmalarını sağlayacak anıt, imge simgeleri korumak ve toplumsal
uzlaşıyla yenilerini oluşturmak
• 5. Etkileşimli ve nitelikli sanat yapıtlarına yatırım yapılması
• 6. Halk sanatlarının desteklenmesi
• 7. Kentsel tasarım ve estetiğin gündem yapılması
• 8. Estetik değerlerin geliştirilmesi
• 9. Geleneksel mimari tarzların gelecek kuşaklara aktarılması

30. Eğitim / Kültür
• 1.Gündelik yaşamı zenginleştiren geleneklerin
yaşatılması
• 2. Somut olmayan kültürel mirasın
tanımlanması, arşivlenmesi, yaşatılması ve
gelecek kuşaklara aktarılması
• 3. Çocukları kentlerin ve mekânın planlanması
süreçlerine katmak
• 4. Eğitim ve sosyal bütünleşmenin sağlanması
• 5. Kültürel kimliklere saygı gösterilmesi
• 6. Çocuklar ve gençler için özgür sosyalleşme
olanakları sağlayan kamusal mekânların
geliştirilmesi
• 7. Yalıtılmamış ve belirgin siyasal yargıları
dayatmadan uzak rekreasyon ve boş zaman
geçirme olanaklarının kentlilere sağlanması
• 8. Herkes için erişilebilir ve maliyeti
karşılanabilir bir eğitim sürecinin tasarlanması
• 9. Çevre ve kültüre saygının eğitim sürecinin
temeli haline getirilmesi
Kalkınma
• 1. Yerel ticari işletmelerinin ve yerel üretim
biçimlerinin korunması ve yaşatılması
• 2. İş fırsatları yaratabilen bir ekonomik
çevrenin sağlanması
• 3. Herkese kapasite geliştirebilme
olanaklarının sağlanması
• 4. Sürdürülebilir kalkınmayı, yenilenebilir
enerji türlerini kullanmayı ve çevresel
değerlere saygıyı esas alan bir iş ortamını
özendirmek
• 5. Girişimciliğin teşvik edilmesi
• 6. Kamu ve özel sektör işbirliği
• 7. Toplum tabanlı örgütlenmelerin
geliştirilmesi
• 8. Yerel kalkınma modellerinin teşvik edilmesi

31. Ricard Vines Meydanı Projesi(Katalonya-İspanya)
Lleida’nın Seu Vella Katedrali etrafında ve tüm
şehrin hakim geniş yeşil açık alanların birinde kent
meclisi buranın düzenlenmesini referans noktası
olarak seçmiş ve bu doğrultuda bir yarışma
düzenlemiştir. Kabul gören projenin
odağındamüzisyen Ricard Vines’a adanmış bir
heykel için büyük bir yeşil açık alan oluşturulması
vardır.Yaya ile trafiğin birbirine geçtiği bu noktanın
ayrıştırılması ve düzenlenmesi de önem taşımıştır.
Kültürel anlamla bir labirent çalıştırmak, derin
sembolün yorumlanması. “inth” vakıf sitesi
anlamına gelen Yunanca kelime ile kelimenin “labyr”
bölümünün kökeni, kaya ve taş ile ilgisini kurmak
başlangıç olmuş, etimoloji belirsiz olsa da, yol
haritası dans ve koreografi için kullanılan bir alana
ulaşmak olmuştur.

33. • Ricard Vines Meydanında insanlar ve trafik çelişkisinde, yayalar kamusal alanda kendilerini
özgür hissedecekleri konuma getirilmiştir.
• Alanların taş kaplamaları özel yürüme yol bildiren kaplamalar ve ağaç dikimleri ile anlatılırken
konut girişlerinde düzenlenen küçük yeşillerle yumuşatılmıştır.
Dairenin bir tarafındaki ışık kaynağı ile güçlendirilen geniş bir heykel kamusal alan ve kolektif
bir kimlik işareti olarak sokak konseptini meydana getirir. Kare genelde toplum fikrinin
yaşatıldığını, çemberin ortasında kurulu heykel ise burasının şehrin geri kalanından ayıran
dönüm noktası olduğunu temsil eder.

34. • Würth La Rioja Müzesi Bahçeleri (İspanya)
Ana fikrin kaynağı; topografik, morfolojik ve topolojik koşullarının
değerlendirilmesi ve buradan yeni peyzaj formları getirerek müdahale
şekilleridir. Böylece bu alan düzenlemesi için argümanlar elde edilmiş oldu.

35. Düzensiz çizgiler doğa, dallar, yapraklar, kanallar, çatlaklar, nehirler gibi tamamen
doğal ortam ögelerini anımsatmaktadır. Bu anlamda doğal olan bu izler sanal bir
ızgara gibi görünür ve zemin geometrisi bu ızgaraya yaslanır. Bu yüzden oluşacak
perspektif ya da manzara her biri farklı biçimlerde oluşabilir. Sonuç olarak, keyfi bir
geometri gibi görünse de bahçe her yerinde kendine göre bir gerekçeyle kendine
gore bir denge sağlamaktadır.

36. Düzensiz çizgiler, genişleyerek ve yer yer daralarak, iç içe kesiştiği yerlerde topografya
ile uyuma girerler. Zemin, beton duvarlar ve bitki örtüsünün durgunluğu içine
dağılmaktadır.

37. Singapur’da bir kamusal alan düzenlemesi
Tasarım; görünüm ve kullanımıyla bu açık alanı değiştirerek bir kent parkı haline geliştirerek getirmektedir.
Kent parkı ve alışveriş merkezinin gelişmesi birbirini tamamlayacak şekilde yeşil bir halı gibi serilmesi ve
ziyaretçilere hoş geldiniz diyen bir çekim alanı olarak düşünülmüştür.
Tamamlanmış kentsel park mahalle için de bir yeşil alan, hava almak için akciğer olarak görev yapacaktır.Bu
alanların ekolojik ve hem eğlenceli hem de didaktik olarak ele alınması, gençler ve yaşlılar için bir kentsel bir
vahaya çevrilmesi, doğal çevrenin öğrenilmesine teşvik etmek için etkinlik göstereceği muhakkaktır.
Sürdürülebilir kaynakların kullanılması ve geri dönüşümlü ahşap bir kompozit malzeme bu projenin bir “eco-
kiremit” gibi ekoloji dostu malzemelerle ele alınması zihniyetteki farklılığı özetlemektedir

38. Mount-Royal Park
1874 yılında Frederick Law Olmsted tarafından tasarlanan Mount-Royal Park yılda beş milyondan fazla
ziyaretçiyi ağırlamaktadır. Bu parkın yenilenmesini yapan Olmsted, duvarları yıkılmış merdivenleri
çamurlu yollara inen parkı düzenlemiş,parkın kendi şiirselliği içinde bir kottan diğerine inen merdivenler
tasarlamıştır. Olmsted geleneğe uygun olarak dağın kendi özelliklerini yeniden yorumlamış, mevcut trafiği
sakinleştirip düzenlemiş, yağmur suyu denetimi yapmış ve bazı yer döşemesi kaplamalarında değişimler
yaratmıştır. Ekolojik esaslarla su yönetimi ve orman yönetimi ilkeleri altında tasarımını gerçekleştirmiştir.

39. Bir yer döşemesi ve anlattıkları
Zemin taş kaplamalarında “BARIŞ” kelimesi bir çok dilden kabartma olarak yazılmıştır.

40. Bir yol boyaması bile ne kadar çok şeyi değiştirebilmektedir.
Vercorin, İsviçre’de küçük bir kasabadır.Sokakları Lang Baumann tasarımı ile
boyamıştır.Boyalı sokaklarında eski dünyaya karşı güçlü bir yan yana olma fikrinin
ifadesi amaçlanmıştır ve bu durum kullanıcıların psikolojik olarak olumlu
hissetmesini sağlamıştır.

41. • 1. Projenin kimlik bilgileri:
Yer: Lleida, İspanya
Mimar: EMBT | Enric Miralles – Benedetta Tagliabue
Yüzey: 9200 m²
Maliyet: 3.500.000 €
Malzeme: beton, kauçuk, granit taş ve çimen / Bench – ahşap ve metal çerçeve
Projenin bitiş tarihi: Kasım 2010
Client: Lleida City Hall
Işıklar: Inconel – ILUCA
Metalik Yapılar: CALDELSA
Kaldırım: GLS, İspanya, Tezgah (kentsel mobilya) – MAGO
Bahçe: vivero Paraire, İspanya – glauca, İspanya
ortaklarının ana Adı: Benedetta Tagliabue (Mimar)
Baş Mimar: Josep Ustrell, Daniel Rosselló
Fotoğrafçılar: Alex Gaultier, Elena Valles
Yarışması: Birincilik Ödülü, Kasım 2007
Ortak: Alessia Bettazzi, Alice Failla.
3D: Giuseppe Maria Fanara.
Ön Project 2007
Baş Mimar: Josep Ustrell
Ortak: Alessia Bettazzi, Ivan Grippaldi, Jose Manuel López Ujaque
Kent mobilyaları: Mireia Soriano Alfara
3D: Armando Arteaga, Aylin Yonca Montoya
Model: Gabriele Rotelli, Vanessa Tanguy, Barbara Asnaghi Gordillo
Yürütme projesi 2008-2010
Baş Mimar: Josep Ustrell, Daniel Rossello
Ortak: Ivan Grippaldi, Jose Manuel López Ujaque, Susana işletim sistemleri Lana, Verena Vogler, Silvia Cama,
Georgina Monica Lalli,

42. • 2. Proje kimlik bilgileri:
Yer: Agoncillo, Logroño, La Rioja, İspanya
Mimar: Dom Arquitectura – Pablo Serrano Elorduy
Tasarımcı: Blanca Elorduy
Ortak: Ingeniería Torrella
Riggers: Joaquín Sierra, Pablo Devalle.
Aydınlatma: Cromm
Organizatörü: Würth España SA
Yüzey: 11,280 m2
ONG ve ONG | Şehir Meydanı Kentsel Park
• 3. Proje kimliği:
Ödüller: Yapılı Çevre için BCA Evrensel Tasarım Ödülü – Altın, 2010
Peyzaj Mimarı: Ong & Ong Ticaret A.Ş.
Proje Adı: Kent Meydanı Kentsel Park
Yer: 17 Kitchener Road, Singapur
Tamamlama: 2009
Client: Gelişmeler Limited Şehir
Gerçekleşme: Aralık 2009
Kullanımı: Kentsel Park Geliştirme Projesi
Site Alanı: 7100m2 (Seviye 1), 2350m2 (Seviye 6)
Yapısal ve Sivil: Meinhardt (S) Pte Ltd
Peyzaj Yüklenici: Manzara Ticaret A.Ş. Scenic
Mekanik ve Elektrik: Parsons Brinckerhoff Consultants Ltd Pte
Miktar Surveyor: Davis Langdon & Seah (S) Pte Ltd
Kara Surveyor: Kim Kayıtlı Surveyor Tuck Tang
Kardinal Hardy | Peel Girişi – Royal Park Mount

43. KAYNAKÇA
• Şahin E.,Demir N. (2007) Kentsel Mekan Tasarımında Doğal Verilerin Kullanımı,Bursa,TR .
1. Alexander, C. (1977) A Pattern Language, New York: Oxford University Press, 1170 s.
2. Alexander, C. (2002) The Nature of Order: An Essay on the Art of Building and the Nature of the Universe,
California:
Berkeley, Center for Environmental Structure, Cilt 1,2,3,4.
3. Bakan, K. ve Konuk, G. (1987) Türkiye’de Kentsel Dış Mekanların Düzenlenmesi, Ankara: Tübitak Yapı Araştırma
Enstitüsü Yayınları, 104 s.
4. Beer, A. R. (1990) Environmental Planning for Site Development, London: E&FN Spon, 352 s.
5. Gehl, J. (1987) Life Between Buildings, New York: VNR, 199 s.
6. L’Arca (2004), Sayı 197. s. 11-14.
7. Leonard, E. J. (1979) Open Spaces- Open to All, London: Urban Open Spaces (Editör: L. Taylor), Academy
Editions, s. 81-84.
8. Lynch, K. (1967) Site Planning, Massachusetts: The M.I.T. Press, 384 s.
9. Lynch, K. (1984) Good City Form, Massachusetts: The M.I.T. Press, 514 s.
10. Marcus, C. C. ve Francıs, C. (1990) Design Guidelines for Urban Open Space, New York: Van Nostrand
Reinhold, 291 s.

44. • 11. Oktay,D. (2001) Planning Housing Environments For Sustainability, İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi yayınları,
• 127 s.
• 12. Pakdil, F. A. (2001) Yaşlı ve Özürlüler için Kentsel Alanların Tasarımı, İstanbul: 1. Uluslararası Kent Mobilyaları
• Sempozyumu Bildiri Kitabı, s. 353-356
• 13. Rapoport, A. (1969) House Form and Culture, London: Prentice Hall Inc., Englewood Cliffs, 150 s.
• 14. Rapoport, A. (2006) History and Precedent in Environmental Design, New York: Plenum Press, 510 s.
• 15. Spilecke, M. C. (2003) Antik Yunan Bahçeleri, Ankara: Bahçelerin ve Parkların Tarihi (Editör: H. Sarkowicz),
• Dost Kitabevi Yayınları, s. 67-75.
• 16. Şahin, E. (2006) Meydanların Kentsel Yaşama Katkısı Üzerine Bir İnceleme: Bursa Örneği, Bursa: Uludağ Üniversitesi,
• Yüksek Lisans Tezi (Yayınlamamış), 275 s.
• 17. Walker, P. (1997) Minimalist Gardens, Washington: Spacemaker Press, 207 s.
• 18. Whyte, W. H. (1979) A Guide to People Watching, London: Urban Open Spaces (Editör: L. Taylor), Academy
• Editions, s. 76-77.
• 19. Woolley, H. (2003), Urban Open Spaces, London: Spon Press, 212 s.
• 20. http://www.biglook.com .
• 21. http://www.pps.org/imagedb .
• 22. http://www.pps.org .
• 23. http://www.usc.edu/dept/geography/losangeles/lawalk/new/pershing.html.
• http://www.mimdap.org/?p=56390 .

45. • Keçeli A.,(2013), Kentsel Yaşanabilirlik ve Cinsiyet ,İstanbul,TR .
1) Alkan. A., Duru, B., (2007). Türkiye’de Kent Çalışmalarının İzinden Giderken “Toplumsal Adalet, Eşitsizlik ve İktidar” Nereye Düşer?, Kent ve Planlama – Geçmişi
Korumak Geleceği Tasarlamak, İmge Yayınevi, s. 87-111, Ankara.
2) Bond, J., Corner, L., (2004). Rethinking Ageing: Quality of Life for Older People, Open University Press, Berkshire, England
3) Bowling, A., Brazier, J., (1995). Quality of Life in Social Science and Medicine: An Introduction, SocSci Med, vol.41, issue 10
4) Ewing, R., (2001). Using a Visual Preference Survey in Transit Design, Public Works Management & Policy
5) Ewing, R., (1999). Pedestrian and Transit-Friendly Design: A Primer for Smart Growth, Washington, D.C.
6) Görün, M., Kara, M., (2010). Kentsel Dönüşüm Ve Sosyal Girişimcilik Bağlamında Türkiye’de Kentsel Yaşam Kalitesinin Artırılması, Yönetim Bilimleri Dergisi, vol.8
7) Holloway, A., Wajzer, C., (2008). Improving City Performance through Benchmarking. Paper presented at International Cities Town Centres & Communities Society
Conference, Sydney, October
8) Kaal, H., (2011). A Conceptual history of Livability, City: Analysis of Urban Trands, Culture, Theory, Policy, Action, Vol.15, No.5, Routledge, UK
9) Keceli, A., (2012). Effects of Rapid Urbanization on Lıvability in Turkish Cities: A Case Study of Denizli, University of Oklahoma Graduate College, Norman, US
10) Lagro, A., J., (2008). Site Analysis: A Contextual Approach to Sustainable Land Planning and Site Design, Jhon Wiley and Sons, New Jersey, US
11) Laslett, P., (1996). A Fresh Map of Life: The Emergence of the Third Age, 2nd ed., Weidenfeld and Nicolson, London, UK
12) Mollenkopf, H., Walker, A., (2007). Quality of Life in Old Age: International and Multi-Diciplinary Perspective, Springer, Netherland
13) Sipahi, S., (2002). Ulkemiz Illerinin Yasanabilirlik Acisindan Analitik Hiyerarsi Prosesi Teknigi ile Siralanmasi, İstanbul Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu, Istanbul,
TR
14) Victorian Competition and Efficiency Council (VCEC), (2008). A State of Livability: An Investigation into Enhancing Victoria‘s Livability Final Report, State
Government Victoria, US
15) Vuchic, V., (1999). Transportation for Livable Cities, Center for Urban Policy Research, Rutgers, NJ, US
16) Woolcock, G., (2010). Measuring Up: Assessing the Livability of Australian Cities, Griffith University, AU
17) Yanık, C., (2012). Kent Sosyolojisi Alanında Yapılan Tezlerin Değerlendirilmesi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(1): 93-107
18) Yavuzcehre, S. P., Torlak, E. S., (2006). Quality of Life and Municipalities: Denizli Karsiyaka District Sample, Suleyman Demirel Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu
Dergisi, Vol.2, Issue.4, Isparta, TR
Önder S.,Aklanoğlu F.,(2002) Kentsel Açık Mekan Olarak Meydanların İncelenmesi,Selçuk Üniversitesi,Konya